Ml MMJ3 UEG
OÜRANT.
IV0- 132.
Zaturdag
1864.
20 Augustus.
Editie van vrijdag avond 4 ure.
middelburg 1!) augustus.
De Staatscourant van woensdag bevat het koninklijk
besluit van den 21 julij 1864, houdende eene nadere
beperking in Het verhuren1 van loten in de staatsloterij.
Uit Amsterdam schrijft men ons van 17 dezer;
„Het is mij een aangename pligt u den uitmuntenden
afloop van het waarlijk zeer merkwaardige feest van
gisteren tc kunnen melden. Ik hen zoowel des morgens
bij de inwijing van het Paleis voor volksvlijt, als 's avonds
bij het muziekfeest geweest, en zal u den indruk raede-
deelen dien het een en ander op mij heeft gemaakt.
„Om aan te vangen bij de hoofdzaak: het gebouw zelf,
zoo is het mijne vaste overtuiging dat in meer dan hon
derd jaren niet zulk een merkwaardig gewrocht in ons
land is gebouwd. Ruimte, licht, sierlijkheid, grootschheid
zijn de eigenschappen waardoor het uitmunt, terwijl de
doelmatigheid hij deze gelegenheid ten duidelijkste ge
bleken is. liet is een langwerpig vierkant, in het midden
der breedte zich verwijdende (vergeef mij het woord) tot
een koepel van een ovalen vorm. Het is niet te ontken
nen dat het ovale iets tegen zich heeft, immers daardoor
wordt de koepel, van buiten gezien, als men hem in de
verkorting ziet, min of meer scheef. Dit hindert echter
weinig en in aanmerking genomen de ligging van het
gebouw, is er weder veel wat voor don ovalen vorm
pleit. De smalle zijde van den koepel toch geeft, van de
Utrechtsche straat ge zien, een uitmuntend fond, terwijl
de breede zijde het zelfde effekt maakt van de Hooge-
sluis gezien. Inwendig zou ik geneigd zijn het geheel
onberispelijk te noemen, wanneer cle trappen die naar de
gallerijen voeren niet wat kort, en enkele ingangen naar
de bijzalen niet een weinigsmalwaren. Overigens zijn
alle proporties zoodanig gekozen, dat de lengte der
middenzaal, de hoogte van den koepel enz., eerst in het oog
springen als men een oogenblik heeft rond gekeken en
vergelijkingen maakt. Toch is de ruimte zoo groot dat er
gisteren cirka zeven duizend menschen zullen geweest
zijn, en overal, zoowel beneden als op de gallerijen, nog
ruimte overbleef om gemakkelijk rond te wandelen. Reken
daarbij dat eene groote tribune was aangebragt, ter
receptie van eenige hooggeplaatste autoriteiten, dan kan
men gerust aannemen, dat de groote zaal omstreeks 10.000
menschen kan bevatten, en dat dit aantal dan nog beter
zal geplaatst zijn dan in menig publiek gebouw het geval
is. Aangezien het geheele dak van matglas is vervaar
digd, bespeurt men bij het binnentreden naauwelijks dat
men niet meer in de open lucht verkeert, althans wat het
liciit betreft. Buiten deze groote „hal" heeft men nog
acht bijzalen van verschillende groottebeneden zes en
boven twee. Vier van de benedenzalen zijn zeer doel
matig ingerigt voor schilderijen, immers eene daarvan
was versierd met antieke en moderne stukken, en het
bleek dat de verlichting aller doelmatigst is aangebragt.
Ik geloof dat eene kunst-tentoonstelling van p. m. duizend
nommers, terwijl bij onze gewone groote exposities het
getal nog geene zes honderd bedraagt, zeer goed zou
kunnen plaats hebben. Het ligt overigens in den aard
der zaak dat de groote zaal, door de al te hoog aange-
bragte verlichting, en de enorme demensies, daartoe onge
schikt is. Twee benedenzalen zijn ververschings lokalen.
Hierop is dunkt mij het meest aan te merken. De ligging
is doelmatig, daar ze uitkomen tegen het terrein, hetwelk
later als tuin zal worden aangelegd. Daar echter de zalen
allen en zeer te regt wit gestukadoord, met grijs
geschilderd ijzerwerk afgezet zijn, had men, dunkt mij,
de foijers, die niet moeten dienen om andere voorwerpen
te doen uitkomen, een riant voorkomen moeten geven.
Thans zit men in een wat te smal, ofschoon ruim vertrek
van kale, witte muren, zonder eenige versiering. Wie
weet intusschen wat nog komen moet Overigens is, tot
veler verwondering, gebleken dat het gebouw voor groote
muziekuitvoeringen, ook wat het geluid betreft, uitmun
tend voldoet. Als eene bijzonderheid hoe aan alles ge
dacht is, wil ik mij een oogenblik onder den houten vloer,
waarop die duizenden geplaatst zijn, begeven. Daar ziet
men de steenen en ijzeren funderingen zoo ingerigt dat
men regt opgaande overal heen kan gaan. Dit is de
bergplaats voor de pakkisten der voorwerpen, die worden
tentoon gesteld. Hoewel nu aan alle zijden van dezen
enormen kelder ramen zijn aangebragt, zou het er toch
in het midden zeer donker fciju. Om hierin te gemoet te
komen zijn van boven (dus in den vloer der groote zaal)
twee lange rijen patentglazen aangebragt, zoo dat ook
de onderwereld door het glazen dak wordt verlicht.
„Heb ik u den indruk eenïgzins trachten weder te
geven, dien het gebouw over dag maakt, des avonds is die
nog veel treffender, uit hoofde van de uitmuntende wijze
waarop die verlichting is aangebragt. De hoofdlijnen
namelijk van nagenoeg alle zalen en van den geheelen
koepel zijn afgeteekend door gaslicht. Het aspekt van
de uitgebreide zaal, in omtrek geheel omlijst van gaspit
ten, die naauwelijks een halve voet van elkander staan,
is 7,00 begoochelend, dat men zich verbeeldt in eene der
onmogelijke zalen te zijn, die ons zoo vaak in balletten,
door middel van schutdoeken, worden voorgetooverd.
Des avonds vooral is ook de koepel, rijk verlicht als al
het overige, waarlijk imposant.
„Wat nu de eigenlijke viering betreft, kan ik u melden
dat het feest opgeluisterd werd door de komst van Z. K. H.
prins Frcderik en zeer vele andere autoriteiten van rang,
niet alleen van onze stad maar ook van 's Hage en Haar
lem gekomen; dat zoo wel des morgens als 's avonds de
talrijke dames nagenoeg allen rijk getoiletteerd waren;
dat des morgens een groot koor van heer en en dames,
begeleid door het welbezette strijkorkest van Stumpff,
een uitmuntend effekt maakte; dat mevrouw Offermans
van Ilove heerlijk gezongen heeft, en ook de andere
solisten twee in getal iper voldaan hebben; dat van
de aanspraken van dokter Sarphati, die beantwoord
werd door prins Frederik, den kommissaris des konings
onzer provincie, en een wethouder onzer stad (de burge
meester is ongesteld) niet een enkel woord kon worden
verstaan, en dat des avonds de beide muziekkorpsen van
Dunkier en Stumpff goed hebben gewerkt, ofschoon het
strijk-orkest (van Stumpff) voor deze ruimte wel wat zwak
was. Voorts waren de bij zalen versierd met schilderijen,
voorwerpen van nijverheid, eene werkende stoommachine
om ijs te fabriceren, en verscheiden werkende naaima
chines. Dat de bediening wel iets te wensclien overliet,
moest men bij deze gelegenheid door de vingers zien.
De feestelijke versieringen, in de zaal aangebragt, zijn
gedeeltelijk smaakvol, gedeeltelijk niet. Boven, telken
reize waar het glazen schip op de pilasters rust, waren
vlaggen aangebragt der diverse natiën, als ook in den
koepel naar het zelfde principe. Dit stond zeer goed,
daar het bonte der kleuren getemperd werd door het
volle daglicht, dat door de dundoeken heen keek. Ook
de troon, purper met goud zoo als gebruikelijk was
rijk en deed een goed effekt, doch de papieren trofeeën
en beelden vond ik even leelijk als gewoonlijk bij feest
vieringen. Het komt mij voor dat men die ouderwetschc
bordpapieren Mercurius- en Neptunus-beelden reeds te
dikwijls, bij alle gelegenheden, heeft kunnen bewonde
ren De orde in en buiten de lokalen liet niets te
wenschen over.
Voor het publiek is op den Amstel een vuurwerk af
gestoken, hetwelk uitmuntend heeft voldaan."
Bij gelegenheid der inwijing van het paleis voor volks
vlijt is dr. S. Sarphati benoemd tot ridder der orde van
den Nederlandschen leeuw.
Ter herinnering aan die inwijing is eene medalje ge
slagen, waarop aan de eene zijde de afbeelding van het
gebouw en aan den anderen kaut de datum der inwijing
is geplaatst. Van deze medalje is een exemplaar in goud
aan Z.K.II. prins Frederik aangeboden terwijl vele per
sonen zich een exemplaar van ander metaal hebben
aangeschaft.
Den architekt, den heer Oudshoorn, is door dr. Sar
phati een kostbaar gouden horlogie ten geschenke gege
ven, hetwelk is versierd met de afbeelding van genoemd
gebouw.
In de den 27 julij te Amsterdam gehouden algomeene
vergadering van het fonds ter aanmoediging van de
gewapende dienst in Nederland over het jaar 1863, is
medegedeelddat in dat jaar aan 2013 deelgeregtigden
is uitbetaald een bedrag van67,575, en ten behoeve van
het invaliden-huis te Leiden, en onkosten 7417; dat in
deze uitgaven is voorzien door de jaarüjksche renten
ad 47,281, en de koliekten, na aftrek van de buiten
gewone giften, ad ƒ28,441dat deze buitengewone inkom
sten aanzienlijker zijn geweest dan te voren, zoo dat
het fonds in het boekjaar van 1863, met ƒ19,300 is voor
uitgegaan dat echter de lijst der sollicitanten geene
vermindering oplevert en nog 1100 personen bevat
welker ondersteuning de krachten van het fonds te boven
gaat, maar dat in het volgend jaar 1865, als wanneer
de 50e verjaardag zal worden gevierd van de te Waterloo
behaalde zege, waardoor de stempel werd gedrukt op
Nederlands verlossing, op ruime bijdragen mag worden
gerekend.
Volgens de haagsche korresponden tie der Morning
Star zal, ten gevolge van het voorstel der londensche
post-autoriteiten, eene nieuwe postdienst tusschen En-
gelanden Nederland tot stand komen. Het nederlandsehe
goevernement zou de voorloopige bepalingen dienaan
gaande goedgekeurd hebben. De nieuwe dienst zou door
de stoombooten tusschen Harwich en Rotterdam verrigt
worden en de londensche brieven zouden dan den vol
genden morgen te Rotterdam en Amsterdam aankomen
a 20 cent porto.
Benoemingen en besluiten.
belastingen enz. Benoemd tot ontvanger der direkte
belastingen en akcijnsen te Epe c. a. cle lieer A.H.Jansen,
I thans iii de zelfde betrekking- tc IIjjssen en te Sloten c. a.
de heer L. Vlug, eervol ontslagen meter-taxateur van
den turf op wachtgeld, te Avereest.
legeu. Op non-aktiviteit gesteld, in afwachting dat
omtrent hem nader zal worden beschikt, de 2e luitenant
van het regement veldartillerie J. T. J. Jans.
ridderorden. Vergunning verleend aan den heer
A. Magnin, assistent voor de dienst der nederlandsehe
bezittingen ter kuste van Guinea, tevens adjudant van
den goeverneur aldaar, thans met verlof hier te lande,
tot het aannemen der versierselen van ridder van het
Legioen van eer, hem door Z. M. den keizer der franschen
geschonken.
Merlkirifcuws.
Uit Arnhem schrijft men ons dat de 49e jaarlijksche
reünie van afgevaardigden der waalsche kerken dings-
dag is gesloten. De volgende reünie zal te Delft worden
gehouden. Met het houden der openingsrede is belast
dr. H. C. Laatsman, predikant te Haarlem.
Onderwijs.
In de jongste zitting van den gemeenteraad van
Leeuwarden is een voorstel ingekomen van burgemeester
en wethouders ter oprigting van eene rijks hoogere
burgerschool met Öjarigen kursus. De kosten van stich
ting zijn geraamd op ƒ60.000 en van het rijk wenscht
men een subsidie te hekomen van 25.000.
Hlarine en leger.
De plaatsing van den kapitein bij het korps mariniers
J. P. H. Sesseler op Zr. Ms. fregat met stoomvermogen
Adolf Hertog van Nassau wordt op zijn verzoek inge
trokken, en alsnu met den 21 dezer op dien bodem
geplaatst de kapitein bij het korps mariniers L. F. Kem-
pers. Slaatscour
*De kompanjie van het 2e regement vesting-artille
rie, te Vlissingen in garnizoen, die aan de oefeningen
in het kamp te Waalsdorp deel heeft genomen, is gisteren
te Vlissingen teruggekeerd.
Woensdag hebben de troepen in het kamp te Mil-
ligen gezamenlijk gemanoeuvreerd, de 2e brigade aan
gene zijde van den straatweg en de le brigade op de
beide achter het kamp. De bewegingen der le brigade
stelden voor dat de vijand welke moest worden aan
gevallen zich noordwestwaarts opgenoemde heide bevond.