MIDDELBURGSCHE
COURANT.
F 2/6.
1873.
Donderdag
20 November.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2en Paasch- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prijs per 3/m.» franco is f 8.50,
Middelburg 10 November.
De afdeeling Middelburg van de Maatschappij tot nut
van den Javaan gat gisteren avond weder een levens-
teeken. In eene gewone bijeenkomst van leden, welke
tevens ter bijwoning opengesteld was voor belangstel
lenden, traden de heerea mr. G. A. Fokker en J. H.
de Fremery, van Java, als sprekers op. De eerste
vond aanleiding in de tegenwoordigheid van vele niet-
leden om met nadruk op het doel en de strekking der
Maatschappij te wijzen en gelooide geheel in dien geest
te bandelen, wanneer hij eene beschouwing gaf van de
eenige op Java nog bestaande dwangcultuurnamelijk
die der koffie. Hij verheugde zich dat aan het hoofd
van het departement van koloniën weder een man was
geplaatst, die vaak het bewijs loverde dat hij een open
oog en hart had voor de welvaart en de belangen van
den Javaan. Eenige teleurstelling ten aanzien van de
in de vorige week in de tweede kamer aangenomen
Indische begrooting kon hij zich echter niet ontveinzen.
Nu evenmin als in vorige betrekkingen was het heat
duidelijk geweest, welke bezwaren de regeering, en
met name de heer Fransen van de Putte, tegen de
afschaffing der dwangcultures ook ten aanzien der koffie
had. Naar zijne meeuing eene meening die blijkens
oificieele bescheiden ook door de regeering gedeeld werd
was het behoud der koffiecultuur niet alleen onbillijk
tegenover den Javaan, maar ook lijnrecht in strijd met
alle oeconomische beginselenmet de ordonnantie van
graaf van den Bosch en met art. 56 van het regeerings
reglement. Doch bovendien was het behoud van het
cultuurstelsel, waaraan overigens door niemand meer
een lang leven werd toegekend, nadeelig voor de schat
kist. Zijne conclusie was daarom in korte woorden
deze, dat het bouwen der koffie op Java geleide
lijk behoorde over te gaan in de handen der particu
liere industrie, tegen een pacht of huurschat door den
ondernemer aan de sehatkist te betalen.
Terstond daarna erlangde de heer de Fremery het
woord tot het leveren eener bijdrage over de heere-
dïensten op Java. Die diensten splitsten zich in ver
schillende categorie», waarvan hij de eene, het verplichte
bouwen van koffie, na de voordracht van den heer
Fokker niet nader behoefde te behandelen. Met een
enkel woord schetste hij de persoonlijke diensten der
Inlanders aan hunne hoofden, bestaande in boodschappen
doen, brieven bezorgen, stal en paarden reinigen eDz.
Van deze lieden, die met luieren, praten en slapen hun
lijd verbeuzelen, vond men tien- en twintigtallen in
den voorhof der woning van een inlandsch regent bijeen.
Meer uitvoerig stond bij stil bij de verplichte heere-
diensien voor den aanleg van openbare werken. Uit
eigen ervaring kon hij wijzen op de ongelooflijke ver
spilling van tijd en werkkrachten, en erger nog op het
•vaak onvoldoende van den in heeredienst verrichten
arbeid. Niet het tot stand brengen van het werk, maar
„een wit voetje krijgen bij den resident of adsistent-
resident" was het eenige doel der inlandsche ambte
naren, onder wier leiding werken verricht werden,
waaromtrent zij zelveu alle kennis misten en waarvoor
hun trouwens de opleidiDg ontbrak. Door een sprekend
voorbeeld, uit eigen ondervinding geput, karakteriseerde
hij de eigenlijke misbruiken bij de toepassing der
heerediensten, misbruiken zoowel nadeelig voor den
staat als voor den heeredienstplichtige. Afdoende ver
betering in dien toestand te brengen, mocht oppervlak
kig gemakkelijk scbijoen, hij geloofde dat daaraan
onoverkomelijke bezwaren verbonden waren. Maar eerst
en vooral moest het gehalte der inlandsche ambtenaren
verbeterd worden. Hunne kennis bepaalt zich thans
tot gebrekkig lezen en schrijven en misschiea tot de
vier hoofdregels der rekenkunde, en wanneer zij door
onderïinding eenigszins met het administratieve rader
werk hebben kennis gemaakt, klimmen zij door rang
of protectie op tot ambtenaren, aan wier zorg het wel
zijn van duizenden is toevertrouwd. Voldoend onderwijs
en desnoods vergelijkende examens voor de inlandsche
ambtenaars achtte hij noodig, om in dit opzicht althans
een eersten stap op den weg van verbetering te doen.
Hij eindigde met den wenach dat weldra door regee
ring en vertegenwoordiging, van die noodzakelijkheid
doordrongen, zegenrijke maatregelen in die richting
genomen zouden worden.
Nadat de heer Fokker den heer de Fremery dank
betuigd had voor zijne belangrijke bijdrage en de af
deeling Middelburg der Maatschappij tot nut van den
Javaan in zijne belangstelling had aanbevolen, werd
de openbare bijeenkomst gesloten en bleven de leden
nog bijeen tot het bespreken van enkele huishoudelijke
aangelegenheden.
Door eene voorloopige commissie, bestaande uit de hee-
ren J. Steenbeek en H. E. Wullinga, uootdonderwijzers
te Herwijnen eQ te Hellouw (Geld-fland), is een circu
laire gericht aan de hoofdonderwijzers en hoofdonder
wijzeressen van de openbare en bijzondere scholen in
Nederland, waarin het denkbeeld wordt geopperd, dat
ook de hoofdonderwijzers en hoofdonderwijzeressen in
Nederland aan Z. M. den koning, bij gelegenheid van
het feest zijner 25jarige regeering, een geschenk zullen
aanbieden, bestaande in een album met de portretten
der hoofdonderwijzers en hootdonderwijzeressen, wier
namen vermeld zullen staan in het album van het
eeQtraal-comité voor het geschenk door de kinderen
aan Z. M. aan te bieden. De bijdrage voor het album
wordt geraamd op hoogstens 50 cents per hootd.
Volgens het Venloosch Weekblad heeft in de zitting
van de provinciale btaten van Limburg van 4 November
de heer van Wintershoven na vooraf gewezen le
hebben op het ongeriefdat overal voor den land
bouw ontstaat door het trekken der dienstboden naar
het buitenland en de verwildering die daarvan het
gevolg is voorgesteld een commissie van 5 leden te
benoemen om te adviseeren ot er redenen bestaan een
politie-reglement voor de dienstboden en werklieden te
ontwerpenen zoo jaeen zoodanig ontwerp in te
dienen. Met algemeene stemmen werd dit voorstel aan
genomen en door den voorzitter een commissie van vijf
l8den benoemd.
Naar wij vernemen bestaat door het laten loopen van
een beurstrein, die te 11 uren 45 minuten 's morgens
uit Rotterdam vertrekt, weder gelegenheid om de beurs
te Amsterdam te bezoeken en de brieven op de beurs
te doen afgeven.
Eergisteren avond, op den geboortedag vau Vondel,
hield mevrouw Lina Schneider, uit Keulen, in het
letterkuudig genootschap Oefèniog kweekt kennis te
's Gravenhage, eene lezing over dien dichter. Hare voor
dracht van verschillende gedeelten van Vondel's wer
ken wordt bijzonder geroemd, en zoowel daaruit als uit
hare opvatttng vau zijne werken bleek duidelijk hoezeer
zij hem vereerde.
In eenige algemeene beschouwingen over den dichter
deed zij vooral uitkomen zijn universaliteit, waardoor hij
niet is geweest de vertegenwoordiger van slechts éen
richting in kerk en staat, en bovenal zijn moed, die
hem tegenover de prinsgezinde partij den handschoen
deed opnemen voor Oldenbarneveldt (Palamedes), en
tegenover het CalvinistiseheNederland de nagedachtenis
van Maria Stuart als martelares en heilige deed verde
digen. Hierop volgde de voordracht van Maria's af
scheid en eenige kleinere gedichten van Vondel, die zij
zoo schoon in het Duitsch heeft overgebracht.
Na de pauze droeg zij Schiller's Lied von der Gloeke
voor.
BENOEMINGEN EN BESLUITEN.
rechterlijke macht. Benoemd tot president van
het provinciaal gerechtshof in Overijsel mr. I. J. H. de
Bruyn, thans raadsheer in gemeld gerechtshof, en tot
raadsheer in het provinciaal gerechtshof in Friesland
mr. E. Jongsma, thans rechter in de arrondissements
rechtbank te Leeuwarden.
Benoemd tot rechter in de arrondissements rechtbank
te Amsterdam mr. C. A. Chais van Buren, thans rechter-
plaatsvervaDger in die rechtbank en advocaat aldaar.
Eervol ontslag verleend, op verzoek, aan E. P. van
Hoboken als plaatsvervangend kantonrechter te Cortgene.
politie. Benoemd tot tweeden commissaris van po
litie te Leiden R. N. van der Maaren, thans inspecteur
van politie te Rotterdam.
belastingen. Ingesteld een grenskantoor der directe
belastingen, in- en uitgaande rechten en accijnsen te
Roode sluis, gemeente Overslag, waar te nemen door
een commies-ontvanger.
posterijen. Eervol ontslag verleend, op verzoek,
aan H. B. Wilkecs uit zijne betrekking van directeur
van het postkantoor te Oudenbosch.
schutterijen. Benoemd tot 2en luitenant bij de
dienstdoende schutterij te Goes P. van der Meulen, thans
fourrier.
leger. Benoemd bij het wapen der artillerie tot
ltn luitenant (naar ouderdom van rang), bij het regiment
veld artillerie, de 2e luitenant M. A. Gelinck, van het
korps; bij bet tweede regiment vesting artillerie, de 2e
luitenants W. J. van Hoytema en S. J. van Nooten,
mede van het korps.
Eervol ontslag uit den militairen dienst verleend, op
verzoek, aan den luitenant-kononel der gc-nie bij het
leger in Nederlandsch-Indië M. A. van Walcheren,
thans met verlof hier te lande, met toekenning van den
titulairen rang van kolonel en van pensioen.
KERKNIEUWS.
De kerkeraad der Evangelisch Luthersche gemeente
te Zierikzee heeft ten gevolge van het bedanken van
den heer Kinderman te Helder, tot predikant beroepen
den heer Gonlag te Harlingen.
Ter voorziening in de vacature bij de Nederduitsche
hervormde gemeente te Rotterdam is het volgende
drietal van predikanten opgemaaktE. B. Gunning,
te Nunspeet; C. H. Koopman, te Waspik, en G. J.
Vos, te Katwijk aan Zee.
MARINE EN LEGER.
De minister van oorlog heeft, in aanmerking nemende
de voortdurende behoefte aan officieren van gezondheid
bij de landmacht en overwegende, dat het vooral voor
kleine garnizoensplaatsen noodig is maatregelen te nemeD,
speciaal wanneer door de bestaande behoefte geen offi
cieren van gezondheid bij de schietoefeningen kunnen
tegenwoordig zijn, bij circulaire verordend, dat gedu
rende dezen winterbij alle garnizoeneneen cursus
voor de officieren van alle wapens gehouden zal wor
den om hen te bekwamen in de eerste beginselen der
heelkunde.
GEMENGDE BERICHTEN.
De groothertog van Luxemburg heeft tot officier
der orde van de Eikenkroon benoemd den heer J. A.
Kolff, kommandaut van de 2" compagnie, atueeling
Arnhem, der koninklijke scherpschutters van de Veluwe,
te Arnhem.
Op het meteorologisch instituut te Utrecht ligt
eene op last der regeeriDg vervaardigde hydrugraphi-
sche kaart van het verdronken land van Zuid-Beveland,
Eendracht en Ooster-Scheldewaarvan do teekening is
gemaakt naar de opname van oilicieien der marine.
Te Leuven is een circulaire verspreid, waarin wordt
gewezen op het feit, dat de prijzen van het vee met
eiken dag zóo verminderen, dat men er ten hoogste over
verbaasd moet zijn, zoo al niet verontwaardigd, dat do
vleeschhouwers het eeas blijven om de prijzen van het
vleesch zóo hoog te houden, dat zij, die over geen ruime
beurzen hebben te beschikken, zich het gebruik moeten
ontzeggen.
Te Kassei is eene Vereeniging van huisvrouwen
uit alle standen opgericht. Deze heeft voor al de
noodzakelijkste levensbehoeftenbijv. vleesch, eieren,
melk, boter, enz., een matigeu, doch naar de omstan
digheden behoorlijken prijs vastgesteld (naar de laagste
prijzen elders, met bijberekening der kosten vau ver
voer naar Kassei), terwijl allen zich verbonden hebbeD,
geen penning meer dan dien prijs te betalen. Door
standvastig en eendrachtig zóo te handelen, gelooven