maatschappelijke betrekkingen, als in hunne hoedanig
heid van leden van den gemeenteraad, en hoopte dat de
te voeren beraadslagingen vruchten zullen dragen tot
nut van 't algemeen.
Als voorbereiding daartoe wierp hij een blik achter
waarts, welke in hoofdzaak op het volgende nederkomt.
Op het afgeloopen jaar terugziende, was de grootste
en belangrijkste gebeurtenis voor Vlissingen de ophef
fing der marinewerf, zijnde voor de gemeente een zware
slag. Deze verloor een groot deel van hare inwoners en
dientengevolge een aanzienlijk kapitaal, dat, in den
vorm van jaar- of daggelden betaald, in de gemeente
in omloop kwam. Het was den voorzitter echter een
groot genoegen op de keerzijde te mogen wijzen.
De vermindering der bevolking tusschen 1 Januari
en 31 December bedroeg slechts 500 zielen. De
spoorweg- en kanaalwerken gaven aanleiding dat vele
ambtenaren bij de staatsspoorwegen te Vlissingen hun
woonverblijf vestigden, terwijl aannemers, opzichters en
werkvolk weldra volgden, waarvan vermeerderd vertier
al spoedig het gevolg was. Dit alles verzachtte het ge
leden verlies, want aanzienlijk is het bedrag der jaar-,
week- of daggelden dat aan die allen uitbetaald wordt.
Voorts bleek uit des voorzitters overzicht, dat bij den
handwerkstand veel bedrijvigheid plaats had. Het ledig
staan van vele huizen of gedeelten daarvan is naar zijne
meening hoofdzakelijk hiervan een gevolg, dat vele
marine-werklieden ruimer woonden dan zij die er zich
later vestigden. De geldmiddelen der gemeente ver-
keeren in gunstigen toestand. De ambtenaren der
gemeente hebben over het algemeen hun plicht vol
bracht. Het archief der gemeente is in goede orde, en
een catalogus van de boekwerken enz. tot de gemeente
belioorende is in bewerking. Het contingent der
militie is behoorlijk opgeleverd. In de schutterij is eene
mutatie gekomen door het eervol verleend ontslag aan
den kapitein-kommandant Dommisse, die, sinds vele
jaren bij de schutterij in onderscheidene rangen dienende,
dat korps steeds tot sieraad verstrekt heeft en wien alle
lof toekomt voor de wijze waarop hij steeds zijne plichten
vervuld heeft. De nieuwe organisatie bij koninklijk be
sluit van 22 Januari bevolen, vorderde eenige verandering
in het personeel der officieren; een majoor-kommandant
werd benoemd cn achtereenvolgens worden de officiers
plaatsen vervuld, zoodat de gegronde hoop bestaat dat
eerlang aan Zr. i\K besluit voldaan zal zijn, en de schut
terij weder de harer waardige plaats moge innemen,
waartoe de nieuwe schietbaan, welker vervaardiging
men eerlang mag tegemoet zien, veel zal bijdragen.
De brandbluschmiddelen bevinden zich in zeer goeden
toestand; ongelukken door brand hebben niet plaats
gehad. Het lager onderwijs verkeert in voldoenden
toestand. De drie openbare scholen voldoen volkomen
aan de behoefte. Het meer uitgebreid lager onderwijs is
insgejijks bevredigend. De nieuwe openbare school voor
meisjes voldoet uitmuntend. Onderwijzers en onderwij
zeressen geven alle stof tot tevredenheid, lot regeling
van hT;t middelbaar onderwijs zullen dit jaar door het
dagelijksch bestuur de noodige voorstellen aan den raad
worden gedaan. Het bijzonder onderwijs wordt met min
of meer gelukkigen uitslag gegeven, en te zamen vol
doen èn de openbare èn de bijzondere scholen aan de
behoefte.
De instellingen van weldadigheid werden in het afge
loopen jaar door het dagelijksch bestuur bezocht; de
wijze van beheer verdient allen lof. De gasfabriek
werkt steeds geregeld. Niettegenstaande de inkomsten
een gevoeligen slag leden door de opheffing der werf,
gaat het verzoek om nieuwen aanleg voort. Vermeer
derde aflevering van gas is daarvan het gevolg, zoodat
de directeur meermalen zijne vrees te kennen gegeven
heeft dat de capaciteit van de gashouders niet meer aan
de behoefte zal kunnen voldoen. De voorzitter twijfelde
dan ook niet, of de met het toezicht op die inrichting
belaste commissie zal, zoo noodig, de vereischte voor
stellen doen om in de behoefte te voorzien. De ge
meente-eigendommen en gebouwen verkeeren in vol
doenden toestand. De vrees voor ontzetting van enkele
hunner is geweken, hoewel voortdurend daarop het oog
wordt gehouden. Tevens werd gewezen op de verbin
ding van het riool in de Walstraat met die uit de
"Wagenaarstraat; op de restauratie van een gedeelte der
torens, van de loods op de Zeehondenwerf, van de Beurs
en toren, van de schamppalen in de voorhaven, de ver
betering van straten enz. Aan al wat in verband staat
met de gezondheidsleer is en wordt de noodige zorg
besteed. De gezondheidstoestand in de gemeente was
in het afgeloopen jaar bevredigend. In het heerschend
gebrek aan water heeft men getracht te voorzien
door het aanvoeren van rivierwater; de algemeene ge
hechtheid aan het gebruik van regenwater was waar
schijnlijk oorzaak dat daarvan niet algemeen gebruik is
gemaakt. De nijverheid, het fabriekwezen en de
scheepvaart zijn meestal in denzelfden toestand ge
bleven. De voorzitter verlevendigde de hoop dat de ver
beterde communicatiemiddelen, die voorbereid worden,
aan die takken van nijverheid eerlang meer uitbreiding
en welvaart mogen verleenen. Pogingen tot medewer
king daartoe zullen niet uit het oog worden verloren.
Het geheel raetonpartijdigen blik overziende, geloofde
de voorzitter tot de slotsom te mogen komen, dat de
gemeente bij veel verlies, vele zegeningen ontvangen
heeft, en dat de overtuiging daarvan de raadsleden steeds
moet en zal aansporen, niet alleen om op het heden te
zien, maar ook een geopend oog te houden op de toekomst
en tot verbetering daarvan gaandeweg de grondslagen
te leggen.
Aan het einde zijner personeele beschouwingen over
den toestand der gemeente in het afgeloopen jaar, spoorde
de voorzitter aan, om de toekomst welgemoed in te gaan
en gezamenlijk eendrachtig pogingen aan te wenden tot
heil der gemeente.
In deze buitengewone zitting waren geene werkzaam
heden aan de orde gesteld, doch de voorzitter deelde
der vergadering mede dat de volgende week eene zitting
zal worden gehouden, waarin onder meer de benoeming
van een wethouder en van de verschillende commissiën
zal plaats hebben.
Hierna is de zitting gesloten.
Gemeenteraad van Goes.
Zitting van Maandag 28 December 1868. Installatie secre
taris ingekomen stukkenvoorstel-Verhagen, raadsversla-
gen; plannen school le klasse; belasting staanplaatsen;
beschikking post onvoorziene uitgaven; aftreding gemeente
secretaris.
Afwezig do heer Pilaar met kennisgeving.
Na de resumtie der notulen van de vorige vergadering
stelt de voorzitter voor, over te gaan tot de beëediging
van den heer Hermanus Gerardns Hartman Jz., in de
vergadering van den 14 December jl. benoemd tot secre
taris dezer gemeente met ingang van den 1 Januari.
Daartoe besloten zijnde, wordt die heer door den secretaris
binnengeleid en legt hij in handen van den voorzitter
de eeden af, voorgeschreven bij art. 83 der grondwet en
art. 1Ö0 der gemeentewet, waarop die voorzitter den
nieuw benoemden secretaris geluk wenscht met zijne
benoeming en de hoop koestert dat hij met het oog op
zijne antecedenten, in alle opzichten reden van tevreden
heid zal geven aan den gemeenteraad voor de op hem
uitgebrachte benoeming.
Na bekomen verlof zegt de heer Hartman dank voor
de welwillende woorden tot hem gesproken. Hij verzekert
dat hij zich zal beijveren hetschoone voetspoor van zijnen
waardigen voorganger te drukken en beveelt zich in de
welwillendheid van de leden van den raad en van het
college van burgemeester en wethouders aan.
De heer de Knokke van der Meulen verlaat de ver
gadering.
Daarna worden als ingekomen stukken medegedeeld
a. brief van gedeputeerde staten, ten geleide der goed
gekeurde gemeente-rekening over 1867
b. Brief van den heer M. Leopold, houdende bericht
dat hij zich zijne herbenoeming tot lid der plaatselijke
schoolcommissie zal laten welgevallen.
c. Van de heeren J. Soutendam en E. L. van Merven-
nee bericht dat ook zij hunne herbenoemingen tot leden
der openbare gezondheids-commissie aannemen.
d. Van de commissie van toezicht voor het middel
baar onderwijs de kennisgeving dat de. N. J. R.Verschoor
ingevolge de periodieke aftreding den 28 Februari e. k.
als lid dier commissie aftreedt en ter voorziening in die
vacature aanbeveelt de heeren de. N. J. F. Verschoor en
me. F. J. Tijndal de Veer.
De benoeming wordt tot de volgende vergadering
aangehouden.
e. Eenige staatsbladen.
Aan de orde is het voorstel van den heer Verhagen,
luidende als volgt:
„De gemeenteraad van Goes, erkennende het wensche-
lijke dat de verslagen van het verhandelde in zijne
openbare vergaderingen zoo volledig mogelijk worden
opgemaakt en ten dienste van het publiekworden ver
spreid en verkrijgbaar gesteld, besluit:
„Een beambte ter griffie met de opmaking daarvan te
belasten, volgens eene daartoe vast te stellen instructie,
en in verband hiermede burgemeester en wethouders te
verzoeken zoo noodig met den drukker der gemeente en
uitgever der Goessche courant eene schikking te treffen,
dat deze verslagen tegen een zeer matigen prijs in den
handel worden gebracht."
Tot toelichting van dit voorstel zegt de heer V erhagen
in substantie (na voorlezing van een concept-instructie
van een verslaggever) dat de raad eerst zal dienen uit te
maken de vraag of de raad al dan niet verlangt dat het
publiek zooveel mogelijk volledig en juist worde
ingelicht van hetgeen verhandeld wordt, en zoo ja, of
zijn voorstel daartoe leiden kan of het doel langs een
voudiger weg te bereiken is, om daarna een beambte
aan te wijzen en met den uitgever een convenu aan te
gaan. Zijn eenig doel is de leden van den raad niet lan
ger afhankelijk te zien gelaten van de welwillendheid
derparticuliere industrie, en hen in de gelegenheid te
stellen om te waken dat een spreker geene woorden in
den mond worden gelegd waardoor het publiek onjuist
worde ingelicht,en dat wanneer noch de verslaggever noch
de uitgever eenige rectificatie verlangt op te nemen,
eenig lid van den raad weerloos zou moeten blijven.
De heer Fransen van de Putte bestrijdt dit voorstel, en
verklaart zich tegen een officieel verslag; hij vreest dat
indien het voorstel werd aangenomen, dit weder veel
kosten voor de gemeente zou veroorzaken.
De heer van den Bosch ziet zich door de aanneming
van het voorstel niet gevrijwaard van fouten.
De heer Verhagen wijst er op dat de strekking van zijn
voorstel niet is een officieel verslag te verkrijgen, en tij
gelooft dat het aan de gemeente niets zal kosten.
De heer Fransen van de Pntte persisteert dat indien
door de raad een verslaggever wordt benoemd en eene
instructie voor zoodanige ambtenaar wordt vastgesteld,
deze is een officieel verslaggever, en de eerste vraag zijns
inziens moet zijnzal er van wege deze raad een verslag
gever worden benoemd.
De voorzitter verklaart zich tegen het voorstel en acht
de verslagen zooals die nu gegeven worden voldoende.
Hij acht de benoeming van een verslaggever noodeloos,
omdat ieder lid vrijheid heeft, ja zelfs uitgenoodigd
wordt het door hem gesprokene te suppediteeren. De
verslagen der begrooting zijn daarvan het sprekendste
bewijs. Hij verklaart wijders dat, met het oog op de
voorgelezen instructie het van een ambtenaar ter griffie
niet te vergen is om na het eindigen der vergaderingen
(dat meestal 's avonds 10 a 11 uren is) dadelijk dat ver
slag op te maken, terwijl die instructie hem ook belet
gedurende de uren der griffie daaraan te werken. Mocht
het voorstel worden aangenomen dan moet er zijns in
ziens ten koste der gemeente een' verslaggever worden
benoemd, en hij gelooft dat de drukker der gemeente
niet verplicht kan worden die verslagen te drukken.
De heer de Laat de Kanter vermeent dat de inhoud
van het voorstel niet anders is dan het recht te ver
krijgen om veranderingen in een opgemaakt verslag te
kunnen doen; en alhoewel hij voor zich daaraan geene
behoefte heeft en zich over den verslaggever niet kan
beklagen, geeft hij zijne verwondering te kennen over de
bestrijding van dit voorstel; de gronden van bestrijding
zijn hem niet gewichtig genoeg voorgekomen, en hij
vindt geen motieven om tegen het voorstel te stemmen.
De heer van Voorst Vader moet betuigen dat ook hij
niet met het voorstel ingenomen ishij ziet daarin niet
een belang voor de gemeente, maar wel een eigen belang
voor den voorsteller. Hij vindt het onverantwoordelijk
aan de gemeente voor dat onderwerp kosten op te leggen
en zal tegen het voorstel stemmen.
Het voorstel, in stemming gebracht, wordt verworpen
met 6 tegen 3 stemmen. Voor stemden de heeren Ver
hagen, de Laat de Kanter en van Renterghem.
Door den voorzitter worden overgelegd de ontworpen
plannen voor de openbare school der 1« klasse. Hij herin
nert daarbij dat het eerste plan geweest is den inhoud
der bestaande school te vergrooten en wijst er op dat
daardoor niet wordt voorzien in de behoefte aan plaats
ruimte; het tweede plan is de bestaande schooi af te
breken en ter zelfde plaatse een geheel nieuw gebouw
te stichten, waarvan de kosten begroot zijn op ruim
ƒ9000; het derde plan strekt om eene geheel nieuwe
school op eene andere plaats te stichten, waarvan de
kosten op ruim f 22,000 zijn begroot. Hij zegt dat
burgemeester en wethouders met deze zaak verlegen
zijn, en dat in de heden door hen gehoudene vergadering
het denkbeeld gerezen is om het lokaal der 4e klasse te
voegen bij de eerste drie klassen en de speelplaats tijde
lijk voor de 4» klasse te doen inrichtendat dit plan
echter niet met den bouwmeester besproken is en zij de
kosten daarvan niet kunnen opgeven, maar dat zij, alvo
rens een bepaald voorstel te doen, die zaak wenschen te
onderwerpen aan den raad.
De heer de Laat de Kanter is van oordeel dat men
den bouwmeester te veel op eigen wieken heeft laten
drijven, en wenschte wel dat eene commissie uit de
plaatselijke school-commissie met het dagelijksch bestuur
over deze aangelegenheid zou confereeren, teneinde op
die wijs een doelmatig en goedkoop voorstel aan den
raad kon worden ingediend.
Na discussie wordt dat voorstel met algemeene stem
men aangenomen.
Met algemeene stemmen wordt het besluit tot heffing
eener belasting op staanplaatsen, en de daartoe betrek
kelijke verordening op de invordering dier belasting,
gewijzigd overeenkomstig het voorstel van burgemeester
en wethouders.
De voorzitter zegt dat in de loop van dit jaar voor
premiën van aan de markt gebracht vee is betaald f 72,
en stelt voor die som te vinden uit de post van onvoor
ziene uitgaven, onder goedkeuring van gedeputeerde
staten, waartoe wordt besloten.
De voorzitter zegt hij nog een enkel woord wil richten
tot den heer Pilaar, die heden avond voor het laatst als
secretaris der gemeente bij de raadsvergaderingen heeft
gefungeerd. Hij betuigt hem den hartelijken dank voor
do vele en gewichtige diensten gedurende meer dan een
halve eenw met onvermoeiden ijver aan de gemeente
bewezen, hem een aangename rust tóewenschende en de
belangen der gemeente alsmede zich en de overige raads
leden in zijne voortdurende vriendschap aanbevelende.
De heer Pilaar antwoordt daarop dat alleen plichtbesef
hem er toe geleid heeft zijn ontslag te vragen uit zijne
betrekking, op grond dat naarmate zijne levensdagen
vermeerderen zijne krachten verminderen en hij mis
schien weldra buiten staat zou wezen het hoofd te bieden
aan de vele werkzaamheden. Hij brengt openlijk dank
bare hulde aan de vroegere en latere leden van het ge
meentebestuur, waaronder hij meer dan 53 jaren werkzaam
geweest is, en vooral het goede hem bewezen. Aan dezen
raad en aan het dagelijksch bestuur vooral zegt hij dank
voor de welwillendheid en toegevendheid en de ondub
belzinnige blijken van toegenegenheid, die hij zoo vaak
heeft mogen ontvangen, waarvan de herinnering hem
altoos levendig en dierbaarzal blijven. Hij hooptdatdebe-
raadslagingen en besluiten zullen strekken tot bevorde
ring van den bloei dezer gemeente en de welvaart harer
ingezetenen, en gaarne zal hij daartoe medewerken en
zijne laatste krachten daaraan wijden. Hij zegt ten slotte
den voorzitter dank voor de woorden tot hem gesproken
en voor de gelegenheid hem gegeven te ontboezemen
wat op zijn hart lag; hij zegt allen dank voor het wel
willend gehoor hem verleend en beveelt zich minzaam
in aller toegenegenheid aan.
Daarna is de vergadering gesloten.
SXELBERSlJRUKliERU VAS UK GEBROEDERS ABRAHAA1S.
