Wc
O U R A N T.
N°- 165.
J!
Zondag
4865.
15 October.
Hij deze courant behoort ceri bijvoegsel,
bevallende:
1. Het verslag van het verhandelde in den gemeente-'
raad van Goes, zitting van 9 dezer.
2. Idem van Zierikzee, zittingen van 10 en 11 dezer.
Editie van Zatiirda" avond 8 uren.
Middelburg 14 October,
Volgens ons van verschillende zijden welwillend ver
strekte opgaven waren op 10 October in de infirmerie
alhier 36 zieken van het hier liggend garnisoen en 35
van dat van Veere; in de infirmerie te Veere waren
op dien datum 42 zieken en te Vlissingen bevonden
zich in het hospitaal 99 zieken, waaronder 30 man uit
de infirmerie te Middelburg (behoorende voor tot het
Middelburgsche en voor tot het Veersche garnisoen)
geëvacueerd.
In het geheel zijn van 15 Augustus tot op genoemden
datum van de verschillende garnisoenen ingekomen en
verpleegd: te Middelburg 100 man uit die gemeente en
68 uit Veere; te Veere (met inbegrip van de 68 naar
Middelburggeëvacneerden) 194; te Vlissingen 205, waar
onder evenzeer de 30 uit de infirmerie te Middelburg
geëvacneerden.
De sterkte van het garnisoen bedraagt, ongeveer: te
Middelburg 200, te Veere insgelijk 200 en te Vlissingen
970 man, zijnde infanterie, artillerie, mariniers en ma
trozen.
Hoewel ons de juiste cijfers tot vergelijking ontbreken,
schijnt het toch dat de gezondheidstoestand, in verhou
ding tot andere jaren en vooral in verband met de hevige
en langdurige warmte gedurende den zomer,vrij gunstig is.
De door "den heer B. J/Ticïcman aangewende pogingen
tot oprichting van een uitgebreide fabriek van staaf- en
plaatijzer, ijzeren vaartuigen, machineriën enz. te Vlis
singen, waarvan onze Vliosingsche correspondent in ons
nomraer van 10 dezer met een enkel woord melding
maakte, verdienen ruimschoots de algemeene belang
stelling. Niet alleen toch zou het oprichten eener fabriek
als door den heer Tideraan bedoeld wordt, van groot be
lang zijn voor Vlissingen en ook voor Middelburg,
dat daar insgelijks groote voordeelen vau zou kunnen
trekken, maar de onderhandelingen die tot dat einde
met het rijk behooren aangeknoopt te worden, zijn van
dien aard dat zij tot velerlei beschouwing aanleiding
geven en wel van alle zijden ernstige overweging zullen
vorderen.
Wat de beer Tideman voorstelt, grijpt in ons tegen
woordig stelsel van defensie, leidt tot wijziging van de
door het rijk ontworpen kanaal werken, vordert de ophef
fing van het marine-station te Vlissingen en eiseht mate-
rieele ondersteuning van den staat.
Al deze punten aan het algemeen belang te toetsen is
ons, althans voor het oogenblik, onmogelijk. Doch zeker
vinden wij later gelegenheid omtrent het een en ander
eenige beschouwingen aan het oordeel onzer lezers te
onderwerpen.
Voor heden bepalen wij ous dan tot mededeeling der
hoofdpunten van het adres van den heer Tideman, in
dato 11 September tot Z. M. den koning gericht en van
de daarbij gevoegde brochure, welke de dagteekening
van Juni 1865 draagt. Want nu ook in den gemeen
teraad van Vlissingen de zaak is ter sprake gekomen,
achten wij het oogenblik geschikt om daaraan eenige
meerdere openbaarheid te geven.
Nadat de adressant de gronden ontwikkeld heeft, waarop
zijn plan rust, verlangt hij dat het den koning behage de
regeering te machtigen om
„1. Aan den adressant voor den tijd van dertig jaren
kosteloos af te staan, het gebruik met het recht van
opstal van het rijks maritieme etablissement teVlissingen,
met inbegrip van dok, haven, sluis, terrein, gebouwen,
huizen, kaden, beschoeiingen, hellingen, droogdok, om
rasteringen, enz., in andere woorden, het geheel, met
uitzondering alleen van het zoogenaamd tonneumagaziju,
kleederen-magazijn, en de loodswezen-gebouwen, onder
verplichting om aldaar te vestigen eene fabriek, in staat
ijzeren schepen van alle soort en van de grootste alge
meen gebruikte afmetingen te bouwen, te reparecren, te
dokken; staal en ijzer-te verwerken, pantserplaten te
walsen, stoom- en andere werktuigen te maken; terwijl
tevens de som bepaald wordt, voor welke de adressant
voor of bij het einde van hel tijdvak van 30 jaren, de
eigendom van hei genoemde onroerend goed zal kunnen
verkrijgen.
„2. Aan adressant op dezelfde wijze af te staan, een
deel der vestingwallen, gelegen ten noorden endoor den
zoogenaamden Nieuwen weg gescheiden, van de tegen
woordige constructie-werf der marine, ten einde die werf
uit te breiden, nadat van de gemeente den afstand van
genoemden Nieuwen weg zal zijn verkregen. Dit deel
wordt begrensd ten noorden door de binnengracht of vest,
ten zuiden door den Nieuwen weg, ten oosten en westen
door de lengte van de werf, en bevat alzoo écn bastion
en de beide daaraan grenzende courtines.
„3. Aan adressant op dezelfde wijze af te staan, dat
deel der vestingwerken van Vlissingen, met inbegrip der
zoogenaamde binnen- en buitenvesten, gelegen bezuiden
den straatweg naar Middelburg en verder begrensd dooi
de tegenwoordige werf van uitrusting der marine en
den Schelde-oever, en zulks om daar te graven en aan te
leggen een groot bassin, diep genoeg voor geladen koop
vaardijschepen en daarvoor toegankelijk door behoorlijke
sluizen, voorzien van kaden om te lossen. Het te heffen
haven- of sluisgeld te regelen met goedvinden der regee
ring en de faculteit voor den staat, om het dok met slui
zen te naasten, tegen een te bepalen bedrag, onder voor
behoud van het voortdurend kosteloos gebruik van de
haven en sluizen door schepen, welke uit het etablisse
ment komen of daarvoor bestemd zijn.
„4, Aan den adressant in ^jgendopi af te staan de
werktuigen op 's rijks werf in gebruik, tegen betaling
eener som van 50,000, te voldoen drie maanden na de
overdracht der te verleenen concessie aan eene daartoe
op re richten maatschappij.
„5. Te verklaren dat de stad Vlissingen op een zeker
te bepalen tijdstip zal ophouden eene vesting te zijn.
„6. Om de maatschappij, aan welke de concessie zal
worden overgedragen, te machtigen tot het negotieeren
van zeven millioen gulden, tegen den intrest van 4.^ ten
honderd 'sjaars, af te lossen binnen 20 jaren, en die
intrest-betaling en aflossing te garandeeren. Terwijl de
gelden voor welke de staat de haven en sluizen zou
overnemen, zullen strekken tot aflossing der genegoti-
eerde gelden.
„Dat de concessie onder no. 1, 2, 3 en 4 bedoeld, door
uwe majesteit voorloopig moge worden verleend aan
den adressant, te gelijk met de verklaring onder 5 be
doeld, en definitief zoodra al de noodige bepalingen
tusschen de regeering, het gemeentebestuur van Vlis
singen en den adressant zullen zijn geregeld, en hij zal
hebben doen blijken dat eene maatschappij opgericht zal
worden met een voldoend kapitaal, aan welke de adres
sant de concessie zou overdragen, om de hierboven be
doelde werken uit te voeren.
„Gevende eindelijk adressant eerbiedig te kennen, dat
indien uwe majesteit mocht uoodig oordeelen, het ver
leenen der bovengenoemde concessie en garantie te ver
binden aan de uitvoering van eenig ander deel der open
bare werken op Walcheren, hij bereid is, zijn ontwerp in
dien geest uit te breiden; en dat, indien onverhoopt de
garantie van staatswege zich slechts konde bepalen tot
eene leening, groot genoeg om het voor de dokwerken
beuoodigde kapitaal te vinden, hij de concessie toch zoude
wenschen aan hem te zien verleend, met dien verstande,
dat de afstand van het maritiem etablissement dan zij in
eigendom, en hij in dat geval het recht beboude door
zoodauigen minderen omvang der fabriek als dan moge
lijk en noodig zal blijken, bet totaal benoodigd kapitaal
tot minder bedrag terug te brengen, ook al vloeide hier
uit voort, dat het bestaan der fabriek niet alle de
genoemde voordeelen voor de marine bezat."
In de bij dit adres gevoegde brochure, die door duide
lijkheid van voorstelling uitmunt en van de uitgebreide
kennis en heldere inzichten van den schrijver onmisken
bare blijken draagt, vindt men een opsomming van voor
deden die de verwezenlijking van bet plan zou ople
veren, zoowel voor den staat als voor de eigenaren.
De vier marine-etablissementen wij zullen slechts
de hoofdgedachte der brochure zeer kort trachten wcêr
te geven zijn onvoldoende om verschillende redenen;
'dat van Vlissingen echter alleen wegens zijne ligging
buiten de linie van defensie. De verandering van dat
etablissement in eene particuliere onderneming, waar
het rijk zich van de voor de verdediging vereischte
ijzerwerken (schepen en pantserplaten enz. ingesloten)
zou kunnen voorzien, zou het bezwaar doen ophouden en
ons tevens minder dan thans van Engeland afhankelijk
maken. Door geen der rijks instellingen kan thans in de
behoefte worden voorzien, maar bovendien zou een par
ticuliere fabriek de voorwerpen voordeeliger kunnen leve
ren dan een eventueel door de marine op te richten of
uit te breiden etablissement, omdat het laatste alleen
voor eigen behoeften zou kunnen werken en daardoor
de kosten van machines enz. niet kunnen goedmaken,
terwijl de eerste ook in andere richtingen werken kan.
's Rijks belang brengt daarom, volgens den schrijver,
mede, dat de regeering aan zulk een fabriek haar steun
verleene.
De kansen van slagen voor de onderneming zelve
worden met groote uitvoerigheid besproken en aan
berekeningen onderworpen, om te doen uitkomen dat de
uitmuntende ligging van Vlissingen en de lagere werk-
loouen, dan die welke in Engeland betaald worden, een
belangrijk voordeel kunnen opleveren, zelfs bij de hoogere
transportkosten van grondstoffen, steenkolen enz. De
schrijver verdedigt hiermede zijn stelling dat de oprich
ting eener dergelijke fabriek in Nederland niet zondigen
zon tegen de grondregels bij het ontwerpen van zulke
plannen in acht te nemen. De kosten vau het thans te
Birkenhead gebouwd wordende gepantserd ramtoren-
schip strekt tot grondslag der berekeningen.
Betrekkelijk de schaal waarop men de fabriek zou
willen vestigen, wordt opgegeven dat er minstens drie
schepen van de grootste soort, of zes kleinere moeten
kunnen gebouwd worden, en gelijktijdig aan even zoo
vele grootere of kleinere reparatiën doen verrichten
en ze daartoe doen dokken.
Van het terrein, in drie deelen verdeeld, zou het eerste
moeten bevatten den bouw en reparatie van ijzeren
schepen, eene grofsmederij, een fabriek van Bessemer-
staal en een ketelmakerij; het tweede een ijzergieterij,
een fabriek van staf- en plaatijzer in alle afmetingen
(pantserplaten ingesloten), een fabriek van stoom- en
andere werktuigen; het derde een etablissement voor
het uitrusten en gereedmaken der schepen en hun tuig
en inventaris. In het geheel zouden ongeveer 3000 man
op die wijze werk kunnen vinden.
Het kapitaal wordt begroot op 10 millioen.
Behoudens de mogelijkheid en wenschelijkheid van
de inwilliging vau het verzoek, waaromtrent wij voor
alsnog geen oordeel zullen uitspreken, doet ons de
aanvrage genoegen, omdat zij een nieuw blijk oplevert
hoe de geprojecteerde spoorweg- en kanaalwerken reeds
nu de aandacht op Vlissingen doen vestigen en hoe er
reden is om te venvachten dat die gemeente eene groot-
sche toekomst tegemoet gaat.
De gemeenteraad van Zierikzee heeft ten aanzien van
het belastingstelstel besloten: 1. te beschikken over 4/5
van de opbrengst der personeele belasting; 2. te heffen
40 opcenten op de grondbelasting der gebouwde en 10
openten op die der ongebouwde eigendommen; 3. te
heffen eeue belasting op de honden; 4. te heffen eene
belasting op de openbare vermakelijkheden.
Voorts is door de commissie ad hoe rapport uitgebracht
betreffende het voorstel van burgemeester en wethou
ders tot heffing van 40 opcenten op de personeele belas
ting en van een hoofdelijken omslag van 8000. Zij is
daarbij van het denkbeeld uilgegaan dat in de behoeften
eener gemeente zooveel mogelijk behoort te worden
voorzien door directe belastingen: eerst hoofdelijke
omslag en dan opcenten op de personeele belasting. Zij
