MIDDELBURGSCHE
COUR ANT.
Zaturdag
29 Oktober.
n°- m.
Eililie van vrijdag avond 8 ure.
Middelburg 2§ oktober.
Wanneer eene vrouw een vraagstuk van groot maat
schappelijk belang tot een onderwerp van naauwgezette
studie heeft gemaakt en ver volgens,een aanzienlijk deel
van haar tijd ten béste geeft om wat hare innige over
tuiging is geworden, ook bij andereu ingang te doen
vinden, dan is er zeker iets groots in gelegen dat zij zich
niet door overwegingen van ondergeschikten aard laat
terug houden om voor een talrijk gehoor, als het ware in
het openbaar, hare meening uit te spreken. Voor eene
vrouw, die aan eene zoo innige overtuiging zulke onmis
kenbare talenten paart als mevrouw Élise van Galcar,
wordt het bovendien ten pligt zich niet door eene der
vrouw eigene schroomvalligheid te laten terug houden,
om waar en wanneer het pas geeft, het spreekgestoelte te
beklimmen, en de kracht die het luid gesproken woord
boven het schiitt uitoefent, dienstbaar te maken aan de
bevordering van eenegoede zaak. Alleen het middelmatige
mag buigen voor het vooroordeel; het talent en de over
tuiging moeten zich daarboven verheffen, want de laatste
dwingen tot eerbied, waar het eerste slechts afkeuring-
zou verwekken.
Een gevoel, niet alleen van bewondering, maar ook van
eerbied, maakte zich dan ook van ons meester, toen wij
woensdag avond mevrouw Elise van Galcar, in eene bui
tengewoon talrijke vergadering met dames van ons nuts-
departement, op even bevallige als onderhoudende wijze
bare denkbeelden hoorden ontwikkelen over de eerste
opleiding van het kind. Het vooruitzigt van dit onder
werp door eene begaafde vrouw te iiooren behandelen, I
moest reeds dadelijk haar gehoor met belangstelling en j
aandacht vervullen. Maar die stemming ontwikkelde zich
nog geleidelijk gedurende den geheelen avond, naarmate
de spreekster van het algeraeene tot het bijzondere over- j
ging en, na zich in het ruime veld der bespiegeling te j
hebben vermeid, het meer praktische terrein der toepas-
siug betrad. Bij dit laatste vooral bleek hare kracht, en
we houden ons overtuigd dat het mevrouw van Galcar
volkomen gelukt is voor de theorie van Fröbel bekend
heid en liefde te verwerven.
Mevrouw van Galcar heeft reeds zoo veel gedaan oin
Fröbel's leerwijze met haar zijn we van oordeel dat
men hier van theorie liever niet spreken moet ingang-
te doen vindendat de heer W. uit haar „Kleine papier
werkers"—dit boekje is thans in veler handen schier
een uit ons land verbannen personnage geworden is. Maar
tusschen een oppervlakkig denkbeeld van eene zaak en
eene duidelijke voorstelling ligt een hemelsbreed verschil,
cn mevrouw van Galcar kan het laatste zeker niet krachti
ger bevorderen, dan door zelve het woord te voeren,
niet alleen op het papier, maar ook in openbare bijeen
komsten want we zijn niet zeker dat Fröbel steeds
zulke verstandige apostels vinden zal. En weinig waar
borg hebben wij dat de nu aangeprezene ontwikkelings-
leer niet tot uitersten aan dc andere zijde leiden zal dan
waarover men' zich thans teregt beklaagt. De natuur
raadplegen, naar de natuur zich rigten, den plastischen
zin bij het kind leiden, het scheppend vermogen Ontwik
kelen, wie zou dat op goede grouden kunnen afkeuren.
Waarlijk, men zou wel door vooroordeelen beneveld moe
ten zijn om het anders te willen. Maar indien uitspraken,
als: „eerst de handeling, daarna het bewustzijn van de
daad," „eerst doen, dan denken" aan de eene zijde wat
al te apodiktisch verkondigd, aan de andere zijde wat al
te absoluut mogten opgevat worden, zouden wij de vrees
niet kunnen onderdrukken dat de leerwijze die men
ons honderd jaar later zal moeten aanbevelen geene
andere zal kunnen wezen dan de evenzeer voor overdrij
ving- vatbare: „eerstdenken,dan doen!"
De gemeentebegrooting van Zierikzee voor 1865 is
vastgesteld tot een bedrag van f 92.566,30 in ontvang en
uitgaaf. Die van Goes is gearresteerd tot een bedrag
van f 68.715,05^ in ontvang en uitgaaf.
De kiesvereeniging Amsterdam heeft tot kandidaat
voor het lidmaatschap van de tweede kamer der staten-
generaal, ter vervulling der vakature ontstaan door het
overlijden van den heer S. Cool, gekozen de heer J. J
Böchussen.
In eene door een elftal kiezers onderteekende adver
tentie in het Handelsblad wordtaanbevolen jhr. mr.
J. W. van Loon.
Zoo als wij gisteren avond reeds aan onze geabonneer-
den op het bulletin mededeelden is in eene gisteren te
's Gravenhage gehouden vergadering der hoofdkommissie
voor het nationaal gedenkteeken voor 1813 enz. met
97 tegen 5 stemmen besloten tot oprigting van een natio
naal gedenkteeken volgens het ontwerp, waaraan door de
jury de eerste prijs was toegekend, ingezonden onder het
motto Ebenhaëzer door de hoeren W. G. van der Waeijen
Pietersen, geineente-architekt te 's Gravenhage, en J. P.
Koelman, onderwijzer aan de Koninklijke akademie van
schoone kunsten en technische wetenschappen aldaar.
ATekrologfe.
Heeft iemand tol van jaren eenegewigtige betrekking
met naauwgezetheid vervuld, dan doet zijn verscheiden
eene leegte ontstaan, die niet oogenblikkelijk is aan te
vullen. Dit is ook waar ten aanzien van mr. Adriaan
Pieter van Deinse, wiens overlijden in den avond van
11. woensdag, op 66jarigen leeftijd, een belangrijk verlies
is voor de arrondissenieuts-regtbank alhier, waarvan hij
sedert 1824 lid was en waarbij hij gedurende de zes en
twintig laatste jaren het ambt. van president bekleedde.
Air. van Deinse heeft, behalve in deze, ook in andere
betrekkingen aan de maatschappij gewigtige diensten
bewezen. Van 1825 tot 1855 vervulde hij die van distrikts-
schoolopziener met ingenomenheid en ijver, en sedert een
aantal jaren werd ook liet sekretariaat der provinciale
kommissie van ouderwijs door hem waargenomen.
Hij verwierf steeds in ruiuie mate de achting van allen
met wie hij van nabij in aanraking kwam, en aan zijne
onmiskenbare verdiensten werd ook in 1848 hulde gebragt
door zijne benoeming tot ridder der orde van den neder-
Iandschen leeuw.
Kerknieuws.
Maandag avond is door den breeden kerkeraad der
nederduitsche hervormde gemeente te Zwolle, ter vervan
ging van den ontzetten predikant van liijn, een twaalftal
predikanten opgemaakt, waarop o.a. voorkomen de heeren
Astro en Merens, beide te Vlissingen.
Te 's Ilertogenbosch is tot predikant bij de neder
duitsche hervormde gemeente beroepen dr. J. K. Koeli,
thans te .Wormerveer.
Regtszakcii.
In ons noinmer van jl. dingsdag maakten wij eenigzins
uitvoerig melding van de behandeling voor het provin
ciaal geregtshof in Zeeland der zaak van Pieteruella
Eugelaar, oud 27 jaren, huisvrouw van Adriaan Jansen,
geboren te Kapelle, arbeidster teBiezelinge, beschuldigd
van kindermoord gepleegd door eene gehuwde vrouw.
lieden heeft het hof in deze zaak uitspraak gedaan en
bij zijn arrest in hoofdzaak overwogen: dat, volgens
bekentenis der beschuldigde, zij den 22 april 1864 is
gehuwd met Adriaan Jansen, voor wica zij den staat
van zwangerschap waarin zij verkeerde verborgen heeft
gehouden, even als voor hare ouders bij wie zij inwoonde
dat zij den 21 julij, na eenig huiswerk op eene in den
omtrek gelegen hofstede verrigt te hebben, bij het huis
waarts keuren iti liet geheim is bevallen; dat zij rond
den hals van liet uit haar geboren kind een band van in
elkaar gedraaid tarwestroo heeft geknoopt, waarna het
spoedig dood was en zij vervolgens het lijkje een eind
wegs heeft voortgedragen en in een waterput geworpen,
waarna zij zich naar hare woning heeft begeven; dat
deze bekentenis wordt bevestigd door de verklaringen
der getuigen, het visum repertum cn de mondelinge
toelichtingen der deskundigen: dat, de omstandig,
heden in verband gebragt met het oordeel der deskun.
digeu en de bekentenis der beschuldigde, het hof de
meening der deskundigeu overneemt als in regten be
wezen: 1. dat het in den waterput gevonden kind uit
deze beschuldigde is geboren, 2. dat het voldragen was
en geleefd heeft, 3. dat het levensvatbaar was, en 4. dat
hot door verstikking is gestorven.
Mede heeft het hof overwogen dat de beschuldigde be
kend heeft vroeger van een levend kind bevallen te zijn,
zoo dat zij met de omstandigheden, waarin zij verkeerde,
bekend was. Mitsdien heeft het als iu regten bewezen
aangenomen dat het kind heeft geleefd en is gedood, en
dat uit de bekentenis der beschuldigde dat zij het kind
heeft hooren schreeuwen en dit spoedig na het omknoo-
pen van den band dood was, het opzet blij kt om het kind
het leveu te benemen.
Ten slotte heeft het hof overwogen dat wettigen over
tuigend is bewezen dat het feit heeft plaats gehad en dat
het de beschuldigde is die het heeft gepleegd. Het heeft
haar alzoo schuldig verklaard aan kindermoord gepleegd
door een gehuwde vrouw eu haar overeenkomstig
artt. 300 en 302 van het wetboek van atrafregt, artt. 1
en 13 no. 4 der wet van29junij 1854 (Staatsbladno. 102),
alsmede art. 36 van het wetboek vau strafregt en art. 207
van dat van strafvordering veroordeeld tot de straf des
doods, uit te voeren binnen de gemeente Middelburg, eu
in de kosten van bet geding; met last dat een extrakt
van dit arrest zal worden gedrukt en aangeplakt te
Middelburg en te Kapelle.
Diep geroerd hield de voorzitter, na het uitspreken
1 van het arrest, de volgende toespraak tot de veroordeelde:
j „Pieteruella Engelaar! Gij zijt getroffen door het hoo-
1 ren van dit vonnis.
„Met diepen weemoed hebben uwe regters het u aan
gekondigd. Wij willen 't erkennen, met ernstige
naauwlettendheid hebben wij gezocht, of eene andere
oorzaak des doods van uw kind mogt ondersteld worden,
dan die door uwe misdadige haud is toegebragt. Maar ze
is niet aanwezig. De pligt van ons ambt gebiedt ons, de
wet in hare gestrengheid op u toe te passeu.
„Gij belijdt uwe schuld: wend u met die belijdenis tot
onzen geëerbiedigde.!! Koning. Het is onze hartgrondige
wensch, dat Z. M. u genade verleenc.
„Gij belijdt uwe schuld: gij toont diep berouw. Moge
die inkeer in u voortbrengen schuldgevoel voor God.
Het kind, door u gedood, was een schepsel, welks leven
aan Hem toebehoorde. Door Hem, de hoogste Bron van
liefde, is de band van liefde tnsschen moeder en kind
gelegd. Gij hebt dien band moedwillig verbroken. Gij
hebt gezondigd, zwaar gezondigd tegen God.
„Voor uwe regters, in deze regtszaal, hebt gij uwe
schuld beleden. Ais gij in uwe gevangenis teruggekeerd
zijt, stort u daar neder voor den Hoogsten Ilegtcrbid
om vergiffenis, bid om genade. Diep gevallene zouda-
resse! Hij moge u weder oprigten, Hij moge in u wekken
den wil en de krachten, om dc levensdagen die u gegund
worden, te heiligen voor Hem. Dat zij zoo
De aiTondisseraents regtbank alhier heeft gisteren
Hendrik Hulmer, brigadier der maréchaussee te Aarden
burg, die gedagvaard was om getuigenis in eene zaak af
te leggen, wegens niet verschijning veroordeeld in eene
geldboete van 10 en in de kosten dezer uitspraak, boete
en kosten zoo noodig bij gevangenisstraf te verhalen.
'^eaien^de- herlgtcn.
Zekere vrouw Kleinmolen, die als werkster bij den
uitdrager v. d. Welle te Vlissingen, tegen een loon van
25 cent daags benevens kost, werkzaam was, maakte
zich tusschen 20 en 26 september jl. op onderscheidene
tijdstippen schuldig aan het wegnemen van verschillende
stukjes lood en koper uit een ongesloten kast, welke
voorwerpen zij verkocht. Zij verkeerde in armoedige
omstandigheden en de waarde van het ontvreemde was
zeer gering. Een en ander gaf aanleiding dat de regtbank
alhier, waarvoor zij gisteren teregt stond, haar wel schul
dig verklaarde aan diefstal door een loonbediende ten
uadeele van zijn meester, doch haar slechts veroordeelde
tot eene gevangenisstraf van 14 dagen eu in de kosten.
Maria Straat, wasekvrouw te Vlissingen, had van
een matroos van Zr. Ms. wachtschip aldaar gelden te
vorderen. Bedoelde matroos bragt in augustus 11. een
linnen hangmat, tot zijne uitrusting behoorende, bij baar
om te wasschen. Na voorts eenigen tijd in het hospitaal
te hebben doorgebragt en daaruit weder te zijn ontslagen,
vraagde hij ziju hangmat van de waschvrouw terug.
Deze betooude zich tot die teruggave ongenegen, ten zij
de matroos het baar verschuldigde eerst betaalde, waar
toe hij toen niet bij magte was. Bij herhaalde navraag
zei de zij ten slotte de bewuste hang-mat- voor 1,40 aan
een ander verkocht te hebben. Dit nu had ten gevolge
dat zij gisteren voor de regtbank alhier teregt stond,
ter zake van liet, zonder oogmerk om desertie tc bevor
deren, in pand of bewaring houden en verkoopen van
goederen van een militair beneden den rang van officier,
zouder voorzien te zijn van eene schriftelijke vergunning
van den bevel voerenden officier. Eene geldboete van ƒ10
en de betaling der kosten van het proces was de straf
haar door de regtbank opgelegd.
Te Utrecht werd dingsdag een gekostumeerde
optogt van de studenten gehouden in plaats van do
gewone partij der nieuw aangekomen studenten. Hij be
stond uit zeven groepen, ontleend aan de geschiedenis
van den bekenden genialen windhandeldrijver John Law
uit den tijd van het fransche regentschap. De eerste
stelde hem voor toen men nog vertrouwen stelde in zijne
onderneming; de tweede had betrekking opzijn koning
schap der Mississippi en zijne goudmijnen in Louisiana;
in de derde waren windhandelaars en geleerden die zich
over deze bedroefden; de vierde groep gaf den strijd
aan tusschen spekulatiezucht en wetenschap; de vijfde
de gevolgen van den windhandel; de zesde den spot,
die er mede gedreven werd; terwijl in de zevende het
herstel van handel eu zeevaart werd vertegenwoordigd.
De stoet trok verscheidene malen de stad door en begaf
zich daarop naar Driebergen om des avonds een optogt
bij fakkellicht te houden.
