nees- en heelkundigen, aan het gewonde deeleene belang
rijke kunstbewerking (trepaneeren) verricht, tengevolge
waarvan de lijder veel verlichting bekomen heeft. Hij
kreeg zijne kennis en zijn spraakvermogen terug.
Eergisteren middag te half vijf uur ontstond te
Amsterdam in de Kalverstraat op den hoek van de Enge
Kapelsteeg brand in een der vele winkels die tegen de
Nieuwezijds kapel zijn aangebouwd, tengevolge van
eene gasontploffing. Tegen 6 uren was de brand, met
behulp der stoombrandspuit de Amstel en negen ge
wone spuiten gebluscht. De kerk heeft niet veel schade
geleden, maar de huizen aan de overzijde in de Enge
Kaoelsteeg zijn sterk geblakerd terwijl in de huizen
aan de overzijdein de Kalverstraat gelegende glas
ruiten zijn gesprongeno. a. de kolossale ruit iu het
ijzermagazijn van Kirchman. De passage in de Kalver
straat en op het Rokin was geruimen tijd gestremd. De
vlammen sloegen herhaalde malen naar buiten en de
vonken vlogen tot over het badhuisje aan het Rokin.
Gisteren nacht is omstreeks 3^ uur brand ontstaan in
de kap van den houtzaagmolen de zwaan, cp het Tuin
pad, buiten de Raambarrière. De brand heeft zich uit
sluitend tot dien molen bepaald, die geheeel is afgebrand.
De oorzaak is onbekend. Te 5^ uur was de brand ge
bluscht door de werking van 5 gewone spuiten (de stoom
spuit kon door het smalle pad den brand niet bereiken).
Men schrijft uit Maastricht dat zich jl. Maandag
in het huis van arrest aldaar vrijwillig gevangen heeft
gesteld Jan Vossenvan Bombeklaagd van mede
plichtigheid aan doodslag met voorbedachten rade, bij
eene vechtpartij in den nacht van 3 op 4 November jl.
op Peter Jansen, te Born, gemeente Sittardgepleegd.
Woensdag is in de Galerie Saint-Luc een aanvang
gemaakt met de veiling van negentig schilderijen uit de
galerij van den heer van Brienen van de Groote Lindt.
Vele nommers werden tegen hooge prijzen verkocht,
b. v. A. Achenbaeh, Strand bij opkomenden vloed?
10,450; 0. Bisschop, De eerste minnebrief, 4840; D>
Bles, Bij een wieg, 2090; Rosa Bonheur, Terugkeer
van den oogst, 19,580; E. de Block, De bijbellezing,
3685 A. M. Guillemin Hot damspel, 3080; B. C. Koek
koek, Zomerlandschap, 6490; J. J. Luyckx, Twee
binnenhuizen 7150; J. B. Madon, De kiezer, 3630;
Ary Scheffer, Gretchen aan het spinnewiel, 9130A. Schelf
hout, Oudheden van Haarlem, 2640; P. van Schendel?
De vischmarkt te 's-Hage (lichteffect) 4510W. Ver
schuur, De afreis, 2035; S. L. Verveer, De joden-
breestraat te Amsterdam, 3300; F. Willems, De drie
phasen van den ouderdom, 8470; idem, Het vertrek tot
de jacht, 2200; J. Worms, Le quart d'heure deRaba-
lais, 4730 francs.
De vossenjachten bij Pesth die dit jaar reeds 140,000
florijnen kostenhebben tot nu toe slechts een vos opge
bracht wiens staart aan den aartshertog Wilhelm is beloofd.
Een Engelschman, Noble genaamd, werd te
Osakawegens beleediging van de bevoegde autoriteiten,
tot een week gevangenisstraf veroordeeld. Daar er
geen Engelsche gevangenis aldaar wasbracht men hem
in een Japansche. Het gevolg hiervan was, dat de
ongelukkigedie als een wild dier in een kooi met
ijzeren spijlen, ter nauwernood ruim genoeg om erin
te kunnen liggenwerd opgeslotenbinnen 5 dagen
overleed, ofschcon zijne gezondheid op het oogenblik
der gevangenneming niets te wenschen overliet. Uit
het ingesteld onderzoek is gebleken dat de ongeluk
kige Eogelscliman dikwijls in een aanval van waanzin
met razende woede de spijlen zijner gevangenis schudde.
Volgens verklaring van den geneesheer was beroerte
de oorzaak van zijn dood.
De Amerikanen zullen het honderdste jaar hunner
onafhankelijkheid op grootsche wijze vieren. Nu reeds
worden voorbereidselen gemaakt voor dit feestdat in
1876 plaats heeft. Tot dekking der onkosten zal iedere
staat in verhouding tot zijne bevolking bijdragenNew-
York 1,136,000 dollarsPennsylvanië 313,400 dollars.
Ohio 641,230 dollars enz. Op die wijze zullen er 10,o00,000
dollars worden bijeengebracht.
VERKOOPINGEIT en AANTBESTEDIjNGEM"
Heden werd aan het gebouw van het gewestelijk
b estuur alhier aanbesteed
1° het aanleggen van een gedeelte uitwateringska
naal in den Zwinpolder; aangenomen door den heer
J. Verkuijl Quakkelaar voor f 23,979;
2° het onderhouden der rijkstelegraaflijnen in deze
provinciein 8 perceelen aangenomen door verschillende
aannemers, voor een gezamenlijk bedrag van f 2728; en
3° het uitnemenherstellen en weder inhangen van
sluisdeuren aan het kanaal door Zuid Bevelandaan
genomen door den heer C. Biuggeman, voor f 5300.
THERMOMETERSTAND.
19 Dec. 'sav. 11 u. 40 gr.
20 's niorg. 7 u. 40 gr.'smidd. 1 u. 41 gr. 'sav. 6 u. 43 gr
STATEN-GENER A A L.
TWEEDE KAMER.
Zitting; van Donderdag 19 December.
{Nader verslag.)
In den aanvang der zitting zijn aangenomen de vol
gende wetsontwerpen:
1° bekrachtiging der heffing van gelden aan de Bol t-
draaibrug over het kanaal van Groningen naar Delfzijl
2° verhooging van de begrooting van binnenlandSche
zaken voor 1872;
3° vaststelling der begrooting van het domeinfonds,
dienst 1873waarbij de miuieter van financiën o. a.
mededeelde dat de onderhandelingen over de bedijking
der schorren in bet Schenge waarschijnlijk binnen zeer
korten tijd tot een goed resultaat zullen leiden; dat
wat de geslechte of geefiende vestinggromlen te Maas
tricht betreft, hetzelfde stelsel en hetzelfde plan als
voor andere soortgelijke zaken zullen gevolgd worden
en dat de onderhaudeliugen met Bréda en Bergen op
Zoom te dezer zake eerlang, naar de minister hoopte,
ook tot een goed einde zullen leiden;
4» bekrachtiging van kredieten door den gouverneur-
generaal geopend boven de Indische begrootingen voor
1870 en 1871;
5° wijziging der koloniale huishoudelijke begrooting
van Curacao voor 1871.
Daarna zijn de algemcene beraadslagingen aangevangen
over de Xe afdeeling (kosten van den eeredienst) van do
begrooting van financiën.
liet door den minister voorgedragen stelsel met be
trekking tot de weglating van den post voor nieuwe
traktementen of verhoogingen van de bezol digingen dei-
tegenwoordige godsdienstleeraars, werd in het breede
besproken vooreerst door de beeren Saaijmans Vader,
van der Does de Willebo's, de Brauw en Arnoldts.
De eerstgenoemde spreker stelde in zijne inleiding de
mildheid der regeering ten aanzien van andere maat
schappelijke behoeften tegenover de karigheid, die zij
betoonde omtrent den godsdienst en zijne leeraren, het
geen hem aanleiding gaf toe eene ernstige klacht over
de door hem onderstelde onverschilligheid der regeering
tegenover den godsdienst, de basis der maatschappelijke
orde en van de welvaart der burgerij.
De verschillende sprekers betoogden dat de regeering
een beginsel van scheiding tusschen kerk en staat is
toegedaandat niet in de grondwet wortelt. De 2e
alinea van art. 168 legt een financieelen band, waaraan
de beteekenis van een jus in sacra niet mag worden
toegekend. De verplichtingeu welke die grondwettelijke
bepaling op den staat legt, hebben een historischen oor
sprong en berusten op een door den staat erkend recht,
eene wettelijke verplichting die de staat op zich heeft
genomen bij de verbeurdverklaring van de goederen
der kerk. Op het facultatieve vau het woordje kan
in de 2° alinea van art. 168 mocht de regeering zich
niet beroepen in den zin van vrijheid tot willekeurige
toekenning van subsidiën. De faculteit strekt om de
regeering gelegenheid te geven tot zelfstandig onder
zoek van de billijkheid der aanvragen, zonder dat daar
door de onbetwistbare verplichting van den staat werd
verkort om in de traktementen der godsdienstleeraars
te voorzien, naar gelang der behoeften.
De vrees des ministers dat de staat door dat onder
zoek zou treden in de kerkelijke aangelegenheden was
volkomen ongegrond en werd door de praktijk gelogen
straft, want tot dusver waren die moeilijkheden niet
voorgekomen. Er was dus geen reden te vreezen dat
zij zouden rijzen als men den bestaanden toestand
handhaafde.
De heer de Brauw stelde het beginsel van scheiding
van kerk en staat, zooah men 't z. i. behoort op te
vattentegenover het begrip van vereeniging. Absolute
scheiding was een ideale toestand waarin de kerkgenoot
schappen zich zeiven zouden kunnen helpen. Maar dat
was een onmogelijke en een ongewenschte toestand, want
de grondwet, toen daariu het hoofdstuk van den godsdienst
werd opgenomen, gaat uit van het begrip dat de staat
belang heeft bij het in stand houden van den gods
dienst. Vrijheid 'behoorde voor de kerk te bestaan en voor
den staat. Zoo behoorde men bet beginsel van scheiding
op te vatten als tegenstelling tegen het beginsel eener
vereeniging, die op een staatskerk rust en alzoo op
gewetensdwang.
De heer Jolles, de „noodlottige uitersten" van het
beginsel van scheiding van kerk en staat afkeurende,
verklaarde evenwel mc-t overtuiging het beginsel zelf
der scheiding voor te staan in bet belang van staat èn
van kerk en omdat het ligt in onze grondwettige in
stellingen. De synode der hervormde kerk had zelve
daarop indertijd aangedrongen. Bedenkelijk ware even
wel de opvatting, dat de staat zich volstrekt niet met
de kerk moet inlaten. Dat is bij ons te lande onbe
staanbaar. Maar het hoofübeginsel moet zijn, dat de
kerk zich vrij bswege in den staat. Dat moest men
evenwel niet tegenover gewetensdwang stellen. Deze
bestond al sinds eeuwen niet meer. Aan dsn anderen
kant is het een onjuiste voorstelling dat de liberalen
een laakbare onverschilligheid jegens de kerk zouden
betoonen. Maar zij plaatsen zich op een grondwettig
standpunt, uitgaande vau het beginsel dat de staat
belang heeft bij het godsdienstig leven en bij den bloei
van de kerk. Ten slotte waarschuwde hij de regeering
tegen het stekel van een jixum van geldelijke uitkeering
aan de kerk.
De heer Smidt wraakte ook zijnerzijds de tegenstel
ling van den heer de Brauw van gewetensdwang tegen
over het beginsel van scheiding. Die scheiding achtte
hij noodig ten behoeve der bescherming en van de
geheel vrije beweging van alle kerkgenootschappen in
den staat. Hij vroeg den tegenstanders van dat begin
sel wat zij onder innige aaneensluiting begrepen, waarvan
de heer Arnoldts Zaterdag had gesproken. Laatstge
noemde afgevaardigde verklaarde onder aaneensluitiag
te verstaan dat ieder zich op zijn gebied bewege, dat
de kerk zich niet mc-nge in staatszaken en de staat
niet in de kerkelijke zaken.
De beeren van Lijnden en Smidt behandelden voorts
enkele speciale punten, betreffende de intrekking of de
verbindbaarheid van vroegere beschikkingen en besluiten,
welke nog de kerk aan den staat iu ander dan financieel
opzicht binden.
De minister van financiën reserveerde zijn oordeel
over het amendementvan der Maesen totdat diens
voorstel zelf aan de orde zou komen. Hij protesteerde
inmiddels tegen het tot hoiu gerichte verwijt van op
zettelijke grondwetsschending of van geringschatting
jegens den godsdienst en hare leeraren. Steeds heeft hij
betoogd dat het beginsel van scheiding, tot in't uiterste
toegepast, niet is een ongodsdienstig, zelfs niet een
onkerkelijk beginsel. De minister beriep zich hierbij
op een adres van de synodale commissie der Christelijk
gereformeerde kerk in Nederland, waarin verzocht
wordt in naam van de kerk om het groote beginsel van
rechtvaardigheid en in naam van beider wel begrepen
belang, den „bedekten gewetensdwang" op te heften,
door alle subsidiën aan kerkgenootschappen te doen
ophoudenna opheffing van art. 168 der grondwet.
Voor 't overige beriep de minister zich op het gezag
van den heer Thorbecke (dat door vele andere sprekers
tegen 's ministers stolsel werd ingeroepen). Ilij plaatste
zich op het standpunt dat de kerkgenootschappen zijn
particuliere vereenigiugenburgerlijke genootschappen,
aan het gemeene recht onderworpen en de minister hield
vol, dat wanneer de staat subsidiën bleef geven, hij moest
onderzoeken of deze gerechtvaardigd waren en dan van
zelf op het terrein komt, dat het zijne niet is.
De waarschuwing van den heer Jolles tegen het vast
stellen van een Jixum voor de kerk zou de minister
gaarne in acht nemen, omdat hij dat ook als een zeer
gevaarlijke en moeilijke zaak beschouwt maar wat ook
het lot zijner voorstellen zijde minister was toch van
plan met de uitkeering op den bestaanden voet voort
te gaan.
Op de bijzondere punten antwoordende gaf de minis
ter o. a. den heer van Lijnden te kennen, dat als de
hervormde kerk mocht verlangen eene constituante bij
een te roepen om zich te reorganiseeren en er geen reden
was voor het staatsgezag om zich daarvan te onttrek
ken de regeering bei eid zou worden bevonden daartoe
mede te werken.
Na den minister voerden nog de heeren C. van Nis-
pen en Luyben het woord in den geest der vier eerst
genoemde sprekers. De beer van Nispen constateerde
hoe in het verlangen van de Christelijk gereformeerde
kerk naar afschaffing van art. 168 der grondwet het
beste bewijs was gelegen dat 's ministers handelingen
in strijd zijn met de grondwet.
De heer Luyben plaatste drie definition van het be
ginsel van scheiding van kerk en staat naast elkander.
De oude beteekenis stond tegenover het begrip van
staatskerk. De intermediaire is dat de staat en de kerk
onderling zelfstandig moeten zijn, onafhankelijk van
elkander. Die beteekenis is de giondwettige beteekenis,
die wij allen wenschen. De derde beteekenis is schei
ding in den ziu van afkeerigheid tegen, van vijandig
heid aan de kerk waartoe men zoo licht door onver
schilligheid komt.
De algemeene beraadslagingen gesloten zijnde, kwam
na art. 62 het amendement van den heer van der Maesen
in behandeling, strekkende om een post van f 5000
voor nieuwe standplaatsen of verhoogingen weder in de
begrooting op te nemen. Bij de toelichting daarvan
wees de spreker op de vroeger door de kamer genomen
beslissingen; op bet oordeel van vorige ministers; op
het advies van Thorbecke en op de geschiedenis der
grondwet.
De heeren C. van Nispen en Verheijen spraken ver
volgens ten gunste van het amendement en terwijl do
meeste overige bestrijders vau het regeeriugsbeginsel
verklaard hadden dat zijbleef dat beginsel onver
anderd, tegen de begrooting zouden stemmen, voegde
de heer Verheijen er bij, dat hij, ook bij de aanneming
van het amendemen*, zjae stem reserveerde en afhan
kelijk stelde van de verklaringen die de minister zou
afleggen.
De beraadslagingen werden verdaagd, na verwerping
van een motie van den heer Gratama om een avond-
zittiDg te houden.
De heer vau Naamen heeft voorgesteld om, met
't oog op den loop der werkzaamhedenterug te komen
van het genomen besluit om de census-voordracht uog
vóór het reces te onderzoeken. De beslissing over die
motie werd, op voorstel van den heer van Reeaen,
verdaagd tot na afdoening van de hoofdstukken IX en X.
Zitting van Vrijdag 20 December.
{Per telegraaf,
Het amendement van den heer van der Maesen de
Sombreff, om op de afdeeling eeredienst der begrooting
van financiën twee nieuwe artikelen te brengen voor
traktementen voor nieuwe standplaatsen, verhoogingen
of psrsoneele toelagen, hare plaats vervangende, respec
tievelijk tot een bedrag van f 5000 en f 2000, is, na
bestrijding door de heeren van Wassenaer van Gatwijk,
Smidt en den minister van financiën en na verdediging
door den heer van Lijnden van Sandenburg, aange
nomen met 42 tegen 30 stemmen.
Een amendement van den heer Hoffman werd ver
worpen met 45 tegen 26 stemmen.
Hoofdstuk V1R (financiën) der staatsbegrooting voor
1873 werd ten slotte aangenomen met 54 tegen 18
stemmen.
De regeering heeft de volgende wetsontwerpen in
gediend
1° Tot verlenging van den termijn waarbinnen de
nieuwe weegwerktuigen en weegwerktuigen, vallende
in de termen van art. 15 der ijkwet, aan den ijk wor-
