w
Ut
b3"'
nacht van Woensdag op Donderdag sloegen de vlammen
plotseling uit de woning van den bierbrouwer Muller, in
de nabijheid der aloude Domkerk der vroegere vrije stad.
Een vrij sterke oostewind droeg het vuur al verder en
verder, en deelde het eindelijk mede aan het dak van den
noordelijken vleugel of zijschip der Domkerk. Spoedig
stond dat geheele houten dak in vlam en weldra ook de
Westertoren, die inwendig ras was uitgebrand. De tien
klokken van dien toren stortten met groot geweld ter
neder, waaronder de Karolus klok van 63 centenaars en
nog een ander van 81 centenaars. Daar de vlammen
steeds verder om zich heen grepen, werd straks het oudste
en meest enge gedeelte der stad en wel het aan de
Höllegasse uit zeer beperkte stegen bestaande slachters
kwartier met vernietiging bedreigd. Zelfs tot aan de
Bockenheimerpoort dreef de wind de vonken voort, ter
wijl ook het dak der beurs en dat van Braunfels-Haus en
van den Ouden Leeuw in een oogenblik vuur vatte. Te
4 uren was meu den brand in zoover meester, dat men
het ergste gevaar als geweken kon beschouwen.
De Domkerk, hoewel geheel van haar dak beroofd,
bezit nog hare muren, die onbeschadigd uit de vuurzee
zijn te voorschijn gekomen. De Krooningskapel, met
hare geschiedkundige kostbaarhedenwelke uit den
ouden tijd zooveel merkwaardigs en gedenkwaardigs
weten te verhalen daar zij ons in het tijdperk der
Duitsche keizers verplaatsen is mede behouden; het
prachtig nieuwe orgel het hoeft 10,000 tl. gekost
is door het vuur vernield.
Hoewel het schier ongeloofelijk mag heeten, toch is
het gelukkig waarheid gebleken, dat in het inwendige
gedeelte der kerk niet zoo groote schade is aangericht
als men wel vreesde; de kerksieraden werden nog bij
tijds door de geestelijken gered. Zelfs de fundamenten
van het gebouw hebben niet veel door de kracht der
nedervallende klokken geleden. Men wil, dat, hoewel de
geheele toren is uitgebrand, aan de mogelijkheid eener
verbouwing van dit grootsche gebouw, op welks spits de
rijkslantaarn van vroeger eeuwen zich nog immer ver
hief, nog geenszins behoeft te worden gewanhoopt.
Het verlies van verschillende menschenlevens is te
betreuren, o. a. dat van twee vrouwen, die uit de tweede
verdieping van Müller's huis sprongen en van een wach
ter in de bierbrouwerij van Mtiller, die zijn dood in de
vlammen vond. Een bierbrouwersjongen is letterlijk tot
pulver verbrand. Nog vier andere vrouwen werden zwaar
gekwetst, zoomede eenige spuitgasten; ook moeten nog
drie soldaten der bezetting het leven bij het ijverig ver
vullen van hun plicht bij dit schrikkelijk ongeluk hebben
verloren. De houding van den torenwachter wordt zeer
geroemd. Met moeite heeft men hem van de plaats des
onheils weggevoerd, na eerst zijn gezin in veiligheid te
hebben gebracht.
De schade kan natuurlijk nog niet worden opgegeven.
De kerk was bij de Fraukforter brandwaarborg-maat
schappij voor 900,000 florijnen verzekerd. Daar die
maatschappij evenwel niet zeer solide meer is, zal de
stad zelve, die vóórhaar geguarandeerd heeft, de schade
moeten voldoen. In geen 150 jaren zoo verklaren de
Frankforter bladen werd onze stad door zulk een
ontzettenden brand geteisterd. Deskundigen betreuren
het zeer, dat men bij het blusscben van geen stoomspui
ten heeft kunnen gebruikmaken. Ook aan water moet
groot gebrek hebben bestaan.
De gemeenteraad van Arnhem heeft besloten, de
op 26 dezer invallende kermis voortgang te doen hebben.
In het jongste nommer van den Spectator „plukt"
zekere Smara den schrijver van een boekje over de ver
dediging van ons vaderland. Hij doet dit onder het
opschrift „Kauzaliteit." Een vreemd opschrift, zou men
denken; maar als men het stukje leest, bemerkt men toch
dat het onderwerp nog niet zoo heel slecht gekozen is.
„Ik was bezig zoo spreekt Smara tot den Specta
tor een mooi boek te schrijven over de „wet der kau
zaliteit," omdat ik mij verbeeldde dat ik er iets van
begrijp en dat sommigen er niets van begrijpen. Maar ik
schei' er uit; want ik zie eiken dag duidelijker dat an
deren er veel van begrijpen en ik eigenlijk niets. Ziehier
namelijk een paar der nieuwe „openbaringen" van het
„kauzaalverband," die al de grondslagen van mijn boek
omvergooien en mij bewegen over te loopen tot de
know-nothings.
„Eerste feit dat niet precies in mijne theorie past.
De heer H. J. Verduchêne, kapitein-ingenieur, schrijft
in zijn „Hoofddenkbeelden over de verdediging van ons
vaderland" (Bergen op Zoom 1867, bl.9)„Maar helaas....
In ons land is eene menschlievende secte opgestaan, die
zich het lot van den Javaan aangetrokken heeft, en hem
naar de moderne richting heeft willen Europeaniseeren.
Men moest zijn lot verbeteren. Daartoe moest het cul
tuurstelsel afgebroken worden, doch wij hebben de
veepest er voor in de plaats gekregen."
„Ik kan niet vinden dat we bij dien ruil veel hebben
geprofiteerd! 'tls echter duidelijk: ondanks ons conser
vatief ministerie zijn we in de richting der „sloopers"
gebleven, want de veepest, die we immers gekregen
hebben „in de plaats" van het cultuurstelsel, dient, vol
gens zeker duidelijk programma, niet uitgeroeid maar
„gehandhaafd" te worden. Ik verwacht niet, waarde
Spectator! dat gij mij zult willen troosten met de excep
tie dat een „genist" niet altijd een genie is en een
„ingenieur" niet altijd ingenieus, want de man doet
meer aan de philosophie dan ik. Hear!
„Geheel Duitschland en een gedeelte van ons land met
professor van Vloten aan het hoofd is pantheïst. Hegel,
Spinosa, Zenon, (oKlimax!) zijn de ware philosophen.
Ik heb dat ook willen worden (o kapiteinmaar ik heb
al 30 jaren lang te vergeefs beproefd om Spinosa te be
grijpen en ik vrees dat ik over 30 jarenhem nog
niet begrijpen zal."
„Wie zou dat nu gezocht hebben onder „Hoofddenk
beelden over de verdediging van ons vaderland?"
Uit de Zoutmeerstad wordt den 10 Juli gemeld, dat
op 250 mijlen van dat verblijf der Mormonen eene rijke
goudlaag is ontdekt, welke iedereen derwaarts lokt, zoo
zelfs dat daardoor gebrek aan handen ontstaat om den
oogst binnen to halen.
Het hoogst schadelijke van sommige groengekleurde
behangselpapieren, waarop reeds meermalen de aandacht
is gevestigd, is dezer dagen op nieuw gebleken. Een paar
arbeiders namelijk onder de gemeente Nuis legden eene
hoeveelheid van dat behangselpapier in hun schuurtje,
waar hunne eenige koe haar nachtverblijf had. Den vol
genden ochtend het schuurtje binnentredende, vonden
zij de koe losgebroken en van pijn krimpende, terwijl zij
kort na den middag stierf. Bij de opening vond men niets
verdachts, dan alleen eene partij van dat vergiftige
groene behangselpapier.
In het Spaansche dagblad O Districto d'Aveiro van
6 Augustus, leest men het volgende verhaal: „Heden is
te Ovar aangekomen een kleermaker uit Lamego, met
zijne familie. Zich naar Contanhede willende begeven
om er zich te vestigen, had die man te Ovar eene bark
gehuurd, die hem naar zijne bestemming moest brengen.
Bij het aanbreken van den nacht sloegen de bestuurders
van het vaartuig een verkeerden weg in en op de hoogte
van San Jacintho gekomen, hielden zij plotseling stil en
wilden den reiziger vermoorden. Er ontstond daarop
een langdurige en heete strijd. De kleêrmaker, die eene
herculische kracht bezat, slaagde er in aan zijne aanval
lers een mes te onttrokken, waarmede zij hem wilden
dooden en dat bij iu de zee wierp. Daarop hadden de
sluipmoordenaars zich van een bijltje meester gemaakt,
waarmede zij bij vernieuwing op den reiziger lossloegen,
die er echter wederom in slaagde zich vrij te werken. De
aanvallers poogden toen ergerlijke gewelddadigheden te
oefenen op de vrouw des kleermakers. Deze, wiens
krachten door zijne woede waren verdubbeld, vocht als
een leeuw. Dat vreeselijke schouwspel had plaats onder
de brug, in volslagen duisternis en zonder een enkelen
getuige. Tot het uiterste gebracht door den wanhopigen
tegenstand dien zij niet hadden verwacht, zochten
de schippers nu een staaf op, waarmede zij den kleêr
maker wilden verpletteren. De strijd werd daarop met
nog grooter woede dan te voren voortgezet. De aange
vallene bracht een zijner vijanden eene wonde toe en de
overigen wist hij, totdat de dag aanlichtte, in bedwang
te houden. Toen bleek het dat het vaartuig tegenover
Ihavo lag en men ontwaarde duidelijk menschen aan het
strand. Nu verklaarde de kleermaker dat hij onmiddellijk
wilde aan wal gezet worden, daar hij anders om hulp
zou schreeuwen. De schippers stevenden nu naar het
strand en zetten den kleermaker en zijne familie af, ter
wijl zij zeiven in allerijl de vlucht namen. Tengevolge
der door den kloeken en moedigen man ingediende aan
klacht, zijn reeds twee bandieten in handen der justitie.
Te Gent is voor eenige dagen een huwelijk gesloten
onder vreemdsoortige omstandigheden. De advocaat Cal-
lier trad in den echt met mejufvrouw Laurent, en wilde
in de catholieke kerk het huwelijk doen inzegenen, doch
de pastoor weigerde, tenzij beiden verklaarden dat zij
de gevoelens hunner vaders afkeurden. Wijlen de heer
Carlier, vader van den bruidegom, was een der meest
liberale leeraren aan de Gentsche universiteit, en de heer
Laurent, nog in leven, vader der bruid, deelt diens ziens
wijze volkomen. Het jonge paar onderwierp zich niet aan
deze honende voorwaarde, maar deed bij den protestant-
schen leeraar aanzoek om de kerkelijke inzegening. De
leeraar voldeed aan dit verlangen, en zoo geschiedde het
dat in de protestantsche kerk te Gent de band des huwe
lijks is geknoopt geworden tusschen twee catholieken.
(Amsterd. cour.)
Naar aanleiding van een paar hoogst belangrijke
rechtszaken, voor Fransche hoven van assises behandeld,
wordt in het Journal des Débats de aandacht gi
op de leiding der openbare terechtzittingen door
sidenten dezer rechtscolleges en hunne verhouding
de jury. Het hooren der getuigen door den pres'
wordt daarin onder meer afgekeurd. Het is onmoge 'J
zegt de schrijver, om een getuige onpartijdig te on
vragen, om de zeer eenvoudige reden dat elke vraag
gevolg is van een systeem, van een gevoelen over dez3
van eene beoordeeling, waardoor men liever dit dan
antwoord wil ontvangen. Dit is zoo waar, zoo onverwJ
delijk, zoo geheel en al inden aardderzaakliggende
als de onpartijdigste presidenten eengetuigeacbafS^
of a décharge ondervraagd hebben dit verhoor,onder
oogen van den eersten den besten Engelschman gebrac t
hem zal doen zeggen: „Dit is zeker het gedeelte vanf
verhoor door het openbaar ministerie gehouden, laat0
nu eens het tegen-verhoor van de verdediging ®iet'
Het is dan ook noodig en noodzakelijk voor het v'n
van de waarheid dat iedere getuige in tweeërlei 1
wordt ondervraagd en dat zoowel het openbaar W'"13
terie als de verdediging beurtelings van hem alles f
nemen wat zij kunnen, hetzij om de beschuldiging
bevestigen of om haar te verzwakken. Dit geschiedt
Engeland, zonder dat de president zich daarmede beb°
te bemoeien. Maar wat doet de president dan ge'
rende dien tijd? Wat hij doet? hij presideert. Dat1)
zeggen hij mengt zich niet in den strijd, hij zoekt
mand te verrassen, hij tracht niet geestig te zijn, i
preekt niet, hij insinueert niet: hij presideert. Gat
zeggen dat zijne geëerbiedigde stem zich slechts ze'
verheft, maar zich laat hooren om een getuige die
de zaak afdwaalt tot de orde te roepen of een
vreemd aan de quaestie, te verbieden.
Uit Enschedé wordt van 15 Augustus geschreve3
„Het eerste transport landverhuizers uit Pruisen,
heden van hier per spoor vertrok, leverde een hartroere^
schouwspel op. Eene moeder met twee kinderen We'(
door de politie uit Pruisen vervolgd en tot betaling eeD
schuldgesommeerd. De vrouw, door den nood gedrong'1
betaalde. Geene genoegzame middelen meer bezitten
zag zij zich genoodzaakt de reis naar Amerika met b"
jongste dochter alleen voort te zetten en de oudste, 6
meisje van 12 a 13 jaren, op het stations-terrein al®' j
achter te laten. Het geschrei der arme verlatene
menigen traan rollen over het gelaat van een a»°
mannen, die op de plaats aanwezig waren en te verg°e
geldelijke bijdragen aanboden. De landverhuizers f
klaarden, dat zij allen niet in staat waren om de tra®f
portkosten voor het kind te betalen, met uitzonder'11®
van een hunner, die iu het bezit was van 8000 tbal®'3
maar deze was doof voor tranen en gebedeu. Een
vreemdelingen, die de landverhuizers naar het sta''
hadden geleid, maakte een einde aan het droef'8.
tooneel, door het kind mede te nemen, nog voordat
d»'
sein tot vertrek gegeven werd, met de verzekering
hij de reiskosten niet kon betalen, maar voor het b'3
zou zorgen." (N. Rott. couri
Aangaande den Panama-spoorweg zegt een reiz'»
het volgende: „Wie zijn sigaar opsteekt bij het veria'
der stoomboot te Colon, aan den Atlantischen oce3'
kan bet laatste fragment daarvan nog brandende
werpen in de Stille Zuidzee. Ziedaar wat menschen
den, kennis en volharding kunnen uitrichten. Intuss"
is die Panama-spoorweg verbazend duur, want ofscb0^
hij 2 oceanen vereenigt, duurt de rit nog geen 2
en vordert de exploiteerende maatschappij f 62.50 vi'3C
voor een enkelen reiziger." t
De liberale Fransche bladen hebben luide kin0"
aangeheven over de handelwijze van den prefect
het departement der Haute-Vienne, den heer Bot)^,
Chapelle, die dezer dagen een onderwijzer heeft ontslag
omdat hij de catholieke geloofsbelijdenis vaarwel
gezegd. Naar thans verzekerd wordt, is de regelt
voornemens, het besluit van den prefect, als strijdig
de gewetensvrijheid en met de beginselen der FraD jef
omwenteling, te vernietigen, en den ontslagen
wijzer in een ander departement weder aan te stel'c^r.
De vorige week is te Londen weder eene
gadering gehouden van de Londenache werkh0^.
vereenigingen, tot bespreking van den strike der
makers. De financiën der kleermakers bleken slec
staan. Toch was er geen denken aan toegeven. De
dering besloot, dat ook met het houden van patro"'
ten einde de gangen der kleermakers te bewakc"
zich niet bij de werkstaking hebben aangesloten^jj
voortgegaan worden. Het is nu 17 weken geleden
het werk gestaakt werd.
Er zijn te Londen uit Abyssinië berichten o®
gen van de heeren Rosenthal en Sterne, loopen
19 Juni. Daarin wordt gemeld, dat het lot dei'
genen toen zeer twijfelachtig was en zelfs meer en
hopeloos werd. Het geheele land was toen tegen b
