Als een zeer gewaardeerd bewijs van belangstel
ling deelt men ons mede, dat dc uitgever Wolters te
Groningen, een der voornaamste inzenders van boeken,
kaarten, atlassen enz. voor de tentoonstelling van hulp
middelen bij het middelbaar onderwijs te Utrecht, zijn
geheele inzending aan de leden der regelingscommissie,
ten behoeve der school, waaraan zij werkzaam zijn,
geschonken heeft. Uirechlsch dagblad.)
Omtrent het congres der Internationale, hetwelk
dezer dagen te 'sGravenhage plaats heeft, verneemt
men dat Zondag en gisterea morgen ongeveer 80 afge
vaardigden uit verschillende landen ter bijwoning van
het congres der Internationale aangekomen zijn. Reeds
Zondag avond werd een geheime vergadering in het
lokaal Concordia in de Lombardstraat gehouden, waar
men ook gisteren morgen te 10 uren opnieuw bijeen
kwam. Waarschijnlijk zal heden een vergadering ge
houden worden, die, zooals het Vaderland schrijft,
voor de vertegenwoordigers der pers toegankelijk zal zijn.
In de Lombardstraat waren in den loop van den ge-
heelen dag een aantal personen verzamelddie uit
nieuwsgierigheid de Internationalisten gadesloegen wan
neer zij zich op straat vertoonden. Velen hunner hebben
dat model-socialist en-voorkomenvooral aan de Duit-
schers zoo eigen. Lange baardenbrillen en hooge
ronde tyrolerhoeden zijn het meest karakteristieke in
hun uiterlijk. Dan zijn er kleine magere Franse hen
met hoogot onschuldige gelaatstrekkeuen andere met
lange golvende zwarte haren of buiten-models bakke
baarden. Van tijd tot tijd honden ze aan de deur,
waar twee politie-agenten en een inspecteur de wacht
houden, een praatje of wandelen een eind de straat op.
De meesten hebben boeken en papieren onder den arm.
Roode dassen zijn sporadisch. Zeer vele journalisten
van buitenlandsche bladen van alle kleuren bevinden
zich in de residentie. Uit Frankrijk zijn het o.a. die de
heeren Limousin, Fribourg, J. Blanc en P. Lanjalley
die dagbladen vertegenwoordigen. Ook het blad Le Fran
cais heeft een verslaggever gezonden. Een Parijsebe
politie-commissaris met agenten houdt het oog op de
verdachten die hier mochten aanwezig zijn. Wat de
afgevaardigden betreft, uit Madrid zijn er drie aange
komen; uit Barcelona twee, daaronder bevindt zich de
schoonzoon van Karei Marx, Paul Lafargue. Amerika is
door Dereuie vertegenwoordigd, Engeland door den
algemeenen raad en door de leden der sectiën, Frank
rijk, Zwitserland en België door leden van den raad;
de afgevaardigden uit Duitschland zijn uit Leipzig,
Mainz en Berlijn aangekomen. Odger uit Engeland
is nog niet aanwezig. Zweden cn Denemarken zijn tot he
den evenmin vertegenwoordigd. Ook uit Italië zijn geen
afgevaardigden aangekomen; men weet dat op het al
daar gehouden congres besloten is dat te Neufchatel een
tegen-congres tegen het Haagsche zal woiden gehouden.
Uit Nederland zijn de leden van het bestuur der fede
ratie aanwezig.
THERMOMETERSTAIS'D.
2 Sept. 's av. 11 u. 65 gr.
3 'smorg. 7 u. 65 gr. 'smidd.lu.gr.'sav. 6 u. 75 gr.
XII8 fflERLMDM TAAL- M LETTERKUNDIG CÖXGRES
TE MID DELBURG.
Rteds vroeg in den morgen van gisteren tooide onze
stad zich in feestgewaad, welks schcon door liefelijke
zonnestralen werd verhoogd. De Nederlandsche en Bel
gische vlaggen die van den Abdijtoren wapperden
vraagdea als het ware van de ingezetenen een blijk
van instemming, en die vraag bleef niet onbeantwoord,
want van lieverlede vertoonden zich uit de woningen
van velen de nationale kleuren van Noord- en Zuid
Nederland, vereen'gd cf afzonderlijk. Hier en daar
werd ook bet oog door een nette etalage van winkel
goederen aangetrokkenen de meer dan gewone drukte
die gedurende don gebeelen dag in onze straten te be
speuren was tuigde van ingenomenheid met het sinds
laDg verbeide feest.
Tegen half 8 uur 's avonds begaven een groot aantal
hier wonende of reeds vroeger aangekomen congresleden
zich naar het stationsgebouw van den spoorweg, om,
in vereeniging met de regelingseommissie en afgevaar
digden van verschillende genootschappen en corporatiën,
de overige van elders verwacht wordende leden te
begroeten.
Nadat de gasten onder het spelen der muziek van ons
schutterij-koips en onder herhaalde hoera's der aanwe
zigen den trein veriaten hadden, vereenigden de con
gresleden zich in een der wachtkamers van het stations
gebouw, waar de voorzitter der regelingscomraissie,
mr. W. C. M. de Jonge van Elleraeet, met een kort,
doch hartelijk woord de van elders gekomenen op
Zeeuwschen bodem begroette. Iïij zeide zich te moeten
bedwingen om niet verder te gaan dan wat men noemt
een verwelkoming. De regelingscommissie was namelijk
van oordeel, dat het hier dc plaats niet was voor het
houden van toéspraken: elders stond het hoofd van het
plaatselijk bestuur gereed om de congresleden te be
groeten en hun den eerewijn aan te bieden. Met bet
hoofd van het plaatselijk bestuur wilde bij gaarne een
"wedstrijd aangaan niet in welsprekendheid, wantin
dit opzicht buigt hij voor zijne meerderheid maar
in het betoonen van sympathie. Hij bepaalde zich thans
slechts tot het brengen van een groet, en daar het
Schuttershof de plaats was, waar den aanwezigen een
hartelijke ontvangst beidde, noodde hij allen uit zich
daarhenen te spoeden.
Aan die uitnoodiging werd voldaan. In optocht, op
geluisterd door onderscheidene banieren, vlaggen en
blazoenen, begaf men zich langs den bij het programma
voorgeschreven weg naar bovengenoemde plaats. Do
af te leggen tocht werd vervroolijkt door de tonen van
bet muziekkorps der schutterij, terwijl het door vele
ingezetenen ontstoken Bengaalsck vuur, wel niet het
licht der fakkels overbodig maakte, maar toch een zeer
eigenaardig effect teweegbracht.
De nieuwe zaal in het Schuttershof De edele hand
boog, ofschoou nog niet geheel gereed, maakte op de
binnenkomenden een aangenamen indruk. Zij was doel
matig gedecoreerdonder anderen met de busten der
koningen van Nederland en België, geplaatst tusschen
bloemen en groen, de wapenen van Noord- en Zuid-
Ne derlandsche provinciën en steden enz., terwijl later
ook de banieren en vaandelsdie bij den optocht gebruikt
waren, in eeu tropee werden gerangschikt.
De burgemeester van Middelburg, eerevoorzitter der
regelingscommissie, jonkheer mr. J. W. M. Scborer,
ontving de congresleden met een: van harte welkom!
toegeroepen in de hoop dat dit congres veel zal bijdra
gen om den vriendschapsband tusschen Noord- en Zuid-
Nederlanders te versterken. Hij achtte zich gelukkig
zoovele Noord-Nederlandsche letterkundigen, die de
vaan der Nederlandsche taal met roem en eere omhoog
houden, in ons midden te zien, maar niet minder ook
zoovele Zuid-Nederlandsche dichters en schrijvers, die
in hun vaak moeilijken kamp niet zelden zegepralen.
Hen allen heette hij welkom in onze stad, die wel met
hart en ziel aan Noord-Nederland gehecht is, maar
ook te vele herinneringen aan vroegere dagen heeft,
om niet te wenschen de vriendschapsbanden met Zuid-
Nederland nauwer toe te halen, opdat beiden pal
mogen staan indien de zoo gewaardeerde vrijheid en
onafhankelijkheid mochten belaagd wordenNoord- en
Zuid-Nederlanders toch zijn éen volk, want zij hebben
éen taal. Allen riep hij het welkom toe, niet alleen
namens het gemeentebestuur, maar namens alle zijne
stadgenocten die er trotsch op zijn vrienden in hun
midden te hebben. Ten slotte gaf hij de verzeke
ring dat niemand deze plaats verlaten zal zonder tot
de erkentenis genoopt te zijn, dat de geroemde aloude
Zeeuwsche gastvrijheid geen ijdel woord is.
De heer Delcroix, afgevaardigde van het Belgische
staatsbestuur, bracht namens dat bestuur een groet
over, waarbij hij den wensch uitsprak dat ook dit con
gres, evenals de vorige, rijke vruchten moge afwerpen
voor de Nederlandsche taal- en letterkunde. Aan bur
gemeester en wethouders, aan de regelingscommissie
en aan de bevolking van Middelburg betuigde hij dank
voor het genoten gulhartig onthaal, een onthaal dat
hem echter niet heeft verwonderd, maar dat hij ver
wacht had, want zooals de burgemeester reeds ge
zegd heeft Noord- en Zuid-Nederlanders zijn kinde
ren van éen vaderland.
Professor E. van Driesschevan Brusselbracht
namens de Zuid-Nederlanders een woord van dank
voor het door den burgemeester gesproken woord van
verwelkoming. Voorts vertolkte hij de gevoelens die
hem cd zijne broederen bezielen nu zij zich bevinden
in het land waar Bellamy geboren isin het land waar
Cats handelde en wandelde, in het land van den onster-
felijken de Ruijter. Zij zijn hier gekomen met. de hei
lige vlam in het hart dat alle volken broeders zijn,
maar bovenal met een innige toegenegenheid jegens de
Noord-Nederlanders, met wie zij zich éen gevoelen.
Hij betuigde ten slotte zijn hartelijken dank voor de
genoten ontvangst.
Nadat deze verschillende toespraken onder herhaalde
toejuichingen waren aangehoord, werd de ecrewijnaan
geboden.
Vervolgens zong Middelburg's liedertafel een door-
den beer J. C. Altorffer vervaardigden Welkomstgroet
aan de congresleden, muziek van den heer H. J. Ivirr-
wald en onder zijne leiding uitgevoerd. Daarna bega
ven de aanwezigen zich in den tuin, waar eene muziek
uitvoering gegeven werd door het muziekkorps dor
Middelbnrgsche schutterij, onder directie van den kapel
meester A. de Jong.
Heden morgen te 9 uren werd in het concertgebouw
de openingszitting van het congres gehouden.
De voorzitter der regelingsccmmissiede heer de
Jonge van Ellemeet, hield een rede, die hij aldus aan
ving:
„Zeer gewaardeerde leden uit Noord- en Zuid-Neder
land, voorstanders van taal-en lettei kunde, en gij edele
vrouwen, die ook van uwe belangstelling in allés wat
taal- en letterkunde betreft blijken geeft door uwe
tegenwoordigheid op deze plaatsvan harte begroet ik
u hier bij den aanvang onzer werkzaamheden!"
Vervolgens gaf hij te kennen dat hij, nadat bij het
voorrecht had velen reeds gisteren avond op Zeeuwschen
bodem te begroetenmaar veel meer nog na dc krach
tige taal en de kernachtige woorden door het hoofd
van het plaatselijk bestuur van Middelburg en de
Zuid Nederlandsche broeders gesproken, het overbodig
achtte om, hoewel op vorige congressen de voorzit
ter den volgenden dag de leden welkom heette,
aan de gebrachte welkomstgroeten thans nog andere
toe te voegen. Hij gelooide niet te veel te zeg
gen als hij beweerde, dat het bij hunne komst alhier
de aandacht der van elders gekomenen moet getrok
ken hebbenhoe men heeft gewedijverd om van belang
stelling in dit congres te doen blijken. Bijna onnoodig
scheen het hem toe, in de eerste plaats eeu woord van
dank te brengen aan hen die geheel belangeloos en met
ingenomenheid de regelingscommissic ter zijde hebben
gestaan. Mocht men echter door toejuiching blijken van
instemming willen geven, daartegen had liij geen
bezwaar.
Nadat aan dien wenk door een luid applaus was
voldaan, vervolgde de spreker zijne rede. Het zou
onbescheiden zijn van zich zeiven te spreken, maar hij
vraagde verschooning dat hij, zoekende naar een punt het
welk bovenal dit congres kenmerkt, gisteren avond zijne
aandacht viel op de vraag: vanwaar het verschil in* de
verhouding tusschen Noord- en Zuid-Nederland?
Het was toch niet te ontkennendat ais iemand hem,
die thans de eer heeft tot de vergadering te spreken,
voor 42 jaren had voorspeld, dat hij eenmaal in Zee-
lands hoofdstad de Zuid-Nederlandsche stamgeuooten
onder het wapperen der vlaggen en met klinkende
muziek mede zou inhalenliij dien man stellig voor
krankzinnig zou hebben gehouden.
De oplossing voor die veranderde stemming zoekt hij
zoowel in een verwijderde als in een nabij liggen de oor
zaak. Hij houdt het er voor, dat de mensch hier op
aarde wordt voorbereid voor een hoogere roeping en
daarin ziet hij een verwijderde oorzaak. De meer
nabijliggende isde taal. Gisteren avond
nog was door den afgevaardigde uit België met nadruk
en welsprekendheid de waarheid bevestigd van de
woorden die hier aan den ingang van het gebouw te
lezen staan: „De taal is gansch het volk."
nij gelooft echter niet dat men na alle oorlogen en
scheidingen die tusschen de natiën hebben plaats gehad,
als men na 40 jaren elkanders grenzen overschrijdt zou
kunnen zeggen: „het was geen grens voor ons, wij
bevinden ons in ons eigen land", indien er nog geen
andere oorzaken voor de betrekkingen tusschen Noord
en Zuid-Nederland waren aan le wijzen op intellectueel
en moreel gebied.
Of is het niet opmerkelijk, dat in de 16'' eeuw Mid
delburg reeds 9 predikanten telde, terwijl op een tal
van kleine plaatsen kerkelijke gemeenten waren ge
sticht? Kan Middelburg niet wijzen op een Gaspard,
een der voorvaderen van Aegidius Burgers, rector to
Middelburg, een Gomarus, die aan het hoofd van zoo
vele bewegingen heeft gestaan, een Jan van Migrode,
die over het huwelijk van den prins van Oranje werd
geraadpleegd
Maar ook op ander gebied treft men namen van Vla
mingen aan, en in een der zalen waar de afdeelingen
zullen vergaderen kan het tapijtwerk getuigen voor hun
arbeid. Wagenaar vermeldt, dat meer dan 8000 Vlaam-
sche wevers ir-iar Middelburg vertrokken. Op het ge
bied der drukkunst verraadt de naam van Adriaan
van Gennep en van der Helm hun Vlaamsche afkomst,
terwijl spreker er van overtuigd is, dat men, in de
straten van Middelburg wandelende, nog menigen naam
zal opmerken, die van Vlaamsche afkomst schijnt te
zijn.
Daarom ook verblijdt hij er zich over de Zuid-Neder
landsche gasten in ons raid den te zien en dat er aan
leiding bestaat om zich tot elkander aangetrokken te
gevoelen.
Is dit liefelijk, toch heeft het ook, evenals alle aard-
sche zaken, eeu schaduwzijde, en daarom komt het hem
niet ongepast voor te herinneren aan de woorden van den
voorzitter van het Xc taal- en letterkundig congres te
's Gravenhage gehouden„Deze congressen ziju en behoo-
ren te blijven letterkundige bijeenkomsten van geleerden
uit Noord- en Zuid-Nederland, die vreemd moeten blij
ven aan ieder politiek debat."
Dat moet de strekking ook van dit congres wezen.
Men moet r.iet uit het oog verliezcu, dat het congres
zijne vijanden heeft. Sommigen pogen er een verkeerde
voorstelling aan te geven, terwijl men er zelfs vindt
die het in een bespottelijk daglicht willen stollen.
Dit congres onderscheidt zich, naar sprekers meo-
niug, in twee opzichten van de vorigen. Nooit hebben
nog zooveel leden en vertegenwoordigers aan een taai
en letterkundig congres deelgenomen als aan het tegen
woordige en de gelegeuheid om die allen welkom te
heeten wil spreker niet laten voorbijgaan.
Maar er is ook nog een tweede punt waarin dit con
gres zich van de vorigen onderscheidt, nl. dat de rege
lingscommissie tweemaal in het belang der zaak heeft
moeten besluiten om het te verdagen. Was, zooals
gisteren reeds door den burgemeester van Middelburg
werd opgemerkt, de eerste maal een besmettelijke
ziekte daarvan de oorzaak, de tweede maal was het
het zwaaien van den oorlogsfakkel op onze grenzen.
De regelingscommissie was van oordeel geweest, dat
de atmosfeer zuiver moest wezen als dit congres bijeen
zou komen. In 1870 en '71 toch zou het onmogelijk zijn
geweest twee menschen bij elkander te brengen, die
niet geheel vervuld waren van de berichten in de
nieuwspapieren en van de politieke gebeurtenissen En nu:
si vis parent, para helium! Dat men moedig stvij voor
taal- en letterkunde, maar de politiek late rr:
Ten slotte uit spreker nog een wensch, zoo n niet
te veel gezegd wareeene bede. Het was aan de v e-
lingscommissie gebleken, dat zij sprekende en ha ■■■.-
lende was ingevoerd daar waar haar dit minder aange
naam was. Hij wil niet dieper in de zaak indring n
maar alleen zeggen, dat de regelingscommissie, hoe nok
ieder harer leden individueel moge denken over de
hulde welke heden aan eeu hoog persoon uit onze geschie
denis zal worden gebracht, deze geheel buiten haar
plaats heeft.
Met nadruk herhaalt hijdat wat straks op korten
afstand van onze stad zal geschieden, geheel vreemd is
aan dit congres en aan de regelingscommissie.
Met den wensch, dat het veel moge bijdragen tot de
waardeering van onze taal- en letterkunde, opent hij
het XI1C Nederlandsch taal- en letterkundige congres.
Door den secretaris geschiedt medcdecling eu voor
lezing van verscheidene ingekomen stukken, kenni3-
j gevingen van vorstelijke en andere personen die oraverschil-
lende redenen voor 'de uitnoodiging om dit congres bij
