©n;e Crrstafcl.
Pruissen liet voornemen hebben om, zoo dra de vrede
zal geteekend zijn, weder met hunne voorstellen tot her
vorming van den bond voor den dag te komen. En dit is
zeker ook weer een alles behalve verblijdende tijding
voor de kleinere statendie bij ellce hervorming, van
welken aard ook, van hunnen invloed nog zullen verlie
zen en tevens geheel onmagtig zullen bevonden worden
om zich door de meer en meer toenemende overmagt
van Pruissen en Oostenrijk te verzetten. Het eerste
betreurenswaardige gevolg van het „roemrijk wapenfeit"
zal dus daar dan welligt reeds spoedig worden onder
vonden.
Omtrent den termijn van den gesloten wapenstilstand
verkeert men nog in het onzekere. Een telegram
van den heer von Bismarck aan de handelshuizen
in de baltische zeehavens meldt dat die termijn onbe
paald is en na 15 september telkens zes weken te voren
kan worden opgezegd.
Uit Koppenhage wordt gemeld dat een aanzienlijk ge
tal leden van den Bigsraad aan die vergadering hebben
voorgesteld door hun stilzwijgen hunne afkeuring van
de houding der regering te doen blijken.
In de zitting der bondsvergadering te Frankfort op
donderdag gehouden, heeft Keurhessen eene, later te
overwegen, motie gedaan waarbij te kennen wordt gege
ven dat prins Frederik Wilhelm van Hessen aanspraak
maakt op de deensche kroon en het hertogdom Lauenburg.
De moeijelijkkeden welke de protestantsche zendelingen
te Konstantinopel werden in den weg gelegd en waar
omtrent we in ons nommer van 11. donderdag eenige bij
zonderheden mededeelden schijnen opgeheven te zijn.
Aanvankelijk vreesde men dat zij, vooral ten gevolge
van de inmenging der vertegenwoordigers van Engeland
en de Yereenigde Staten, ernstige gevolgen zouden na
zich slepen. Maar een depeche uit Triest meldt thans
dat de depots der zendelingen op nieuw zullen geopend
worden. De bekeerden zullen echter voorloopig in de
provinciën van het rijk hun verblijf moeten houden.
Het schijnt zich meer en meer te bevestigen dat de
pogingen van den president Lincoln om de goede ver
standhouding van het ministerie in de Yereenigde Staten
te herstellen vruchteloos zullen blijven en dat men eenige
wijziging van bet kabinet inoet te gemoet zien.
De Morning post maakt thans de geheele korrespon-
dentïe openbaar betrekkelijk de vredesvoorstellen in
Amerika gevoerd tusschen de kalf-officiële kommissaris-
sen van het Zuiden en het goevernement van president
Lincoln. Daaruit blijkt in de eerste plaats dat de voor
stellen omtrent vredesonderhandelingen zijn uitgegaan
van het Zuiden; doch dat zijne komraissarissen in den
vormen den inhoud van het vrijgeleide, hetwelk men hun
wilde verstrekken om zich naar Washington te begeven,
de strekking ziende van een terugkeer tot de oorspron
kelijke politiek, welke geene transaktie of tegenbeden-
king duldt, weigerden dat vrijgeleide aan te nemen, het
welk zij niet mogten koopen „tot den prijs der vrijheid,
van de eer en van de zelf-eerbiediging." De korrespon-
dentie had, volgens hen, althans het resultaat opgeleverd
dat zij geschikt was om de illusiën te doen verdwijnen
van degenen, die nog aan de mogelijkheid van den vrede
met het tegenwoordige bonds-goevernement geloofden.
Over ziekenverpleging wat men om herstelling
te bevorderente doen en ie vermijden heeft
door Florence Nightingale. Uit het engelsch
vertaald door mevr. Busken Uueten van een
woord van aanbeveling voorzien door prof.
G. E. V. Schneevoogt. Amsterdam K.H. Schadd.
De kundige, ten onzent zoo loffelijk aangeschreven
apostel der gezondheidsleer, prof. G. E. Voorhelm
Schneevoogt, wiens voorschriften en volijverige werk
zaamheid op het gebied der veel te lang verwaarloosde
hygiöna, zoo wij hopen, zullen strekken om aan ons
jeugdig geslacht (in pbysieken zin het „jongeNederland")
iets van die veerkracht, gestaald- en gehardheid, iets van
dien moed en ondernemingsgeest te hergeven, waardoor
ontegenzeggelijk ons voorgeslacht in de 16e en 17e
eeuw, zij het ook dat ze met veel ruwheid, dierlijkheid
soms, waren vermengd, heeft uitgemunt en waarvan wij
armen meerendeels slechts een luttel deel hebben, out.
vangen, geboren en opgegroeid als we zijn gelijk
menig arts ons verzekerde te midden van eene alge-
meene zenuw-epidemie, (komt hiervan welligt ook die
zekere prikkelbaarheid, gejaagdheid, onrust, die afwe-
zendheid van „manlines3", kracht en poëzie, waardoor onze
tijd zich kenmerkt?) Schneevoogt dan, want het wordt
tijd dat deze onbehoorlijk lange volzin tot een eind
I kome, heeft in het tijdschrift De gids een paar jaar ge-
leden, (het artikel is der herlezing de moeite overwaard)
de verzekering uitgesproken dat van de 10.000 rnen-
schen naauwelijks één enkele door en door gezond is,
naauvvelijks een enkele zijn leven inrigt overeenkomstig
de eïschen,de wetten en geene dezer wordt ooit straf
feloos overtreden der gezondheidsleer.
Zij het ook dat voor velen in den lande een stem als
de zijne want eene school van begaafde leerlingen
heeft zich aan hem aangesloten, en volgt de voetstappen
des meesters nog altoos die eens roependen in de
woestijn is, er zijn er aan den andereu kant ook niet
weinigen, die meer en meer haar gehoor schenken en tot
het inzigt zijn geleid, dat waarlijk die veel besprokene, veel
geprezene, veel ook belasterde gezondheidsleer toch wel
eenige naauwgezette overweging verdient. „Aan zijn
vruchten, luidt een oud spreekwoord, kent men het best
den boom." Ook op baar is dit ruimschoots van toepas
sing bevonden. Het physieke niet minder dan het zede
lijke leven is aan vaste, onverstoorbare wetten gebonden.
Het is de gezondheidsleer die ons deze leert kennen, die
tot haar strenge naleving ons ernstig verpligt, en die
want hoe naauw zijn geest en stof niet verbonden ons
den weg aanwijst waar langs we kunnen opklimmen tot
hetgeen reeds in de oudheid en te regt, als een ideaal
toestand werd beschouwd, het bezit van een mens sana
in corpore sano d. i. van een gezonde ziel in een gezond
ligehaam.
Intusschen is de taak der gezondheidsleer niet alleen
om, door het aanwijzen van een goeden en gepasten
leefregel, zoo veel mogelijk ziekte, stoornis van ons orga
nisme te voorkomen. Zij omvat mede de verpleging, ver
zorging, de gansche behandeling in één woord van den
kranken mensch. De zieke niet minder dan de gezonde
wordt gebaat door eene juiste kennis van de gezond
heidswetten. Menigeen werd ten gevolge van onhandige,
onkundige verpleging ontijdig naar het graf gedragen, me
nig jeugdig, bloeijend, veelbelovend leven door averegt-
selie oppassing afgesneden, dat anders welligt heerlijke
vrucht hadde gedragen, menige genezing alleen wegens
gebrekkige kennis van de gezondheidswetten noodeloos
vertraagd, om niet te spreken van de wreede smarten
soms den armen lijder, met de liefderijkste bedoelingen
der wereld, louter ten gevolge van wanbegrippen en on
wetendheid door huisgenooten en krankeu-oppassers
aangedaan, als daar zijn benaauwdheid ten gevolge van
bedorven lucht, hinderlijk gedruisch van krakende
schoenen, hard gesteven rokken, rammelende deuren,
regelmatig heen en weer slingerende jalousiën of zacht
fluisteren en een menigte andere kleinigheden, te veel
om te noemen.
Mevr. Busken Huet heeft dan ook een goed, een loffelijk
werk verrigt door met de haar eigene bekwaamheid, de
„Notes on nursing" van miss Nightingale, wier beroemde
naam aan de roemrijke feiten van den Krim-oorlog, gelijk
men weet, voor altijd zich heeft vastgehecht, voor ons
nederlandsch publiek genietbaar te maken. „Het boekje"
gelijk prof. Schneevoogt in het „woord van aanbeveling"
den lezer berigt, bevat een wezenlijken schat van prak
tische wenken en nuttige lessen. De vorm is ontegen
zeggelijk origineel en onderhoudend genoeg om ook hen
bij de lezing te boeijen, die zich niet opzettelijk met
de kunst van zieken verplegen willen bekend ma
ken. Het is in zekeren zin een onmisbaar vade-mecum
voor alle buismoeders; en,zoo zij eenigzins op het wezen
lijk heil hunner kinderen, op hun gezonde normale ont
wikkeling prijs stellen en wensehen ze tot flinke bruik
bare leden van de maatschappij te vormen, zullen zij
wel doen met de uitnemende wenken en raadgevingen
omtrent de inrigting van huis- en slaapkamers, van voe
ding en kleeding der kinderen, in zoo rijken overvloed
gegeven, ijverig ter harte te nemen.
„Veel" zegt Schneevoogt „zullen zij er uit kunnen
leeren van hetgeen gedaan cn gelaten moet worden, ten
einde de gezondheid barer huisgenooten te bewaren en
ziekte te voorkomen. Zij zullen er niet minder door wor
den in staat gesteld, om te gelegener ure bare kranke
famieljebetrekkingcn niet alleen met liefde cn geduld,
maar ook met zaakkennis en verstand op te passen en
te verplegen."
Wel verre dus van alleen een boekje te zijn dat onder
wijs bevat voor kranken verpleegsters, is het veeleer een
werkje, dat zoo mogelijk in veler handen verdient te
komen, dat in allerlei kringen en standen moet gelezen
en overwogen worden.
Lucktverversching cn verwarming, de gezondheid van
buizen, zorg voor het kleine, gedruisch, afwisseling, bet
gebruik van voedsel, welk voedsel, bed en beddegoed,
lucht, zindelijkheid van muren en vertrekken, zindelijk
heid op het. lijf, bezoekers, waarneming; ziet daar de
opschriften der hoofdstukken, waaruit reeds genoegzaam
blijkt welk een menigte en verscheidenheid van zaken
hier ter sprake worden gebragt. Yerlangt men eene kleine
proeve van de wijze van behandeling:
„Wat kinderen aanbelangt, zegt miss Nightingale, zij
zijn in veel grooter mate dan volwassen personen vatbaar
voor alle schadelijke invloeden. Yeel sneller en ernstiger
dan de volwassenen worden zij aangetast door de zelfde
oorzaken, zoo als daar zijn gebrek aan versche lucht,
behoorlijke warmte, gebrek aan zindelijkheid in woning,
beddegoed, kleederen of op het ligehaam zelf, schrik
wekkende geluiden, ongeschikt voedsel, gebrek aan
stiptheid, somberheid en gebrek aan licht, te veel of te
weinig dekking bij dag of bij nacht enz.
„Hetgeen echter kinderen meer dan al bet overige be
nadeelt, is: „bedorven lucht," vooral bedorven lucht „des
nachts." Houdt men hun slaapkamer digtgesloten, dan
stelt men hun leven in gevaar. En is de ademhaling van
kinderen door ziekte verstoord, dan zijn zelfs weinige
uren, doorgebragt in bedorven lucht, voldoende om dit
levensgevaar te doen geboren worden, zelfs wanneer de
atmosfeer, waarin zij zich bevinden, volstrekt niet na-
deelig werkt op de volwassen personen, welke dien gelijk
tijdig inademen."
Wil men een andere proeve; ontleend aan 't geen door
miss Nightingale aan kranken verpleegsters wordt op
het hart gedrukt?
„Afwisseling van vorm en helderheid van kleur in de
voorwerpen welke den patient omgeven, zijn zeer bepaal
delijk middelen tot zijn herstel.
„Aan den weldadigen invloed op zieken van fraaijo
voorwerpen, van afwisseling van voorwerpen, en vooral
van schitterende kleuren wordt nog uiterst zelden eenige
waarde gehecht. Zulke begeerten worden gemeenlijk de
„grillen of kuren" der patiënten genoemd. Ongetwijfeld
hebben patiënten dikwerf kuren. Doch in een verreweg
grooter aantal gevallen zijn die zoogenaamde „kuren" de
onwaardeerbaarste aanwijzing, van hetgeen voor hunne
genezing noodzakelijk is.
„Ingevallen van koorts, zegt miss. N., heb ik gezien (en
gevoeld toen ik zelfs koortslijderesse was) hoezeer een
patient lijden kan, doordien het hem onmogelijk is uit
het venster te zien, terwijl de kwasten in het hout om
hem heen zijn eenig uitzigt zijn. Nimmer zal ik de ver
rukking vergeten van zekere koortslijders bij het aan
schouwen van eenige schitterende bloemen. Ik herinner
mij dat mij zelve een ruiker veldbloemen gezonden werd
en dat ik van dat oogenblik af aan in beterschap toeuam.
„Waarheid is het, dat er sommige bloemen zijn, zoo als
leliën bij voorbeeld, waarvan men zegt dat zij neerdruk
kend op het zenuwgestel werken. Doch deze herkent
men ligt aan haren geur en kan ze verwijderen.
„Gansche boekerijen zou men kunnen vullen met het
geen tegenwoordig geschreven en gesproken wordt over
den invloed van den geest op het ligehaam. Doch ik
wensclite wel dat er een weinig meer werd nagedacht
over den invloed van het ligehaam op den geest.
„Gij, die u zeiven met zorgen overladen waant, doch
die in staat zijt dagelijks een wandeling te doen in de
stad of buiten, die uwe maaltijden gebruikt in gezelschap
van anderen, bij afwisseling in verschillende kamers en
zoo verder, gij weet zeiven niet hoezeer uwe zorgen
daardoor worden verligt; gij weet niet hoe loodzwaar
die zelfde zorgen wegen op hen, die alle afwisseling
missen; hoe de wanden hunner kamer als behangen zijn
met kommer; hoe de geest van hun verdriet henen-
spookt om hun bed; hoe onmogelijk het hun is om aan
eene lien steeds vervolgende gedachte te ontkomen, zon
der de hulp van eenige afwisseling.
„Ik sprak reeds van de wreedheid om uwen patient te
lat«n staren op een blinden muur. In vele ziekten,
vooral in het herstellingstijdperk van koortsen, zal die
muur allerlei leelijke gezigten tegen hem trekken; bloe
men doen dit nooit, kleur en vorm zullen uwen patient
van zijne pijnlijke gedachten bevrijden, veel beter dan
eenig argument."
Wij gelooven door de aanhaling dezer kleine proeve
van schrijftrant aan onze lezers eu lezeressen althans deze
overtuiging te hebben ingeprent dat Florence Nightin
gale uitnemend de kunst verstaat het aangename aan
het nuttige te pareu. Zoo iemand er zich door mogt voelen
opgewekt zich het werkje aan te schaffen hij zou èn zich
zeiven én den zijnen er zeker geen onnut geschenk meè
doen. Zindelijkheid op het lijf, behoorlijke lucktver
versching en een menigte andere dingen tot de ge
zondheid onmisbaar, ze worden misschien bij;'geeii
volk vooral in de lagere volksklasse zoozeer voron-.
achtzaamd, als bij het onze. Wij hebben zoo yeel hou-'
derde genootschappen. We liebben zoo veel apostelen
der afschaffing waarom telt de gezondheidsleer er nog^
zoo wei.nige? Indien eenige zaak ernstig, dringend be-
liarjagLog verdient, het is deze; het geluk, de toekomst
van ons land en vólk kaugen er voor een groot deel van af«
