OURANT.
N0, 158.
Zaterdag
1866.
6 October.
Editie van Vrijdag avond 8 uren.
7Ii<ldelburg 5 October.
Het is thans zeker, dat het brievenvervoer in Zeeland
®ene belangrijke verbetering zal ondergaan. Er zijn
Maatregelen genomen, die reeds nu voor bet postverkeer
tusschen eenige gemeenten onderling veel gemak op
leveren. Een groote afdoende verbetering zal echter eerst
Met Januari worden ingevoerd, door middel van een
tweeden postrit tusschen Middelburg en Bergen op Zoom.
Er zal dan gelegenheid zijn om ook des avonds laat
brieven van hier naar Holland te expedieeren en weder-
keerig des morgens van daar te ontvangen. Ook voor de
briefwisaeimg met Engeland zal de nieuwe dienstregeling
verbetering aanbrengen.
Of de verbetering zich ook tot den dienst tusschen
Walcheren en het vierde district zal uitstrekken, moet,
naar ons gemeld wordt, geheel afhankelijk zijn van de
Medewerking van het provinciaal bestuur. Sedert eeni-
gen tijd is namelijk tusschen het departement van finan
ciën cn het provinciaal bestuur een briefwisseling ge
opend, welke nog geen bevredigend resultaat heeft op
geleverd.
Men weet dat thans de post voor het 4e district, Enge
land, West-Vlaanderen enz. des avonds om 5^ uren van
hier vertrekt en op zeer ongeregelde tijden, naarmate
bet tij gunstig is, de Schelde wordt overgezet.
De regeering verlangt nu ook hierin verbetering
te brengen, en daartoe van den stoombootdienst
gebruik maken, mits bet provinciaal bestuur genegen zij
de stoomboot dagelijks, dus ook des Zondags, op ge-
Bchikte uren tweemaal tusschen Vlissingen en Breskens
te doen heen en weer varen.
Zooals wij zeiden, hebben de onderhandelingen nog
tot geen gewenscht einde geleid. En toch moet dit is
ons nadrukkelijk verzekerd de eisch derregeering niet
onrechtmatig en zeer wel voor inwilliging vatbaar zijn.
He groote hinderpaal schijnt te bestaan in den tegenzin
fan het provinciaal bestuur om de stoomboot ook des Zon
dags dienst te laten doen, omdat men een gedeelte van
dien dag voor het schoonmaken der machine schijnt te
willen reserveeren.
Deskundigen hebben ons echter verzekerd dat daar
toe geen noodzakelijkheid bestaat, en dat dit schoon-
Maken zeer goed op andere dagen, gedurende dien tijd
dat de boot stil ligt, kan geschieden. Wij kunnen dit
oiet broordeelen, doch meenen, dat indien er werkelijk tot
het schoonmaken zooveel tijd vereischt wordt, de dienst
des Zondags door een andere boot zou behooren waar
genomen te worden.
Wij hopen dat het provinciaal bestuur alsnog aan den
wensch van den minister van financiën zal gehoor geven,
en zulks te meer omdat daardoor ook het personen- en
goederen-vervoer zou verbeterd worden.
Het provinciaal bestuur heeft met betrekking tot den
stoombootdienst op de Wester-Scheldejegens het publiek
wel iets goed te maken.
Sedert de provincie het vervoer op dat vaarwater zelve
exploiteert, hebben de klachten niet opgehouden. Nu
kan er verschil bestaan over het meer of minder gevaar,
hetwelk een overtocht met de „Zeeland" bij ongunstig
weder oplevert, maar niet over de ondoelmatigheid van
het vaartuig voor het vaarwater tusschen Vlissingen en
Breskens. Sommigen beweren, dat die stoomboot wel
geschiktheid beeft voor den dienst op Neuzen en in
den omtrek van die stad liggende plaatsen. Mocht dit
Werkelijk het geval wezen, dan zou des te gemakkelijker
in de behoefte kunnen voorzien woiden.
Hoe dit zij, wij meenen in elk geval, in het publiek
Uelang, met het volste recht op een beter verkeer op de
Wester Schelde te mogen aandringen, waardoor in de
behoeften èn van personen- èn van het goederen- èn van
bet brieven-vervoer op afdoende wijze voorzien wordt.
Te Westkapelle is bij herstemming tot lid van den
gemeenteraad gekozen, Willem Clarisse. Op hem zijn 30
en op Jakobus Minderhoud Az. 27 stemmen uitgebracht.
Bij de vermelding in ons vorig nommer van de toege
kende bekrooningen bij gelegenheid der te Serooskerke
gehouden tentoonstelling van de afdeeling Walcheren
der Maatschappij tot bevordering van landbouw en
veeteelt in Zeeland, is verzuimd op te geven dat voor
blauwe erwten is toegewezen een prijs van f3 aan
mr. W. Ph. Vis, tc Grijpskerke, en een getuigschrift aan
J. Peper, te Aagtekerke.
Men schrijft ons uit 'sGravenhage, dd. 4 dezer:
„De demonstratiën duren alhier voort. Het „volk
achter de kiezers" wordt opgejaagd.
„De ministers van binnenlandsche zaken en van jus
titie willen van geene serenades weten.
„Graaf van Zuylen heeft echter te Berlijn geleerd, dat
von Bismarck en Lasalle, de jonkerpartij en de ultra
democraten elkander kunnen verstaan.
„Hij heeft eene serenadegenadigontvangen, Woensdag
avond door eene troep werkvolk van de ijzerfabrieken
gebracht, met een paar chefs van de fabriek „Prins van
Oranje", bekende protectionisten, aan het hoofd en, daar
geene muziek disponibel was, met harmonica, fluit,
trompet, fakkels en vlaggen.
„Ook de twee leden van de ontbondene kamer, baron
van Zuijlen en jhr. de Casembroot, zijn toen bezocht en
er zijn betuigingen van gehechtheid aan koning en vader
land gewisseld. Jhr. de Casembroot waagde er zich aan
ook eene speech af te schieten en gaf wijn en sigaren.
„Toen trok de troep naar den burgemeester, die van
den prins geen kwaad wist en geheel buiten de politieke
quaestie van den dag staat, zoodat men daardoor kan
beseffen, dat die lieden zelf niet begrijpen wat er gaande
is en waarom zij ovatiën brengen.
„Gisteren avond was het zeer woelig op de straten,
maar er is niets gebeurd."
Onze Zutfensche correspondent deelt ons onder dag-
teekening van 2 dezer eenige beschouwingen mede over
den in zijne woonplaats door gasverbruikers genomen
maatregel. Zijn brief bevat wenken die ook in Middel
burg alleszins overweging verdienen.
„De èasquaestie in deze gemeente, waarover ik een
bericht zag in uw blad van 11. Zondag, is nog niet beslist
geworden, zij is integendeel nog steeds de question
bruiante. Zooals u bekend is, was door de gasfabrikan-
ten, die een monopolie bezitten voor twintig jaren, be
sloten om den prijs van het gas van 16 centen per kubieke
el op 19 centen te brengen. Als aanleiding of voorwend
sel tot die verhooging wordt opgegeven de weigering
van het gemeentebestuur om een zeker stuk grond voor
een lagen prijs aan de fabrikanten af te staan. Deze grond
werd begeerd voor uitbreiding der fabriek; nu men
daarin niet slaagde, hoopte men, door prijsverbooging,
het aantal gasverbruikers te doen verminderen en zich
tevens voor schade te vrijwaren. De fabriek zoumamelijk
te klein zijn voor het steeds toenemend verbruik. Het
is almede bekend welk een slecht onthaal aan de voor
genomen prijsverhooging ten deel viel.
„Ineen meeting, welke door den beer L. Ed. Lenting,
advocaat en lid van den raad, gepresideerd werd, en
waar ruim 380 gasverbruikers tegenwoordig waren, werd
door de aanwezigen een contract geteekend, waarbij men
zich verbond, om, zoo de prijs van het gas niet op 14
centen de el gebracht werd, zich sedert den len October
van gasverbruik te onthouden. Ieder der contractanten,
die deze verbintenis niet nakwam, zou f 30 aan de alge-
meene armen betalen.
„Eergisteren is door de gasfabrikanten ter algemeene
kennis gebracht, dat de prijs van het gas niet verhoogd
zou worden. Verlaging werd echter niet beloofd. De
contractanten waren dus gehouden iets anders dan gas
te branden. Er was dan ook gisteren den 1 October
eene bijzondere drukte op te merken in alle winkels
waar lampen of kaarsen te koop waren. En gisteren
avond leverde onze anders zoo rustige stad een eigen
aardig schouwspel op. In alle voorname en ook niet
voorname winkels zag men, inplaats van het schitterende
gaslicht, kaarsjes of petroleumlampen branden. Bijna
ieder was op de beenen de jeugd vooral was sterk ver
tegenwoordigd. Aaneengesloten massa's doorkruisten,
al zingende en tierende, de stad, en verrichtten "balda
digheden bij enkelen, die nog gas brandden. Naar aan
leiding daarvan is heden morgen eene proclamatie van
het dagelijksch bestuur met trommelslag bekend ge
maakt, waarbij verboden wordt om des avonds in troepjes
van twee of meer personen op de straat stil te staan.
„Zoo zien we dan ook hier weêr de nadeelige gevolgen
van het monopolie. Had de gemeente indertijd slechts
gezorgd, dat zij zich daarvan had meester gemaakt.
„Nu ik toch eenmaal hierover schrijf, kan ik de verlei
ding geen weerstand bieden om te wijzen op hetgeen
door een bevoegden deskundige over de quaestie der
gasfabrieken gezegd wordt. Ik bedoel den hoogleeraar
Vissering, die in zijn uitnemend handboek van practische
staathuishoudkunde,na (in het2edeel,blz.66 vv.) betoogd
te hebben, dat de regeering in 't algemeen geene onder
nemingen van nij verheid mag bedrijven, daarop in stelling
759 laat volgen„Uitzonderingen op dezen regel treft men
nagenoeg alleen dan aan, wanneer het bedrijf, hetwelk de
staat op zich neemt, een natuurlijk monopolie is." „In
zulke gevallen" (heet het in de volgende stelling) „kan
het zelfs aanbevelenswaard zijn, dat de staat dat natuur
lijk monopolie aan zich houde, om met de winsten daar
van de opbrengsten, die hij anders van de burgers zou
moeten vergen, te verminderen." „Wij kunnen hier
zoo licht de schrijver die stelling toe wij kunnen hier
wijzen op de gasfabrieken, een eenvoudig bedrijf, dat
weinig kapitaal en geringe arbeidskrachten vordert en
daarom gemakkelijk te beheeren is, terwijl het aanzien
lijke wiDsten kan afwerpen. Waar plaats is voor meer
dan éene dergelijkeonderneming (zooals in groole steden)
behoort dit bedrijf in het algemeen belang aan de bijzon
dere mededinging te worden overgelaten. Doch in kleine
gemeenten, waar de behoefte voldoende vervuld wordt
door éene fabriek, kan de gemeente, zonder overwegend
bezwaar en met groote voordeelen, zulke fabriek aan zich
houden. Zelfs zal bet feitelijk monopolie in hare handen
voor de verbruikers licht voordeeliger zijn,dan in handen
van eenen bijzonderen ondernemer. Zij zal indien de op
brengst niet noodig is om ten deeleaan zware belastingen
tegemoet te komen, den prijs van baar voortbrengsel zoo
laag kunnen stellen, dat enkel de kosten deronderneming
er door gedekt behoeven te worden. De bijzondere onder
nemer zal altijd zooveel winst mogelijk trachten te
maken."
„Moge Zutfen, bij het einde van 't contract met de
gasfabriek, naar deze woorden bandelen!
„De politieke quaestie wordt hier door de gas quaestie
verduisterd. Doch erzijn weinigen, die aan de herkiezing
der heeren Dullert en Dam twijfelen."
In een aan het Handelsblad gerichten brief komt ook
dit voor: „'s Morgens van den 28sten werd reeds van
alle zijden rond gebazuind, dat te 3 uren 's middags de
tweede kamer zou worden ontbonden; dat er eene konink
lijke proclamatie zou verschijnen en wat niet al meer
Werkelijk heeft het plan bestaan, om des middags van
dien eigen dag de tweede kamer te ontbinden, maar de
president der eerste kamer wilde volstrekt geen gevolg
geven aan het voorstel, om de leden tegen dien eigen
middag per telegraaf bijeen te roepen. Z. i. moest, ook
bij telegrafische oproeping, ten minste eene behoorlijke
tijdruimte gelaten worden en vandaar de convocatie
tegen Maandag."
De kiesvereeniging Arnhem heeft Woensdag een brief
van den volgenden inhoud gezonden aan den heer
mr. L. W. C. Keuchenius te Leiden.
„Arnhem, 3 October 1866.
„Hoogedelgestr. heer
„De kiesvereeniging Arnhem betuigt, dat uw voorstel
om een afkeurend oordeel uit te spreken over de gedrags
lijn van het kabinet, ter zake van de aftreding van den
minister van koloniën, haren bijval wegdraagt. De ver-
eeniging is de liberale beginselen toegedaan en heeft het
uit dien hoofde plichtmatig geacht, uw verkiezing to
