s* m
MIDDELBURGSCÏIE
COURANT.
Donderdag
W
30 December.
1869.
Middelburg 29 December.
Beiioemingen en besluiten.
Ouderwijs.
Marine en leger.
Koloniën.
De Staats-courant van heden bevat de wetten van den
3C« dezer, houdende bekrachtiging van provinciale be.
lastingen in Zeeland en Drenthe.
Uit Utrecht schrijft men ons:
„Voor eenigen tijd had iemand in den Spectator de
goedheid dit in de berichten uwer correspondenten te
prijzen, dat zij niet zoo zeer dagelijksche nieuwtjes be
vatten, inaar ineer beschouwingen inhielden, schilderin
gen van den godsdienstigen, politieken of intellectueelen
toestand der stad of provincie, waarvan zij correspondent
waren. Was die opmerking juist, dan ligt het ook in den
aard der zaak, dat zij niet eiken dag, niet elke week de
pen opvatten (tenzij uw Haagsché correspondent, wiens
veld zoo zeel breeder is), maar soms wel maanden moeten
wachten, voor en aleer de een of andere gebeurtenis,
karakteristiek genoeg, om dat godsdienstig- politieke
leven te schetsen en duidelijk te schilderen, voorvalt en
tot een brief opwekt.
„Wanneer gij nu na dezen aanhef de beschrijving van
een groot evenement verwacht, zult gij u vergissen; dit
maal hoop ik uit verschillende kleine feiten u te bewij
zen, wat ik u reeds vroeger schreef, dat hier bij de libe
rale partij steeds meer leven ontstaat en dat de orthodox-
conservatieve partij hier in Utrecht toch nog wel zooveel
bestrijding ondervindt, dat, al is het dan ook niet zoo
terstond, er wel eens een tijd zou kunnen komen, waarin
onze stad niet meer het bolwerk, niet meer de hoofdzetel
van kerkelijk dogmatisme en partijzuchtige onverdraag
zaamheid zou mogen genoemd worden. Wellicht dat de
Genestet's profetie dan nog eens uitkomt:
Eu dan o Gojndan is liet Sticht
Weer aan de beurt, om met nieuw licht
Ons Neerland te overschijnen.
„Een breede bres, geloof ik, wordt hier in de orthodoxe
partij geschoten sedert de komst van den predikant Ma-
ronier, een man, die door zijn veelzijdige kennis, ener
gieke werkzaamheid en beminnelijke persoonlijkheid niet
alleen zelf zeerveel zal uitwerken, maar ook zijn vroeger
zoo alleenstaanden collega van dezelfde richting den heer
Nolst Trenité, ten krachtigste in zijn willen en werken
zal stennen. Door hun toedoen is hier een afdeeling der
Vereeniging tot stand gekomen ter verspreiding van
christelijke blaadjes in modernen geest. Elk der leden
ontvangt een zeker aantal dier blaadjes en verspreidt
en verdeelt ze onder die klassen onzer bevolking, welke
van den kansel als anderszins, niet of in kwaden zin
over de moderne richting heeft gehoord. 01 die blaad
jes veel zullen uitwerken laat ik daar; ik noem het feit
slechts als een bewijs der werkzaamheid dier predikan
ten, en dat de tegenpartij ze vreest, moet ik daaruit
opmaken, dat ze den man die met de infeekenlijst
zou rondgaan voor leden der afdeeling, bedreigde met
het ontnemen van elk voordeel, 't welk hij tot dusverre
door 't rondgaan met lijsten voor diaconie als anderszins
genoot. Door bovengenoemde predikanten zijn ook de
godsdienstige lezingen van moderne theologen tot stand
gekomen, die door helderheid en diepte van inhoud zoo
wel als door schoonheid van vorm uitmunten en zeer veel
hoorders trekken. Jammer slechts dat de entrée (ik meen
bniten inteekeuitig) op f 1 is gesteld, waardoor meer dan
de lagere klassen verhinderd worden op te komen. En
toch is hier bij de mingegoede middelklasse, den
schoen- en kleermaker en barbier, het orthodoxisme het
meest ingeworteld. Bij die klasse, ook al om hunne af
hankelijkheid van de hoogere kringen, vindt men de
heftigste tegenstanders van al wat nieuw is. Zoo iemand
mocht meenen, dat deze lezingen ook al niet voor die
lagere burgerij, evenmin als v.ior de lagere klassen in
't algemeen, bestemd zijn, maar slechts voor de haute
bourgeoisie en de ontwikkelde standen, dan moetik ze
beschouwen als niet bestemd ter bekeering, slechts als
middel van opwekking en versterking na de bekeering;
want bij deze klassen hadden sinds lang de meest ortho
doxe predikanten hun grooten in vdoed verloren. Ook te
Utrecht, wat te dikwijls vergeten wordt, reiken de
laagste klassen en de aristocratie elkander de hand
maar de burgerij heeft zich sinds lang geëmancipeerd.
„Zooals gij verder znlt gelezen hebben, heeft zich hier
eindelijk een afdeeling van het Schoolverbond geconsti
tueerd. Het ontstaan dezer afdeeling is daarom zoolang
vertrffagd, naar ik verneem, dewijl verschillende corpo
raties: het Nut, de Nijverheid enz. enz. eiken dagde een
van de ander het initiatief nemen verwachtten, zonder
dat daarom van ée.i hunner werkelijk de oproeping tot
een voorloopige bijeenkomst uitging. Eindelijk bad dan
toch oproeping en voorloopige bijéénkomst plaats: de
afdeeling bestaat uit 70 leden. Het aanta! is voor Utrecht
niet bijzötwJÓr groot. De reden zoek ik hierin, dat er in
onze stad velen gevonden worden, die, warme voorstan
ders van schoolplichtigheid, niet genoeg vertrouwen stel
len in het Schoolverbond, dat vooreerst zijn toevlucht tot
pallcatieven zal nemen, om het laatst,zoo deze onvoldoende
blijken te zijn, stappen te doen om tot leer- of school
plichtigheid te komen. In de juristen debatingclub is
de quaestie der sehoolplichtigheid dezer dagen behan
deld en in het Constitutioneel gezelschap zal zij Maandag
behandeld worden. Wellicht hebt gij reeds gelezen, wat
in dien debatingclub is voorgevallen. Prof. de Geer
prefereerde geen onderwijs boven godsdienstloos onder
wijs, en de stelling dat schoolplichtigheid bij 'ons nood
zakelijk was, is daar gevallen. Behalve prof. de Geer
stemden de hoogl. Fruin en Quack, die niemand van halve
liberaliteit zal verdenken, evenzeer tegen. In het Consti
tutioneel gezelschap zal prof Opzoomer tennaastenbij de
zelfde stelling verdedigen 'k hoopdatzij ook daar valle.
Ik voor mij blijf schoolplichtigheid een dwang noemen
en hoop nimmer dat hij ons de liberale partij! ie in
haar programma opneme. Juist de hooge waarde van on.
derwijs en de verderfelijke gevolgen van slecht of geen
onderwijs zullen het besef bij alle klassen levendig ma
ken, dat de vader die zijn kind van de school houdt om
het te cxploiteeron, een zedelijken moord begaat. Aan
het Schoolverbond om dat besef spoediger, door alle mid
delen op te wekken of levendiger temaken dan dit anders
het geval zou zijn. Door dwang zal men in dezen bij
ons volk nooit de ware animo verkrijgen. Nimmer heeft
men mij verder het bezwaar kunnen oplossen, waarom
de tegenstander der neutrale school, bij gemis van bij
zondere school, gedwongen kan worden zijn kind toch
naar die godsdienstlooze school te zenden. Zijn eindelijk
alle palleatieven gebezigd Is het Schoolverbond reeds
in werking geweest? Waarom reeds nu aan zijn wer
king gewanhoopt of zich er aan onttrokken? Wenscht
men wellicht, dat het zijn doel niet bereike? Wij mee
nen, dat in deze quaestie hot ware woord door de. Bos
scha je. gezegd is: „Het Schoolverbond make sehool-
plichtigheid overbodig!" Van het Constitutioneel gcs
zeischap gesproken, het heeft een geheele verandering
ondergaan en is voor een groot deel debatingclub ge
wordentoch zijn er ook wel goede veranderingen aan
gebracht, die hot nieuwe levensvatbaarheid kunnen
schenken, waarover later meer.
ministerieele DErARTEMENTEN. Benoemd bij het de
partement van binnenlandsche zaken tot commies C. A.
van Oldenbarneveldt genaamd Witte Tullingh.
marine. Met ingang van den 10«i Januari 1870 op
verzoek eervol uit den zeedienst ontslagen de met ingang
van den le« dier maand tot luitenant ter zee D klasse
bevorderde luitenant ter zee 2° klasse C. C. Vermeer.
Benoemd tot dirigeerend oflicier van gezondheid: de
dirigeerende officier van gezondheid le klasse H. L.
Oudenhoven de dirigeerende officieren van gezondheid
2» klasse J. van Hattem, II. J. van Wessem, J. D Sachse
en A. H. Neyssel; en tot dien rang bevorderdde officier
van gezondheid 1« klasse J. G. Siieker zoomede tot offi
cier van gezondheid le klasse: de officier van gezond
heid 2e klasse H. van Stockum.
belastingen. Bettoeind tot ontvanger der directe be
lastingen en accijnsen te Meppel H. A. KInit, thans ont
vanger derzelfde middelen te Leerdam c. a.
Op verzoek eervol ontslag verleend aan R. H. Troost
uit zijne betrekking van ontvanger der directe belastin
gen, 2e afdeeling, te 's Gravenbage; en benoemd tot ont
vanger der directe--belastingen, 2? afdeeling, te 's-Gra-
venhage, J.' fcuyper Hz., thans hoofdcontrolenr der
directe belastingen, in- en-uitgaande rechten en accijnsen
te Amsterdam.
leger. Benoemd tot paardenarts 1" klasse (naar
ouderdom van rang) bij het regiment rijdende artillerie,
de paardenarts 2" klasse J. J. Hinze, van het 3e regiment
huzarentot paardenarts 3e klasse, bij het regiment veld
artillerie, de veearts D. F. van Esveld.
Op verzoek eervol ontslag uit den militairen dienst
verleend aan den 2» luitenant J. D. T. W. Jans, van het
2C regiment vestingartillerie.
Tot directeur dor te Rotterdam op te richten han
delsschool is benoemd de heer D. de Vries, leeraar aan
de ambachtsschool te Amsterdam.
De Staats-courant van heden bevat het verslag aan
den minister der commissie belast met het afnemen van
het eindexamen der hoogere burgerscholen in Zuid-Hol
land.
'Is. Ms, fregat met stoomvermogen Admiraal van Was-
senaer, onder bevel van den kapitein ter zee T. R. toe
Water, is, volgens een bij het departement van marine
ingekomen telegram, den 21«> dezer van Malta naar
Spezzia vertrokken. Aan boord was alles wel.
De gouverneur-generaal van Nederlandseh-Indië heeft,
blijkens de heden hier aangekomen mailberichten, de
volgende beschikkingen genomen.
(Javasche courant van den 12™ November.)
civiel departement. Ontslagen: eervol, uit'slands
dienst, met behoud van recht op pensioen, de opziener
bj het boschwezen J. W. van Braak hij het boschwezen
op Java en Madura. benoemd: tot houtvester le klasse,
de ambtenaren voor het boschwezen J. Beijerinck en
J. W.II. Cordes; tot houtvester 2'- klasse, de ambtenaren
voor het boschwezen W. A. A. de Sturler en WC. Mauve;
tot houtvester 3« klasse, de ambtenaren voor het bosch
wezen A. B. Lucardie, D. J. Crol, W. Buurman, G. S. de
Graaf en A. H. Warren tot adspirant-houtvester, de amb
tenaar van het boschwezen F. E. Senn van Basel; tot
opzieners 1« klasse, W F. Lapré, F. J. L. van Maanen,
D. K. Greuder en G. Wirth, de eerste, tweede en laatst e
opzieners bij het boschwezen, de derde gewezen opziener
bij het boschwezen, thans op wachtgeld.
militair departement. Ontslagen: op verzoek,
eervol, als adjudant bij den militairen kommandant
der Wester-afdeeling van Borneo, de le luitenant der
infanterie P. W. II du Pon; bjj het wapen der infanterie,
eervol, uit Zr. M». militairen dienst, wegens volbrachten
diensttijd, met behond van recht op pensioen, de kapi
teins O. A. Koocken, thans vnet verlof in Nederland
C. W. J Cartell en C. F. van Casteren
bij den militairen geneeskundigen dienst,bevorderd:
tot dirigeerende officieren van gezondheid 1'- klasse, de
dirigeerende officier van gezondheid 2« klasse J. H. A. B.
Sonnemann Rebentisch, met verlof in Nederland bij den
geneeskundigen dienst in de 2« militaire afdeeling op
Java, de dirigeerende officier van gezondheid 2e klasse
C. W. F. Mogk, inspecteur der hospitalen op de buiten
bezittingen tot dirigeerend officier van gezondheid 2e kl.
bij het bureau van den chef over den geneeskundigen
dienst, de officier van gezondheid le kl.E. W. A.Ludeking,
van het groot railitar hospitaal te Willem Itot officier
van gezondheid der le klasse bij het groot militair hos
pitaal te Willem I, de officier van gezondheid 2e klasse
E Benjamins, thans ter beschikking te Batavia.
Overgeplaatst: als inspecteur der hospitalen op
de buitenbezittingen, de dirigeerende officier van gezond
heid 2e klasse B. E. J. H.Becking, van het bureau van den
