MIDDELBURGSCHE
COURANT.
r 140.
laandag
1874.
15 Juni.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den Paasch- en Pinksterdag en een der
jDe prijs per 3/m., franco is f 3.50.
Middelburg 13 Juni.
HYGIËNISCHS VOORZORGEN,
Toonden wij voor etnige dagen aan dat alleen door
de gfzcndheidsleer tot een afzonderlijk leervak in de
verschillende trappen van or:s onderwijs to maken,
dit 'gewichtig volksbelang tot de eereplaats gebracht
kon worden, op welke het in onze maatschappij bil
lijke aanspraak heeft, wij weDEChen tbaos een ander
puDt te bespreken, ten opzichte waarvau veeltijds ge
handeld wordt alsof er in 'tgeheel geen bygiën:sche
wetenschap bestond. Wij bedoelen het dagelijksch
toezicht op den verkoop van onze voedingsmiddelen,
van de Werktuigen waarmede die toebereid oi in aan
raking gebracht wordén, van sommige onzer kleederen
en van een aantal voorwerpen van gewoon verbruik,
die, m.t schadelijke of vergiftige stoffen bezwangerd,
ons leveu'of onze gezondheid ia gevaar kunnen brengen.
Slaan wij de Nederlandscbe wetboeken op, dan viu-
den wij alleen do wet van 13 Mei 1829welke veronder
stellen doet dat reeds vóór vijf en veertig j iron reden
bestond óm zich in dit opzicht ongerust te maken.
Daarin woiden met zware straffengevangenis van
twee tot vijf jaren, geldboete van twee- tot vijfhon
derd guldenbedreigd zij die in het brood of in andere
eetwaren, tot verkoop of uitdecling bestemd, zullen
gemengd hebbau vergiftige stuffen, waarvan twee,
kopergroen en witte vitriool, met name wordeu ge
roemd. liet Code Penal, ons wetboek van strafrecht
zelf, verkeert teu aanzien der vervalschini* van spijzen
nog in eene gelukkige onwetendheid; het spreekt in
artikel 302'alleeu van vervalschte dranken, schadelijke
inmengse.'s voor de gezondheid bevattende. Het bederven
van celwaren scheen men destjds, in het begin der
eeuw, nog niet to duchten.
Hoe weinig weikelijke voorziening door de aange
haalde wettelijke bepalingen ook tegen de vervalschings-
manié, zooals die tegenwoordig bestaat, genomen wordt,
zou men t ;ch meenen dat do gerechtigheidvan die
wapenen voorzien, wel nu ea dan in ons midden
gelegenheid zou vinden den een of anderen spijsbederver
op de vingers ie tikkeu. Gaat men echter de lijst der
strafvervolgingen na, sedert vijf en twintig jaren wegens
vervalsching van levensmiddelen ingestdd, dan komt
mén tot de verrassende ontdekking dat ót de gerechtig
heid in Nederland slaapt, ót' dat wij, bevoorrechten
onder alle laudeü, van het vervalschen geen last heb
ben, dat wij onze melk te drinken krijgen zonder de
hulp der „ijze.en koe", zooals do Engelschen de pomp
noemen, dat geen vieze mengsels van allerlei vetten en
kleursels onze boter verzwaren en verontreinigen, dat
ons brood alleen aan do natuur zijne witheid, onze
ingelegVe zuren eu groenten aan haar slechts hun
buitergewoou frissche groene kleur te danken hebben,
dat onze chocolade nimmer met gebrand meel, onze thee
nooit met ijzervijlsel of afgetrokken bladeren ouze
jenever met geen vitriool vervalscht en bezoedeld worden.
Wij willen niet beslissen welke van al deze verval-
scbingen, die nog met eene schier eindelooze lijst ver-
meederd zouden kunnen worden, werkelijk op Neder-
landschen bodem voorkomen en willen maar hopen dat
men in Eogelaud, waar in dit opzichtz Jke verrassende
en walgelijke ontdekkingen gedaan zijnnog een weiuig
op ons voor is. In werkelijkhtid is er echter in
Nederland niemand, die er met juistheid iets vau weet
te zeggen. Wij hebben wel strafbepalingen inaarover
het toezicht of er al dan niet aanleiding bestaat om die
toe te passen bekommert zich in het algemeena!s
niet zeer bijzondere omstandigheden den urm der ge
rechtigheid gebiedend te hulp roepen, niemand.
Bij het maken van andeie watten worden, tegelijk
met het bedreigen der straffen, tevens de middelen
aaogewezen om de overtredingen te ontdekken of te
vervólgeD. Zoo worden do verbodsbepalingen tegen
den sluikhandel ondersteund door een geheel leger van
ambteDareu en een complect systeem van voorzorgs
maatregelen. Zoo bestaat er een door de wet verplichte
waarborg van gouden en zilveren werken, maar tevens
is het verboden om eenig voorwerp, van die metalen
vervaardigdin den bande! te brengen dat niet van
de wettelijke keur voorzien is. Do staat beschermt
ook zijne onderdanen tegen bet bedrog, door middel van
onzuivere maten en gewichtaa te plegenmaar bij stelt
zich niet tevreden met ia zijne hooge wijsheid bet
gebruik dier valache werktuigen te verbied-n, doch
oefent een jiarlijkseh terugkomend en verplicht toezicht
uit, en geen meet- of weegwerktuig kan door den
winkelier gebruikt worden, zonder dat de kooper in
de gelegeuheid is zich met e«gen oogen van de deug
delijkheid vau bet voorwerp te overtuigen.
Met onze eet- en drinkwaren gaat dut anders. Ieder
weet dat bij ze niet vorvalschen mag, maar bijna nie
mand houdt het oog op de vervalscbingeu gevestigd.
Wij weten wel dat het moeilijk is deze zaak. te regelen
op de wijze, zooals zulks in de door ons aangehaalde
voorbeelden geschiedt. Men kan niet ieder brood, iedere
kan melk, ieder pond koffie, zelfs niet deaf te leveren
hoeveelheid in het groot aan eene keur onderwerpen.
Maar iets kon er toch licht gedaan worden. Verondeiscel
bij vöoibeeld dat in iedere provintio eene vaste com
missie van wetenschappelijke deskundige mannen werd
gevestigd, welko bepaald met de keuriug vau alle
voedingsmiddelen belast was. Aan deze commissiëu
konden de gemeenteb s.uren op bepaalde tijden monsters
van verschilleude voediugstofFeu ter keuring opzeuden.
Die proeven zouden geuomen moeten worden Liet
alleen van oaderscheide ie leverauciers, maar ook van
sommige vei bruikers. Natuurlijk zou mea hier wel weder
op moeilijkhedea stuiten. Van den ijver der gemeentebe
sturen, van de eerlijkheid, fh r ambtenaren zou het
voor een goed deel al hangen of een op die wijze uit
geoefend toezicht nl dan niet iets te beteekenen had.
Doch waar men wilde medewerken kon men dau toch
tot het goede doel gerakendat na bij den besten wil
bijna onmogelijk is.
Ditzelfde beginsel van voortdurend en stelselmatig
toezicht zou nog op verschillende andere mauieren
toepassing kuoutn vinden. Onze voedingsstoffin kunt en
vergiftigd worden door een aantal voorwerpen, potten,
paunen eu werktuigen van alleilti aard, op welke niet
het minste toezicht wordt uitgeoefend. Zou niet ieder
fatrikaLt van dergelijke voorwerpen verplicht kaLuen
worden zijn fabricaat aan de provii.ciale keuringa com-
misïie te onderwerpoozouden de goedgekeurde voor
werpen nietevenals de mateu o i gewichtenhet gou i
ea zilver, van eene keur voorzien en het verkoopen van
ongekemde voorwerpen straf baar gesteld kunnen worden?
De fabrikant zou d*n van zelf verplicht ino teu worden
zijn naam op het vervaardigde te vermeldjo.
Nog in meer opz'chten zou de provinciale keurings
commissie eeu uitgebreid veld van arbeid kunnen
viudcn. Ons behangse'pipier, onze gordijnen, ods kin
derspeelgoed zijn dikwijl» gekleurd en versierd uat
allerlei vergiftige stoffm, op welke, it den niet nu en
dan een of ander geleerde er de aindacht op vestigt,
in den regel niemand let. Herbaal lelijk wordt gewaar
schuwd tegeu 8_>mmiga veis'eriigeu vau gebak en
suikerwerk, onder welke de zwaarste vergiften voor
komen, meestal natuurlijk in te geringe hoeveelheid om
dadelijk schade te doen, duch welke oader bepaalde
om8tandigheJen ongetwijfeld nadeelig kunnen werken.
Met sommige klearstoffm onzer kleederen is het niet
anders gestild. Frankrijk en Prn sen zijn ons in dit
opzicht op den weg der voorzieuing reeds lang voor.
uit. Daar wordt van regeerineswege eene ljjst vast
gesteld van klear- en andere st iff :owdke de fabrikan
ten vau de hier bedoelde voorwerpen uitsluitend mo<eu
gebruiken. E-m andere lijst vin bepaald verboden
wordende stolfen is daarbij gevoegd. Met zulke lijsten
gewapend zou de keuringscomm ssie ook oror dit terrein
der algemeene gezoudtieid haar wakend oog kunnen
laten gaan, en de fabrikaut zoowel als de keeper z >u
bij het vaststellen eener keur in dit opzicht voordeel
hebben.
Wij ontveinzen ons niet dat al deze zaken misschien
nog geruimeu tijd tot het rijk der vrome weoscl on zul
len blijven behooren. Wij Nederlanders hebben zulk
een afkeer van overmatig reglementeeren en voorzie-
niogen makeo, dat wij ons gaarne eonig nadeel ge
troosten, om de overheid buiten inmenging met ouzo
zaken te houdeo. B j iedere gelegenheid beroepen wij
ons op ons „recht", om onze kinderen in ouku .de te
laten opgroeien, heu naar welgevallen aan de pokken
bloot te stellen, onze huizen slecht te laten ventileeren
en, indien ons dat goeddunkt, naast eeu stinkend
riool of een mesthoop te blijven wonen. Io waarheid
is echter deze onafhankelijkheidszucht, dat overdreven
individualisme, gelijk de Duitschers het noemen, niet3
dan een vooroordeel, of in veel gevallen een voorwend
sel voor gemakzucht ea zorgeloosheid. Vooroordeelen
ea wanbegrippen nu, kannen alleen door de weten
schap uitgeiOiid worden. Daarom komen wijam het
einde van al de wensch^ndie wij ditmaal op hyriö-
nisch gebied geuit hebben nogmaals op ons vroeger
onderwerp terug. Liat het onderwijs eerst dehygójo
populair maken. Liat ieder uit zijn dommelige rust
gewekt worden en begrijpen dat er werkelijk een
vijv.nd is, die het op zijne gezondheid aanlegt eu alleen
door vereenig le krachtsinspanuing verslagen km wor
den. Misscbieu dat men or dau toe gebracht zal worden
om ter wille van bet eigen en het algemeen belaag aan
sommige onzer medeburgers het recht te ontaeinen om
uitsluitend voer hun eigen voordeelons met buaae be-
dorvco spijzen, drankeu kleedingstoff:n behangsel-
papiei enspeelgoederen en w* t er verder maar schadelij ka
io den handel gebracht wordt, te vergiftigen.
Aan bet ons toegezonden verslag der gemeente
Middelburg 07er het.jnr 187.3 ontleenen wij voor dit
maal de volgende bijzonderheden.
De bevolking was gedureode bet j iar met 245 per
sonen verminder f ea bedroeg op ultimo December
15,929 zielen, samengesteld nit 279L mannelijke onge-
hnwdeu beneden de 18 j menen 1420 boven dien leeftijd,
2707 mannelijke gehuwden eu 292 weduwnaars of te
zamen 7210 mmnen; 2520 vrouwelijke ongehuwden
beoeden de 15 jaren, 26^0 boven dien leeftijd, 272G
gehuwde vrouwen en 793 weduwen, totaal 8719 vroiwen.
Tot do velschillende prorestantsche gezindheden be
hoorden 14,020 persouen; de katholiek belij ienis telde
1580, de Israëlietische 291 leden terwijl 35 peisonen
tot geen der bekende gezindheden behoorden.
14 Lindverhuizingen hadden plaats naar Norri-
Amerika, 17 uaar Niderlandsch Ocst-Iadiö en 1 naar
Jap in. Hieronder zijn begrepin 217 personen van
beiderlei sekse, behoorende tot het garnizoen en 7
gevangenen.
Geboren warden 571 kinderen, waaronder 2G leven
loos aangegeven. Van de levenden béhoordia 287 tot
het mannelijk, 261 tot het vrouwelijk geslacht. Als
onecht werden aingegeven 35 kindereu, zijude G meer
dan in bet vorige jaar.
Her cijfer der overledenen bedneg 418, of 9 minder
dan ia bet vorige jiar. Dairvau waren 137 k'nderen
beneden het jaar en 11 personen \an 81 tot 90j trigen
leeftijd.
102 buwelfjkeD, of 59 minder dan bet vorige j>ar
werden gesloten. 87 daarvan werden voltrokken tU3-
schen jjugmans en jrnge dochters, 5 tusschen jonk
mans ea weduwen, 7 tii89Cben weduwnaars en j «ngo
dochters en 3 tusscben weduwaaars en weduweo. Echt
scheiding of scheiding van tafel en bed hadden niet
plus's.
Wij komen nader op dit verslag terug.
Het is ons aanzeii*m te kunnen medè'iè'elea dat
de besprekingen over het geven van muziek-uitvoeringeh
in deu tuin op het Noord-bol werk alhier tot een gewenscht
einde hebben geleid. Ia den loop van dezen zomer
znllen althans vijf dier uitvoeriogen door het muziekkorps
der stedelijke schutterij alhier plaats hebben.
Men meldt ons uit 's Gravenhage dat er-bij de tweede
kamer eene nota van den miuister Gaertaema is inge
komen, waarbij hij zich in de hoofdzaak vereen'gt met
het bemiddelings-voorstel der commissie van rapporteurs