6uitrnlanö.
Koloniën.
BERICHTEN V&N HET OORLOGSTOONEEL.
(Vermltj).
liet eenige hoofd, waarmede wij, volgens het rap
port van generaal van Swieten van 18 Januari jl., toen
in aanraking waren gekomen was dat van Maraksa,
Toekoe Neq, die in September jl. zijn vertrouweling
Mak Lima naar Troemon zond, om de verzekering te
geven van zijn on verandt rijke goede gezindheid, welke
reeds tijdens de eerste expeditie was gebleken. Sedert
de gebeurtenissen in April was bij echter vrij gereser
veerd. In bet laatst van November werd bij hem
onderzocht, naar het wegvoeren vsn het lijk van gene
raal Nino Bixio, terwijl bij lot eene bijéénkomst werd
uitgenoodigd, waarin bij echter geen zin had zoolang
de missigit niet w»s genomen. Zr.odra dit geschied
was werd h;m en do vier voornaamste hoofden der
Sagi's XXV, met name Toekoe Aja Abas, Toekoe
Nanta SeteijaToekoe Zumpasee en Toekoe Ney Pocrba,
daarvan kennis gegeven, in een brief, waarin hun
tevens werd medegedeeld, dat alle kampongs van hun
Sagi thans in onze macht zijn en zij als zij zich wil
den onderwerpen zich daartoe b;; den opperbevelhebber
konden aanmeldendie in het -tegenovergestelde geval
plan had om al de kampongs 'en aanplantingen te ver
nielen.
Den lltn Januari bad daarop eene geheime samen
komst van den controleur Kioesen met Tockoe Neq
plaats, waarin werd afgesproken, dat deze, als teekeu
van zijn onderwerping, den 13on met de notabelen uit
2ijn gebied een openbaar bezoek zou komen afleggen.
Hij kjeeg dien dag echter een aanval van de cholera,
die zoowel in zijn gebied als elders onder den vijand
hevig heersebte en zelfs in den kraton zóo sterk, dat
ongeveer 10C0 man van het volk van de Sagi XXV
naar hunne woonplaatsen terugkeerden. In zes dagen
was 20 tot 30 percent hunner aan de cholera bezweken,
terwijl ook de troepen uit Pedir veel moeten hebben
geleden. Tcekce Neq stelde een officieel bezoek her-
haaldelijk uit, omdat hij te zwak was tegenover zijne
vijanden, de een prijs van 500 dollars op zijn kcotd
hadden gesteld, eu generaal van Swieten, overtuigd
van zijn goede bedoelingen, vo^d er geen bezwaar ic,
om hem nog een tijd lang op eigen wieken te laten
drijven.
Daar de brieven aan de hoofden der Sagi XXV door
dezen werden geweigerd en dea 6en Januari door een
deel van het volk van Toekoe Nanta Setija c. s. een
der voorwerken van den kraton werd bezet, gehouden,
weid den 12cn en 13en een gedeelte der Sagi XXV,
westwaarts van bet gebied van Maraksa gelegen, door
de marine getuchtigd-, tengevolge daarvan keerde Toe-
koe Nanta naar zijn gebied terug, zonder echter bet
hoofd in den schoot te willen leggen. Door de bezetting
van Kotta Potjoet op 12 Januari had men echter van
dien kant weinig te vree zee.
Na al bet reeds vermelde veel uitvoeriger te hebben
beschreven maakt generaal van Swieten voor het eerst
melding van zijne veranderde zienswijze omtrent de
ten opzichte van Atsji te volgen politiek, en hoewel hij
de zaken niet wenscht vooruit te loopon wilde hij toch
toen reeds den gouverneur generaal daarvan met een
enkel woord meiedeeling doen. Hetgeen hem uit de
suprematie of liever de bandeloosheid van hc-t volk
was gebleken, had b,;j hem de vraag doen rijzen cf het
iu deze omstandigheden en na al bet gebeurde wel
overeenkorus'.ig onze waardigheid en ons belang kan
worden geacht nog in onderhandeling te treden met
een vorstdie zich kenmerkt door meer dan gewone
oubeduideudLeid en onmacht, en of wij wel eenigen
waarborg voor de toekomst bezitten als wij een con
tract sluiten iu den geest ais dat van Siak. Daarbij
kwam nog, dat Pangliuia Polim, het hoofd van de
voornaamste af deeling van het rijk, zich hoogstwaar
schijnlijk naar het binnenland zou terugtrekken eu zal
blijven weigeren zich to onderwerpen, terwijl waar-
scliijnlgk ook de hoofden van de XXV en XXVI Sagi's
ra den val van den kraton in üun verzet zouden bij-
ven volharden en door harde middelen tot onderwer
ping moeten worden gedwongen. Mtt het oog daarop
haa generaal van Swieten de reserve uit Padang laten
overkomen, teneinde door mobile kolonnes deu kring
vau onze werking en invloed uit te breiden en cle
beter geziude bevolking te nopen naar hare kampongs
terug te keeren. Volgens de laatste berichten haddeu
de sultan en Toekoe Pakik den kraton verlaten eu
zich gevestigd in de een half uur gaans van tiaar
gelegen kampong Lougbatah.
Een tweede rapport is gedagteekend uit het bivouak
van Penrjoeng 31 Januari 1874. Daarin deelt de opper
bevelhebber mede, dat na den val van deu kraton door
verschil ie ode hooiden stappen tot toeoadering zijn ge
daan. Toekoe Ney was eindelijk cp 27 Januari open
lijk in het kamp verschenen, vergezeld van een afge
zant van Toekoe Lempaseé om een brief van dezen te
overhandigen, waarin bij zijne onderwerping aanbood.
Toekoe Ney vet haalde, dat ook het hoofd der XXV
Moekims, Toekoe Nja Abas en Toekoe Nanta, voorne
mens waren om zich te onderwerpen. De opperbevel
hebber vond in een en ander voldoenden waarborg
voor de toetreding van al de andere hoofden dier Sagi,
en koesterde goede verwachtingen omtrent de toenade
ring der bevolking van Maraksa.
Aan Toekoe Lempassé werd geschreven, d-t item
amnestie zou worden verleend, op de voorwaarden ver
vat in eene proclamatie van generaal van Swieten van
den 28eQ Januari, waarin aan de hoofden en ouderboo-
righedeu wordt medegedeeld, dat zij, nu zij overwon
nen zijn, den overwinnaar bekooren" te eerbiedigen eu
al onze bevelen op te volgendnt wij verlangen, dat
zij de wapenen zullen nederleggen, de versierkingen en
de kampongs slechten; dat ieder met vrouwen en kin
deren naar zija verblijfplaats terugkeert, en dat geeuer-
lei leed zal geschieden aan hen die daaraan voldoen,
terwijl zij die dit Diet deden voor de gevolgen werden i
verantwoordelijk gesteld.
Van meerdere hoofden van de XXV Moekims kwamen
bewijzen, dat zij tot onderwerping geneigd waren en
ook uit de XXVI Moekims dee 1 zich een teekeu van toe
nadering voor. De Panglima der III Moekims, het
meest invloedrijke lid dier Sagi, liet den 29en door
een zendeling weten, dat hij den oorlog wilde slaken;
van zijn onderwerping we.d een meer afdoend bewijs
verlangd, waarop bij drie dagen uitstel vroeg, doch uit
het volgend rapport blijkt dat geen onderwerping is
gevolgd.
In de XXII Moekims was de houding nog zóo vijande
lijk, dat zelf op een militaire verkenning bezuiden den
kraton, op 29 Januari gehouden, op de troepen
werd geschoten, waarbij drie dooden cn zeventien
gekwetsten vieiea. Toch verwachtte de opperbe
velhebber weldra een gunstige wendir.g tengevolge van
den dood van Pauglima Polim aan de cholera, waar
aan de "ultau den 26cn Januari was gestorven. Panglima
Polim was n. L de ziel va:i den oorlog, en, volgens der.
opperbevelhebber meer gevierd dan bemind, zoo tl at
naar zijne meening andere hoofden, die zich nu vrij
zouden gevoelen wel bet hoofd in deu schoot zouden
leggen. Nog veischeidc e andere voorname Atsjineezen
stierven aan de cliolev
Uit de onderhoorighedeo van Groot-Atsji had de
ïadjah van Gigieug gemeld, dat hij den 20É" Januari
naar het kamp zou komen, maar den 28cn was hij nog
niet verschenen, terwijl de ra dj ah van Pedir voornemens
was om naar huis te kesren en aan het gouvernement
een brief te schrijven.
Van Aoalaboe waren ongeveer 1000 man hulptroepen
te lloeroeng Raba aangekomen, die den 20en zich nog
aldaar bevonden, doch, na de inneming van i'm kraton
eu nadat hen was aangekondigd, dat hunne negorijen
zouden worden getuchtigd, indien zij niet terugtrokken,
zijn zij weder vertrokken.
Gewag makende van de candidaten voor deu troon
van deu overleden sultan, geeft generaal van Swieten
als zijne meeuing to kennen, dat thans van een ver
vanging van den sultan geen sprake meer kan zijn,
maar dat do opheffing van het sultanaat en eene inlij
ving noodzakelijk ia gewordeu; hot is zijn vaste overtui
ging geworden, dat zoowel de dood van den sultan als
het hardnekkig verzet der hoefden, ook indien er een
nieuwe sultan mocht worden verkozen, iedere gedachte
aan een tractaat moeten uitsluiten. Met het oog hierop
vaardigde de opperbevelhebber een proclamatie uit „aan
de hoofden en voornaamste hoeloebalaugs der drie
Sagies", waarin hij cr op aandrong den vruchteloozen
tegenstaud op te geven, daar zijue macht voldoende is
om hen ten onder ;e brengen en hen dreigde met
verwoesting van hun kampongs, terwijl hij ten slotte
zegt, dat zoo er soms aan gedacht mocht word.n een
nderen sultan te kiezeu, hij die keuze als onwettig eu
van geen waarde beschouwt eu geen anderen souve-
reia erkent dan het Nederlacdeche gouvernement.
Iu bet derde rapport vau 4 Februari zegt generaal
van Swieten, dat zich weinig vc-rschiji selen van meer
dere toenadering, maar veeleer vau achteruitgang in
goede gezindheid hebben' voorgedaan, daar Toekoe
Nanta, die aanvankelijk stappen tot vrede scheen te
willen doen, zich, volgens geruchten, had teruggetrok
ken en versterkingen aangelegd. Dit geschiedde ook in
de III Moekims, doch, zooals reeds van vroeger bekend
was, de opperbevelhebber maakte zich niet ongerust.
Den 2en Februari had een bezoek plaats van deu zoon
en den schoonzoon van Toekoe Neq, v?.n welken men
vernam, dat Iman LoDgbatta 50 dollars op het hoofd
van Toekoe Neq en op dat van zijn schoonzoon üaii
gesteld en dat het lgk van den sultan uaar du boven
landen was overgebiacht. 'Als een gunstig verschijnsel
werd beschouwd, dat Toe koe Leicpassé met zijne bc
volking, ook vrouweu en kinderen, in zijn kampong is
teruggekeerd, en dat hier en daar levensmiddelen te
koop werden aangeboden, terwijl uit de vlakte ten Oosten
van het. kamp na 24 Januari geen schot meer werd
gelost en het volk, dat zich in de vlakte bewoog om
padie te snijden ot vau ds eene kampong naar de audere
te ga n steeds ongewapend was. Eenige omzichtigheid
en het aannemen cener meer vreedzame bonding onzer-
zyda scheen deu opperbevelhebber aanbevelenswaardig
toe. Daarom had hij zich in de laatste dagen onthouden
van het doen van militaire verkenningen en geheel en
al een afwachtende houding aangenomen, iu de over
tuiging, dat de gespannen houding tegen ons s'echts
langzamerhand zal verdwijnen.
Gemengde berichten.
Het buitengewoon boogwatergetij vau 20 Maart jl.
heeft aan de bedijkiugswerken der schorren van het
Schenge onder 'sHuer Areudskerkc en Wo faartsdijk
nog al ecbade aangericht. Iu de verskade eu de om
ringing der Blnisput ziju op veischeidene plaatsen gaten
gebroken d:e der verskade zijn echter voor het grootste
deel reeds hersteld, zoodat aan de vordering van het werk
geen noemenswaardige vertraging zal ondervonden wor
den. Gelukkig dat de hooge vloed op den vol en dag plaats
had, zuodat geen persoonlijke ongelukken to betreuren
ziju. De opzichters en de polderjongens hebben hunne
keeten moeten verlaten, sommigen met achterlating vau
al hunne goederen. Twee hunner zijn nog door ande
ren met een boot verlost, daar zij halverwege in het
water moesten blijven staau. Qoessche courant.)
Te Amsterdam vindt veel bijval een adres,waarin
wordt verzocht op 12 Mei geen beurs te houden.
Te Brussel is voor het eerst voor een buitenge
woon talrijk publiek opgevoerd een nieuwe opera comique,
Gircflis GirufU getiteld, vau Lecocq, den componist en
schrijver van La fille de Madame Angot. De decora-
tiëu en costumes moeten bij de uitvoering in het Alca
zar prachtig ea de mise en £cè/<e schitterend zijn geweest,
terwijl het stuk zeur origineel en komiek moetwezeD.
Thermometerstand.
23 Mrt. 'sav. II u.48 gr.
24 'smorg,7u.4i>gr.s'midd. Iu.52gr.'sav.6u.50gr.
Staten-gencraal.
TWEEDE KAMER.
Zitting van Maandag 23 EXaart.
Nader ver stag
De beraadslaging werd gecpond over het wetsont
werp tot vaststelling van het tarief van gerechtskosten
in strafzaken, waarvan de gewone rechter keunis neemt.
De heer van Lijnden van San den burg, ten volle de
noodzakelijkheid erkennende van de herziening dezer
tarieven, meende evenwel dat dit immers vooralsnog
niet bij de wet behoorde plaats te hebben. De wet van
1838 bepaalt dat dit behoort te geschieden bij konink
lijk beBluif, hetwelk binnen drie j-iren do.r den wet
gever moest worden herzien. Daaraan is t.t dusver
geenc uitvoering gegeven. De omstandigheden waren
in dit opzicht dus onveranderd gebleven. De wetgever
had bedoeld eerst de ervaring te raadplegen alvorens
de hier bedoelde tarieven definitief vast te stellen;
daarom behoorde ook thans nog eene tijdelijke machts-
deligatis vau de wetgevende macht op het uitvoerend
gezag, omdat de leden der kamer zonder de wetenschap
die de ervaring alleen kau schenken, de materie niet
volledig kuunen beoordeelen.
De heer Wintgens ondersteunde dat denkbeeld en
vestigde tevens de aandacht van den minister van
justitie op bet feit, dat in de laatste tijden zeer ernstige
misdaden hebben plaats gehad zonder dat de arm des
rechts of der gerechtigheid do Gcbuldigen kon bereiken.
Dat is een groot maatschappelijk kwaad. Onze maat
schappij wordt niet behoorlijk 'beschermd.
De beer Godefroi achtte het iu strijd met de con-
stitutioceele beginselen om zelfs tijdelijk eene materie,
die reeds in 2838 alleen voor wettelijke regeling vat
baar werd geacht, te regelen bij besluit. Te minder
behoorde dit bier te geschieden, omdat gesne wezenlijke
bezwaren tegen wettelijke regelen bestaan.
De minister van justitie verklaarde den heer Wint
gens, dat de feiten van den laatsten tijd bewijzen dat
de aandacht der regeering is gevestigd op het door
hem besproken belang. Wat het denkbeeld van dea
heer van Lijnden betreft, sloot de minister zich aan
bij het gevoulen van tien heer Godefroi. Voor eene
machtsdeligatie op het uitvoerend gezag mogen slechts
zeer exeeptioneele redenen bestaan. Hij zou die thans
niet kunnen aanvaarden. Wat men in 1838 beoogde:
de ervaring te raadplegen alvorens tot wettelijke rege
ling der tarieven over te gaaD, is ruimschoots sedert
dien tijd verkregen. De zaak is grondig aan het depar
tement en in de atdeeliugen der kamer onderzocht. De
minister verzocht dan ook met aandrang de behande
ling van het ontwerp voort te zetten.
De heer van Lij eden merkte op, dat het oorspronkelijk
ontwerp veel meer bepalingen omvatte, die er later
uit zijn gelicht, waaruit althans, wat het departement
van justitie betreft, bleek van groot verschil van ziens
wijze met de kamer. IIij 3telde ten slotte de volgende
motie voor: „De kamer, van oordeel dat het wenocho-
lijk is bij het vaststellen van nieuwe tarieven vao ge
rechtskosten in strafzaken deu weg te volgen, aange
wezen bij artikel 2 der wet van 15 December 1838
(Staatsblad n°43), stelt de behandeling vau het tegen
woordig wetsontwerp uit en gaat over tot de verdere
orde van den dag.
De heer Oremers wees op de inconsequentie van dea
voorsteller om eensdeels te waarschuwen niet te veel
vertrouwen te stellen in de ambtenaren van bet depar
tement vau justitie, en anderzijds voor drie jaren aan
het uitvoerend gezag eene materie van wettelijken aard
te deligeeren.
De heeren van Baar, Godefroi en de minister be
streden de motie. De minister ontried sterk door hare
aanneming de zaak weder op de lange baan te schuiven.
De motie werd daarop verworpen uiel 34 tegen 17
stemmen ea de algeracene beraadslagingen over het
wetsontwerp werden gesloten.
Met de behandeling der artikelen werd daarop aan
gevangen. De artt. 148 werden goedgekeurd, som
mige eenigszios gewijzigd door overneming van enkele
amendementen van den heer Godefroi. Eene dier
wijzigingen strekte om uit te maken dat gemeenten,
die voor de verstrekking van lokalen ten behoeve vau
het gerechtelijk genees- of heelkundig onderzoek zelveu
kosten makeD, die zullen vergoed krijgen.
Zitting van Dinsdag 24 maart.
Per telegraaf.)
Door den heer de Jong is eene interpellatie aange
kondigd over de voornemens van den minister vau
financiën ten aaozien van de munt quaestie.
De wets >ntwerpen tot vaststelling der tarieven van
gercchtskosteu in strafzaken, waarvan de gewone rech
ter kennis neemt, werden met eenparige stemmen aan
genomen.
Daarna zijn do beraadslagingen aangevangen over
het wetsontwerp tot regeling der consulaat rechten.
Algemeen overzicht.
De pennestrijd in de Fransche dagbladen over de
bcteekenis der woorden van den maarschalk president
duurt voort. Niet als proeve van do grootere of klei
nere begaaldheid der heeren journalisten', maar als bewijs
voor de stemming der partyeu, is deze strijd van eenig
gewicht. De legitimisten trachtten nog altijd uit den
brief van den maarschalk dien zia te halen dat bij,
indien de koning aan de deur der republiek kwam
kloppen, toch wel zoo beleefd zou zijn op te staan en
zijco majesteit binnen te laten. De officieuss Fracgais
