d». van ZZee van1293—1529,
voorboden van id. van14851565,
Gemengde berichten.
Gisteren morgen heeft op de Groote markt alhier het
volgende ongeluk plaats gehad. Een twaalfjarig meisje,
behoorende tot eeno met een caroussel of draaimolen
reizende familie, zat te ongeveer 8 uren in den ochtend
met haar zusj'e, 3 maanden oud, op den schoot in de
nabijheid van den molen. Door de vermoeienis van den
laatsten kermisnacht overmand viel het meisje in slaap
en bemerkte niet dat het kind van hare knieën en achter
over met het hoofdje in een nabij staanden emmer water
viel. De ontdekking volgde te laat, want het kind had
toen reeds opgehouden te leven; de aangewende pogingen
om de levensgeesten weder op te wekken bleken vruchte
loos te zijn. Het lijkje is heden namiddag ter aarde besteld.
Te Vollenhoven is Zaterdag nacht bij een feilen
wind een ontzettende brand uitgebarsten, zeven en twin
tig huizen, waaronder het logement, zijn reeds in de ascli
gelegd, terwijl men bij de afzending van het bericht de
vlammen nog niet meester was.
Aan het Utrechtsch dagblad wordt daaromtrent nader
gemeld dat de vlammen zijn gestuit, toen 30huizen waren
vernield. De brand is ontstaan bij een bakker in de Kerk
straat; de vlammen zijn toen ter linkerzijde overge
slagen, de gracht over op de huizen van ambt Vollenho
ven gekomen, en daar werd de geheele buurt verwoest.
Daaronder behoorde het logement van de wed. T. v. d.
Veen. Vele personen hebben bij den aanvang van den
brand zich nauwelijks kunnen redden. Gelukkig hebben
er echter geene persoonlijke ongevallen bij plaats gevon
den. De commissaris der konings in Overijsel is gisteren
dadelijk naar de plaats van 't onheil vertrokken. Door
gebrek aan water hebben de brandspuiten van Blokzijl,
Genemniden en Vollenhoven slechts weinig kunnen
werken. Had de wind eene andere richting genomen,
dan was geheel Vollenhoven waarschijnlijk vernield.
Uit het onlangs openbaar gemaakte 24« jaarverslag
der Nederlandsclie vereeniging tot afschaffing van ster
ken drank, en uit het daarbij gevoegde statistieke over
zicht, blijkt, dat het aan tal leden in 1867 bedroeg: mannen
10,348, vrouwen 2426, jongelieden 823; in 1866: mannen
11,111, vrouwen 2936 en jongelieden 835; voorts, dat het
aantal afdeelingen in 1867 51 beliep, tegen 53 in het vorige
jaar, en het aantal correspondentschappen 306 in dit jaar
tegen 340 in 1866. Daarentegen werden 53 vergaderingen
en bijeenkomsten meer gehouden dan in het vorige jaar
het geval was.
Donderdag avond tc elf uren heeft een gas-ontplof-
iing plaats gehad in de steenkolenmijn Sainte Henriette,
te Jemappes, waarin 390 personen werkzaam waren.
Vrijdag morgen heeft men er 47 lijken uit te voorschijn
gehaald. Vier werklieden hebben erge brandwonden
bekomen. Twee hunner zijn dientengevolge reeds over
leden. De overigen zijn ongekwetst uit de mijn gekomen.
Een gedetineerde, dezer dagen uit de gevangenis
te Hoorn ontslagen wordende en die als een van de
habitués der gevangenissen kan aangemerkt worden,
heeft gedurende zijne veeljarige detentie eene levens
beschrijving gemaakt van de meest berucht geworden
gauwdieven, als Pinari en dergelijke, die in ons land
hunne gauwdievenstreken uitgevoerd hebben en met
welke hij in aanraking geweest is. Het handschrift, dat
in zijne soort niet onbelangrijk is, ligt in bewaring bij
de justitie.
liet arrest waarbij de Öpinion nationale tot eene
geldboete van 1000 franken is veroordeeld wegens het
onwettig geven van overzichten der zittingen van het
wetgevend lichaam, is door het hof van cassatie vernie
tigd, dat de zaak verwezen heeft naar het hof van Rouaan.
Bij het concours, 't welk door de Belgische duiven-
houders dezer dagen gehouden is en waaraan ook door
eenige Franschen en Duitschers uit de Rijnprovincie is
deelgenomen zijn de drie hoogste prijzen door Luik-
sche eigenaars van duiven behaald. Van de honderd
tachtig duiven, die den 28 Juli te Rome zijn opgelaten,
is de eerste Maandag 3 Augustus, omtreeks twee uren
des namiddags, te Ougrée teruggekomen, en heeft aan
haren eigenaar een prijs ter waarde van 300 franken be
zorgd. De tweede is den 4«» des avonds te 8 uren, de
derde den 5™ des ochtends op hare til teruggekomen.
Er zijn in 't geheel 18 prijzen uitgeloofd.
Tliermonicterstand.
SAug.'sav. 11 u. 61 gr.
9 'smorg.7u.64gr. 'smidd.lu. 75gr.'sav. 11 u. 66gr.
10 's morg.7 u. 68 'smidd.lu. 81 gr.
UITTREKSEL
UIT HET
Verslaij ran Gedeputeerde Stalen van Zeeland OTer 1807
Volgens gewoonte ontleenen wij aan het verslag door
gedeputeerde staten in de jongste vergadering der pro
vinciale staten van Zeeland uitgebracht, weder wat ons
toeschijnt voor onzen lezers van het meeste belang te
zijn.
De bevolking van Middelburg bedroeg op 31 Decem
ber 1866 15,914, op 31 December 1867 16,180 personen;
van Vlissingen op 31 December 1866 11,575, op
31 December 1867 11,521.
In de gemeenten waar de bevolking minder dan 10,000
zielen telt, was de gezamenlijke bevolking op 31 Decem
ber 1866 150,343, op 31 December 1867 151,300. De
geheele bevolking van de provincie was alzoo op
31 December 1866 177,832, op 31 December 1867
179,001; zoodat zij in 1867 met 1169 is vermeerderd.
De verdeeling van de provincie in hoofdkiesdistricten j
voor de verkiezing van leden voor de provinciale staten
onderging geen verandering, terwijl iedere gemeente
een onderkiesdistrict bleef uitmaken, met uitzondering
van de gemeenten Sluis, Heile en St. Anne ter Muiden,
van welke de kiezers hunne stembriefjes te Sluis, en
van de gemeenten Aardenburg en St. Kruis, van welke
de kiezers hunne stembriefjes te Aardenburg blijven
inleveren.
Het getal kiezers bedraagt in de hoofdkiesdistricten
Middelburg 1299, Zierikzee 728, Tholen 356, Goes 1038,
Sluis 689, Hulst 753; te zamen 4852 tegen 4757 in 1866.
Door het op de staatsbegroting van 1867 gebrachte
verhoogde cijfer voor de kosten van het provinciaal be
stuur voor zooveel het rijks bestuur is, zijn de jaar
wedden van onderscheidene op de provinciale griffie
werkzaam zijnde ambtenaren en bedienden verhoogd.
Deze verhooging bedraagt van f 100 tot f 20.
Omtrent de provinciale archieven bevat het verslag
het volgende: „Oud archief.
Toen wij ten vorigen jare hiervan melding maakten,
deelden wij u den hoofdzakelijken inhoud mede van de
13e serie of volgreeks der charters van het tijdvak der
graaflijke regeering welke door den archivaris op register
werden gesteld. De inventarisatie van die stukken, voor
zoo ver zij in originali aanwezig zijn of wel in oorkonden-
boeken worden aangetroffen, was daarmede ten einde ge
bracht, zoo dat tot geheele voltooiing der 1« afdeeling van
den inventaris van ons gewestelij k archief alleen nogover-
blijft om de 13 verschillende seriën tot éen chronologisch
geheel te brengen. Met dien veelomvattendcn arbeid is
door genoemden ambtenaar bereids een aanvang gemaakt
en, terwijl hij zich daarmede blijft bezig houden, wordt
ons door hem bericht, dat hij zich in het afgeloopen jaar
meer bijzonder heeft bepaald tot de bewerking van eenen
beschrij venden catalogus van de oorkondenboeken en
verdere registers van hetzelfde tijdvak der graaflijke
regeering, welke de 2C afdeeling van den inventaris zullen
uitmaken.
„Deze registers, 65 in getal, worden in het jaarrapport
ons door dien ambtenaar overgelegd, verdeeld in de
navolgende acht rubrieken
I. oorkondenboeken of geschiedkundige verzamelin
gen, 5 stuks, waartoe behooren 4 registers afkomstig
van dc voormalige Iloliandsche leenkamer, behel
zende de registratuur van oorkonden uit de
13°15<-' eeuw, in 1859 door het rijks archief aan
onze verzameling in bruikleen afgestaan, en 1 geco-
teerd met de letters Z. I., waarin charters van do
13c10c eeuw voorkomen;
II. actenboeken der provinciale regeering, 3 stuks, te
weten: acten der staten omtrent de beden en consen
ten, van 15001568, commissiën en bcsoigncs der
statenopgesteld door den pensionaris mr. C. Roels,
beide van 1568—1570;
III. registers betrekkelijk de provinciale domeinen,
14 stuks, namelijk: 2 van breuken of boeten van
1460 en 1501: 6 behelzende titelen en brieven van
verzoek van tienden en verkochte ambachten van
14781565, 1 betrekkelijk leenlanden van 1527 en
5 wegens zoogenaamde levering door geestelijke,
edele en andere geprivilegieerde personen van
1541—1549;
IV. d». van provinciale belastingen, 2 stuks, tc weten
1 lijst en ordonnantie van den Zeeuwschen tol de
A°. 1519, en 1 met kohieren wegens taxatie van
den lOdo penning beöosten-Schelde, gehouden door
Pieter Carbonier in 1544;
V. steenrollen en overloopers, 10 stuks, waaronder
1 register der ommeslagen van mergentalcn inZeeland,
van het laatst der 13c eeuw (mede ten jare 1859 in
bruikleen verkregen van het rijks archief), 2 steen-
rollen bewesten-Schelde van 1500 en 1532. 3 steen-
boeken over hetzelfde quartier van 1567, 1568 en
1569, en 4 overloopers van polders nabij Aardenburg
van 1562 en 1564;
VI. registers van privilegiën, costuuien, ordonnantiën, enz.
van steden en heerlijkheden, 15 stuks, namelijk:
a. van steden, costumen van Middelburg van 1537,
privilegiën van Vere van12821574,
privilegiën van Brouwershaven 1378—1573,
d». van Tholen 1346—1522,
d». van Goes1266—1574,
do. van Reimerswale13151557,
voorboden van id15641572,
privilegiën van Axel van de 13c eeuw,
d°. van Hulst1350-1550;
b. van heerlijkheden
privilegiën van Duiveland 14601493,
d°. van Dreischor1565 —1570, en
c. van de quartieren van
het land van den vrije van1559, en
de 4 ambachten van Vlaanderen. 12421565;
VII. actenboeken van plaatselijke regeeringen, 2 stuks;
waarvan 1 register perpetueel der stad Reimerswale
van 1510—1570, en 1 van de administratie der
goederen van den heiligengeestarmen aldaar van
1560-1570; en
Ylll.registers betrekkelijk de geestelijkheid, 14 stuks,
namelijk
a. van de Middelburgsche abdij, 1 met oorkonden
betrekkelijk de ambachten en tienden van de
12c _i6c eeuw1 van de beneficiën staande ter
begeving van den abt, uit de helft der 16e eeuw,
en 8 blaftaards en andere registers van admi
nistratie der eigendommen, van de 14c10e eeuw:
b. van den provisor en deken van Walcheren, 1 van
de voor dezen behandelde rechtszaken; van
1525—1527;
c. van het kapittel van Oud-munster of St. Salvator
te Utrecht, 1 betrekkelijk de tienden van dat
kapittel in Zeeland van 1559; en voorts nog
1 register van het zoogenaamde Kruisland in
Zeeland, zonder dagteekening, en 1 van rente
brieven ten behoeve der kerken in Vlaanderen,
van de 15c en 16c eeuw.
„Naardien reeds in vorige verslagen, bij de beschrij ving
der charters, op den inhoud der stukken in de registers
sulrlIII voorkomende is gelet, zullen wij ons, bij een
kort overzicht van het meest belangrijke dat wij gewoon
zijn aan u te geven, ons slechts bij do overige 5 ïubrieken
bepalen, en kunnen wij te dien aanzien het navolgende
aan u mededeelen.
„Ad IV. Registers van provinciale belastingen; dat
van dit onderdeel eeno bijzondere aandacht verdient het
register van taxatie van den 10«' penning beöosten-
Schelde, zijnde geweest eene belasting op de onroerende
goederen en de winningo van koopmanschappen, geac
cordeerd door de staten van Zeeland op 1 April 1543
en het daarop gevolgde keizerlijk placcaat van den 23
dierzelfde maand. In dat register zijn te zamen gebonden
14 verschillende kohieren der huizen, landen en renten
in de steden en heerlijkheden beöosten-Schelde, alsmede
van de winning van koopmanschap te Zierikzee, welke
stukken, bij de schaarscliheid van statistieke gegevens
uit vroegeren tijd, uiterst belangrijk zijn; als voorbeeld
waarvan genoegzaam zal zijn hier aan te teekenen, dat
toentertijd in de steden van gezegd quartier de vol
gende woonhuizen waren, te weten, te Zierikzee 1260, te
Brouwershaven 380 en te Tholen 100zoodat, bij bere
kening van 5 personen per huis, daaruit kan worden
afgeleid dat do bevolking dier steden toen omtrent 6300,
1900 en 500 zielen zal hebben bedragen; terwijl boven
dien uit het kohier van Zierikzee blijkt dat onder die
bevolking zich 18 personen bevonden die aan winning
van koopmanschappen, de voor die tijden aanzienlijke
som van 1000 'sjaars en meer verdienden.
„Ad Y. Steenrollen cn overloopers: dat van deze in
de daad eene aanwinst voor onze verzameling mag ge
noemd worden het Register der ommeslagen van de
mergentalcn in Zeeland van het laatst der 13e eeuw,
zijnde alleszins belangrijk voor de kennis dirgeograpbi-
sche gesteldheid van ons gewest, vooral bij het gemis
van kaarten uit dat tijdvak, en ook omdat de rekeningen
der domeinen, welke mede een voorname bron voor die
kennis uitmaken, eerst met 1317 een aanvang nemen.
„Ad VI. Privilegiën, costumen, ordonnantiën enz. van
steden en heerlijkheden: dat tot de merkwaardigste in
deze rubriek behooren
a. het register met voorboden van Reimerswale, ge
splitst in 2 hoofdafdeelingen, namelijk:
Voorboden gemaakt door burgemeester en sche
penen, 6 Januari 1564, benevens een aantal ordon
nantiën op de inwendige huishouding en politie,
waarin ouder anderen dit bijzondere voorschrift
voorkomt, dat de ijk der maten en gewichten des
tijds met den Zondagletter moest geschieden; en
Verzameling van costumen en proceduren van
rechten, in 21 hoofdstukken, bijeengebracht door den
secretaris F. van Campen, ten gevolge eener aan
schrijving van den hertog van Alva van 25 October
1569;
b. de keuren der stad Axel, verleend door Guij van
Dampierre op het laatst der 13e eeuw, van welk stuk,
voor zooveel bekend is, door geen geschied- of
plaatsbeschrijver ergens melding is gemaakt, en
c. het previlegieboek der 4 ambachten van Vlaanderen,
waarin voorkomt eene copie van den zeldzamen
latijnschen tekst van de keur door Graaf Thomas
van Savoije en diens vrouw Johanna van Constanti-
nopcl in 1242 verleend.
„Ad VII. Acteboeken van plaatselijke regeeringen, dat
beide de in deze afdeelinggerangschiktcstukken, wegens
hunnen inhoud, bijzondere opmerkingen verdienen. Het
eerste toch, zijnde een register perpetueel, ofschoon aan
gelegd in 1510, en voortloopende tot 1570, bevat, behalve
de vonnissen van schepenen, eene menigte van geschied
kundige aanteckening en stukken van vroegere dag
teekening, zooals:
„en uittreksel uit eene oude latijnsche kronijk van
het convent der reguliere kanunniken, genaamd het
Paradisus Mariae, betrekkelijk de stichting van dat
klooster in 1405
acte van erectie en fundatie van 2 schoolmeesters
(waaronder 1 zangmeester) en 24 habitaten in de
kerk aldaar, van 1 Juli 1497;
statuta ceremonialia ecclesiae parochialis, van
5 Juni van datzelfde jaar;
ordonnantie op de sepultnre, van 1489;
keure van de meenering, van 19 September 1480;
ordonnantiën op verschillende ambachten of gü"
den, van 1363—1518;
