MIDDELBÜRGSCHE
COURANT.
58.
Zondag
W
1869.
11 April.
Editie van Zaterdag avond 8 uren.
fkfUldclburg lO April.
De heer W. F. C. van Lidth de Jeude heeft bij adver
tentie in de Tielsche courant aan de kiezers in het kies
district Tiel, dankbaar voor de menigvuldige blijken van
vertrouwen en toegenegenheid, welke hij gedurende
negen jaren van velen heeft mogen ontvangen, verzocht
bij de aanstaande verkiezing van leden voor de tweede
kamer niet meer in aanmerking te komen, omdat de on
dervinding hem geleerd heeft, dat hij die betrekking
niet meer kan waarnemen.
De Staatscourant van heden bevat het koninklijk be
sluit van den 6«' dezer, houdende regeling van de
attributen der kantoren van in-, uit- en doorvoer te
Hansweert en Bath.
Het bericht eenige dagen geleden in onderscheidene
dagbladen medegedeeld, omtrent vragen die aan de
onderwijzers der bijzondere scholen in de provinciën
Gelderland en Utrecht gericht zijn, is door de tegenstan
ders van de tegenwoordige onderwijswet gretig aange
grepen om er een wapen van te maken tegen het tegen
woordig ministerie. Men beweerde zonder aarzeling dat
het een poging was der regeering om de openbare mee
ning met betrekking tot de schoolwetquaestie op een
dwaalspoor te brengen en er alzoo partij van te trekken
bij de verkiezingen. In de onbeschaamdheid dezer rede-
ueering ligt tevens het bewijs harer volkomene onschade
lijkheid. De genoemde maatregel toch is volstrekt niet
van de regeering uitgegaan. Hij is alleen genomen, naar
het schijntmet. onderlingoverleg, door enkele inspecteurs
van het lager onderwijs. De regeering is er geheel
vreemd aan, vandaar dan ook dat men er in andere
provinciën, met name in Zeeland, niets van vernomen
heeft.
Uit den Haag schrijft men ons
„De groote gebeurtenis van de week is de aanneming
door de eerste kamer van het wetsontwerp tot afschaffing
van het zegelrecht voor gedrukte stukken. Die aanne
ming, maar vooral de voorafgegane discussie en de
indrukwekkende meerderheid hebben der regeering
eene zedelijke kracht en der vrijzinnige beginselen
een steun gegeven, waarvan de beteekenis in hooge
mate verblijdend is voor ons, hunne vrienden en voor
standers. Het zou natuurlijk vruchteloos werk zijn, te
trachten uit de discussie der eerste kamer nieuwe
gezichtspunten op de veelbesprokene zaak op te zoeken.
Maar éen ding moet ik toch even aanstippenhet argu
ment nl. door den minister (van Bosse, bij zijne korte
verdediging der wet gebezigd en door hem ontleend aan
de overal in Europa waar te nemen richting ter uitbrei
ding, tot aan zijne verste grenzen, van het kiesrecht in
constitutioneele staten. Zeer terecht ziet de minister
het oogenblik te gemoet, waarop ook in ons vaderland,
tenzij men zich als door een Chineeschen muur kon
afsluiten, die groote quaestie aan de orde van den dag
aal komen. Ter behoorlijke voorbereiding nu van dat
oogenblik, is de onbelemmerde werkzaamheid der druk
pers van het hoogste gewicht. Beantwoordt de pers aan
hare roeping, dan, geloof ik, mag men, na hetgeen door
den heer van Bosse is gesproken, verwachten dat het ter
gelegener ure niet zal ontbreken aan hoofden, die beza
digd maar krachtig de vaan zullen opheffen, waarin het
zuiver democratisch beginsel als leus is geschreven.
„Maar laat mij, om eene quaestie die met den tijd aan
de orde zal komen, die welke voor 't oogenblik, en dat
Oog al op hetzelfde gebied, hangende zijn, niet voorbij
zien. De wijzigingen in de kiestabel zullen, ik uitte hier
reeds vroeger dat vermoeden, der tweede kamer nog al
Werk geven. Vooral ook voor uwe provincie staan er
groote belangen bij op het spel. Gij zult mij wel begrij
pen dat ik hier geenszins het oog heb op de belangen
onzer eigene politieke richting of die van anderen. Dat
wij, liberalen, dat ook de tegenwoordige regeering bij
de regeling dezer zaak in de allereerste plaats bedacht
zouden zijn op hetgeen het partijbelang zou meêbrengen,
is een van die liefelijke beschuldigingen, waarmeê de
organen der conservatieven zoo mild plegen te zijn en
waarop niet eens door de hoofden der partij in de kamers
wordt gezinspeeld laat staan, dat men ze herhaalt of
met bewijzen tracht te staven in de officieele stukken.
In het voorloopig verslag der tweede kamer over de
voorgestelde wijziging der kiestabel wordt dan ook dezo
beschuldiging doodgezwegen.
„Datzelfde verslag was echter rijk aan allerlei op- en
aanmerkingen, waarvan door de regeering niet slechts
nota genomen is, maar waaraan zij, blijkens hare memorie
van beantwoording,althans gedeeltelijk wenscht tegemoet
te komen. Zoo komt zij ook terug op de voorgestelde
samenvoeging van de districten Goes en Zierikzee tot
een dubbel kiesdistrict Goes. Waarom toch? Toch niet
om de adressen, daar zoowel de wijziging als de hand
having van den tegenwoordigen toestand adhaesie heeft
ondervonden. Ook niet om het water-argument, want dit
heeft al zeer weinig schijn van ernstig gemeend te zijn.
Dan misschien op de gronden door den heer Fokker in
zijne nota bij het voorloopig verslag aangevoerd Maar
het surplus van bevolking in het district Middelburg, dat
de heer Fokker door de toevoeging van een gedeelte van
Zeeuwsch-Vlaanderen aan het district Goes, wenschte
weg te nemen, blijft in de gewijzigde voordracht bestaan.
Alleen Goes en Zierikzee blijven gescheiden en enkele
kiesdistricten. Ik vrees dat de minister Fock, toen hij
afzag van het werkelijk en, onafhankelijk van eenig
partijbelang, uitmuntend beginsel om een nieuw dubbel
kiesdistrict aan Zeeland te geven, onwillekeurig meer dan
noodig was waarde heeft gehecht aan zekere voorge
wende zorg voor het algemeen belang, zonder te vragen
of zich daarachter ook vrees kon verschuilen van de
mogelijke gevolgen eener neutraliseering van locale
invloeden.
„Ook behalve door de eventueele gevolgen van de wij
ziging dier kiestabel zullen de verkiezingen in Juni van
groote beteekenis zijn voor de naaste toekomst des vader
lands. Mochten allen het beseffen, wie de woelingen der
reactionnaire en ultramontaansche factiëen met rechtma
tige bekommering vervult, dat zij zeiven voor een goed
deel die toekomst in handen hebben. Algemeene voor
lichting der kiezers is dan ook dringend noodig, vooral
ook omdat die, welke do algemeene kiesvereeniging in
Utrecht voornemens is te verleenen, minstens hoogst
eenzijdig belooft te worden. Er is dan ook sprake van
de oprichting eener tweede algemeene kiesvereeniging,
die van hare zijde, maar van het liberale standpunt uit
gaande, naar hetzelfde doel wil streven. Intusschen moet
de organisatie daarvan nog zoo weinig gevorderd zijn
dat er niets met zekerheid van te zeggen valt.
„Aan zoogenaamde verkiezings-inanoeuvres zal het
niet ontbreken. Het misbaar dat men tegen het in som
mige provinciën ingesteld onderzoek naar de grieven,
welke tegen de toepassing der wet van 1857 van de zijde
der voorstanders van het bijzonder onderwijs kunnen
worden aangevoerd, door de tegenpartij als zoodanig ge
heel ten onrechte wordt uitgekreten, leert ons op onze
hoede te zijn. Nu zou ook de minister van financiën de
invoering van een uniform-briefport als een middel wil
len bezigen om op de verkiezingen te werken. Tot nog-
toe heb ik echter niets vernomen dat mij in staat stelt
te bevestigen of tegen te spreken wat men van de plan
nen des ministers van financiën voorspelt. Zoodra dat
het geval is, hoop ik er op terug te komen. Zij die tus-
schen de verbetering der postwet en de verkiezingen
verband meenen te bespeuren, zullen dit toch zeker
ook wel willen zien tusschen den tocht van den
heer Heemskerk Az. door zijn kiesdistrict en de aan
staande Juni-dagen. Of die tocht met de audientiën door
den oud-minister te Gorkum en te Zalt-Bommel gegeven,
is afgeloopen? Ik zou het bijna denken omdat het heden
de groote dag is, waarop aan genoemden heer en aan
zijn ex-ambtgenoot van Zuijlen het testimonium wordt
overhandigd, hun door professor Vreede, zijn vriend de
Kempenaer en eenige andere „welgezinden" in den
lande toegedacht. Daar ik vergeten heb iets bij te dra
gen, zal ik niet in de gelegenheid zijn u eenige bijzon
derheden te melden van de roerende plechtigheid,
waartoe de heer van der Heim zijne woning voor de
„welgezinden" heeft opengesteld.
„Gij hebt zeker gezien dat de heer Lith de Jeude ein
delijk begrepen heeft dat het kiesdistrict Tiel behoefte
heeft aan een afgevaardigde, die op nog eene andere
manier dan door zijne geregelde afwezigheid in de
tweede kamer schittert. Men spreekt hier van den jongen
baron Mackay, -een jong mensch van niet te miskennen
bekwaamheid, groote ambitie en uitstekende vormen, -r-
als den aanstaanden candidaat voor Tiel.
„Ten slotte, om de geschiedenis van den dag bij te
houden, maak ik nog met een enkel woord gewag van
de prachtige bloemen-tentoonstelling, welke wij hier van
de week gehad hebben, waarop de schitterend bloeiende
azalea's schier het oog verblindden door hunne kleuren
pracht en de enkele en dubbele hyancinten een geur
verspreidden bijna even bedwelmend als de met groot ta
lent voorgedragen aprioristische analyse van Shakespea-
re's Hamlet door den heer Chantepie de la Saussaye, uit
Rotterdam. De begaafde spreker heeft namelijk van den
catheder in Oefening kweekt kennis de stelling trachten
te bewijzen dat de groote Engelsche dichter in Hamlet
het christelijk bewustzijn heeft willen verpersoonlijken,
dat, aan de kerkelijke vormen der middeleeuwen ont
wassen, nog den nieuwen vorm voor dat bewustzijn niet
heeft gevonden en dus als in een nevel rondtast, waar
van zijne krankzinnigheid het symbool is! Vrij wat
helderder en zuiverder dan deze bewijsvoering was de
zang van mevrouw Monbclli op het laatste concert
Diligentiaeen type van de fijnste en hoogste bescha
ving van voortreffelijke stemmiddelen. Die zang en het
wegslepend schoone vioolspel van mevrouw Wilma
Norman Neruda zette, met de voortreffelijk uitgevoerde
zevende symphonie van Beethoven, de kroon op de
schoone concerten van den afgeloopen winter."
De gemeenteraad van Amsterdam heeft in zijn zitting
van jl. V\ oensdag met algemeene stemmen goedgekeurd
een door het burgerlijk armbestuur ontworpen concept
adres tegen de aanneming van het voorstel van den heer
mr. J. van Kuyk tot wijziging der artikelen 45 en 48 der
armenwet en alzoo besloten dat adres bij de tweede
kamer der staten-generaal in te dienen. In dat zeer be
langrijke stuk wordt gewezen op de wenschelijkheid om
het beginsel van het domicilie van onderstand niet door
deze partieele herziening in dien zin te splitsen, dat de
verplegingskosten in het algemeen zullen blijven ten
laste van de geboorteplaats, de kosten van geneeskundige
verpleging zullen komen ten laste van de werkelijke
verblijfplaats van den arme. Het adres vestigt de aan
dacht op de vele misbruiken en op de groote nadeelen
voor de financieele belangen der groote gemeenten, die
daaruit zullen voortvloeien, en wel op grond van een
medegedeelden staat behelzende de ontvangen en de
gerestitueerde gelden. Over eenige jaren schat het adres
de nadeelen die uit de aanneming voor Amsterdam zouden
ontstaan op f 30,000 'sjaars. (N. Rolt. cour.)
Benoemingen en besluiten.
marine. Op verzoek eervol uit den zeedienst ontslagen,
de adjunct-administrateur H. Horneer.
Kerknieuws.
De vorige week is te Amsterdam gehouden de verga
dering van moderne godgeleerden, die door 179 personen
(professoren, predikanten en propeuenten) werd bijge
woond. Do leiding der vergadering was opgedragen aan
den heer A. D. Loman, terwijl na de opening een inlei
dend woord gesproken werd door den heer G. van
Gorkum.
Na eenige huishoudelijke werkzaamheden sprak de
heer H. Vrendenburg over de oprichting eener vereeni-
ging tot verspreiding van populaire blaadjes over onder
werpen van godsdienstigen aard. Daarop werden de
