MÏDDELBURGSCHE
1° 6.
Woensdag
1874.
COURANT.
7 Januari.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2^ Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
JDe prijs per 3/m.s franco is 3.50.
Middelburg (i Januari.
KATHOLIEKE KIES VE BEEHIGIN G-EN.
Er doet zich bij de voorbereiding dor verkiezing voor
de tweede kamer te Gouda een merkwaardig verschijnsel
voor, dat maar al te zeer herinncit aan hetgeen ver
leden jaar bij eeue dergelijke gelegenheid te Leiden
gebeurde. Toen de heer Taets van Atnerongeu gestor
ven was stelde de conservatieve partij in Leiden den
oud-minister van I86068 Scbimmelpenninck candidaat,
en hare organen cajoleerden en vleiden de in dat dis
trict vrij krachtige ultramontaansche en anti-revolutio
naire partijen om hare medewerking. Maar of men zich
te Leiden ia 1873 de les herinnerde die van der Does
in 1574 tijdens de belegering gegeven had, men wan
trouwde den „vog'laar met zijn zoet gefluit", en elke
partij ging haar eigen weg. Nnijens werd door de ui tra-
montanen, van den Berch door de anti-revolutionairen
naast Scbimmelpenninck tegenover den liberalen Candi
das t. gesteld, en het einde was dat de conservatieve
financier met een luttel getal stemmen op het slagveld
bleef, en de heer van den Berch in hersieoimiiig met
den liberalen candidaat gekozen werd. Toen echter
korten tijd daarna de periodieke verkiezing plaats had,
waarbij de nieuwgekozene in de aftreding viei, stelden
do conservatieven en anti-revolutionairen het aftredend
lid candidaat. De ultramontaneu daarentegen stelden
wederom een eigen candidaat, en ze kozen daartoe
den voor eeD paar maanden door hen verworpen candi
daat Scbimmelpenninck. Bij de stemming verkreeg hij
ruim 20ü stemmen meer als ultramontaacschdan vroe
ger als -conservatief candidaat.
In Gouda is thans door de conservatieve partij de
heer van Goltstein caudidaat gesteld, een staatsman die
zenuwachtig tusschen de twee zijden van het Haagsche
Binnenhof heen en weder zwerft in het vooruitzicht
mogelijk van eenmaal op het Buitenhof te zullen be
landen; de liberalen en de anti-revolutionairen hebben
ieder een eigen caudidaat, doch de ultramontaneu, in
plaats van een man uit hun eigen boezem te kiezen,
stellen alweder een oud-minister van 186668, den
heer Heemskerk, wiens candidatuur door de conserva
tieve partij eerst opgeworpen, doch door den oud-minis
ter zelveu geweigerd was, en de ultramontaneu stellen
hem candidaat nadat, waarschijnlijk omdat de heer
Heemskerk heeft bedankt.
Wij gelooveu niet dat men deze comedie te Leiden
en te Gouda alleen vertoont om met de ministers van
186668, de ambtgenooten van Borret en Luyben,
een loopje te nemen. Deze candidaat-stellingen zijn daden
van politieke t.ctiek, alleen strekkende om aan de
conservatieven te tconen over hoeveel krachten de
ultramoDtaansche partij te beschikken h9eften hoeveel
belang de conservatieven er dus bij hebben haat te
vriend te houden. Te Leiden had Schimmelpenninck,
bij een zuiveren partijstrijd, niet meer dan 178 stemmen
behaald ais candidaat van de conservatieve partij ioen
de nltraroontanen hem stemden verkreeg hij er 410.
Het is dus uitgemaakt dat de ultramontaansche partij
in Leiden veel sterker dan de conservatieve is,en dat,
zoj de conservatieven er prijs op stellen in dat district i
een der hunnen gekozen te zienzij op de voorwaarden
der nltramontanen te letten hebben. Ditzelfde tracht
men nu te Gouda te demonstreerea en vermoedelijk
zal die demonstratie weder teu gunste van den libera
len of anti revolutionairen candidaat uitvallen; het zou
ons althans zeer verwonderen wanneer de gewezen
minister of de minister en herbe daarbij wonnen. De
houding der ultramoDtaansche party is uit het oogpunt
van tactiek zeer te prijzen; dergelijke wenkengevoegd
bg de herinnering dat het in 1868 de heer Heyden-
rijck was die aan h-t ministerie-Heemskerk den ge
nadeslag gaf zullen een volgend kabinet van dezelfde,
namelijk van clericaal-conservaiieve richting wel ietwat
toegeeflijker stemmen voor de eischeu en wenschen der
ultramontaansche partij.
Wij nemen deze gelegenheid echter waar om op iets
anders te wijzen dan op de goede organisatie en behen
dige tactiek dei ultramontaansche partij, op het bestaan
en de beteekenis der zoogenaamde „katholieke kiesver-
eenigingen" waarmede ons vaderland meer en meer be
dekt raakt. Wij spreken niet alleen van zoogenaamd
katholieke kiesvereenigingen omdat ze werkelijk zóo
genaamd worden, wij bezigen het woord ook in den
gewonen zin, wanneer men aanduiden wil dat iets zich
voordoet onder een naam, waarop het geen recht heeft.
De katholieke kiesvereenigingen zijn niet katholiek; in
dat geval zouden zij louter kerkelgke vereenigingen zijn,
waarover wij alleen de schouders zouden ophalen even
als over verrijzende remonstrantsche, Lathersche, Israe-
lietische of doopsgezinde kiesvereenigingen voor de poli
tiek. Onzinnig is het politieke geestverwantschap te
willen aannemen op grond van kerkelijke of leerstellige
verwantschap, omdat beide geheel andere voorwerpen
hebben, en men misschien met veel meer recht verband
zon zien tusschen politieke overtuiging en temperament,
en dus lymphatieke, sanguinische, nerveuse en biiieuse
kiesvereenigingen oprichten.
Van eene kerkelijke of leerstellige vereeniging tot be
vordering van een kerkelijk of leerstellig doel zouden
wij goed noch kwaad zeggen; al was het beoogde doel
nog zoo verre verwijderd vau het onze, wij zouden haar
laten begaan omdat gelukkig of ongelukkig onze
kerkgenootschappelijke ontwikkeling niet tot den graad
van onverdraagzaamheid is gerezen. Maar wij achten
ons gerechtigd en verplicht de zoogenaamde katholieke
kiesvereenigingen te bestrijden omdat zij louter politieke
vereenigingen zijn, voorstanders eener politiek welke
hier te lande wellicht door de meerderheid der Neder-
landsche katholieken beleden wordt, doch elders, in
Duitschland, Frankrijk, Zwitserland, Italië, Spanje, Zuid-
Amerika zelfs, door de groote meerderheid der geinoe
delijke katholieken niet wordt goedgekeurd of voorge
staan. Bij het veldwinnen der publiciteit ook daar waar
vroeger uitsluitend in het verborgene werd gearbeid,
weten wij thans waar wij ons voor de bedoelingen der
bedoelde vereenigingen aan te houden hebbenwij we
ten dat hare eigenlijke naam „ultramontaansche kiesver
eenigingen" is en dat, wanneer zij hare leuze in over
eenstemming met haar streven wilden brengen, zij de
oude benaming „recht voor allen", waaronder zij vroeger
aan de zijde der liberalen streden voor gelijkheid voor
de wet, dienden te vervangen door den juisteren naam
„overheerschiug voor ons".
Wanneer het echte programma der ultramontanen in
Nederland eu eldeis ons niet bekend was, dan zou de
brutale oprechtheid waarmede hunne vertegenwoordi
gers in de tweede kamer meer en meer hunne batterijen
ontmaskeren, ons aangaande hun streven duidelijk in
lichten. De afgevaardigde Haffmans, de eerste die het
„wij, ultramontaneu" in 's lands vergaderzaal hooreu
deedverweet nog onlangs ia die plaats aan den heer
Godetroi dat diens geloofsgenooteu, de Israëlieten, maar
„gasten" in Nederland waren die werden geduld, ter
wijl de katholieken (zegge: ultramontanen) „rechten"
konden doeu gelden. Met eene merkwaardige gelijkheid
gaf de spreker een terugslag op de woorden, die voor
twee eeuwen Molière aan den bekenden tooneelheld in
den mond legde:
C'cst vüus d'en floi'tirvous qui parlez en maitre!
La maison m'appartient.
Maar ten overvloede ligt het ofticieele, door de hoogste
macht uitgevaardigde programma der ook in ens land zoo
sterk toenemende ultramontaansche beweging voor ods.
Do paus gaf het den 8en December 1864, in de bekende
encycliek Quanta Cura met de daarbij behooreude lijst
van veroordeelde dwalingen, en, als wilde men ons
het gevaar van misverstand door verkeerde verta
ling besparen, er werd hier te lande eene als officieel
aau te merken vertaling vao in het licht gegeven.
In dat stuk wordt de opperheerschappij van den paus
als Gods stedehouder op aarde verkondigd (zelts niet
eens met de bekende beperking in 's pausen briet aan
den Daitschen keizer, waarin alle „gedoopten", de keizer
incluis, 's pausen aanboorigen werden genoemd); aan
hem en de hem vertegenwoordigende geestelijkheid het
recht van beheersching der overheid en de bevoegd
heid om de macht der regeeriugen ten behoeve der
kerkelgke tucht en des geloofs toegekend; niet alleen
het socialisme en communisme, maar ook de bijbelge
nootschappen en „clerico-liberale" vereenigingen als gru-
welsmetten (jaestee) verafschuwd; de dwaalleer geschand
vlekt dat het ieder vrij zou staan den door hem waar
geachten godsdienst te belijden. Bovendien wordt in
dat stuk met eene heftigheid welke wij hier te lande
alleen van de slechte pers gewoon zijn, doch waarvan
men veel op rekening moet stellen van het zuidelijke
volkskarakteraau de liberale geesten van deze
eeuw „die booze menscben met buDue goddelooze
plannen" het streven aangewreven ven „door hunne
bedriegelijke opiniën eo allerverdeifelijkste geschriften
de grondslagen van den katholieken godsdienst en de
burgerlijke maatschappij te ondermijnen alle deugd
en gerechtigheid te doen verdwijnen, aller gedachten
en neigingen te verlagen, de argeloozen en in de eerste
plaats de onervarene jeugd af te leiden van het rechte
pad van tucht en zedelijkheid, te storten in schandelijk
verderf, te verwikkelen iu de strikken der dwaling
en eindelijk te ontrukken aan den schoot der katho
lieke kerk."
Al komen wenken als deze van een zoo hoog ge
plaatst persoon als de opperpriester die te Home zetelt,
wij zouden ons kunnen voorstellen dat het Nederland-
sche episcopaat en de invloedrijkeen ontwikkelde zonen
der katholieke kerk hier te lande, ondervindende hoe
weldadig onze nationale instellingen, juist op de door
den paus zoo streng afgekeurde grondslagen van vrij
heid verdraagzaamheid en individualiteit gevestigd,
op het welzijn der gaosche n.itie werkt, de Latijnsche
brieven naar Griekscben trant cum grano sa lis zouden
opnemen. Maar de gebeurtenissen bewijzen het tegen
deel: de Nederlandsche bisschoppen slaan aenzeifden
toon aaD; ontwikkelde katholiekeu, en een raadsheer
in een piovinciaal gerechtshof, gelijk de heer van Nis
pen moeten wg daaronder wel tellen volgen het wacht
woord: overal wordt aansluiting gepredikt en naar die
prediking gehandeld. Daarom kau een ernstig woord»
zoowel voor de uiet-katholieken als de katholieken niet
ongepast zija. Weest voorzichtig, roepeu wij dezen
toe, wat gij d»3t; overweegt goed zeggen wij tot genen,
waarbij ge u aansluit: de ultramontaansche beweging,
die zich in de zoogenaamde katholieke kiesvereenigingen
openbaart, is geen godsdienstige, zelfs geen kerkelijke5
ze is zuiver politiek reactionair iu de hoogste mate,
en heeft het voorzien op onze dierbaarste vrijheden,
op de groadslageu der moderne maatschappij
In de heden gehouden zitting van «ien gemeenteraad
van 'sGravenhage is mat 20 tegen 13 stemmen in be
ginsel aangenomendat het standbeeld voor Thorbecke
in den Haag zal worden geplaatst.
Vervolgens werd met 17 tegen 16 stemmen het voor
stel goedgekeurd, om dat monument op te richten op
de Plaats.
Het ptaeadvies van burgemeester eu wethouders om
trent het plan tot aanleg van een haven te Scheveoin-
gen is goedgekeurd.
De Staats-courant van heden bevat de wetten van
26 December jl-houdende naturalisatie van verscnil-
lende personen. Onder anderen is de hoedanigheid van
Nederlander verleend aan Petrus Joannes Devos, koop
man, geboren te Middelburg (België), wooende te Eede,
provincie Zeeland.
Het Utrechtsch dagblad meldt, dat de 2e luitenant
bij het Oost-Indische leger J. H. Albert, die de expe
ditie naar Atsji mede maakte, in den ouderdom van
29 jaren aldaar aau de cholera is overleden.
Blijkens kennisgeviug van den minister van binnen-
laudsche zaken in de S taats-courant van heden, zijn
in de week van 28 December tot 3 Januari jl. aan
