MIDDELBURGSCHE
COURANT.
N°- 8.
Dinsdag
1868.
14 Januari.
Editie van Maandag avond 8
uren.
AS i <Id el burg 13 Januari.
+telAad al,licr zal op Woensdag a., des namid-
twee uren, eene openbare zitting houden ter
,m..i g Vaa Ogende stukkenmissive minister
Sta ton <r5' f1arni55()ensvcnmderingmissive gedeputeerde
goedkeuring raadsbesluiten; missive bestuur der
gooshuizen, legaat mejufvrouw Paules, af- en overschrij-
bèstu,fregÏ8«7mg 186r comPtabiütcit burgerlijk arm-
looi-.»,, ii' reSe^in8' grondslag pensioensbijdrage
IpavI n- I rgeravondschooivoordracht en benoeming
benoem!™? staathuishoudkunde der burgeravondschool
Denoeming leden stembureau 22 Januari a.
(ïe'vL''0 UCIgisteren avoud op de bovenzaal der sociëteit
pn ''genoeg1I1g> namens het Natuurkundig gezelschap
departement Middelburg der Maatschappij tot nut
an t algemeen, gehouden „volksvoorlezing" de eerste
se'zoen trad dr. G. van Ilennekeler voor een
gioot aantal toehoorders als spreker op.
lij herinnerde vooraf dat hij, bij een tweetal vroegere
verschil!» rpr?k0,\,ha'l °ver eenige warmte- en licht-
J dle alle verkhianl werden door de bewe
ging eener fijne vloeistof, aether genaamd, dio zich overal
ir. 1'? tu88Cben de poriën der lichamen bevindt,
mtói t??! h?m behandelde onderwerp washet
w18 waa,l;heeft dit> zooals hij opmerkte, over
ffemeen en zelts voor liefhebbers der natuurkunde
weinig aantrekkelijks, doch het is een deel der natuur-
n( tge wetenschap, waarin vele verschijnselen voorko
men welke men ook in het dagelijksche leven dikwijls
waarneemt. Daarom had hij zich voorgesteld de aller
eerste beginselen van het geluid zooveel mogelijk door
eenige proeven op te helderen en met een enkel woord
nader toe te lichten.
do eerste plaats merkte hij op dat ieder lichaam,
-ge hll(! voortbrengt, zich in eene trillende bewe
ging bevindt, door welke uitdrukking de algeineene wet
ontstaatdat zonder die trillende beweging geen geluid
mogelijk is. Na dit door eenige proeven aangetoond te
hebben, deed hij uitkomen dat het niet altijd vaste licha
men zijn welke door trillingen geluid veroorzaken, maar
ook- vloeistoften, gasvormige lichamen en vooral damp-
Ha wn 1 ,J ee? orgelpijp bijv. ontstaat de toon door
tl,, ,- 1 en beweging der lucht in de orgelpijp en niet
1 c e orgelpijp zelf, hetgeen blijkt uit het niet ophou-
nTan ,.t geluid bij aanraking der pijp met de hand.
i rd het geluid door de trilling der orgelpijp zelf,
1 zt ni "et bij aanraking der pijp met de hand'moeten
plaats heeft6™11 dit' °luler anderen; ''ij een stemvork
Een tweede opmerking was deze, dat trilling niet ge
noeg is tot waarneming van het geluid. Tusschen het in
'i^g Zpade lichaam en ons oor moet namelijk eene
ïuaeistot zijn welke de beweging kan overbrengen,
wl,.g v?" een Schaam brengt de lucht in beweging,
oor Vl)0„Vf° ontstaan, en als die golvingen ons
het celnhl dI^TJgr me", eersl: de gewaarwording van
halve donv 1 u?e !lng der trillingen kan echter, be
nfits <1p7a 1 00 gescbieden door andere stoffen,
uit veerkrachtig zijn. Een en ander bleek
uit genomen proeven.
bewli,1,!™? aangetoond, dat wanneer een in trillende
vWit 1 verkeerend lichaam zich in een luchtledig be-
tot ons LfnTf'? 0m de trillingen v00rt tc planten
wo,X? Hot geluid ontstaat wel, maar het kan niet
wouien waargenomen, het wordt niet geleid.
neemt VmT? Vi"! I"? geluid hotwelk men vaak waar-
mot 1 ontsteken eener gasvlam wanneer lucht
oole,lm ,gaS 7e/"lengd is> docl' welk geluid weinige
dooi r o ''1 1' TiT ?phoudt' werd opgemerkt en
voÖ -t, n V<'T- Sesteafd dat men dat geluid kan laten
er V'ja zelis willekeurig doen ontstaan ook al is
voorheeft! u 111 llet gas aanwezig. Als men zingt, bij
eene trillend!^611 trillingen der stem dc lucht in
eindeliil Jol? bcwegmg> welke overgaat op de vlam, die
stem m v,a?l'00rzaa,l"t en medezingt, mits de toon der
licht Dat !r ene harmonie zij met de gehalte van het
toeschri!venealnWOine Sasvlammen niet zingen moet men
penglazen V01m der geb1-uikt wordende lam-
Vervolgens werd gewezen op de drie verschillende
hoedanigheden welke hij de waarneming van het geluid
rden opgemerkt, t. w.de sterkte, de hoogte en de
ogenaamde klank van den toon. Van de sterkte en de
oogte werd eene verklaring gegeven. Onder anderen werd
Pgemerkt dat de sterkte, hoezeer niet geheel, over het
algemeen afhangt van de grootte der trillende beweging
van de deeltjes van een lichaam, alsmede van de stof
waarin trilling is; en dat de meerdere of mindere hoogte
van den toon een gevolg is van het grootere of kleinere
aantal trillingen. In do laatste plaats werd een der vele
methoden ter bepaling van het aantal trillingen van een
toon uiteengezet, namelijk door middel van een zeer in
teressant en door spreker uitvoerig verklaard werktuig,
„sirene" genaamd.
Mr. A. F. Sifflé bracht dr. van Ilennekeler namens het
bestuur der beide bovengenoemde genootschappen en
namens de aanwezigen dank voor den leerzamen en aan-
genamen avond welken hij verschaft had, en sprak den
wensch uit dat het gehoorde voor de aanwezigen niet
onvruchtbaar moge zijn, maar door hen in het dagelijk
sche leven in toepassing moge gebracht worden.
Uit 'sHage schrijft men ons onder dagteekening van
11 dezer:
„Daar het bericht in uw nommer van 11. Donderdag
opgenomen, betrekkelijk de verkiesbaarstelling door al
de ministers tot leden van de tweede kamer, door de
omstandigheden schijnbaar is tegengesproken, acht ik
mij verplicht u mede te doelen dat in een gisteren middag
gehouden ministerraad besloten is van dit plan af te zien,
voornamelijk op grond der bedenkingen die de heeren
Luyben en Wintgens moeten gemaakt hebbenhet waren
de heeren Sehimmelpenninck en van Zuylen die het
meest dreven tot die candidaturenmaar de heer Heems
kerk was er slechts schoorvoetend toe overgegaan, en bij
nadere overweging werd het nu beter geoordeeld bij het
oude systeem te blijven en geen lidmaatschap te aan
vaarden. De heer van Lijnden van Sandenburg, die zich
reeds te Arnhem eandidaat had laten stellen, zal nu
bedanken.
„Waarschijnlijk is u reeds gemeld dat de directeur van
het kabinet des konings, de Koek, zijn ontslag zou krijgen.
Dit nieuws was Vrijdag avond hier in omloop. Ik kan
echter melden, dat hij dienzelfden dag het besluit van
eervol ontslag, op zijn verzoek reeds gekregen heeft
Dit voorval zal groot opzien baren, daar de beer de Koek,
vroeger een conservatief, die op alle wijzen Thorbecke,
als minister, dwarsboomde, geheel tot de liberalen over
gegaan is. Deze verandering van richting, die reeds van
eenige jaren dagteekent, is versterkt en meer gepronon
ceerd geworden door de laatste gebeurtenissen. Dc ge
ruchten, dat hij tegen de nieuwe ontbinding gestemd was,
vinden bevestiging; zijns oordeels moest liet ministerie
wijken en kon in deze omstandigheden Tliorbeckc het
meest aanbevolen worden. Hierover moet het tusschen
hem en den koning tot eene warme gedachtenwisseling
zijn gekomen, waarvoor allo gelegenheid bestond, daar hij
een oud vriend en verkleefd dienaar van Z. M. is, dien
hij in tallooze publieke en particuliere zaken gediend
heeft.
„Dit mocht echter deze maal geen gewicht in de schaal
leggenhet einde schijnt geweest te zijn dat hij verklaard
heeft onder deze omstandigheden den koning niet te
kannen dienen, waarvan het gevolg is geweest dat men
hem aan zijn woord gehouden, en hem zijn verzocht ont
slag gegeven heeft. Wie zijn opvolger zal wezen, zal do
Staatscourant melden; op het oogenblik zegt men mij
dat do kansen hangen tusschen Berekmans de Weert,
secretaris, en Fagel, referendaris bij het kabinet des
konings."
Onze correspondent die ons het bedoelde bericht Vrijdag
namiddag seinde, meldde zeer positief dat het ontslag verleend
was, en blijkt dus volkomen juist ingelicht te zijn geweest.
Uit Amsterdam schrijft men ons van 11 dezer:
„Het zal u wel verwonderd hebben, dat ik u niet schreef.
Maar waarom zou ik u schrijven? Wij zijn hier niet geagi
teerd, maar zeer rustig. Er is geen scherp verschil van
gevoelen in Amsterdam. Het Volksblad staat alleen:
buiten de kolommen van dit orgaan heerscht vrij groote
eenstemmigheid. Er is niemand, die het ministerie, „zoo
als het daar ligt," verdedigt. De stoute houding van Bur
gerplicht, die bijkans de eerste mannen der liberale partij
tot hare candidaten koos, bewijst, hoeveel kracht de
ware beginselen hier hebben gewonnen. Amsterdam gaat
vooruit voorzichtig, maar zeker. Er is sympathie voor
de personen van sommige conservatieven. Pijnappel heeft
veel familie en invloedrijke vrienden. Maar niemand ver
dedigt hem. Men weet, dat hij de opposant quand même is.
Zijn houding in de Kanaalzaak heeft hij velen zijner
geestverwanten zulk een afkeer verwekt, dat zijn val
bijna zeker is.
„Er is geen sterker bewijs aan te voeren voor de ver
slagenheid her conservatieven hier ter stede, dan bun
verlegenheid om candidaten. Dat zij in de plaats van
Heemskerk Bz. en Godefroi anderen zouden stellen, was
te verwachten. Deze krachtige mannen wenschen zij niet.
En wie denkt ge 1111, dat door hen uitgenoodigd zijn.
Twee bekende liberalen, mr. A. de Vries en P. N. Muller,
die beiden natuurlijk graeieuslijk bedankt hebben. De
eer, om de candidaten van de kiezersvereeniging „Am
sterdam" te zijn, was voor hen al te groot! Doch met dat
aanbod is de zaak niet uit. Buiten Amsterdam verwachtte
men, dat de ministers Heemskerk Az. en Sehimmel
penninck hier candidaten zouden worden. En wat was
natuurlijker? Beide hebben in Amsterdam gewoond, ziju
liier algemeen bekend, hebben hier vrienden en bloed
verwanten, invloedrijke lieden. Voeg hierbij de politieke
sympathiën, die men te Amsterdam voor hen verwachten
kon, en den invloed van het ministrieel aanzien. Wat
natuurlijker, dan dat Amsterdam de eer zou genieten
den minister van binnenlandsche zaken en dien van
financiën af te vaardigen. En toch het zal niet ge
schieden. Lang is er geaarzeld, gewikt en gewogen, maar
ten slotte is het niet geschied. Dc reden van dit resul
taat weet ik echter niet met zekerheid, maar wel dat in
de vergadering van „Amsterdam," gisteren avond ge
houden, het bestuur mededeelde dat de heeren Heemskerk
en Sehimmelpenninck beleefdelijk voor de eer be
dankten.
„Ik moet erkennen dat mijne mededeelingen over da
conservatieve partij in Amsterdam veel van een doods
bericht hebben. De conservatieven vragen liberalen, om
hun candidaten te zijn, worden afgewezen, gaan over
tot de ministers, en krijgen een weigerend antwoord.
„Wie rest ons nu in dezen nood?" vroegen de conser
vatieven, en het antwoord geeft het besluit van gisteren
avond. De vier aftredendenvan Reenen, Rochussen,
Pynappel, Insinger werden tot candidaten herkozen.
Voor de twee overige plaatsen moeten nieuwe zijn en
werden gekozen de procureur Asser en mr. Daniël Koor-
dèrs. De heer Asser is een Israëliet, en gekozen om aan
Godefroi de stemmen zijner geloofsgenooten te ontnemen.
Zijn candidatuur is eigenlijk een bliksemafleider. Men
begrijpt dat Asser, die tot dc liberale partij behoort, veel
stemmen zal krijgen, zonder gekozen te worden. Dit, is
een kans te meer voor Pijnappel en Koorders, want dit
zijn de ernstige candidaten, waaraan het meest gelegen is.
Dat de procureur Asser zich hiertoe niet zal laten ge
bruiken 0111 door verdeeling van stemmen een medecan-
didaat te doen kiezen en zelf te vallen, zegt men reeds
nu. Ofschoon de candidatuur uog geen 2L uur oud is,
verspreidt zich reeds het gerucht, dat de heer Asser
bedankt heeft.
„Mr. Daniël Koorders, de schrijver der Aprilbeweging,
verhonden met de mannen der Aprilbeweging. De con
servatieven van 1853, de steunpila ren van van Hall, hand
in hand met den bestrijder van het Aprilministerie. Pyn
appel en Koorders welk een firma!
„Is het niet als in de dagen der oudheid: wien de
Godheid in het verderf wil storten, verblindt zij
*1 Omtrent de reden vau dezen uitslag geeft bovenstaande
brief uit den Haag wellicht voldoende opheldering.
De Amsterdamsche kiesvereeniging Burgerplicht, hare
taak niet vervuld achtende, zoo zij niet anders deed dan
candidaten te stellen, heeft jl. Maandag eene vergade
ring gehouden ten einde haren leden en indirect den
kiezers duidelijk te maken, waarover in het wezen der
zaak bij de aanstaande verkiezing beslist moet worden.
In den loop dier vergadering, welke door ruim 100 leden
werd bijgewoond, werd door de commissie van bestuur
het voorstel ingediend 0111 uit naam der kiesvereeniging
Burgerplicht een manifest aan de kiezers van Nederland
te richten, waarin de hoofdpunten van 't geen thans door
hen behoort te worden in het oog gehouden, zouden
worden uiteengezet. Dit denkbeeld vond nagenoeg algc-
meene goedkeuring. Doch over den inhoud van zulk
een manifest ontstond uitvoerige discussie. Uit deze
debatten bleek dat dc groote meerderheid der verga
dering het eens was omtrent de daarin te behandelen
punten; maar tevens dat het stuk, volgens haar gevoe
len, zoo min mogelijk op het verledene behoorde terug
te komen; dat het zich in hoofdzaak alleen bezig moest
houden met 't geen voor de toekomst te wenschen is
dat het in de gebeurde feiten alleen aanleiding moest
vinden tot het blootleggen van beginselen en geen an
dere eritiek op de handelingen der ministers moest oefe
nen dan voor zoover het tegenoverstellen van de liberale
beginselen aan de voorgevallen feiten noedzakelijk van
zelf deze laatsten eritiseert.
In overeenstemming met dat oordeel der vereeniging
wordt thans het volgende manifest in het licht gezonden.
Aan de kiezers
Van de zoo spoedig herhaalde ontbinding der tweede
kamer, zij de verantwoording aan do ministers overge-
