MIDDELBURGSCHE
F 54.
Woensdag
1874.
COURANT.
4 Maart.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2en Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
3De prijs per 3/xn.franco is f 3.SO.
Middelburg 3 Maart.
HOE 8TAAT HET MET DE DROOGMAKING DER
ZUIDERZEE P
II.
Ia het onzen lezers gegaan als ons, dan hebben zij
bij de beschrijving der verschillende werken, welke
men zich voorstelt te doen verrijzen op den bodem,
thans nog door de zilte golven der Zuiderzee over
dekt, een gevoel van verba ziüg, van twijfel weüicht,
niet kunnen onderdrukken. Was het niet alsof de her
senschimmen eens onzinnig en droomers daar op het
papier vóór ons werden uiteengezet? Haasten wij ons,
door eene beschrijving der middelen, welke men zich
voorstelt aan te wenden om tot het begeerde doei te
geraken, dien indruk van twijfel zooveel mogelijk weg
te nemen en in hoopvol vertrouwen te deen overgaan.
In de eerste plaats dient op den voorgrond gesteld
re worden dat de Zaiderzee, hoe trotsch zij zich op
den naam van „zee" verhoovaardige, inderdaad, voor
zoo ver het in te dijken gedeelte betreft, slechts een
waterplas van gemiddeld drie meters diepte vormt,
diep genoeg alzoo om zelfs eeue dame als miss Murphy
toe te laten staande er :n te drinkenmaar toch zoo
ondiep dat een „zeeschip", dat eenigszins dien nnam
verdient, met minachting den steven van hare troebele
wateren zou afwenden.
De afsluitdijk nu, welke het in te dijken gedeelte
voor de aanvallen der buitenliggende golven moet be
schutten, zal eene hoogte bezitten vau 5 meters boven
Amaf. peil; eete breedte, die, van minstens 40 meters
ter hoogte van 1 meter beneden A. P., langzaam zal
afnemen tot aan de bruin, waar zij slechts 3 meters
zal bedragen, met een buitenberm van 5 meters. Aau
de binnenzijde wordt een berm tot jaagpad aangelegd,
tevens van genoegzame breedto om later tot spoorweg
to kunnen dienen.
Tot versterking van dien dijk wordt aan de binnen
zijde een boezeui-kauaai ter breedte van 150 meters,
met twee boezem-meren bij Enkhuizen en bij Urk ge
graven. Dit kanaal verschaft eene vo'.komen zekerheid
aan den afsluitdijk tegen duslechts nu en dan voor
komende stormvloeden, vermits de druk van het water
daardoor in tweeën verdeeld wordt.
Voor bet eigenlijke werk der droogmaking zijn be
stemd een aantal stoomwerktuigen, te zamen van9400
paardekraebten. Deze worden eer8t in schuiten ge
plaatst aan de binnenzijde van den afsluitdijk, om het
water op te pompen eu door ijzeren duikers, in den
alsluitdij k geplaatst, te loozen. Later worden zij overge
bracht in gebouwen, in de verschillende afdeelingen van
deu Zuiderzee-polder. Vermelden wij onuer deze werktui
gen nog een stoomtuig van 350 P. K. geplaatst aan
den zoogenaamden Ketel, de mood van den IJsel, waar
de ringvaart langs Elburg en Harderwijk uitmondt.
Dit werktuig dient om de ringvaart zoodanig af te
malen dat het peil bij Amersfoort niet hooger dan 0,50
meter -f- A. P. stijge. Verder nog een of twee stoom
gemalen, gezamenlijk van 800 paardekraebten aan de
Ven en te UrkbeBtemd om, ingeval de afvoer van
water door do uitwateringsluizen tijdelijk ongenoeg
zaam mocht zijo, eene overgroote of langdurige ver-
hoogicg van den boezem te verhinderen.
Komen wij thans lot het punt, dat alles beheerscht:
de kosten.
Natuurlijk loopen de verschillende ramingen uit elkan
der en stijgen zy naarmate men, ten gevolgeeener latere
opname, nieuwe en kostbaarder werken al3 noodzakelijk
heeft leeien kennen. De laatste begrootiug van den heer
Stielijea in 1872 bedraagt 98 millioen, die van de staats
commissie in 1873 ongeveer 123J millioen gulden. Dit
belangrijk velschil spruit in de eerste plaats voort uit
de verlangde verbieeding van het kanaal door Holland
op zij a smalst, welke de staatsco os missie op groote
schaal en geheel ten laste der onderneming wil doen
uitvoerenterwijl volgens den heer Stieltjes eene min
dere verbreeding voldoende is en slechts gedeeltelijk
door de indijking maatschappij gedragen behoort te
worden. Een tweede puüt vau verschil is gelegen in
de ontworpen havenwerken aan de Ven, welke de heer
Stieltjes op minder kostbare wijze dan de staatscom
missie wil doen uitvoeren. Ook de kosten voor den
afsluitdijk en de werken in den polder zelf worden
door de staatscommissie hooger geraamd, terwijl ein
delijk de heer Stieltjes, die dun waarschijn lij ken dnor
van het werk op twaalf jaren schat, Datuuilijk minder
kosten voor droogmaking cn drooghoudmg gedurende
dien tyd verkrijgt dan de staatscommissie, welke meent
dat zestien jaren voor het volvoeren der onderneming
noodig zullen zijn.
Datzelfde verschil in opvatting omtrent den waar-
scbijnlijken duur van het werk is ook van invloed op
het bedrag, dat behoort te wordin uitgetrokken voor
de renten van het te negocieeren kapitaal gedurende
de onderneming. Deze laatste vermeerdering, naar de
duurste berekening, steilende op 45 ten honderd, zal
het totaal der kosten op ODgeveer 180 millioen komen,
of ruim 1000 gulden vcor elk der in te dijken hectaren.
De concessionarissen verlangen van de regeering noch
rente waarborg van het te negocieeren kapitaal, noch
geldelijke subsidie om de werken uit te voeren,maar:
1° Koste'.oozen afstand van den droog te maken zee
boezem, behoudens eveutueele rechten van derden op
gedeelten daarvan;
2" Het recht op den aanwas van zekere te bepalen
strook buiten den afsluitdijk
3* Voor elke hectare ingedijkton, droog gemaakten,
verkavelden en voor cultuur vatbaren grond, eene vooraf
overeen te komeu som.
Tot bepaliog van het laatst bedoelde bedrag wordr,
in de vroeger genoemde brochure, eene berekening
geleverd, gegrond op de uitkomsten der droogmaking
van den Haarlemmermeer-polder. Volgens die becijfering
zou dooi het rijk betaald moeten worden 250 per
hectare, hetgeen voor de geheele oppervlakte van
176,000 hectaren een kapitaal veronderstelt, waarvan de
rente een jaarlijksch bedrag van ruim twee millioen
zou vertegenwoordigen.
Eenige leden der stantscommitfiie zijn van gevoelen
dat de beste vormwaarin subsidie gegeven kan wor
denzoude zijn het overnem6u door het rijk van al
die werkenwelke meer in het algemeen belang worden
gemaakt dan in het bijzonder belang der droogmaking.
Hiertoe zouden in aanmerking komen de zeedijk, de
groote scheepvaartkanaler-do havens, sommige sluizen
enz. Het beginsel, dat alle werken moeten zijn in handen
van hen die er belang bij hebbenbehoorde, naar
het oordeel dier leden, de keus te leiden.
In beide stelsels van subsidiehetzij zekere som per
hectare, hetzij betaling van zekere werken, s'.p.at op
den voorgrond dat het rijk niets betaalt voordat óf do
gronden in cultuur gebracht, óf de over te nemen
werken voltooid zijn.
Aan deze ontwerpen wensehen wij in het laatste
gedeelte van dezen arbeid, eenige beschouwingen vaat
te kneopen.
Naar ons wordt medegedeeld heeft het concert der
Middelburgsche muziekvereniging, waarop de violist
Wilhelmj zich zal doen hooren, nio', op den 23en, maar
op Dinsdag den 24"D Maart a. plaats.
Z. M. de koning is gisteren uit de residentie weder
naar het Loo vertrokken en zal daar vermoedelijk tot
tegen het einde dezer maand verblijven.
De Goessche courant bevat een woord tot den Zeeuw-
schea landbouwer, met het oog op den trturigeo
toestand der meekrap cultuurwaarin er op worit
gewezen, dat, zoo de prijzen voor de meekrap niet
aanmerkelijk beter worden, de verbouw er van zai moe
ten worden opgegeven. Dit zou voor de Zeeuwsche
landbouwers een groote schade zijn, niet alleen om de
groote opbrengst van de vrucht, maar ook om de ver
vreemding en het zoo nuttig diep omwoelen van den
grond, en daarom moet de landbouwer zoo spoedig
mogelijk omzien naar een middel om het groote nadeel
van het tenietgaan der meekrap-cultuur zooveel moge
lijk te vermin tieren. Da schrijver raadt daartoe am
het verbouwen van een of meer andere vruchten die
tot nogtoe in Zeeland minder bekend ziju, nl. het
karwei- en het gele mosterdzaad. Beide vruchten
worden in sommige streken van Noord-Hollanden wel
daar, waar de grond het meest met den Zceuwschen
overeenkomt, in het groot en altijd met zeer veel
voordeel verboawd.
Beide gewassen hebben evenals de meekrap een goe
den grond noodig, maar zy zijn hier ook geheel vreemd,
wat niet weinig tot een goede opbrengst zal bijdragen,
terwijl zij ook door de vervreemding zeer gunstig zul
len werken op de vruchtbaarheid van den grond.
De karwei is, ovenals het klaverzaad, een tweejarige
plant en wordt, evenals deze, onder eeae andere vrucht
uitgezaaid, liefst onder mosterdzaad of paardenboonen,
doch desverkiezende kan dit ook onder de erwten ge
schieden. Het kan om dezen tijd van het jaar, zoodra
het niet al te sterk meer vriest, uitgezaaid worden. Wan
neer men het echter onder erwten zaait, is bet beter
hiermede te wachten tot Mei, daar anders de karwei-
planljes wellicht zouden verstikken. Ia allea gevalle
behoeft men zich nooit met het uitzaaien in het voorjaar
te haasteD, daar men het in Noord-Holland zoowel in
Apiil als in Maart uitzaait. Men zaait 12 kilo per
hectare met de hand uit, doch tege-.woordig begint men
dit ook al met de zaai-machine op rijen te doen, hetgeen
zeer goed gaat. Als de vrucht, waaronder het kavwei-zaad
groeit, gesneden wordt, heeft het reeds eene zekere grootte
bereikt, en begint, zcodra deze er het zonlicht enz. niet
meer aau beneemt, goed door te zetten met groeien. Iu
net laatst van Juni vau het volgende jaar i3 het tot
rijpheid gekomen en geschikt, om geoogst te worden.
Wat het beschot betreft, dit kan men gerust bere
kenen op 1500 kilo per hectare; somtijds verkrijgt men
in Noord-Holland 1800 kilo per hectare; de prijs kan
veilig op f 20 de 50 kilo worden gesteld, daar hy thans
f 22 is; en dan geeft het toch nog een bruto opbrengst
van f 600 per hectare, waarvoor ieder zeker gaarne
zijDe meekrap zou willen missen, te eer, daar men deze
opbreDg6t niet, zooals met de meekrap het geval is,
over 2 of 3 jaren behoeft te verdeden, aangezien men
het vorige jaar van hetzelfde land door de acdere vrucht
ook nog getrokken heeft.
Het mosterdzaad wordt uitgezaaid een groote veertien
dagen na het karwei-zaad, dus ongeveer in het laatst
van Maart of in het begin van April. Hiertoe heeft
men slechts 7 liter per hectare noodig, wclko hoeveel
heid men met de hand over het land strooit,
Als het mosterdzaad eenigen tijd fco.ven'den grond i'b,
op het tijdstip namelijk, dat eet plantje 4 groene
blaadjes tegint te laten zien, gaat men met den schra
per er door, teneinde er zoodoende voor te zorgen,
dat de planten op rijen komen en wol zóo, dat ieder
plantje een balven voet van het andere verwijderd komt,
opdat het in het vervolg goed zal kunnen uitstoelen, het
geen een eerste vereischte i3 voor een goede opbrengst.
Die opbrengst is gemiddeld 22 hectoliters per hectare
en soms klimt zij wel eens tot 30 hectoliters; terwijl de
gemiddelde prijs gerust op ƒ20 per hectoliter kan ge
steld worden, daar er sommige jaren wel eoDs /"24 be
taald wordt, zoodat als gemiddelde bruto opbreDgst
kan worden berekend 440 per hectare, wat niet wei
nig kan worden genoemd.
Blijkens de Staats-courant van heden zijn in de week
van 22 tot 28 Februari ji. aan Aziatische cholera over
leden 2 personen (beiden te Utrecht) tegen 7 in de week
van 15 tot 21 Februari, 3 in de week vau 8 tot 14
Februari, 3 in de week van 1 lot 7 Februari, 9 in
de week van 25 tot 31 Januari, 10 in de week van
18 tot 24 Januari, 7 in de week van 11 tot 17 Januari,
5 in de week van 4 tot 10 Januari, 2 in de week van
28 December tot 3 Januari, 13 in de week van 21 tot
27 December, 19 in de week van 14 tot 20 December, 9
in de week van 7 tot 13 December, 11 in de week van
30 November tot 6 December, 24 in de week van 23
