MIDDFXBURGSCHE
F 34.
laandag
1874.
COURANT.
9 Februari.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2«. Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prijs per 3/m., franco is 3.£50.
Middelburg 7 Februari.
Een buitengewoon bijvoegsel van de Staats-courant
van heden bevat het volgende, reeds in hoofdzaak per
bulletin aan onze geabonneerden medegedeeld:
„Blijkens een bij bet departement van koloniën ont
vangen telegram van den luitenant-generaal van Swie
ten, gedagteekend 1 Februari en in den ochtend van den
te Penang aangebodenheeft den 29fn Januari eene
verkenning plaats gehad om den zuid, teneinde den
Bleutel te zoeken der gemeenschap tusschen de XXII en
XXV Moekim.
„Bij die gelegenheid zijn de troepen ernstig beschoten
geworden uit de versterking van XXII Moekimwaar
door een drietal gedood en 18 gewond werden.
„De XXV en XXVI Moekim gaven teekenen van on
derwerping. De XXII Moekim zouden (naar men ver
zekerde) volgen door den dood van Panglima Polim aan
de cholera.
„Bekenden met het volkskarakter zeiden dat de on
derwerping van allen met zekerheid kan verwacht wor
den. Proclamatiën aan de bevolking der drie Moekim
met belofte van vrye uitoefening van godsdienst en
volksgebruiken waren reeds verspreid, en die aan de
onderhoorige staten in behandeling.
„De cholera gaf weder veel verlies, maar was bij het
afzenden van het telegram uit Atsji minder hevig.
„Versterking van mariniers of andere strijdkrachten
werd niet noodig geacht.
„Dit laatste strekt ten antwoord op eene door den
minister van koloniënvóór den val van den kraton,
gedane vraag, nadat hem was bekend geworden dat de
tweede helft der eerste brigade van Padang naar Atsji
was opontboden."
Tengevolge van het bedanken van den heer von
Wrangel aut Lindenberg is, zoowel door de anti-revo
lutionaire kiesvereeniging „Vreest God eert den koning",
te Gouda, als door het hoofdbestuur van het „Anti
schoolwetverbond", mr. M. Bichon van IJsselmonde, le
Botterdam, tot- candidaat gesteld bij de aanstaande
verkiezing in het hoofdkiesdiatrict Gouda, op Vrijdag
13 dezer.
De kiesvereeniging Vaderland en Oranje te Oude-
water heeft tot candidaat voor het lidmaatschap der
tweede kamer geproclameerd mT. H. C. Verniers van
der Loeff te 's Gravenhage.
van landbouw in Limburg, den beer F. R. Cortenia
verschillende gedeelten vau Noord-Brabant, openbare
voordrachten zullen worden gehouden over laad- en
tuinbouw, vee- en houtteelt.
De gisteren avond door het Florentijnsche strijk-
qnartet alhier gegeven uitvoering gaf een overtuigend be
wijs hoe door oefening en samenwerking een schoon en vol
komen geheel kan worden verk egen. Deze eigenschappen
waren echter niet de eenige, waardoor dit concert zich
van andere dergelijke uitvoeringen onderscheidde. Be
halve bet bezit van een voortreffelijk ensembledraagt
de voordracht van het Florentijoscbe viertal denstem
pel eener hooge ontwikkeling. Het weet den geest
weder te geven, die den toondichter bij het scheppen
zijner werken bezielde. Elke muzikale gedachte, iedere
toonfignur bomt in bare volle waarde tot den hoorder,
die als het ware ingeleid wordt in eene muzikale dialoog,
welke door bet oor wordt waargenomen en door het hart
begrepen, net voortreffelijk toongehalte van ieder der
vier instrumenten smelt in de voordracht tot een schoon
harmonisch geheel samen, met on vergelijkt lijke juistheid
was iedere toon van het zachtst pianissimo te onder
scheiden, terwijl bet zwaarst fortissimo door geen ruwe
krachtsinspanning ontsierd wordt. Het programma be
stond uit het schooue quartet in E moll, op. 41 van
Mendelssohn Bartholdy, waarin bet zangerige Adagio
ons bijzonder trof, het melancholische quartet in A dur
op. 41 N° 1 van R. Schumann en bet quaitet in F
moll op. 95 van L. van Beethoven. Op de aanhoudende
toejuichingen van het gedurende de uitvoering zeer
saudaehtig luisterend publiek, had het viertal nog de
beleefdheid ons te vergasten op een fragment uit een
der andere quartetten van den onvolprezen Beethoven,
wiens compositiën hem eene eerzuil hebben gesticht,
die door alle eeuwen heen zijn naam door het nageslacht
met hulde eu eerbied zal doen uitspreken.
Door de gezondheidecommissie te Amsterdam is, op
verzoek van burgemeester en wethouders, eeu verslag
uitgebracht over de bewoonde kelders te Amsterdam
in 1873.
Zij komt tot de slorsom, dat er op 1 Mei 1873 van de
4985 onderzochte kelders niet minder dan 3G50ofraim
73 percent waren, die als schadelijk voor de volksge
zondheid onbewoonbaar moesten woideu verklaard, ter
wijl de 1334 overige het laatst voor onbewoonbaar ver
klaring in aanmerking komen. Het getal kelderbewo
ners was 20,644 of 7J percent der bevolking; bet is
sedert 1858 met 2000, sedert 18G5 met 460 verminderd.
De sterfte in de kelders was ia 1872 1 op 34, elders
in Amsterdam 1 op 37; van kindereu beneden 10 jaar
stierven in kelders 54.7 percent, in het overige Amster
dam 46.9 percent.
Door gedeputeerde staten van Noord-Brabant is
bepaald, dat door den wandelleeraar van de Maatschappij
ln het Handelsblad van gisteren bespreekt professor
Tideman het wetsontwerp op het hooger oudenvijs, dat
bij de tweede kamer is ingekomen. Na te hebben be
toogd hoe treurig de tegenwoordige toestand is spreekt
hij als zijne overtuiging uit, dat die alle mogelijke reden
geeft, om voor do beoordeeling van oen thans weder aan
geboden wetsontwerp op den voorgrond te stelleu
Liever eindelijk een wet, die in hoofdzaak aan de
eischen van den tijd beantwoordt, dan om de gebreken,
die wij overigens in haar meenen te vinden, een langere
voortduring van het thans bestaande.
De eerste vraag omtrent het nieuwe wetsontwerp is
danbeantwoordt dit in de hoofdzaken aan de eischen
en behoeften van den tijd? Hieromtrent kan, volgens
zijne meening, geen twijfel bestaan, wanneer men bet
volgende in aanmerking neemt:
lo Voor de gymnaaiën wordt een goed leerplan voor
geschreven, dat in een veeljarigen cursus Latijn en
Grieksch met geschiedenis en wiskunde op den voor
grond houdt, en daaraan met moderne talen iets van de
voornaamste natuurkundige en staatswetenschappen
toevoegt.
Aan de gemeentebesturen, wie het te zwaar valt het
onderwijs van de vele docenten, die de volle leercursus
vordert, te bekostigen, wc rit vrijheid gegeven, dien tot
het onderwijs van de eerste 4, 3, ja 2 jaren te beperken.
Zij kunnen voor een goed onderwijs naar deze wet
subsidie erlangen van den Btaat, aan huone docenten
wordt van rijkswege een penaioea verzekerd, waarvoor
zij storten en dat tendeele door de gemeente gedragen
wordt. De regeering kan, waar hiertoe behoefte bestaat,
rijUs-gymnasiën vestigen.
Zoo wordt het mogelijk, dat op de meeste van de 54
plaatsen, waar de tegenwoordige gymnaaiën bestaan,
deze tot wezenlijk voordeel èa van de huiselijke op
voeding,èn van de algemeene wetenschappelijke bescha
ving behouden blijven, en zij toch, ontslagen van
den druk, dien het armelijk onderhoud uit de ge
meentekassen er op uitoefent, in het verbeterd onder
wijs deelen. Zij blijven tevens in deD regel gemeente
instellingen, op wier bloei deze kunnen prijsstellen.
2° Voor het universitair onderwijs worden athenaea
met eigene gemeentelijke inrichting erkend, en aan deze
het uitzicht geopend op het recht, om gelijkelijk met de
rijks universiteiten onder zekere bepalingen wetenschap
pelijke titels te verleenen.
3° Aan de rijks-universiteiten wordt het onderwijs
zuiver wetenschappelijk, en daartoe losgemaakt van de
wetenschappelijke ambten en bedieningen voor welke
het noodig is, zonder verplichte examina van het begin
tot het einde, opengesteld voor allen, die wetenschap
pelijke kennis en vorming zoeken, alleen met twee ver
plichte bevoegdheid-examens voor hen, die dsn weten-
schappelijken titel verlangen.
Dat onderwijs, zooals het voor de 5 faculteiten in het
algemeen is omschreven, omvat alle vakken van weten
schap, zonder, door in bijzonderheden te treden, meer te
bepalen dan de altijd voortgaande ontwikkeling der we
tenschap en de vrije beweging van het hooger onderwijs
gedoogt.
Zoo waarborgt het ontwerp wetenschappelijkheid van
het onderwijsen laat hieraan de vrijheid, die ook door
geenerlei bepalingen van het getal der hoogleeraren of
vereisebten voor het hoogleeraarscbap wordt beperkt.
Door het invoeren van een voldoende jaarwedde voor
de hoogleeraren en een vast rijks collegegeld voorde
studenten, maakt het beiden geldelijk van elkander vrij,
heft het de tegen wourdige emolnraenten-belasting op in
schrijving, examen en promotie op.
Door slechts éen eigenlijk universitair examen voor
te schrijven, dat voor den wetenschappelijken graad,
het andere, dat yooraf moet zijn gegaan, wordt een
maal 'sjaars door eene staatscommissie uit de hoogleera
ren voor al de universiteiten afgenomen ontslaat
*--* vtwerp de hoogleeraren van het. eindeloos exami
neert-' :n tenteeren dat thans plaats heeft, en tracht
aan het studeeren voor examina bij de studenten zooveel
mogelijk een einde te maken.
Aan de universiteiten zelve laat het ontwerp over, in
gemeenschappelijk overleg, den inhoud en de inrich
ting der beide voorgeschrevone examina en van
anderen, die zij voorden geregelden studiegang-mogen
noodig achten, le bepalen.
Terwijl het een theologisch onderwijs als wezenlijk
deel van liet universitair onderwijs behoudt, wordt dit,
gelijk door ieder als noodig wordt erkend, onttrokken
aan zijn tegenwoordige bestemming, „voor de kweeke-
lingen van den hervormden godsdiensten als bestemd
voor allen, zonder onderscheid van godsdienstige belij
denis, tot een algemeen wetenschappelijk onderwijs in
de godsdienstwetenschap gemaakt. Dat laat aan de
kerk over, wat deze in bare verschillende a/deelingen
elk voor hare leeraren of geestelijken buitendien mag
noodig achten. En het ontwerp brengt daarbij de ker
kelijke seminariën zoo weinig mogelijk onder het toe
zicht van den staat dat de grondwet eischt, en erkent
tevens de billijkheid van aaQ de gereformeerde semi
nariën zoo die ontstaan, uit te keeren wat thans van
staatswege voor de theologische studie aan de hooge-
scholen wordt ten koste gelegd, en aan de overige thans
bestaande semiDariën de bijdragen uit 's lands kas te
doen behouden, die zij op het oogenblik genieten.
Eindelijk vervalt bij dat ontwerp de quaestie om
trent de classieke propaedeusis voor natuur- en ge
neeskundigen, omdat die propaedeusis met de na
tuurkundige in den leercursus der gymnasiën opge-
genomen en daar, zoo veel het voor alle aanstaande
mannen van wetenschap noodig is, door allen wordt
genoten; omdat het universitair onderwijs is losge
maakt van bepaalde beroepen en bedieningen, en
omdat de gezamenlijke universiteiten den inhoud
der examina hebben te bepalen.
4. Voor bijzondere scholen van hooger onderwijs
laat het ontwerp al de vrijheid, welke de grondwet
gedoogt.
Dit zijn volgens professor Tideman de hoofdzaken
waarop het aankomt, die geen twijfel overlaten of het
wenschelijk zij, dat de tegenwoordige staat van zaken
vervangen worde door dien, welken het ontwerp als wet
kan doen ontstaan.
Voor hem zijn alle bedenkingen, die hij tegen bijzonder
heden heelt, hieraan zoo ondergeschikt, dat, moest hij
medestemmen om de wet in haar geheel, zooals zij daar
ligt aan te nemen of niet, hij voor de eerste zijne
stem zou uitbrengen. Daar het echter zóo niet zal gaan
met het ontwerp brengt de beer Tideman ook zijne be
denkingen daartegen in, die voornamelijk gericht zijn
1° tegen het behoud der drie universiteitenLeiden,
Utrecht en Groningen, daar ons land te klein is om daar
voor een voldoend doceerend personeel te leveren; 2°
tegen de faculteit der godsdienstwetenschap, waaraan do
leerstellingen en oorkonden van alle voornaamste gods
diensten Semitische, Arische, Turonische, Egyptische
enz. behooren te worden gedoceerd, evenzeer als die
der Christelijke en Israelieti3che; 3° tegen de jaarwedden
der hoogleeraren, die hij anders zou willen regelen, zoodat
zij terstond meer ontvangen; 4° tegen de bepalingen
betreffende de tucht, die hij onhoudbaar acht, en einde
lijk tegen de inspecteurs aan wier toezicht hij althans de
athenaea zou willen onttrekken.
jrtenoemingea eu besluiten,
BIDDERORDEN. Vergunning verleend aarj P. L. Zee
man, oud-scheep3gezagvoerder te Amsterdamtot het
aaonemen en dragen der versierselen van de orde van
Sf. Stanislaus 3e klasse, hem door Z. M. den keizer
van Rusland geschonken.
middelbaar onderwijs. Pensioen verleend, ten
bedrage van f 1068 'sjaarsaan d". R. W. van Goens,
gewezen hoogleeraar aan de polytechnische schoei te
Delft.
notarissen. Eervol ontslag verleend, op verzoek,
aan A. L. van Slogterea ala notaris te Eakhuizen.
Onderwijs.
De gemeenteraad van Leiden heeft het voorstel
der plaatselijke schoolcommissie aangenomeu, om den te
benoemen leeraren voor de uieuwe talen aaa de gemeen
te-instellingen voor hooger en middelbaar onderwijs de
verplichting op te leggen om ook aan de onderwijzers-
kweekschool te doceeren; echter aldus geamendeerd,
