tl
ll
I
1
Marine en leger.
Van tie 46 jongelingen, tegen 24 dezer tot dienstname
bij het instruktie hatnljon te kampen opgeioepen. hebben
15 aan de vereischten voldaan, terwijl 8 zijn afgekeurd en
de overigen hebben bedankt of niet zijn opgekomen.
De onder presidium van den luitenant-generaal
Duycker te 's Hage plaats hebbende examina van onder
officieren.dingende naar den rang van 2en luitenant, is oort-
gezet met de 5e serie, zijnde de aspiranten van het 7e rege-
ment infanterie uit Utrecht; zijnde de onderofficieren vart
het 2e en 3e regement infanterie, die dat examen hebben
afgelegd naar hunne garnizoensplaatsen Vlissingen en
Maastricht geretourneerd.
Kolonie».
Aan het algemeen ovevzigt van de Java bode, zaturdag
metdeoverlandmailontvangen.ontleenen wij het volgende:
„Waarover men ook nog ten opzigte der indische staats
huishouding moge klagen, over gebrek aan overeenstem
ming en zamenwerking tusschen Nederland en imlische
besturen kan men dit voorzeker niet doen. Naauwelijks is
door een mail het een of ander koninklijk of ministerieel
besluit alhier in handen der regering s>e*koroen. of men zal
het weldra in het officieel blad gepubliceerd zien. Nog
onlangs bleek dit hij de bekendmaking van het besluit van
den 21 julij 1863. betrekkelijk de goevernements suiker-
kultures in Nederlandsch Indië. Met de vroegere besturen
maakt alzoo het tegenwoordige in dit. zoowel als in zoo vele
andere opzigten een gunstig verschil, dat de algemeene
opmerking wel verdient. Het kan niet anders, of de gang
van zaken moet hierdoor zeer vergemakkelijkt worden. Zap
heeft mede ook reeds de afkondiging plaatsgehad san het
besluit, waarbij een nieuwe afdeeling, uitsluitend bestemd
voor de statistiek,aan dealgemeene sekreiarie is toegevoegd.
De keuze dcc personen mag, meenen wij, gelukkig genoemd
worden, en spoedig hopen wij de vruchten van hunnen
arbeid te zullen plukken. Te lang is de indische regering
van de hulp en medewerking van zulk een afdeeling versto
ken geweest; vele besluiten en reglementen hebben daar
van het bewijs geleverd, maar veel zal er nog kunnen goed
gemaakt worden, mits men niet schrome om van de door het
statistiek bureau overgelegde gegevens gebruik te maken.
Hoe gering is hij v. nog de kennis i an de statistiek der bevol
king, terwijl die kennis bij het gevolgd stelsel van hestuur
toch als een noodzakelijk vereischte moet beschouwd worden.
„De gezondheidstoestand der bevolking is o\er het alge
meen gunstig.
„Ook op de buitenbezittingen kenmerkte zich de weersge
steldheid doorregen, zeer ten nadeele der door de bevolking
geplante gewassen. Uit Nias wordt gemeld, dat de toestand
aldaar ten gevolge der onlangs plaats g«*had hebbende expe
ditie. alles behalve gunstig was. Een groot gedeelte der
bevolking leefde nog zonder dak. rondzwervende in de bos-
schen. Uit de Zuid- en Ooster-afdeeling van Borneo luiden
de berigten vrij gunstig de beruchte hoofdopstandeling
Kerta Negara, alias Gapoer, en zijn neef Alie Hoesing zijn
door de inlandsthe bevolking overvallen en gedood."
In het zelfde blad komt eene verklaring voor, door de
direkteurpn derjavasche bank onderteekend. dat in een arti
kel, getiteld Bijdragen tot de kennis der zoogenaamde indi
sche maatschappij, in het Nieuw dagblad van 'sGravenhage
opgenomen, afschriften van officiële stukken zijn ingelascht
welke echter hij vergelijking gebleken zijn. zoo zeer te zijn
vervalscht dat. men daarop geen oordeel gronden kan. Als
bijdrage tot de kennis der taktiek van genoemd dagblad
is deze verklaring niet geheel van belang ontbloot.
Gemengde berigten.
Z. M. heeft gratie verleend van de doodstraf behalve
aan Johannps Welker, van Veendam, aan Renger Hendriks
Goeree. van Wildervank Frans Meijer, van Nieuwe Pekela;
Henry Wilson, van New-York, en J urgen Carp, van Seestern
(Holsiein), al'en medep'igtig aan den moord opeen noord-
schen matroos, te Helder gepleegd, en die straf veranderd
voor de twee eersrgenoemden in 5 jaren korrektionele en
voor de beide laatsen in 10 jaren kriminele gevangenisstraf.
Men schrijft aan de Amaterdarasche courant uit
Harderwijk: „Ten bewijze hoe het personeel van onder
wijzers nog onvoldoende is. kan dienen, dat op de openbare
hoofdschool te Collendoorn, in de onmid lellijke nabijheid
dezer plaats, hij de eerste oproeping slechts e'e'n sollicitant
zich voor het examen aanbood. Het bestuur der gemeen'e
is overgegaan tot eene tweede oproeping. Men heeft de op
merking gemaakt, met het oog op de traktementsopgave
waarom het bestuur thans de van rijkswege verstrekte toe
lage ten behoeve der openbare school-traktementen voor
zich zeiven behoudt en niet aan den onderwijzer uitkeert?
Dergelijke gevallen doen zich meer voor." Hoe vreemd
soms enkele gemeenten te werk gaan voegt het Dagblad
van Zuid-Holland en 'sGravenhage hierbij-blijkt ook
daaruit, dat er o. a. in Zeeland eene gemeente is. die ook
van het traktement voor den predikant bestemd,een deel
voor zich achterhoudt en uit armen fondsen een gedeelte
van het onderwijs bekostigt.
Te Rotterdam bestaat het plan. ter oprigting van
een monument, ter eere van G. K. graaf van Hogendorp,
die aldaar is geboren.
In den Rijnjialtz is de handel in tabak zeer levendig,
naar inen uit Manheim berigt. De voorraad is echter zoo
groot, ten gevolge van den buitengewoon voordeeligen
oogst, dat er het aanstaande voorjaar in verre na de helft
niet zal zijn opgeruimd, al blijft de omzet zoo ruim als
thans het geval is. De jongste oogst bestaat bijna geheel
uit geringe soorten; dekblad is dit jaar bijna niet gewonnen.
Dezer dagen is te Great Yarmouth in 43jarigen
ouderdom overleden Robert Hales, in Engeland als de
Norfolksche reus bekend. Hij had eene lengte van 7 voet
6 duim en woog452 pond. Barnuin heeft,door hem in Ame-
rika te laten bezigtigen. schatten verdiend. In den arge-
loopen zomer is hij aan koningin Victoria voorgesteld, die
j hem een gouden horlogie en ketting schonk.
Dmgsdag morgen heeft de hoogeveensche matroos,
die onlangs in een boot of jol van Amsterdam over de
Zuiderzee naar Zwartsluis en van daar naar Hoogeveen is
gevaren, weder met de zelfde boot de terugreis naar Amster
dam aanvaard. Ieder deskundige beschouwt die reis als een
groot waagstuk, daar die matroos bij de minste windsver-
heffing in groot gevaar kon vevkeeren.
Te Arnhem hebben de gezamenlijke huurkoetsiers
verklaard dat zij oj» den feestavond tot herdenking van
Neêrlands onafhankelijkheid op heden geene rijtuigen
zullen verhuren, ter voorkoming van ongeregeldheden.
Te Duffel is zondag 31 oktober het borstbeeld van
Cornelis Kiliaen in de raadzaal van den gemeenteraad ont
huld. Kiliaen was te Duffel geboren; later woonde hij te
Antwerpen en werkte daar in vereeniging met Christoffel
Plantijn. Zijn woordenboek van denederduitsche taal doet
hein oj) diebülde aanspraak maken.
De Se'maphore meldt dat de pastoor van een ilorjije
in Italië den naam van den heiligen Ernest van de lijst der
j heiligen heeft weggeschrapt. omdat de beer Ernest Renan
j naar hein is genoemd. Ook weigert hij kinderen te doopen,
j die den naam van Ernest dragen.
I De koning van Italië heeft den heer Ernest Renan,
schrijver van „La vie de Jësus", benoemd tot ridder der
orde van den heiligen Mauritius en Lazarus.
Oulangs is ie Boston een reusachtig orgd voor de
eerste manl bespeeld het is meer den 60 voet hoog, 48 voet
breed en 24 voet diep, met 5474 pijpen, waarvan de grootste
32 voet lang-'sen gemakkelijk een volwassen man kan door
laten. Het effekt dezer muziek moet buitengewoon wezen.
Een engelsch geneeshepr, onlangs van Washington
teruggekeerd, berigt dat er, volgens officiële opgaven, onge
veer 50,000 man van het noordelijke leger in de hospitalen
liggen en dat 180.000 man, die gedurende den oorlog zijn
gekwetst, zoo dat zij niet meer kunnen dienen, om pensioen
solliciteren.
De Guernsey Star bevat de volgende korresjiondentie
„Aan den heer Victor Hugo. „Capreia. augustus 1863.
„Waarde vritïid! Ik heb oj> nieuw een uullioen geweren
noodig voorde italianen. Ik ben overtuigd dat gij mij zult
helpen in het bestrijden der noodige kosten. De gelden
zullen in banden van den beer Adriano Lemari, onzen
penningmeester, worden gesteld, (get.) „De Uwe, G. Gari
baldi."
(Antwoord.) „Aan den generaal Garihaldi.
„Hauteville-house. Guernsey. 18 nov, J8(3*3, „Waarde
Garibaldi Ik ben afwezig geweest, waardoor de ontvangst
van uwen brief en die van mijn antwoord vertiaagd zijn
geworden. Ingesloten vindt gij mijne bijdrage. Gij kunt met
verirouwen rekenen op het weinige wat ik ben en het weinige
dat ik doen kan. Ik zal, wanneer gij het dienstig acht, bij de
eerste gelegenheid mijne slem verheffen. Gij zult het inilli-
oen geweren noodig hebben, en vooral het mdlioen armen,
het uullioen harten en het mdlioen zielen. Z j zullen opda
gen. (ge1-) „Uw vriend, Victor Hugo."
Meteorologische waarnemingen,
gedaan op 's rijks werf te Vlissingen, des middags 12 ure.
November 1863.
Datum.
Win
li
SJ
c2
Kracht.
Barometer
bij Oo.
G
d
O."53
co
eï
22 W.t Z.
10
759 5
9.4
0.85
8 00
0.2
23 W.ZVV.
4
760 4
9.7
0 89
8 45
00
24 Z. 'AW.
6
762 l
9 6
0.95
9 00
0.0
25 ZWest.
5
766 5
10.4
0.93
9.74
0.1
26 ZO.t.O.
5
774.1
9.8
0.95
9 10
0.0
27
ZO.t.O.
4
773 7
772.3
72
091
7 60
00
28.Z. ZO.
5
5.4
0.35
6 36
0.0
Aanmerkingen,
ligt bevr licij held.
ligt hew.heij.held.
dik bew.heij.mist.
betrokken mistig,
betrokken mist.
mist ligt bew held
helder hcijig.
sav. 11 u.35gr.
'sav.li u. 33 gr.
Thermometers tand
28nov. 's morg. 7 u. 35 's midd. I u. 42
29 's morg. 7 u. 33 's midd. I r.. 40
30 'smorg. 7 u. 30 's midd. 1 u. 36 gr.
Staten generaal.
tweede kamer.
In de zitting van vrijdag, ten 10 ure geopend, zijn in de
eerste plaats aangenomen een aantal naturalisatiewetten.
Over het wetsontwerp betrekkelijk de naturalisatie van E.
Rössler verlangde de heer van Eek, dat de regering zich
streng zou houden aan de bejialingen van het burgerlijk
wetboek ten ojizigte van het dragen van namen; bij dat
betrekkelijk A. de Bourbon, betoogde de heer van Heems
kerk Az.. dat een persoon, in Engeland geboren, volgens
de engelsche wetgeving bi ïtsch onderdaan was, en dat het
stelsel van den vorigen en van dezen minister van justitie
s'eeds was geweest om die reden geene engelschen te natu
raliseren. De heeren van Eek en van Goltstein verklaarden
zich op nieuw tegen dat stelsel; eersigenoeinde meende
even wel dat de minister volgens zijn systeem geen beroep
kon doen op de fransche wetgeving ten gunste van den beer
de Bourbon, terwijl hij bezwaar had tegen het gemis eener
geboorte akte. De minister van justitie antwoordde dat
volgens een advies van een der raadslieden der engelsche
kroon de betrokken jiersoon geen engelsch onderdaan was,
en dat hij kon volstaan inet eene akte van bekendheid.
Dat wetsontwerp werd aangenomen met 49 tegen 3
stemmen.
Het wet-ontwerp tot het verlengen van den termijn
bedoeld bij art. 9 der wet op het nederlanderschap. tot het
overleggen der verklaring dat men de naturalisatie aan
neemt, ten behoeve van tien heer Rödltch, werd bestreden
door de heeren Dumbar en Beijina opgrond dat men niet
van den wenelijken regel moest afgaan en liever op nieuw
de naturalisatie aanvragen, maar desniettemin aangenomen
met 45 tegen 6 stemmen.
Daarna is de beraadslaging geopend over hoofdstuk V
I der staatsbegrooting voor 18(54 (Departement van bmnen-
lan dsche zaken).
Drieërlei jmnten werden daarbij behandeld. De heer
Groen van Prmslerer kwam uitvoerig op zijne wenschen
omtrent de toepassing der wet op het onderwijs tern» en
eisehte voor de bijzondere school van de regering, dat z de
gemeenten zou beletten kosteloos Openbaar onderwijs te
verstrekken. Hij somde een tal feiten op om aan te tonnen,
dat het bijzonder onderwijs in alle Opzigten werd belem
merd. b. v. de vveigering om kinderen, die niet gevakcuieerd
waren, op bijzondere scholen toe te laten, en de partijdig,
heul van het scliooltoezigt 0|i het openbaar en b j «ouder
onderwijs. Breedvoerig wederlegde de spreker de rede van
den heer Ilugenholiz, hij de algemeene beschouwingen
gehouden. De heer Hugenholtz antwoudde, dat de
feiten, door den lieer Groen van Prinstereraangevoerd.de
door hem vooropgezette stelling, belemmering van het
bijzonder onderwijs door de regering, niet bewezen, en dat
hij hetevangelie ook wensch'e onderwezen te zien.maar zoo
dat allen daarmede konden instemmen. Tegen deze laatste
bewering kmim de heer van Nispen van Sevenaer op. De
maat voor dat evangelie zou door onbevoegden welligt
worden bepaalden lot ergerlijke konsekwentiën aanleiding
kunnen ge*en.
De heer de Meester wees op de toenemende zucht tot
centralisatie hij de regering en besprak de ci kulaire van
den ntinis er betrekkelijk den post voor ververschingen voor
siembureaux oj» de gemeeniebegrootingen en de weigering
tot verhooging der bezoldiging der burgemeesters enz. De
heerCool vroeg inlichtingen omtrent den stand der zaak van
de doorgraving van Holland, en wat geschieden zou, als de
jiartikuliere nijveiheid te kort schoot. De minister ant'
woordde dat de door den heer de Meester aangehaalde fei
ten geenszins bewezen de zucht der regering lotceniralisatie»
De jiost van ververschingen voor stembiueaux kon weder
leiden tot vro ger bestaande misbruiken en daarom had de
regering eemnudig de aandacht van gedejiuteerde staten
oj) het feit gevestigd.
Wat de verhooging der bezoldiging van burgemeesters
hetrof. wenschte de regering slechts de regelen te kennen
naar welke die verhooging plaats moest grijpen, maar zij
verlangde de autonomie der gemeenten niet te krenken.
Van de zaak der doorgraving kon de minister niets an
ders zeggpn. dan dat hij heden morgen officieus had verno
men, dat de hooj) bestond morgen de maatschappij tekunnen
konstituëren. Hij kon zich echter niet uitlaten wat de rege
ring doen zou, bijaldien ook deze tweede jmging mislukte.
Op eene vraag van den heer van Asch van Wijck ver
klaarde de minister het wetsontwerj) betrekkelijk de ontbin
ding van den raad der gemeente Heemstede weder te zullen
indienen.
Vervolgens zijn de eerste 50 artikelen zonder diskussie
aangenomen. Bij de beraadslaging over de vierde afdeeling
(waterstaat en publieke werken), drong de heer van Nispen
van Sevenaer aan op de wet tot het *eileenen *an konces-
siën. De minister zou deze wet zoo spoedig indienen, maar
kon geen hepaild tijdstip aan wijzen. De lieer Ileydetirijck
achtte het bi.lijk, dat van regeringswege subsidie werd ver
leend voor den spoorweg van Nijmegen naar de duitsche
grenzt-n. De minister ani woordde, dat. werd dit subsidie
verleend, meerdere aanvragen zouden volgen. De lieer van
Keikwijk drong aan op herziening van het reglement van
1829 op de middelen van vervoer.
O,» eene vraag van tien heer Begram naar tien stand der
aange» raagde koncessie Biedms. voor de lijn van Dordrecht
langs Gorinchem naar Nijmegen, antwooulde de minister
dat nadere plannen werden te geinoet gezien.
Na de hehatideling van het hoofdstuk zal beraadslaagd
worden over bet wets-ontwerp houtlende vaststelling der
begrooting voor de staats-spoorwegendienst 1864.
Zaturdag is de beraadslaging voortgezet over tie artikelen
van hoofdstuk V.
Bij art. 70 betrekkelijk tie kosten van toezigt op 's lands
gehouwen, stelde de heer van Bosse een amendement voor,
strekkende om tien post met f 4300 te verminderen, waar
door geen gevolg zou kunnen worden gegeven aan het
denkbeeld om eene vaste kommissie van toezigt te benoe
men. De heeren van Bosse, Storm van's Gravesande, va:i
Kerkwijk en van Nispen van Sevenaer bestreden het rege
ringsvoorstel tie kamer had vroeger in deze zaak eene
beslissing genomen; voor onderhoud van gehouwen was
geene kommissie noodig en het was beter afzonderlijke
kommissiën voor elk nieuw gebouw te benoemen. .Vlet eene
vaste kommissie zou men het doel niet bereiken. De minis
ter en de heer van Diggelen bestreden het amendement.
De behoefte aan toezigt was gebleken en de regering kon
ten op/.tgie der nieuwe gehouwen niets doen. zonder meer
voorlichting. Ten slotte werd het amendement met 32
tegen 31 stemmen aangenomen.
Op art. 90 stelde de heer van Bosse als amendement voor
het subsidie in de kosten van herstel van stormschade aan
den Noorder-IJ-en Zeedijk te laten vervallen. Hij betoogde
dat het hier een beginsel gold en niet een cijfer. Door een
vorig ministerie was aan den koning een reglement ter
bekrachtiging voorgedragen, vastgesteld door de provin
ciale staten van Noord-Holland, waarbij een maximum was
bepaald tot de b jdragen van den jiolderin zekere geval
len moest de staat een subsidiegeven. Spreker betoogde nu
dat de wetgevende magt hare goedkeuring moest verleenen
aan elke zelfs voorwaardelijke verpligting, aan den staat
I opgelegd; dit was hier niet geschied en daarom weigerde
spreker een subsidie te verleenen. De heeren Mensonides,
