MIDDELBURGSCHE
F 43.
Woensdag
1873.
COURANT.
19 Februari.
Dit blad verschijnt dagelijks met uitzondering van den Zondag, den 2cn Paascli- en Pinksterdag en een der Kerstdagen.
De prijs per 3/m., franco is f 3.50.
Middelburg 18 Februari.
„LES ROIS S'EN VONT!"
Dat de opmerkelijke en met de traditie zoo zeer strij
dige abdicatie van den koning van Spanje met het in
alle opzichten zoo toepasselijke Les rois s'en vont van
Béranger zou worden begroet lag voor de hand. Even
zeer dat dez^ gebeurtenis aanleiding zou geven tot
vergelijkingen tusschen de constitutioneele monarchie
en de republiek, welke, blijkens de doodkalme revolutie
in Spanje, zoo na aan elkander liggen. Wij willen
mede een oogenblik bij dit laatste punt stilstaan, min
der om op de overeenkomst van beide regeeringsvormen
te wijzen, dan wel om onze lezers opmerkzaam te maken
op de gewichtige punten van verschil welke tusschen
hen aanwezig zijn, waarvan Spanje weldra de onder
vinding zal opdoen en waardoor de republikeinsche
regeeringsvorm in de praktijk de slechtste wordt die
men zich in dezen tijd denken kan.
In de theorie is maar éen uiterlijk verschil tus
schen constitutioneele monarchie en republiek; in de
eerste plaats bestaat een koning, in de tweede niet.
Een voordeel voor de laatstealthans financieel, gelijk
de republikeinen beweren, en dat geldelijk voordeel van
het gemis eeps konings geven wij toe. Verder geelt
de republiek, zooals men ons vertelt, den zuiversten
waarborg voor de zelfregeering der natie; bij zoodani-
gen regeeringsvorm heerscht de volkswil in volkomen
vrijheid en wordt niet onderdrukt iu zijne wording
noch bestreden en gedwarsboomd in zijne uiting, door
de persoonlijke belangen van het regeerend stamhuis.
Wanneer men de grondwet eener constitutioneele monar
chie naast die eener constitutioneele republiek legt, zal
het ieder in het oog vallen hoe weinig verschil er in
het organisme van den staat te vinden is; dezelfde
lichamen vervullen dezelfde functiën op dezelfde wijze
alleen staat in de eene organisatie een afwisselend
hoofdambtenaar of een verantwoordelijk college aan de
spits, terwijl in de andere de eerste plaats wordt inge
nomen door den erfelijken vorst.
Maar de eigenlijke politiek is geen zaak van weten
schap en theorie alleen, zooals de staatkunde; zij is
eerder eene kunst, op de wetenschap gegrond, doch
waarbij het voor alles aankomt -op goede resultaten, op
de praktijk, om de oude tegenstelling eens te gebrui
ken. Wie de werking van een regeeringsvorm wenscht
te beoordeelen moet zijne motieven niet zoeken in de
bladzijden eener grondwet, maar in het werkelijk leven,
in de dagelijksche toepassing van het stelsel, dat hij
kennen leeren wil. Toen men den koning van Napels
in 1848 wilde dwingen een liberaal ministerie te benoe
men weigerde hij halstarrig; toen men daarop met den
veel grooteren eisch te berde kwam dat hij eene con
stitutie aan het land zou geven, antwoordde hij: „met
genoegen; zoo veel constituties gij maar wilt." Al mag
het oneerbiedig klinken voor de constitutie en voor het
geheele constitutioneele stelsel, het woord van Ferdi
nand II was toch niet geheel ongegrondin de politiek
komt het meer aan op het doen dan op het recht,
meer op de gepleegde daad dan op het geschreven
woord en^het geschreven woord kan ons geen andere
dan een zéér breekbaren leiddraad geven bij het be
oordeelen van politieke toestanden.
In de praktijk nu is de aanwezigheid of het gemis
van een vorst, of liever het feit der erfelijkheid van
de opperste waardigheid (want een electief koningschap
is geen eigenlijke monarchie) eene zaak van het groot
ste belang, waarmede het welzijn van den staat, de
vastheid der regeering en de stoffelijke welvaart der
natie op het innigste verbonden is. Het groote voor
recht van het constitutioneel stelsel is gelegen in het
evenwicht van de machten in den staat; een goede
grondwet omschrijft de bevoegdheden, rechten en ver
plichtingen van elk regeeringsorgaan, vooral die van
de mederegeerende wetgeving, zoo nauwkeurig moge
lijk en plaatst de raderen van de staatsmachine
zóo dat zij in elkander grijpen, niet alleen tot ver
zekering van medewerking, maar ook als waarborg
eener wederzij dsehe controle voor het geval dat de
machine onklaar dreigt te geraken. Geen evenwicht
is echter denkbaar zonder een vast punt waarom de
evenaar zich bewegen kan, geen machine kan werken
zonder stevig voetstuk waarop het bevestigd is. Dit
vaste punt, dit hechte voetstuk levert het erfelijke
koningschap, en geen enkel republikein, hoe scherp
zinnig, hoe geleerd ook, heeft tot nogtoe een middel
weten uit te vorschen om dienzelfden vasten grondslag
aan een republikeinscben regeeringsvorm te geven. Bij
het zoeken naar het evenwicht tusschen de staatsmach
ten wipt de geheele republiek mede, meer geluk
dau wijsheid zoo ze niet uit de voegen wipt! en de
minst buitengewone bewegingen van het raderwerk der
staatsmachine doen het geheele gebouw zoo trillen en
schudden, dat maar al te dikwijls de buren hunne
fundamenten onderzoeken gaan en voorzorgsmaatregelen
nemen tegen den aanstaanden val van het gebouw.
De erfelijke monarchie heeft vooral deze twee voor-
deelen dat zij mits door den vorst met oordeel opgevat
en iets hooger beschouwd dan als een gemakkelijk en
ruitn bezoldigd ambtwaarvan het eenige werk bestaat
in het onderteekenen van voorgelegde stukken ea de
grootste last in het aanhooren van lastige lieden en het
deelnemen aan allerlei onbeteekenende formaliteiten
en plichtplegingen; de erfelijke monarchie heeft
deze twee voordeelen dat zij daar staat als eene niet aan
da wisselvalligheden der politiek onderhevige conserva
tieve kracht en dat zij het opperste gezag in den lande
aan de mededingers der politiekers onttrekt. Eene con
servatieve kracht, niet in den dagelijksehen zin waarin
conservatief niets hoogers beteekent dan niet-liberaal,
maar in dien zin, dat het erfelijke koningschap, even
onvergankelijk als de staat zelf, een veel hooger belang
hebbende bij het behoud van den staat als de onder
danen van het oogenblik, oneindig scherper dan de
president eener republiek of een directoire, welke voor
den dag en overeenkomstig de beginselen van den dag
regeeren, waken zal tegen alles wat het belang van
den staat voor het heden en voor de toekomst mocht
kunnen schaden; tevens dat het een levende band is
tusschen opvolgende regeeriugen van verschillende rich
tingen, een uiterlijk teeken van de solidariteit der
regeeringen, waaraan men zich niet ongestraft vergrijpt.
De traditie van het koningschap wordt aldus de tra
ditie van den staat, terwijl de republiek geenerlei tra
dities heeft en daarom vaak van de eene klip op
de andere gedreven wordt, terwijl de constitutio
neele monarchie ook te midden van politieke stormen
en gevaren niet van haren koers afwijkt, en den weg
voortzet waarop zij gewoon is zich voorwaarts te bewegen.
In deze beschouwing van de monarchie, die wij voor
de ware houden, blijft er alleen plaats voor een zeer
groot gevaar: wat, indien de vorst zelf zijne hooge
roeping niet begrijptalleen oogen voor bet tegenwoor
dige heeft en zich öt in den strijd der partijen mengt
om eene bepaalde partij aan te voeren of zich door
een partijleider te laten leiden, öf wel zich geheel
aan zijne plichten onttrekt om alleen de genoegens zijner
positie te smaken? Ware't de ondervinding niet, de
rede zou ons leeren dat dit gevaar bestaat; volmaakte
menschen zijn er niet te vinden, zoo min in de vor
stelijke familiën als elders; ja zelfs, in het oog hou
dende dat de verleidingen en verlokkingen ten kwade
grooter en krachtiger worden naarmate de kring hooger
is waarin men zich beweegt, zal men kunnen aanne
men dat de kans op een volmaakten constitutioneelen vorst
oneindig geringer is dan de kans op een volmaakten minis
ter of vlekkeloozen rechter, hoeveel invloed men ook gelieft
toe te kennen aan het race oblige. En niettegenstaande
dit alles hebben de voorstanders der constitutioneele
monarchie reden om over de constitutioneele vorsten
over het algemeen vrij wel tevreden te zijn. De uit
zonderingen waren ten kwade; in den regel vatten
deze vorsten hunne roeping, ook al mocht eigenbelang
of familiebelang hierin een groote rol spelen, van een
juist standpunt op, en handelden zijinziende dat hunne
toekomst niet afhing van die eener partij ©f van be
paalde denkbeelden, maar van het welzijn des lands,
op beslissende oogenblikken zooals 't behoorde. Enge
land, Portugal, Nederland, België hebben allen de on
dervinding der wezenlijke constitutioneele monarchie en,
mogen zij met de uitzonderingen evenzeer hebben ken
nis gemaakt, hare ondervinding van de constitutioneele
vorsten is in den regel goed geweest.
Men verwijte ons niet dat wij te veel invloed aan de
constitutioneele monarchie toekennen, en, gelijk men
't wel beteren dan ons verweten heeft, overhellen tot
het persoonlijk gouvernement. Wij erkennen volledig
dat de grondslag van het constitutioneel gouvernement,
dezelfde waarop ook de republiek gevestigd is, deze
is: dat het volk zichzelf regeert en dat op den langen
weg de wil des volks, op wettige wijze uitgedrukt,
beslist. Maar wij zien in de erfelijke monarchie een
tegenwicht tegen de uitspattingen van den volkswil,
een schild tegen de gevaren van den volkswaandie
bij de republiek niet te vinden zyn.
Dat het, zoo te zeggen, buiten den politieken handel
brengen van het opperste gezag in den staat een voor
recht is der erfelijke monarchie, zal men gereedelijk
erkennen. Het jaar 1872 alleen reeds geett daartoe aan
leiding genoeg. Men lette maar op de kibbelarijen tus
schen de partijleiders in Frankrijk om in plaats van den
heer Thiers den baas te spelenen stelle zich de gevolgen
voor voor het land wanneer het den een of den ander
gelukt zal zijn dien ouden heer den voet te lichten.
En in Nederland Hoe wordt er thans niet gevochten
om eene ministerieele portefeuillehoeveel afgunst heerscht
er op dit punt niet tusschen leden van dezelfde politieke
partij Welk „hoog spel" wordt er om de vijfjaren niet
in den Haag gespeeld wanneer de troon op Buitenzorg
met haar wezenlijke voordeelen vacant is!! Stellen wij
ons nu eens voor dat het om het presidentschap der
Nedcrlandsche republiek te doen ware; dat het niet
alleen gold /T2000 traktement en de macht om boden en
adjunct-commiezen aan testellen, maar het wonen in een
voormalig vorstelijk paleis met een ruim inkomen, offi-
cieele recepties en buigende diplomateneigenhandige
brieven van gekroonde hoofden en wat niet al meerZou
men zich op dien prijs minder belust betoonen dan nu op
den zetel achter de ministerstafel in de tweede kamer;
en liepen wij in ons land dan ook niet het gevaar van
pronunciamentos naar Spaanschen trant? Wien in onzen
volksaard hiertegen een voorbehoedmiddel zien wil,
herinneren wij aan de revoluties en contra-revoluties
van wijlen de Bataafsche republiek! of zouden de
Daendelsen en Midderighen zijn uitgestorven?
Wij stellen in deze opmerkingen tegenover de consti
tutioneele monarchie steeds de constitutioneele repu
bliek; van de democratische spraken wij niet. Het
komt ons voor dat deze, door in April en Mei 1870
hare consequente toepassing te Parijs te doen zien, ons
ontheven heeft van de moeite om haar doen en hare
beginselen te bestrijden.
Een nieuw genot is voor de liefhebbers van muziek
weder in aantocht. Schumann's heerlijke compositie
Das Paradies und die Peri naar het gedicht van Tho
mas Moore zal worden opgevoerdop een concert door
mejuffrouw Weyringer uit Rotterdam en den verdienste
lijken directeur der Middelburgsche zangvereeniging
Tot oefening en uitspanning, den heer Kirrwald, op
het laatst van Maart alhier te geven. Genoemde zang
vereeniging heeft daartoe welwillend hare medewerking
toegezegd en de belangrijkste solopartijen zullen door
mejuffrouw Weyringer en den heer Roothaan uit Utrecht
gezongen worden. Voor de vervulling der overige
solopartijen hebben zich Middelburgsche dilettanten
bereid verklaard.
De heer de Monicault, vroeger le secretaris van lega
tie bij het Fransche gezantschap te 's Gravenhage, thans
in die hoedanigheid naar Rome overgeplaatst, heeft
gisteren de residentie verlaten om zich via Parijs naar
zijn bestemming te begeven.