waarvan toen 8240 door gemeente- of gemengde instel
lingen, 9725 door kerkelijke en 2414 door bijzondere
instellingen werden ondersteund. Er zijn alzoo in 1863
een getal van 977 personen minder ondersteund, en wel
280 minder door de gemeente- of gemengde instellingen,
443 minder door de kerkelijke, en 254 minder door de
bijzondere instellingen.
Voor onderstand van allerlei aard, zoo in geld als in
geldswaarde, aan behoeftigen verstrekt, is door al de
instellingen van weldadigheid, ter uitzondering van de
instellingen ter werkverschaffing, in 1863 uitgegeven de
som van 362334,22 J-.
Velé personen komen echter onder meer dan céne
dezer instellingen voor, anderen worden slechts tijdelijk
ondersteund ook moet worden opgemerkt dat onder de
verpleegden in de godshuizen personen voorkomen die
niet tot de behoeftigen behooren.
Door de gemeente- of gemengde instellingen werd
ruim 79 pet., door de kerkelijke ruim 47 pet., en door de
bijzondere ruim 95 pet. van hetgeen ze uitreikten, in
geldswaarde verstrekt. Wordt vervolgd
öititcnlcmö.
Algemeen overzigt.
In de tweede editie van ons vorig nomraer deelden wij
reeds mede dat de deensche en duitsche gevolmagtigden
eene zitting hadden gehouden, waarin waarschijnlijk de
kwestie der grensregeling tusschen Sleeswijk en Jutland
was behandeld. Nadere bijzonderheden zijn daaromtrent
tot dusverre niet bekend geworden.
Dat de frausche regering niet alles goedkeurt hetgeen
ten opzigte der hertogdommen geschiedt, blijkt uit een
artikel in haar officieus orgaan, Le Constitutionnel.
„Zonder medewerking der hertogdommen, welke slechts
lijdelijk toeschouwers bleven, zegt dit dagblad
hebben Oostenrijk en Pruissen oorlog gevoerd; zonder
medewerking der hertogdommen onderhandelt men thans
over den vrede en waarschijnlijk zal men ook zonder
hunne medewerking en toestemming de rekening dei-
door hen te betalen kosten opmaken. Alles wat thans in
de zaak der hertogdommen gebeurt, geschiedt zonder de
bevolking daarbij te kennen, hetgeen ten overvloede
blijkt uit de protesten, welke de dagbladen nu en dan
van harentwege vermelden." Het artikel eindigt met de
bewering dat, indien men in den beginne door eene
volksstemming de hertogdommen had geraadpleegd, zeer
vele rampen en onregtvaardigheden zouden zijn voorge
komen. In dit betoog van Le Constitutionnel zien som
migen eene bevestiging van het gerucht dat Engeland
en Frankrijk aan Oostenrijk en Pruissen zouden hebben
voorgesteld om de kwestie der grensregeling door eene
volksstemming te doen beslissen.
De fransche dagbladen bespreken de reis van keizerin
Eugenie naar Schwalbach, ceii^badplaats in het hertog
dom Nassau, waarbij zij het strengst incognito in acht
zal nemen. In den tegenwoorfligen tijd kan trouwens
g<?en vorst of vorstin, geen minister of oud-minister
Duitschland bezoeken om aldaar eenige glazen bronwater
te drinken of dadelijk worden de belangrijkste gevolgen
voor Europa's toestand uit deze badkuur afgeleid.
De prins en prinses van Wales zijn dingsdag morgen
ten 10 uur te Helsingör, op het eiland Seeland, aange
komen. Nadat de koninklijke famielje zich met aanzien
lijk gevolg aan boord had begeven, is het vorstelijk
echtpaar ten 1 uur aan den wal gekomen. Alle straten
waren met guirlandes en vlaggen versierd en van de
deensche oorlogsschepen werden saluutschoten gedaan.
Te Turijn wordt verzekerd dat de italiaansche rege
ring hare oorlogschepen op de reede van Tunis zal
terugroepen, zoodra de fransche cn engelsche eskaders
deze zullen hebben verlaten. Dit laatste toch wordt te
gemoet gezien.
Voorts wordt nog uit Italies hoofdstad gemeld dat de
brigantenhoofdman Farina door den franschen bevel
hebber te Rome aan de italiaansche autoriteiten is uit
geleverd.
De Oostenrijkse lie Reichsrath is tegen 5 november
bijeengeroepen. Tc gelijker tijd verneemt men dat de
bijeenroeping van den hongaarschen landdag dit jaar
niet zal plaats hebben. Men kan daaruit afleiden dat de
toenadering tusschen de oostenrijksche regering en de
hongaarsche bevolkingen niet bijzonder groot is geweest
gedurende dc laatste maanden.
Uit New-York wordt berigt dat aan boord der aldaar
aangekomen Victoria de van den moord op den heer
Briggs verdachte Franz Muller is gearresteerd. Volgens
het telegram, hetwelk dit mededeelt, zou hij zich nog in
het bezit van den liocd en het horologie van den heer
Briggs hebben bevonden.
Omtrent de araerikaansche krijgsaangelegenheden
meldt dit zelfde telegram dat de generaal Grant zich
steeds in zijne positie bij dcti Weldon-spoorweg hand
haaft.
Volgens mededeelingen uit New-York van 26 augustus
door The times ontvangen, zou de generaal Grant gedu
rende de aan dien datum voorafgaande week in de ge
vechten aan den Weldon-spoorweg ongeveer twaalf
duizend man hebben verloren. Het gerucht dat de gene
raal Lee, der zuidelijken,in de Shenandoah is verschenen
wordt voorts door deze berigten bevestigd.
Op 15 julij is eindelijk tusschen Cochin-china en de
fransche regering een vredestraktaat gesloten, ten ge
volge waarvan ook uit die oorden eerlang eenige troepen
in het vaderland worden terug verwacht. Men verneemt
dat dit traktaat voor den franschen handel allervoor-
deeligst zijn zal.
In de laatste dagen zijn er in Frankrijk berigten ont
vangen uit Tanarive. Revolutiën, opstanden en zamen-
zweringen hebben elkander aldaar afgewisseld maar of
koning lladama, wiens herstelling op den troon eene dier
zamenzvveringen ten doel had nog leeft, daarin stemmen
de verschillende berigtgevers geenszins overeen. Intus-
schen was echter de eerste minister, Rainivouninahitri-
ouni, die na de verdrijving van koning Radama, aan het
hoofd der regering zich geplaatst had, thans op zijne
beurt afgezet en door zijn broeder vervangen.
Een pendant voor der kcrkcraad van Parijs.
Onlangs werd in het groothertogdom Baden een
geschrift over het leven van Jezus in het licht gegeven
door den direkteur van het protestantsch seminarium,
dr. Schenkel. Dit werk, hetwelk wat de daarin gehul
digde beginselen en daarin nedergelegde resultaten
betreft zeer veel overeenkomst schijnt te hebben met
Renau's bekend geschrift, maakte in Duitschland veel
opgang. Een gedeelte der protestantschc predikanten,
die geheel andere gevoelens voorstonden dan dr. Schen
kel wendden zich echter tot den hoogen kerkeraad om
door zijne tusschenkomst den heer Schenkel uit zijne
betrekking door de regering te zien ontzet. En wat was
nu het antwoord van dit kerkelijk ligchaam? Wij nemen
daaruit het volgend hoogst merkwaardig gedeelte over,
waarin humaniteit en onpartijdigheid doorstraalt en de
eischen van onzen tijd zoojuist begrepen blijken.
In de eerste plaats wordt in liet «antwoord betoogd dat
het werk van dr. Schenkel een wetenschappelijk werk is,
hetwelk in geen geval aan een onderzoek der kerkelijke
autoriteit onderworpen kan worden, terwijl voorts de
h.andelwijze der petitionnarissen zeer wordt afgekeurd
voor zooverre zij de bevolking tegen dr. Schenkel hebben
trachten op te zetten.
Als hoogste autoriteit zoo luidt het antwoord ver
der der protestantsche kerk, maken wij geen regtbank
uit belast met de beoordeeling der voortbrengselen van
de theologische litteratuur; wij hebben kwaliteit noch
raagt om eenige leerstelling te bekrachtigen of te veroor-
deelen. Wij kunnen dus ook geen kritiek leveren over
het geinkrimineerde werk, noch het theologisch stelsel
van den schrijver daarvan behandelen. Daaruit volgt
voorts dat wij er niet aan kunnen denken om voor de
theologische meeningen daarin nedergelegd partij te
trekken, te minder omdat daaromtrent de meeuingen in
den raad verschillen. Wij geven deze integendeel, zon
der vrees voorde christelijke waarheid, krachtig genoeg
ora zich zelf te verdedigen, over aan de eenigste bevoegde
regtbank, aan de regtbank der theologische wetenschap.
Wat wij hier intusschen nog willen te kennen geven
is dat wij elke theologische overtuiging, door ons ge
deeld of niet gedeeld, eerbiedigen, waarin wij het resul
taat ontdekken van een ernstig en n.aauwgezet onder
zoek. Wij «achten ons onbetwistbaar geroepen om
als protestantsche autoriteit dc vrijheid te handhaven
v.an de leden der kerk om te onderzoeken en de resul-
t.aten van hun onderzoek door middel der drukpers open
baar tc maken. Dergelijke vrijheid schijnt ons niet alleen
zonder eenig geva.ar voor het geloof in Jezus Christus,
onzen ecnigen Heer en redder: wij zien in die vrijheid
zelfs de eenigste voorwaarde waardoor met toenemende
helderheid en duidelijkheid de w.n.nrheid van Chris
tus kan blijken en de groote meerderheid onzer tijdge-
uooten kan veroorloven om lieoi een eerlijk en kalm
geloof te wijden. Juist omdat wij dit eenig eu «absoluut
palladium van het menschelijk geslacht niet willen
blootstellen aan stormen en gevaren, zullen wij voor
zooveel in ons vermogen is, liet beginsel handhavendat
ons evangelisch geloof slechts kan leven en zich ontwik
kelen bij eene algeheelc vrijheid en door een eerlijk cn
moedig onderzoek naar de grondslagen van dat geloof
alsmede de meer en meer naauwgezette studie omtrent
de historische feiten, waarop het rust. Deze vrijheid van
onderzoek en leering werd dan ook door de reforma
toren zelve, gedrongen door de stem des gewetens
I voor zich geëischt, ondanks het verbond van de kerk
der middeleeuwendie vrijheid is het dan ook, welke
onze protestantsche kerk heeft gegrondvest, en zij zal
voor deze kerk steeds eene voorwaarde tot bloei en
voorspoed wezen. Zij alleen kan toch aan de kerk die
voortdurende overeenstemming en die reciprociteit v«an
betrekking met de algemeene en voortdurende ontwik
keling der christelijke maatsch.appij waarborgen, welke
beide de kerk moet behouden om eene der morele mag-
ten der wereld te zijn. Daarom ook is het vrij onderzoek
met regt in onze kerkelijke wetten als de basis van het
protestantisme opgenomen en is zij,meer bepaaldelijk
«aan de leden daarvan tot pligt gesteld. Wel kan dit
natuurlijk in sommige op zich zelf staande gevallen tot
nadeelige buitensporigheden leiden, maar eindelijk vindt
zij eene verzekerde en natuurlijke grensbepaling in het
feit dat onze europesche maatschappij eene christelijke
is, wier morele invloed steeds eindigt met af te scheiden
en af te zonderen hetgeen vreemd is «aan het christendom.
Zich toe te leggen om zich beter en duidelijker reken
schap te geven van de.historische feiten, welke dc grond
slagen van ons geloof en van onze kerk uitmaken dan
het christendom vóór ons heeft kunnen doen, is geens
zins die grondslagen te doen wankelen. Wij hebben dan
ook de volle overtuiging dat in onze dagen eene autoriteit
in de protestantsche kerk niet kan toelaten dat een lid
dier kerk worde lastig gevallen omdat hij zich eerlijk en
loyaal, met gunstig of ongunstig gevolg, heeft beijverd
om ons, beter dan onze voorvaderen dat konden, een be-
grip te doen vormen omtrent onzen Heer Jezus.
Door de talrijke en verbeterde middelen welke de we
tenschap haar heeft opgeleverd, moet de theologie van
onze dagen beter in staat zijn om haar grootsch studie-
voonverp te behandelen dan de theologie van vroegere
eeuwen en liet is hare pligt oin zich niet te onttrekken
aan die taak door zich te vergenoegen met de eenmaal
verkregene erfenis. Zij kan zich nog te minder daaraan
onttrekken omdat de christenen van onzen tijd, van
anderen maar niet slechteren aard dan die der 16e en 17e
eeuw, behoefte gevoelen om die historische feiten te
zien verklaard op eene voor hen begrijpelijke wijze. Een
predikant van den tegenwoordigen tijd moet vooral be
denken dat de meeste christenen onzer dagen, welke
deel hebben aan de algemeene beschaving, niet meer
zonder voorbehoud de dogmatische uiting kunnen aan
nemen, door de kerk van vroegeren tijd aan hare voor
stelling van den persoon van onzen Heer gegeven.
Cjanöclsbcrifiten.
4* raast mark tea cn/.
Amsterdam 7 september. Tarwe en gerst flaauw.
Raapolie op zes weken f 43£. Lijnolie op zes weken ƒ394*.
Oostburg 7 september. Bij kleinen aanvoer bestoud
heden iets meer vraag voor granen en konden puike
monsters ten volle vorigen prijs opbrengen. Jarige gerst,
haver en paardenboonen, benevens nieuw koolzaad, zijn
zoo goed als opgeruimd, terwijl van nieuwe tarwe en
nieuwe erwten nog weinig voorkomt. Men kocht jarige
en tweejarige tarwe 1863 /9 a/8,75, gemeenere 8,50
a/8. Jarige zeeuwsehe en nieuwe roggeƒ5,30 a/5,90.
Jarige wintergerst /5,25a/ 5,90. Nieuwe dito/5,10 a
/5,50. Haver/3,25 a/4. Winterkoolza.ad 14. Paarden
boonen /6,30. Groene erwten ƒ6,25 a ƒ7.
Middelburg 8 september. Daar de kooplust heden
weder zeer gering was, zoo moesten houders van jarige
tarwe voor 10 a 20 cent lager afgeven. Nieuwe walcher-
sche zaai tarwe gevraagd, doch nog niet veel ter markt.
Rogge bleef bij onbeduidenden handel vorigen weekprijs
houden. Gerst werd algemeen gevraagd; puike en wigtige
soorten zoo wel winter- als zomergerst hadden genegen
koopers. Walchersche groene erwten algemeen begeerd
en hooger gekocht. Nieuw winter koolzaad werd bij
uitzoeking door de olieslagerij gekocht aan vorige week-
prijzen. Puik jarig winter koolzaad bleef zonder handel.
Men kocht zeeuwsehe jarige tarwe 8,50. Tweejarige
walchersche tarwe werd vruchteloos voor/8,50 verlaten.
Puike jarige dito (1863) 9, mindere ƒ8,75. Dito nieuwe
dito voor de zaai '9,10 gekocht,'mindere soorten Uaddeu
geen koopers. Jarige zeeuwsehe rogge hield men op
/6,25. Puike nieuwe voor de zaai/6,25 gelaten, niet
begeerd. Puike nieuwe wintergerst ƒ5,50. Zeeuwsehe
zomergerst ƒ4,25. Puike wigtigé walchersche werd laat
beurs ƒ4,65 gekocht, begin beurs zijn enkele monsters
4.50 en mindere aan ƒ4,25 afgegeven. Nieuwe walcher
sche/groene erwten 'wcjrden begin beurs 25 cent hooger
gehóuden doch later vjiar/7.50 en 7,40 dc mud gekocht.
ZeeirivsChc 'groehó.eryra-u waarvan slechts een paar mon-
Vf5 ''s£F
