GEMEENTEBELANGEN.
He?'-
afirïktuigde stoffhn 23-5
^Gerderheid van minstens twee derde deel der stemmen.
s ..lD staat van beschuldiging gestelde ministers ver-
het\n6-n V°°r een '10'* satnetlgeate'd twaalf leden van
nis der heeren, terwijl de beschuldiging optreedt in
Personen van vijf leden uit het huis van afgevaardigd
j^n> door die vergadering: zelve daartoe aangewezen»
Va ^6va' van veroordeeling, waartoe eene meerderheid
acht der twaalf stemmen van het hof wordt vereischt,
zware straffen worden opgelegd. Het hof,
"et huis der heeren samengesteld, doet uitspraak in
hoogste ressort en de keizer kan slechts gratie ver-
j enea °P een daartoe door het huis van afgevaardigden
gediend request. Indien het wetsontwerp wordt aan
komen zaj de mjnigterjeele verantwoordelijkheid geen
|C 'e meer wezen in Oostenrijk, gelijk in zoovele andere
8ac'en "og het geval is.
Men zal zich herinneren dat de laatste mededeelingen
Italië steeds bleven spreken van plannen der Gari-
manen om de Komeinsche quaestie met het zwaard op
e '°ssen. Thans meldt een telegram uit Florence van
teren dat een tweehonderdtal gewapende Italianen de
tselijke grenzen hebben willen overtrekken, doch
aarin verhinderd zijn geworden door de Italiaansche
°epenafdeelingen, aan de pauselijk Italiaansche gren-
geposteerd, om voor de strenge naleving der Sep-
®ber conventie zorg te dragen. Een groot aantal dier
gapenden werden gevangen genomen en de overigen
elkander gejaagd.
Ue sultan van Turkije is eergisteren uit Konstantinopel
^ar Parijs vertrokken. Hij wordt begeleid op zijne reis
0r Italiaansche en Fransche oorlogschepen.
afvoer en aanwending van meststoffen.
hef 6n'®e dagen geleden hebben wij een enkel woord in
"Bidden gebracht, naar aanleiding van het raads-
f't, waarbij tot een verandering van het rioolstelsel
stad besloten is. Wij hebben toen de technische
JUe der qllaestie, zoowel ten opzichte van het bewuste
11 als met betrekking tot den afvoer en aanwending van
Stoffen in het algemeen, geheel onaangeroerd gela-
Dit punt verdient echter nog wel eens onder de
ëeDeene aandacht gebracht te worden, en wij geven
j. ar°tn hier gaarne een plaats aan de volgende mededee-
01 welke de heer dr. F. Seelheim op ons verzoek ons
beeft willen afstaan.
Cjv® in steden opgehoopte bevolking leeft voortdurend
tyj, er omstandigheden die op eene zeer bedroevende
getuigen,dat een van de eerste belangen der inge-
jj ken steeds op schrikbarende wijze verwaarloosd wordt.
jB °°d het kwaad ook zijn moge, heeft men er toch eerst
6n ?teren tijd den geheelen omvang van leeren kennen
öe grievende overtuiging opgedaan dat de welvaart,
w gezondheid en het leven van duizenden onnoodig
^"en ten offer gebracht.
diti» besmetting der steden door verrotting, en ontbin-
teg® dei' uitwerpselen en afvalstoffen maakt dan ook
Hij.®wo°rdig een onderwerp van algemeene discussie
te j. bennis van de middelen om die besmetting tegen
Wel an' 's eeu der groote vraagpunten van den dag
tH0 .e®n bewijs dat de algemeene belangen er mede ge-
Uitj' zÜn en dat men, dit gevoelende, naar verbetering
Weru !3 verblijdend als men daarvoor de hand aan het
bien '"'et 8'aan en men veronderstellen mag, dat bij een
te(jUKen aanleg van werken ook te dieu opzichte de
«n te ?tc"n Her ondervinding en der wetenschap te raad
jr baat genomen zij n.
Vele;? belangstelling richten zich daarom de oogeu van
Waat °P een thans in deze gemeente begonnen werk
gin» a"en belang bij hebbeD, begeerig om de overtui-
dea?®P te doen, dat de gekozene middelen het kwaad met
gen 0f°,rte', zullen uitroeien en het niet min of meer wijzi-
baar ,2e'fs verergeren. Tevens zien zij met verlangen uit
lijke zekerheid dat de bronnen van blijvende gelde-
dervV°orHeelen, wélke zich door doelmatige verwijdering
of ^Pestende stoffen kunnen openen, niet grootendeels
trent vernietigd worden. Jammer maar, dat men om-
VaQ„ e al of niet doelmatigheid van het reeds aange-
Sohee? iverb z'ch eerst zal kunnen overtuigen als het
De 0 grootendeels voltooid is.
bitwerVlaaS «wat men doen moet met de afvalstoffen en
^"tt\VePSe^en, welbe elke stad in menigte oplevert" moet
®en e verschillende gezichtspunten worden beschouwd:
IïoeteQZonHbeidskundig en een oeeonomisch. De stoffen
badee|. °D®chadelijk gemaakt worden, want ze werken
OyenWe? °P de gezondheid der bevolking. Zij moeten
I'Ogstoff?'6' vernietigd of weggespoeld, maar als bemes-
Woor ,i„ ,n gebruikt worden, want ze hebben waarde
Om ednJandboaw.
btiiine nadeelige werking dezer stoffen, zoowel als
"lik te ^.aarHe als meststof na te gaan, is het noodig een
De fq„er?en °P hunne samenstelling.
1,Q 8 stoffen bevatten gemiddeld in 100 deelen:
aSch-bestanddeelen3.2
Wf"er. 73.3
De asch bevat in 100 deelen:
potasch6.10
soda5.07
kalk26*46
magnesia10.54:
ijzeroxyde2.50
phospborzuur36.03
zwavelzuur3.17
koolzuur5.07
cbloorsodium4.33
De bewerktuigde stoffen zijn de voor de gezondheid
schadelijke, deasch-bestanddeelen de voor den landbouw
nuttige stoffen.
De eerste, dus de schadelijke stoffen, zijn zoodanig
met elkander en met vocht vermengd, dat zij bij eene
gewone temperatuur in ontbinding overgaan, en daarbij
de volgende gassen ontwikkelenzwavelwaterstof, phos-
phor-waterstof, koolwaterstof, kooloxyde, koolzuur, stik
stof en phosphor houdende organische basen, organische
zuren en andere. Deze gassen zijn zonder uitzondering
voor inademing ongeschikt, en velen werken, al worden
zij slechts in geringe hoeveelheid ingeademd, als ver
giften. Evenwel leveren zij, in dien toestand, nog het
minste gevaar voor de gezondheid op. Met hen ont
wikkelt zich eene vegetatie van plantaardige of dier
lijke kiemen en sporen, die men wel niet speciaal kent,
doch die echter dit eigenaardige hebben, dat, indien de
stof aanwezig is waaruit zij zich kunnen vormen, één
enkele spoor voldoende is om millióenen voort te bren
gen. Zij zijn de eigenlijke besmettelijke giftstof {miasma)
terwijl de gassen de sfeer uitmaken, waarin zij. ont
wikkelen, zich verspreiden en gedragenworden
Het is eene door veelvuldige onderzoekingen maar al
te zeer bewezen waarheid, dat epidemische ziekten, als:
cholera, typhus, etc., die misschien ieder hunne specifieke
smetstof hebben, in plaatsen waar de lucht of het water
door de. producten van rotting bedorven zijn, de rijkste
oogsten, hebben, het langste verblijf houden, ja er zelfs
ontstaan.
De lucbtinfectie heeft in meerdere of mindere mate ia-
alle steden plaats, waar niet door nieuwere inrichtingen
voor voldoende en spoedige zuivering gezorgd wordt.
De inficoerende stoffen, in vergaarbakken, riolen of
pijpen achterblq vende, geraken in gistingen ontbinding,
deelen zich van daar aan den grond mede, daar de riolen
noch voor vochten, noch voor gassen ondoordringbaar
zijn, en verspreiden zich zoo direct of indirect door de
lucht en door den bodem der woonhuizen en hunne om
gevingen.
Waren het alleen de reukorganen die werden aange
daan, door uitwasemingen, afkomstig van riolen of
grachten waar uitwerpselen, niet alleen van het tegen
woordig geslacht, maar ook van dat zijner voorouders,
aan 't rotten zijn, dan zou do zaak van minder belang
zijn, maar die uitwasemingen zijn daarenboven, in 'tbij
zonder in woonhuizen, een kiem en geleider vau blij vende
oorzaken van ziekte en dood.
Het is geene uitzondering maar bijna regel, dat men
in de meeste woonhuizen de aanwezigheid der miasma-
tiscbe gassen door den reuk opmerkt, in audere daaren
tegen uiten zij zich alleen door de gewaarwordingen
van min of meer bedorven lucht, daar vele dier gassen
geene merkbare werking op het reukzintuig hebben, b. v.
bet koolzuur, waarvan volgens Pettenkofer, twee pro mille
aan de lucht toegevoegd, voldoende is om de lucht als
bedorven aan te merken, terwijl in lucht, welke een tot
twee pet. kooloxyd bevat, meuschen en dieren sterven.
De beste ventilatie vermag niets tegen blijvende oorzaak
van infectie, welke in de woning zelve gelegen is; hare
werkzaamheid begint eerst waar de zindelijkheid door
spoedige verwijdering der luchtbederveude stoffen niet
meer vermeerderd kan worden.
De klaarblijkelijke en ingrijpende kwaal van lueht-
bederf, is geenszins het eenige noodlottige gevolg, dat
faecale stoffen teweeg brengen. De infectie van welput
ten is een niet minder algemeen en nadeelig verschijnsel,
het ontstaat door dat de faecale stoffen uit de riolen den
bodem doordringen, zich met het grondwater vermengen,
aan den geheelen bodem eenen toestand van verrotting
ggven, en zich zoodoende aan de putten mededeelen.
In de geheele stad om ons bij Middelburg te bepalen
vindt men dan ook nauwelijks enkele welputten, die niet
min of meer door bewerktuigde stoffen geïnficeerd zijn,
gelijk elk oogenblik door de chemie kan worden aange
toond; velen verraden zelfs door smaak en reuk van
het water hunne slechte hoedanigheid. De nadeelige
werking van geïnficeerd drinkwater is bekend. In
Londen stiorven in het jaar 1854, in. huizen welke van
gefiltreerd Theems-water voorzien werden betwelk bene
den Londen (dus na het opnemen der riool vochtenjgeschept
werd 13 p.m.: terwijl dit cijfer in huizen vau gefiltreerd
Theems-water voorzien, hetgeen boven Londen (dus vóór
het opnemen der riool vochten) geschept was, maar3.j75.ra.:
bedroeg. Dat heerscheude koortsen met slecht drinkwater
in verband staan, is genoegzaam bekend.
De eenige maatregel dien men tegen dit schrikbarende
feit, dat onze eerste en onmisbaarste levensmiddelen, de
lucht en het water, door de uitwerpselstoffen bedorven
worden, kan aanwenden, bestaat in de spoedige en alge-
heele verwijdering dier stoffen.
Wordt dit door een rioolstelsel bereikt?
Hoewel rioolpijpen op den duur hun ondoordringbaar
heid verliezen, en de verspreiding van smetstoffen door
den bodem alzoo niet geheel verhinderd wordt, zoo kan
toch ontzettend veel afhangen van de wijze, waarop dö
verwijdering door middel van pijpen of buizen plaats
heeft.,Naarmate de afvoer met grootesnelheid geschiedt,
wordt het bezwaar minder.
Hoe riolen in Middelburg zullen gelegd worden is
voor het publiek een geheel onbekende zaak. Moeten de
stoffen er door geleid worden naar een bak buiten de
stad, of op andere wijze verwijderd? Die vraag heeft wel
haar belang, want in bet eerste geval zou het reservoir
een centrum kunnen worden voor de ontwikkeling van
geconcentreerde miasmen. De stoffen zullen dan later
toch weer op de een of andere wijze verwijderd moeten
worden en het zou dus kunnen gebeuren dat de openbare
gezondheidstoestand door den aanleg van zulke vuilnis-
plassen niet verbeterd, maar integendeel verergerd werd.
Mocht het nu de bedoeling zijn want wij verkeeren
ten opzichte van het plan geheel in het onzekere
om de bezinksels, welke zich in dien bak vormen, te
verzamelen, en die als bemestingstoffen te gebruiken
en het vloeibaar gedeelte te laten wegstroomen, zoo moet
men wel in aanmerking nemen dat juist in dit vloeibaar
gedeelte alle oplosbare bestanddeelen der uitwerpselen
bevat zijn, die waarde voor den landbouw opleveren
terwijl de meer vaste stoffen die men verzamelt, weinig
of geene waarde hebben, omdat zij onoplosbaar zijn, niet
door de planten opgelost kunnen worden,als zijnde van
hunne werkzaamste bestanddeelen berooid.
Een zoodanige verzamelbak heeft ook het nadeel dat
de stoffen, na de lucht en het water bedorven te hebben,
eindelijk verloren gaan.
Eigenlijk kan een goed rioolstelsel alleen verkregen
worden op de wijze van de Engelsche water closets, dus
door middel van eene waterleiding, omdat dan alleen de
gelegenheid bestaat, door voortdurende doorspoeling met
water, alle stoffen te verwijderen. Dit zou echter hier
eigenaardige bezwaren hebben, terwijl de ceconomische
waarde der stoffen daarbij ook geheel uit het oog wordt
verloren.
De waarde welke de uitwerpselen der steden hebben,
wordt nog te dikwijls met minachting over het hoofd
gezien, en daardoor wordt aan den landbouw een
kapitaal onttrokken, dat deze niet missen kan. Zijn deze
stoffen niet in staat om, opgepaste wijze aan den bodem
toegevoegd, denzelfden vorm van levensmiddelen weder
aan te nemen en dezelfde hoeveelheid er van weder op
te leveren, als waarvan zij de nu, in een voor het leven
ongeschikten toestand verkeerende, overblijfselen zijn?
Als zich ooit eene waarheid in alle hare consequen-
tiën duidelijk vertoont, dan is het hier.
Volgens de wetten der natuur worden toch alle de
voedseldeelen die de plant uit den bodem trekt en die
slechts in beperkte hoeveelheid daarin aanwezig zijn, in
gelijke hoeveelheid deelen teruggevonden in de over
blijfselen dier planten of vruchten, nadat ze als voedings
middel voor meusch of dier zijn verbruikt.
Die bestanddeelen zijn eene voorwaarde van vrucht
baarheid van den bodem. Wordt de voorraad daarvan
kleiner, de vruchtbaarheid vermindert.
Alleen door het herstellen van het evenwicht, door het
geheel terugbrengen tot den bodem wat daaruit is ge
trokken en daarvan is afgenomen, kan zulks worden
voorgekomen.
Hetgeen door dieren daarvan als voedsel wordt opge
nomen, wordt teruggegeven in den vorm van mest, doch
een groot gedeelte door menscheu in den vorm van
granen, vleescb, enz. verbruikt, ontvangt ze niet terug.
Waar zijn de vruchtbrengende stoffen van den bodem
gebleven? Zij zijn niet verdwenen, maar hebben alleen
een anderen vorm aangenomen; ze worden teruggevon
den in onze riolen, in onze straten, in onze grachten,
kanalen, rivieren zij doortrekken den bodem, de funda
menten en muren van onze woningen, verpesten de lucht
en het water, brengen ziekte en dood voort; wij noemen
hen vuil, zij zijn ons een last, wij trachten er ons van te
ontdoen, hoewel te vergeefs.
Dit zijn degevolgen van het verbreken eener natuurwet.
De waarde die wij aan den bodem ontnomen hebben,
geven wij er niet aan terug, maar laten die verloren
gaan. Wij verbreken den cirkelloop en het evenwicht,
die de natuur ons overal teu voorbeeld stelt.
De stof die op zijne natuurlijke plaats, op het land,
behoort, waar zij den zegen der oogsteu en het leven
baart, wij wijzen ze een verkeerde plaats in onze steden
aan, waar zij gezondheid en leven vernietigt. De stof
die, zorgvuldig verzameld en op juiste wijze verwerkt,
eene belangrijke winst oplevert, met groote kosten,
tracht men te vergeefs haar te vernietigen. Zoo gaat
onder eindeloos ongemak, dubbel verloren wat een dub
bele winst kon opleveren.
Maar nu doet zich de vraag voor,welk is het geschiktste
systeem, dat ons in staat stolt de uitwerpselen op spoe
dige en gemakkelijke wijze uit het bereik der woon
plaatsen te verwijderen daardoor aan de vereischten der
gezondheidszorg genoegzaam voldoet en tevens de ge
legenheid aanbiedt om die stoffen tot een bruikbaar
materieel te verwerken, als blijvende bron van welvaart,
volgens de grondbeginselen van volksvlijt.
Hét stelsel dat aan deze vereischten voldoet en in
steden meer en meer ingang vindt, is het zoogenaamde
tonnen- of lat ri n en stelsel. Het bestaat in het
plaatsen van ijzeren tonnen of kasten in de huizen, welke
van tijd tot tijd afgehaald en door andere vervangeni
worden. Men kan, waar het noodig is, in elk huis meer
dere latrinen en vau verschillende grootte plaatsen, en
daardoor de pijpen, geleidingen, vergaarputten en vuil
nisbakken overbodig maken. De constructie van de
latrinen moet vooral van dien aard zijn, dat zij van her
metisch sluitende pL&keei^voorzien zijn, welke zicb b. v.
door middel vt^ eef^veeiPNwaar men op drukt, laten
openen en si""Zij kuaflien daarenboven van een
desinficeermiflJ^flv«aerki^«<jjTD dat al'e reuk oogen-
blikkelijk ai^rbeértM ff
