MIDDELBURGSCHE F 43. Woensdag 1873. COURANT. 19 Februari. Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2cn Paascli- en Pinksterdag en een der Kerstdagen. De prijs per 3/m., franco is f 3.50. Middelburg 18 Februari. „LES ROIS S'EN VONT!" Dat de opmerkelijke en met de traditie zoo zeer strij dige abdicatie van den koning van Spanje met het in alle opzichten zoo toepasselijke Les rois s'en vont van Béranger zou worden begroet lag voor de hand. Even zeer dat dez^ gebeurtenis aanleiding zou geven tot vergelijkingen tusschen de constitutioneele monarchie en de republiek, welke, blijkens de doodkalme revolutie in Spanje, zoo na aan elkander liggen. Wij willen mede een oogenblik bij dit laatste punt stilstaan, min der om op de overeenkomst van beide regeeringsvormen te wijzen, dan wel om onze lezers opmerkzaam te maken op de gewichtige punten van verschil welke tusschen hen aanwezig zijn, waarvan Spanje weldra de onder vinding zal opdoen en waardoor de republikeinsche regeeringsvorm in de praktijk de slechtste wordt die men zich in dezen tijd denken kan. In de theorie is maar éen uiterlijk verschil tus schen constitutioneele monarchie en republiek; in de eerste plaats bestaat een koning, in de tweede niet. Een voordeel voor de laatstealthans financieel, gelijk de republikeinen beweren, en dat geldelijk voordeel van het gemis eeps konings geven wij toe. Verder geelt de republiek, zooals men ons vertelt, den zuiversten waarborg voor de zelfregeering der natie; bij zoodani- gen regeeringsvorm heerscht de volkswil in volkomen vrijheid en wordt niet onderdrukt iu zijne wording noch bestreden en gedwarsboomd in zijne uiting, door de persoonlijke belangen van het regeerend stamhuis. Wanneer men de grondwet eener constitutioneele monar chie naast die eener constitutioneele republiek legt, zal het ieder in het oog vallen hoe weinig verschil er in het organisme van den staat te vinden is; dezelfde lichamen vervullen dezelfde functiën op dezelfde wijze alleen staat in de eene organisatie een afwisselend hoofdambtenaar of een verantwoordelijk college aan de spits, terwijl in de andere de eerste plaats wordt inge nomen door den erfelijken vorst. Maar de eigenlijke politiek is geen zaak van weten schap en theorie alleen, zooals de staatkunde; zij is eerder eene kunst, op de wetenschap gegrond, doch waarbij het voor alles aankomt -op goede resultaten, op de praktijk, om de oude tegenstelling eens te gebrui ken. Wie de werking van een regeeringsvorm wenscht te beoordeelen moet zijne motieven niet zoeken in de bladzijden eener grondwet, maar in het werkelijk leven, in de dagelijksche toepassing van het stelsel, dat hij kennen leeren wil. Toen men den koning van Napels in 1848 wilde dwingen een liberaal ministerie te benoe men weigerde hij halstarrig; toen men daarop met den veel grooteren eisch te berde kwam dat hij eene con stitutie aan het land zou geven, antwoordde hij: „met genoegen; zoo veel constituties gij maar wilt." Al mag het oneerbiedig klinken voor de constitutie en voor het geheele constitutioneele stelsel, het woord van Ferdi nand II was toch niet geheel ongegrondin de politiek komt het meer aan op het doen dan op het recht, meer op de gepleegde daad dan op het geschreven woord en^het geschreven woord kan ons geen andere dan een zéér breekbaren leiddraad geven bij het be oordeelen van politieke toestanden. In de praktijk nu is de aanwezigheid of het gemis van een vorst, of liever het feit der erfelijkheid van de opperste waardigheid (want een electief koningschap is geen eigenlijke monarchie) eene zaak van het groot ste belang, waarmede het welzijn van den staat, de vastheid der regeering en de stoffelijke welvaart der natie op het innigste verbonden is. Het groote voor recht van het constitutioneel stelsel is gelegen in het evenwicht van de machten in den staat; een goede grondwet omschrijft de bevoegdheden, rechten en ver plichtingen van elk regeeringsorgaan, vooral die van de mederegeerende wetgeving, zoo nauwkeurig moge lijk en plaatst de raderen van de staatsmachine zóo dat zij in elkander grijpen, niet alleen tot ver zekering van medewerking, maar ook als waarborg eener wederzij dsehe controle voor het geval dat de machine onklaar dreigt te geraken. Geen evenwicht is echter denkbaar zonder een vast punt waarom de evenaar zich bewegen kan, geen machine kan werken zonder stevig voetstuk waarop het bevestigd is. Dit vaste punt, dit hechte voetstuk levert het erfelijke koningschap, en geen enkel republikein, hoe scherp zinnig, hoe geleerd ook, heeft tot nogtoe een middel weten uit te vorschen om dienzelfden vasten grondslag aan een republikeinscben regeeringsvorm te geven. Bij het zoeken naar het evenwicht tusschen de staatsmach ten wipt de geheele republiek mede, meer geluk dau wijsheid zoo ze niet uit de voegen wipt! en de minst buitengewone bewegingen van het raderwerk der staatsmachine doen het geheele gebouw zoo trillen en schudden, dat maar al te dikwijls de buren hunne fundamenten onderzoeken gaan en voorzorgsmaatregelen nemen tegen den aanstaanden val van het gebouw. De erfelijke monarchie heeft vooral deze twee voor- deelen dat zij mits door den vorst met oordeel opgevat en iets hooger beschouwd dan als een gemakkelijk en ruitn bezoldigd ambtwaarvan het eenige werk bestaat in het onderteekenen van voorgelegde stukken ea de grootste last in het aanhooren van lastige lieden en het deelnemen aan allerlei onbeteekenende formaliteiten en plichtplegingen; de erfelijke monarchie heeft deze twee voordeelen dat zij daar staat als eene niet aan da wisselvalligheden der politiek onderhevige conserva tieve kracht en dat zij het opperste gezag in den lande aan de mededingers der politiekers onttrekt. Eene con servatieve kracht, niet in den dagelijksehen zin waarin conservatief niets hoogers beteekent dan niet-liberaal, maar in dien zin, dat het erfelijke koningschap, even onvergankelijk als de staat zelf, een veel hooger belang hebbende bij het behoud van den staat als de onder danen van het oogenblik, oneindig scherper dan de president eener republiek of een directoire, welke voor den dag en overeenkomstig de beginselen van den dag regeeren, waken zal tegen alles wat het belang van den staat voor het heden en voor de toekomst mocht kunnen schaden; tevens dat het een levende band is tusschen opvolgende regeeriugen van verschillende rich tingen, een uiterlijk teeken van de solidariteit der regeeringen, waaraan men zich niet ongestraft vergrijpt. De traditie van het koningschap wordt aldus de tra ditie van den staat, terwijl de republiek geenerlei tra dities heeft en daarom vaak van de eene klip op de andere gedreven wordt, terwijl de constitutio neele monarchie ook te midden van politieke stormen en gevaren niet van haren koers afwijkt, en den weg voortzet waarop zij gewoon is zich voorwaarts te bewegen. In deze beschouwing van de monarchie, die wij voor de ware houden, blijft er alleen plaats voor een zeer groot gevaar: wat, indien de vorst zelf zijne hooge roeping niet begrijptalleen oogen voor bet tegenwoor dige heeft en zich öt in den strijd der partijen mengt om eene bepaalde partij aan te voeren of zich door een partijleider te laten leiden, öf wel zich geheel aan zijne plichten onttrekt om alleen de genoegens zijner positie te smaken? Ware't de ondervinding niet, de rede zou ons leeren dat dit gevaar bestaat; volmaakte menschen zijn er niet te vinden, zoo min in de vor stelijke familiën als elders; ja zelfs, in het oog hou dende dat de verleidingen en verlokkingen ten kwade grooter en krachtiger worden naarmate de kring hooger is waarin men zich beweegt, zal men kunnen aanne men dat de kans op een volmaakten constitutioneelen vorst oneindig geringer is dan de kans op een volmaakten minis ter of vlekkeloozen rechter, hoeveel invloed men ook gelieft toe te kennen aan het race oblige. En niettegenstaande dit alles hebben de voorstanders der constitutioneele monarchie reden om over de constitutioneele vorsten over het algemeen vrij wel tevreden te zijn. De uit zonderingen waren ten kwade; in den regel vatten deze vorsten hunne roeping, ook al mocht eigenbelang of familiebelang hierin een groote rol spelen, van een juist standpunt op, en handelden zijinziende dat hunne toekomst niet afhing van die eener partij ©f van be paalde denkbeelden, maar van het welzijn des lands, op beslissende oogenblikken zooals 't behoorde. Enge land, Portugal, Nederland, België hebben allen de on dervinding der wezenlijke constitutioneele monarchie en, mogen zij met de uitzonderingen evenzeer hebben ken nis gemaakt, hare ondervinding van de constitutioneele vorsten is in den regel goed geweest. Men verwijte ons niet dat wij te veel invloed aan de constitutioneele monarchie toekennen, en, gelijk men 't wel beteren dan ons verweten heeft, overhellen tot het persoonlijk gouvernement. Wij erkennen volledig dat de grondslag van het constitutioneel gouvernement, dezelfde waarop ook de republiek gevestigd is, deze is: dat het volk zichzelf regeert en dat op den langen weg de wil des volks, op wettige wijze uitgedrukt, beslist. Maar wij zien in de erfelijke monarchie een tegenwicht tegen de uitspattingen van den volkswil, een schild tegen de gevaren van den volkswaandie bij de republiek niet te vinden zyn. Dat het, zoo te zeggen, buiten den politieken handel brengen van het opperste gezag in den staat een voor recht is der erfelijke monarchie, zal men gereedelijk erkennen. Het jaar 1872 alleen reeds geett daartoe aan leiding genoeg. Men lette maar op de kibbelarijen tus schen de partijleiders in Frankrijk om in plaats van den heer Thiers den baas te spelenen stelle zich de gevolgen voor voor het land wanneer het den een of den ander gelukt zal zijn dien ouden heer den voet te lichten. En in Nederland Hoe wordt er thans niet gevochten om eene ministerieele portefeuillehoeveel afgunst heerscht er op dit punt niet tusschen leden van dezelfde politieke partij Welk „hoog spel" wordt er om de vijfjaren niet in den Haag gespeeld wanneer de troon op Buitenzorg met haar wezenlijke voordeelen vacant is!! Stellen wij ons nu eens voor dat het om het presidentschap der Nedcrlandsche republiek te doen ware; dat het niet alleen gold /T2000 traktement en de macht om boden en adjunct-commiezen aan testellen, maar het wonen in een voormalig vorstelijk paleis met een ruim inkomen, offi- cieele recepties en buigende diplomateneigenhandige brieven van gekroonde hoofden en wat niet al meerZou men zich op dien prijs minder belust betoonen dan nu op den zetel achter de ministerstafel in de tweede kamer; en liepen wij in ons land dan ook niet het gevaar van pronunciamentos naar Spaanschen trant? Wien in onzen volksaard hiertegen een voorbehoedmiddel zien wil, herinneren wij aan de revoluties en contra-revoluties van wijlen de Bataafsche republiek! of zouden de Daendelsen en Midderighen zijn uitgestorven? Wij stellen in deze opmerkingen tegenover de consti tutioneele monarchie steeds de constitutioneele repu bliek; van de democratische spraken wij niet. Het komt ons voor dat deze, door in April en Mei 1870 hare consequente toepassing te Parijs te doen zien, ons ontheven heeft van de moeite om haar doen en hare beginselen te bestrijden. Een nieuw genot is voor de liefhebbers van muziek weder in aantocht. Schumann's heerlijke compositie Das Paradies und die Peri naar het gedicht van Tho mas Moore zal worden opgevoerdop een concert door mejuffrouw Weyringer uit Rotterdam en den verdienste lijken directeur der Middelburgsche zangvereeniging Tot oefening en uitspanning, den heer Kirrwald, op het laatst van Maart alhier te geven. Genoemde zang vereeniging heeft daartoe welwillend hare medewerking toegezegd en de belangrijkste solopartijen zullen door mejuffrouw Weyringer en den heer Roothaan uit Utrecht gezongen worden. Voor de vervulling der overige solopartijen hebben zich Middelburgsche dilettanten bereid verklaard. De heer de Monicault, vroeger le secretaris van lega tie bij het Fransche gezantschap te 's Gravenhage, thans in die hoedanigheid naar Rome overgeplaatst, heeft gisteren de residentie verlaten om zich via Parijs naar zijn bestemming te begeven.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1873 | | pagina 1