MIDDELBÜRGSCHE
COURANT.
N°- 21.
Zondag
1865.
5 Februari.
Editie van Zaturda" avond 8 ure.
Middelburg 4 Februari.
DE RIJKS HOOGERE BURGERSCHOOL.
XX.
Om ons thans meer bepaald een denkbeeld te kunnen
vormen van het practisch hut der rijks hoogere burger
school en een antwoord te geven op de vraag met welker
onderzoek wij ons ten slotte hier willen bezig houden,
zullen wij .in de eerste plaats het programma van
onderwijs nagaan.
Omtrent de inwendige regeling der inrichting kunnen
wij natuurlijk hier tot geene bijzonderheden afdalen.
De regeling der verschillende schooluren op te geven is
onnoodig, evenzeer als de maatregelen na te gaan, welke
de goede orde onder de leerlingen zullen verzekeren.
Dat dit laatste ons onbelangrQk voorkomt moge intus-
schen uit deze woorden niet worden opgemaakt. Wij
gelooven toch dat ecne goede orde, vooral in de lagere
klassen der hoogere burgerschool, een eerste vereischte
is om te kunnen hopen op eenig gunstig resultaat van
het onderwijs. Zeer te recht is dit punt dan ook op vol
doende wijze door verschillende voorschriften geregeld
geworden.
Behalve dan in de taal- en letterkunde der natiën}
welke meer uitsluitend de beschaafde worden geacht, in
de geschiedenis en aardrijkskunde, in de wiskunde, het
hand- en rechtlijnig teekenen en de gymnastiek, zal aan
de inrichtingen, waarvan hier sprake is, onderwijs
worden gegeven in de staathuishoudkunde en de statis
tiek, in de kennis van onze staatsinstellingen, in de be
ginselen van werktuigkunde en technologie, die dei-
natuur- en scheikunde alsmede die der plant-, dier-,
delfstof- en aardkunde en van de cosmographie, eindelijk
in de beginselen der handels-wetenschappen, waaronder
ook begrepen worden de warenkennis en het boek
houden. Aan de hoogere burgerscholen met driejarigen
cursus wordt slechts in enkele dezer vakken onderwijs
gegeven, hoofdzakelijk in talen, geschiedenis, aardrijks
kunde, wiskunde en in de beginselen der natuurkunde.
Met andere woorden: op de burgerschool met driejarigen
cursus wordt hetzelfde onderwijs gegeven als in de drie
laagste klassen eener school met vijfjarigen cursus of
met vijf klassen.
De leerling nu, die met vrucht de drie klassen eener
hoogere burgerschool met driejarigen cursus óf de drie
laagste klassen eener hoogere burgerschool met vijfja
rigen cursus heeft doorloopen wordt geacht bekwaam
genoeg te zijn om zich eenig gunstig resultaat te kunnen
beloven van het examen voor de militaire academie en
het instituut voor de marine.
Maar welk practisch nut heeft nu toch b. v. de aan
staande zeeofficier van de kennis der beginselen van de
natuurkunde? zal men wellicht vragen. Wij antwoorden
zonder eenige aarzeling: van enkele onderdeelen dezer
wetenschap volstrekt geen, van andere daarentegen veel
practisch nut. Aan boord van een oorlogschip groeit
voorzeker boom noch plant 5 de kennis omtrent de weêrs-
verschijnselen en zoo vele andere zijn voor hem evenwel
onmisbaar. Wij zouden bovendien echter als wedervraag-
kunnen stellen of de zoo even bedoelde vraag niet eene
wel wat materialistische kleur geeft aan de persoonlijk
heid des vragers. Moet dan alles wat wij leeren en weten
ons dadelijk practisch nut en voordeel opleveren? De
regeeriug koos een hooger en edeler standpunt bij de
samenstelling der Juli-wet. „De hoogere burgerscholen
zeide de minister zullen, goed ingericht, kunnen
dienen voor allen, die, zonder geleerde vorming te verlan
gen, zich weuschen voor te bereiden om in de beschaafde
en steeds voortgaande maatschappij teverkeeren. Wel ligt
het in den aard der zaak dat in de eerste plaats zij, die
tot eenigen tak van handel of nijverheid wenschen te
worden opgeleid, van de hun aangeboden gelegenheid
zullen gebruik makenmaar ook voor alle andere maat
schappelijke betrekkingen moet daar eene degelijke
grondige voorbereiding kunnen verkregen worden door
taal-, geschied-, wis-en natuurkundige leering, het hoofd
bestanddeel van hetgeen men thans onder eene beschaafde
opleiding verstaat."
Eene beschaafde opleiding nu is noodig èn voor den
aanstaanden officier èn voor den aanstaanden koopman,
en in zooverre ook strekken hun beide derhalve de
kennis van de beginselen der straks genoemde vakken
tot zeer veel nut, al brengt zij hun geen voordeel aan,
hetwelk als de waarde van een kist thee of een baal rijst
onder cijfers is te brengen. Bovendien wij wezen
daarop reeds in ons vorig artikel de inrichtingen van
middelbaar onderwijs zullen geene vakscholen zijn, geene
plaatsen van opleiding tot eenigen bepaalden tak van
handel of nijverheid, maar scholen, waar algemeene
kennis, ontwikkeling en beschaving zal te verkrijgen zijn.
Doch wij dwalen af. Wij zeiden reeds dat de drie
laagste klassen der hoogere burgerschool de noodige
voorbereiding opleveren voor den aanstaanden kadet of
adelborst. Zij, die hunnen zoons eene opleiding tot inge
nieurs, in welk vak van wetenschap ook, wenschen te
geven, hebben hen den geheelen vijfjarigen cursus te
laten afloopen. Is deze met vrucht door hen gevolgd, dan
zullen de leerlingen, na zich aan een examen te heb
ben onderworpen, voor de provinciale commissie af te
léggen, een getuigschrift erlangen, hetwelk hun den
toegang verleent tot de polytechnische school te Delft.
Deze is de, volgens de nieuwe wet opgerichte, hoogere
instelling van middelbaar onderwijs tot opleiding van
ingenieurs enz., eene inrichting, ofschoon voor ieder
toegankelijk, toch op zoodanige wijze samengesteld dat
bijna alleen zij, die den vijfjarigen cursus eener hoogere
burgerschool hebben gevolgd, met vrucht deze kunnen
bezoeken.
Op ongeveer lTjarigen leeftijd alzoo k&jin'en de aan
staande ingenieurs hunne studiën aan de hoogere bur
gerschool hebben voleindigd en vervolgens na een drie-
of vierjarigen studietijd aan de polytechnische school
op twintig- of een en twintig jarigen leeftijd het inge
nieurs-diploma erlangen.
Dat voor aanstaande industriëelen geene betere ge
legenheid tot opleiding dan aan de hoogere burgerschool
zal bestaan, behoeft zekerlijk wel geen betoog. Daar toch
vinden vooral zij ruimschoots gelegenheid om kennis te
erlangen van alle wetenschappen, waarop de nijverheid
rust en welke zij later iu toepassing zullen hebben te
brengen. Willen deze aanstaande industriëelen voorts,
na hunne studiën aan de hoogere burgerschool te hebben
voleindigd, nog meerdere practische kundigheden ver
werven en nog meer bepaald zich oefenen in techno
logie, werktuigkunde en andere industriëele vakken,
dan zullen zij echter een tweejarig bezoek aan de poly
technische school moeten brengen. De meer professio-
neele richting welke te Delft wordt gevolgd kan noch
mag men verwachten van de hoogere burgerschool,
welke daardoor toch ontrouw zou worden aan hare roe
ping: het mededeelen van algemeene kennis en be
schaving.
Ook voor den toekomstigen handelaar, voor den zoo-
genaamden handelstand, zal de hoogere burgerschool
eene goede gelegenheid tot voorbereiding voor een
maatschappelijk leven aanbieden. Men verwijt doorgaans
den Nederlandschen handelstand in het algemeen zekere
eenzijdigheid in ontwikkeling, zeker gebrek aan alge
meene beschaving. Naar onze meening wij achten
het onnoodig deze hier te verzwijgen is dit verwijt
niet onverdiend en valt de juistheid daarvan vooral in
het oog bij een niet al te kort verblijf in onze groote
koopsteden Rotterdam en Amsterdam. De oorzaak van
dezen toestand is trouwens zeer licht op te sporen. Tot
dusverre toch was voor den aanstaanden handelaar of
koopman in het algemeen gesproken het verkrij
gen van routine zoo al niet het eenige begeerlijke, dan
toch het eeiiige bereikbare; het verkrijgen van weten
schappelijke kennis was dan ook hoogst bezwaarlijk.
De aanstaande handelaar trok veel te vroeg de school
jongensschoenen uic, wierp zijue nog zeer bruikbare
boeken in een hoek, en nam plaats achter een grooteu
lessenaar op het kantoor zijns vaders of liever nog op
dat van een ander handelshuis; wat wonder nu dat
veelzijdige ontwikkeling en wetenschappelijke handels
kennis hem ten eenenmale vreemd bleven
En de aanstaande landbouwer? Moet ook voor hem in
het vervolg meer wetenschappelijke vorming met de
vrucht van den verboden boom gelijk gesteld worden?
Of is de aard van zijn werkkring een zoodanige dat
de vorderingen der wetenschap daarop van geen in
vloed kunnen zijn? Wel verre dat wij deze vragen toe
stemmend zouden beantwoorden, zijn wij van raeening
dat juistde aanstaande landbouwer van het onderwijs op
de hoogere burgerschool zeer veel nut zal kunnen
trekken. De grond toch brengt niet uit zich zelvcn
vruchten voort en zijne opbrengst zal wel altijd geëven-
redigd zijn aan de meerdere kennis waarmede hij be
bouwd wordt.
Betere voorbereiding dan tot dusverre voor hen open
stond biedt eindelijk de hoogere burgerschool ook aan
die jongelingen, welke zich voor eenigen tak van staats
dienst willen bekwamen. De aspirant-telegraphisten, de
aspirant-surnumerairs voor verschillende onderdeelen
der administratie, zullen door een bezoek dier inrichtin
gen van middelbaar onderwijs zeker niet minder rijk aan
algemeene beschaving en grondige kennis van verschil
lende vakken, zich voor de af te leggen examens kunnen
aanmelden, dan thans het geval is.
Zoo zal derhalve de hoogere burgerschool voor elk
burger, die de academie niet wil of kan bezoeken, de
gelegenheid bieden om die kundigheden meester te
worden welke de tegenwoordige maatschappelijke toe
stand onzer eeuw vereischt, waarin ieder, wel als arbei
der in eigen meer beperkten werkkring, maar toch in
overeenstemming met het algemeen doel werkzaam moet
zijn.
Moge dan het hoog belang der nieuwe onderwijs
inrichting, thans in onze gemeente verrezen, meer en
meer aan elk blij ken. Moge de hoogereburgerschool goede
vruchten opleveren voor onze bevolking ter algemeene
beschaving en ontwikkeling. Moge zij in de toekomst
medewerken om het Nederlandsche volk in zelfstandig
heid, kracht en welvaart te doen toenemen
Wij vernemen dat het kapitaal voor de stoomboot-
dienst tot het vervoer van goederen en vee tusschen
Middelburg en Schiedam is volgeteekend.
De Staatscourant van gisteren bevat het verslag van
den aanleg der staatsspoorwegen van 1 Juli 1864 tot
1 Januari 1865. Omtrent de sectie Goes-Ylissingen wordt
daarin het volgende gemeld:
„In Augustus werden de onteigeningsbescheiden inge
zonden voor het gedeelte van Goes tot Middelburg.
Gevolg kon hieraan echter niet worden gegeven, daar
eerst na voltooiing van het geheele ontwerp tot Vlissin-
gen eene beslissing kan genomen worden. De globale
ontwerpen en begrootingen van kosten van dam-, haven
en kanaalwerken op Walcheren, benevens voor die van
den spoorweg van Middelburg tot Vlissiugen en van
alle verdere werken, die van de afdamming en het ver-
deelen van Walcheren door het kanaal in twee deelen
een gevolg zijn, werden ingezonden."
Uit Ylissingen schrijft men ons heden
„Het Noord-Amerikaansch stoomfregat „Niagara" is
zoo even van deze reede naar zee vertrokken om een
kruistocht te maken. Naar ik verneem zal dit stoomschip
hier weder terugkeeren, met nog een vijftal andere
Amerikaans'che oorlogsbodems."
Op een door het ministerie van koloniën in de Staats
courant medegedeelaen staat van nalatensbhappen,
afkomstig van onderofficieren en manschappen, behoord
hebbende tot de landmacht in Nederlandsch Indië (waar
van de saldo's, om hun gering bedrag niet onder hét
beheer der weeskamer te Batavia gesteld, door de recht
hebbenden bij hét departement van koloniën in Nederland
bchooren te worden ingevorderd) komen 0. a. voorIsaak
