OIJRANT.
N°- 139.
Donderdag
1869.
12 Augustus.
öümenlanö.
Middelburg 11 Augustus.
HOOFDELIJKE OH§LAC.
De Burgemeester en Wethouders van Ylissingen,
maken bekend:
dat het koliier van den hoofdelijken omslag voor het
jaar 1869, na door de gedeputeerde staten van Zeeland,
bij hun besluit van den 30™ Juli jl. n». 61, te zijn goed-
gekeurd, door hen op heden uitvoerbaar is verklaarck-en
aan den gemeente-ontvanger ter invordering verzonden.
En is hiervan afkondiging geschied waar het
behoort, den 4 Augustus 1869.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd,
WINKELMAN.
De secretaris,
P. FORBES WELS.
VERKIEZINGEN.
De "Voorzitter van den Raad der gemeente Vlissln-
gen, maakt bekend:
dat van de, op den 3™ en 4™ dezer, opgemaakte pro
cessen-verbaal van inlevering en opening der stem
briefjes, ter benoeming van leden voor den gemeenteraad,
een afschrift aan het raadhuis is aangeplakt, en wijders
van de processen-verbaal inzage kan worden verkregen.
En is hiervan afkondiging geschied waar het
behoort, den 4 Augustus 1869.
De voorzitter voornoemd,
WINKELMAN.
Door burgemeester en wethouders van Zicrikzee is
in hunne vergadering van 10 dezer tot commies griffier
benoemd de heer J. G. Bethe, thans eerste commies ter
secretarie, en tot commies ter secretarie de heer F. W.
Loewer, thans klerk ter secretarie.
Gisteren werd in het kerkgebouw der Doopsgezinde
gemeente te Amsterdam de 84" algemeene vergadering
der Maatschappij tot nut van 't algemeen door den heer
J. Bosscha jrals voorzitter, geopend. De hoofdinhoud
van de openingsrede was de verdediging der neutrale
staats-, door den voorzitter nationale school genoemd, en
hare rechtvaardiging tegen hare onderscheidene be
strijders.
Door 226 departementen waren afgevaardigden ter
vergadering gezonden.'
Uit het door den secretaris uitgebracht verslag bleek,
dat in het vorige jaar 4 departementen zijn opgeheven,
doch daarentegen 10 nieuwe opgericht, zoodat het getal
departementen thans bedraagt 303, met 14,235 leden,
tegen 297 departementen, met 13,635 leden in het vorige
jaar. De financieele toestand is gunstig. Daardoor is het
hoofdbestuur in staat gesteld, het quotum andermaal
met 10 cent te verminderen en dus te brengen op f 1.70.
Een ingekomen voorstel van het departement Goes is,
op advies van eene daartoe aangewezen commissie, niet
urgent verklaard, zoodat het in deze vergadering buiten
behandeling blijft.
Ter bekorting van de werkzaamheden der algemeene
vergadering, op welke de voordracht van een uitvoerig
rapport te veel tijd zou vorderen, heeft het hoofdbestuur
aan alle departementen in bijzonderheden verslag ge
daan van zijne ervaringen en bemoeiingen terzake van
het openbaar onderwijs. Uit dit verslag is het goed
keurend oordeel der departementen ovefhetgeen van den
kant van hoofdbestuurders beproefd of verricht werd, op
meer dau voldoende wij~e gebleken. Toch maakt de
verklaring van verreweg de groote meerderheid der
departementen eene uitspraak der algemeene vergade
ring niet minder gewenscht. Het hoofdbestuur zal daarin
grond vinden, om met des te meer vertrouwen werkzaam
te blijven tot handhaving van de volksschool, zooals de
Maatschappij die terecht voor een groot deef de vrucht
van haren arbeid noemt. Daarom stelt het hoofdbestuur
Voor: „dat de vergadering besluite, de handelingen van
het hoofdbestuur, met betrekking tot het openbaar on
derwijs, goed te keuren."
Het hoofdbestuur wenscht zich van nadere toelichting
te onthouden. Oud-Beierland stelt voor, niet alleen de
handelingen van het hoofdbestuur goed te keuren, maar
dit te doen op de meest voorkomende wijze en het hoofd
bestuur den uitbundigsten lof toe te zwaaien, voor het
geen het ten deze heeft gedaan. Deze woorden werden,
luide toegejuicht. Leiden veridaart zich tegen, omdat
het de roeping niet is der Maatschappij, om zich in poli
tieke qnaestiën te mengen, en dat de zaak der neutrale
school eene zoodanige is geworden. Bovendien acht het
eene goedkeuring der handelingen van het hoofdbestuur
onnoodig. Moordrecht verdedigt het voorstel, op grond
dat het hoofdbestuur een nationaal belang heeft voorge
staan, want dat de neutrale school, of zooals spreker ze
noemt, de volksschool is eene nationale in het belang
van Nederland. Hetdepartement stelt voor, ook den secre
taris inzonderheid dank te betuigen voor zijne bemoei
ingen in deze. Beverwijk is voor het voorstel, omdat hij
vertrouwt, dat het hoofdbestuur zich daardoor aange
spoord zal vinden, om op het ingeslagen pad voort te
gaan. Joure is ook voor. Beerta insgelijks, en zegt dat
de Maatschappij zich niet op politiek terrein heeft
begeven, maar dat de politiek is getreden op dat dei-
Maatschappij. Het hoofdbestuur bestrijdt hetgeen
Leiden in het midden heeft gebracht. Het heeft het
voorstel aan de orde gesteld, om aan de minderheid
gelegenheid te geven, hare stem te doen hooren.
Hij zegt verder, dat Leiden in warme bewoordingen
zijne adhaesie heeft geschonken aan de circulaire van
het hoofdbestuur. Leiden repliceert en zegt, dat het
alleen heeft gedacht aan de minderheden in de departe
menten. Zalt-Bommel stelt voor de discussie te sluiten
en het voorstel met eenparige stemmen aan te nemen
zonder stemming. Goes, ofschoon voor het voorstel
zijnde, wenscht stemming, opdat Ijl ij ke, hoe groot de
minderheid is. Amsterdain's tweede departement heeft
met leedwezen het voorstel gezien, omdat het meende,
dat die goedkeuring niet noodig was, vermits het hoofd
bestuur de adhaesie heeft van de meerderheid der Maat
schappij. Amsterdam's tweede departement is voor de
gemengde school, maar kan daarom niet goedkeuren
elke daad in deze door het hoofdbestuur verricht of elk
woord dat het heeft gesproken. Beesd is voor het voor
stel, ofschoon het dit niet noodig acht. Het voorstel is
daarna aangenomen met 633 tegen 21 stemmen. De
departementen Alkmaar, Leiden en Amsterdam's tweede
waren de eenigen, die zich tegen verklaardenenkele
departementen antwoordden niet bij de hoofdelijke op
roeping.
Aan de ordo was voorts het rapport van het hoofdbe
stuur en gecomm i t teerden der departemen ten 's- II ertogen-
bosch, Utrecht, Zaandam en Rotterdam, naar aanleiding
van het besluit der voorgaande algemeene vergadering,
strekkende tot het instellen van een commissoriaal
onderzoek naar de middelen, welke zouden moeten wor
den aangewend, ten einde ons volk tot de overtuiging
te brengen, dat het karakter, hetwelk de kermisvermaken
hier te lande kenmerkt, strijdig is met den goeden
smaak, schadelijk voor de gezondheid, verderfelijk voor
welvaart en zedelijkheid, om zoodoende bij de natie zelve
een gevoel van behoefte aan iets beters en edelers in deze
te doen geboren worden.
De commissie, bestaande uit de keeren E. A. Berkhout,
J. B. van Hugenpoth, W. R. Boer, J. van Witzenburg
en H. G. J. van Doesburgh, stelt voor:
1". aan het hoofdbestuur in overweging te geven het
in het licht zenden van kleine blaadjes, als in het ver
slag aangeduid zijn, waarin vooral ook de kermis en
andere volksvermaken en de bijzonderheden daarop be
trekkelijk, in haar onbehaaglijk en verderfelijk öf vrien
delijk en heilzaam karakter geteekend worden;
2°. De departementen uit te noodigen om, elk in zijn
kring, het tot stand brengén en behoorlijk inrichten van
geschikte lokalen, waar liet volk zich goedkoop en ge
zellig vereenigen kan, naar vermogen té ondersteunen
en te bevorderen
3n. De departementen mede uit te noodigen om, niet
alleen aan het hoofdbestuur, maar ook meer openbaar in
dagbladen, enz., bekend te maken wat ter plaatse van
het departement, ten opzichte van kermis of andere
volksvermaken, ten goede is beproefd en met welken
uitslag.
4». Van het hoofdbestuur de behandeling te verzoeken
van het gezegde aangaande de Zondagswet.
5°. Den wensch uit te spreken, dat het hoofdbestuur
aan de bestrijders der kerrais-misbruiken de hand leene,
zoowel door het gevoelen der maatschappij daarover
openbaar te maken, als door zich, zoo dikwijls het pas
geeft, rechtstreeks tot in dezen bevoegden te wenden.
Na korte bespreking zijn de conclusiën van dit rapport
bij acclamatie aangenomen.
Blijkens het rapport van het hoofdbestuur en gecom
mitteerden der departementen Moordrecht, Middelburg,
Beverwijk en Groningen, naar aanleiding van het besluit
der voiigc algemeene vergadering betreffende „de voor-
bereidingsklassen," heeft de commissie, de bewaarscholen
en bewaarplaatsen buiten aanmerking latende, nagegaan
welke wijziging en uitbreiding aan de scholen voor lager
onderwijs kan gegeven worden, ter betere bereiking
harer bestemming en tot nadering tevens van het
doel, waarop men onderstelt dat de stichters van bewaar
scholen het oog hebben. Een afdoend middel acht zij de
toevoeging aan de lagere scholen van eene nieuwe laagste
klasse, voorbereidings klasse voor de kleinen, die nog
niet tot het stellig onderwijs zijn toe te laten. Die klasse
heeft, meent zij, haren grond in de wet van 1857. De
conclusie strekt, dat dc algemeene vergadering zich ver-
eenige met de beginselen in het rapport uitgedrukt en
het hoofdbestuur uitnoodige in den besproken geest
werkzaam te zijn. Op voorstel van het departement
Groningen is deze conclusie in dien zin gewijzigd, dat
het hoofdbestuur door de algemeene vergadering worde
uitgenoodigd om de zaak ten krachtigste te behartigen.
Zij is aldus bij acclamatie aangenomen.
Dezelfde commissie heeft, met betrekking tot het in
de vorige algemeene vergadering genomen besluit ten
aanzien der „schoolbibliotheken" voorgesteld te beslui
ten: 1". de departementen worden uitgenoodigd, waar
dit blijkt mogelijk te zijn, met den ouderwijzer dei-
plaats in overleg te treden en ten aanzien van het ge
bruik hunner boekerijen de noodige schikkingen te
treffen; 2". het hoofdbestuur wordt uitgenoodigd bij de
uitgave van kleine stukjes, volgens art. 67 der wet, te
bekwamer tijd almede het onderwerp der schoolbiblio
theken in den'bovenbedoelden geest te behandelen.
Deze beide conclusiën zijn aangenomende eerste
echter, op voorstel van het departement, zoodanig gewij
zigd dat de woorden „waar dit blijkt mogelijk te zijn"
zijn veranderd in: „waar dit noodig wordt geacht."
Ten slotte werd behandeld het voorstel van het depar
tement Maarssen, strekkende: dat de tegenwoordige ver
gadering besluite tot de uitschrijving cener prijsvraag
naar een leer- en leesboek voor het volk, bevattende
lessen, mededeelingen en raadgevingen, ontleend aan de
wetenschap der scheikunde, en hare toepassingen op het
dageiijksch leven; de antwoorden niet grooter dan
10 bladen druks, vóór ult«. December 1870 in te wachten
en te beourdeelen door 7 beoordeelaars ter keuze van
het hoofdbestuur; den schrijver van het best gekeurde
antwoord, onder onvoorwaardelijken afstand zijner kopij,
/600 toe te kennen. Volgens berekening van Let depar
tement zouden de drukkosten, zoo het boekje voor al de
leden der Maatschappij werd gedrukt, /"4000 bedragen.
Amsterdam's 2e departement stelt voor verder te gaan
door aan het hoofdbestuur op te dragen een werk te
bezorgen als Maarssen verlangt en daarvoor eene ruimere
belooning dan f 600 toe te kennen. Dit amendement
werd met 443 tegen 148 stemmen, en daarna het oor
spronkelijke voorstel van het departement Maarssen met
237 tegen 316 stemmen verworpen.
De vergadering is daarna verdaagd tot Woensdag
morgen.
