BIHTOLOl).
Algemeen overzlgt.
De fransche Moniteur bevat de antwoorden van Rusland
aan de hoven van Engeland en Frankrijk. Het officieel orgaan
bepaalt zich niet alleen tot de roededeeling van den tekst,
maar voegt er nog bij dat deze dokumenten den weg openen
tot toenaderingen de grondslagen bevatten van onderhande
lingen, welke tot eene overeenkomst moeten leiden tusschen
de verschillende hoven, die thans de middelen beramen om
de billijke belangen va» Polen te waarborgen.
De strenge maatregelen der fransche regering tegen de
dagbladpers verdubbelen naar mate het tijdstip nadert waarop
de verkiezingen zullen plaats hebben. Bijna geen week w er
in den laatsten tijd zonder „avertissement" of „communiqué"
voorbij gegaan, en nog onlangs werd het Journal desdébats
door de ijzeren hand der regering getroffen, welke sedert kort
ook zelfs den fluweelen handschoen niet meer noodzakelijk
beeft geacht. Thans is het Journal de Rennes voor twee maan
den opgeheven wegens de opname van een artikel, hetwelk
„lasterlijke aantijgingen voor de keizerlijke regering en aan
vallen tegen de waarde welke aan den keizerseed moet ge
hecht worden" bevatte. Wij hebben zegt de heerNefftzer
bet geinkrimineerd artikel niet gelezen maar het zij ons ver
oorloofd in het algemeen aan te merken dat wij deze strenge
handelwijze met het oog op de aanstaande verkiezingen in
dubbele mate betreuren. Het wordt thans algemeen afge
nomen dat deze zullen plaats hebben in het laatst van roei of
in het begin van junij, zoo dat aan het Journal de Rennes
juist gedurende dit tijdvak het stilzwijgen is opgelegd. Dit is
niet alleen voor de vrijheid van diskussie betreurenswaardig,
maar ook voor de regering zelve, welke naar onze meening
met de grootste zorgvuldigheid zelfs den schijn behoorde te
vermijden van te willen zegevieren door intimidatie.
Men heeft dezer dagen verzekerd en ontkend dat de prins
en prinses van Wallis een bezoek te Fontainebleau zouden
komen afleggen. De fransche Moniteur bevat thans de ver
klaring dat het berigt, volgens hetwelk de prins van Wallis
aldaar verwacht werd, onjuist is. De groote toebereidselen,
welke echter tot de ontvangst der vorstelijke personen te
Fontainebleau werden gemaakt, doen het waarschijnlijk
voorkomen dat het bestaan hebbende plan opgegeven is.
Het verblijf van russische troepen op pruissisch grondge
bied en de inkwartiering van russische soldaten bij de inwo
ners van Inowrazlaw heeft in het huis van afgevaardigden te
Berlijn eene motie van den heer Carlovvitz ten gevolge gehad.
De minister von Eulenbmg heeft daarop geantwoord dat de
keizerlijke troepen wel is waar de grenzen waren overgetrok
ken, doch dat men deze niet had ontwapend daar dit bij geeue
enkele wet wordt voorgeschreven. Wat de inkwartiering
betreft, zeide de minister, het schijnt dat deze ten gevolge van
bijzondere overeenkomsten heeft plaatsgehad, terwijl de be
woners zich daartegen ook niet verzet hebben. De bewering
dat bij kabinets order aan de pruissische burgers de in
kwartiering van russische soldaten zou zijn opgelegd was
overigens, volgens den heer von Eulenburg, onjuist.
Volgens eene mededeeling uit Weenen heeft de oostenrijk-
sche regering den vroegeren poolschen diktator Langiewicz uit
de citadel van Krakau naar Josephstadt doen vervoeren om
dat hij eene poging tot ontvhigting had aangewend. Aan zijn
bewaker had hij namelijk driehonderd florijnen aangeboden
om hem te laten ontvlugten, met bedreiging tevens om hem te
zullen nederschieten als hij den toeleg verraadde. De bewaker
gaf hiervan aan de autoriteiten kennis, die bij ingesteld onder
zoekalles tot deontvlügtinggereed vonden. Langiewicz moest
door middel van een touwladder uit het venster den grond
bereiken en in het nabij gelegen dorp Ratschau een rijtuig
gereed vinden om zijne vjugi voort te zetten.
Deelden wij dezer dagen het gerucht mede dat de mexi-
kaansche vesting Puehla steeds hevigen tegenstand bleef
bieden en twee malen eene bestorming der franschen had
afgeslagen, thans is, naar men zegt, te Cadix in Spanje het
berigt uit Vera-Cruz ontvangen dat de generaal Coroonforr,
die tot ontzet van Puebla was komen opdagen, teruggeslagen
is en de kommandant der vesting Ortega, die met 15.UU0 man
getracht had zich door het fransche leger in de rigting van
Mexiko heen te slaan, gedwongen werd binnen de muren
terug te trekken. De kommandant had daarop eene kapitu-
latie .voorgesteld aan den generaal Forey, die evenwel eene
overgave op genade of ongenade geëischt had.
JEnjjeland.
De eigenaars van bet door gekonfedereerde kruïssers prijs
gemaakte schip Peterhoff hebben de volgende kennisgeving
var. het Foreign-Office ontvangen
„1 mei.
„Mijne heeren, ik heb van graaf Russell den last ontvan
gen om u te berigten dat de heer Seward, bij missive van 15
april, aan lord Lyons heeft kennis gegeven dat de regering
der Vereenigde Staten bepaald heeft dat het uitvoerend be
wind thans op geenerlei wijze tusschen beide behoorde te
komen ten opzigte eener teruggave van de Peterhoff, maar
dat de attorney der Vereenigde Staten te New-York bevel
heeft ontvangen om roe' den grootsten spoed de zaak af te
doen. „E. Hammond."
De koninklijke akademie van schoone kunsten te Lon
den. heeft zaturdag haar jaarlijksch diner gegeven in haar
lokaal in Trafalgar-square, onder voorzitterschap van sir
Eartlake.
Behalve door 170 genoodigden werd het feest bijgewoond
iloor den prins van Wallis, prins Lode wijk van Hessen en den
hertog van Cambridge. In de toasten werden de politieke
aangelegenheden onaangeroerd gelaten, terwijl overigens de
prins van Wallis de op hem door den president uitgebragte
toast aldus beantwoordde:
„Met een levendig gevoel i&n genoegen, trotsch en leedwe
zen wensch ik u zoowel uit mijn naam als uit dien van het
koninklijk stamhuis dank te zeggen voor de welwillende
woorden, door sir Eastlake jegens mij geuit en voor de
hartelijke wijze, waarmede deze geëerde vergadering dien
toast heeft aangehoord. (Toejuichingen}.
„Ik kan echter oji dit oogenblik mijne gedachten niet afhou
den van de herinnering aan mijn waarden en betreurden va
der. Het schitterend voorbeeld door hem aan mij gegeven
moet mij aanmoedigen in mijne pogingen om zijne voetstap
pen te drukken (levendige toejuichingen j en, wat ook in mij
te misprijzen moge zijn, ik ben ten minste verzekerd evenzeer
belapg testellen in de instellingen, welke ten doel hebben om
kunsten en wetenschappen aan te moedigen,als dit met hem
het geval was (toejuichingen,) en meer bepaald nog inden
voorspoed der koninklijke akademie (levendige toejuichin-
genL
„Ik verzeker deze vergadering van mijnen.dank voor den
toast, welke op de prinses van Wallis is uitgebragt en ik waar
deer zeer de gevoelens ten haren opzigte uitgesproken. (Da
verende toejuichingen.) Ik weet overigens dat ik slechts hare
gevoelens uit door de verklaring dat haren dank daarbij de
mijne evenaart.
„Ik voeg er bij dat geen van ons beiden ooit vergeten zal op
welke wijze onze echtverbindtenis door de natie is gevierd,
(toejuichingen) er. ik zou meer dan ondankbaar zijn als ik
niet de herinnering behield aan de welwillende ontvangst,
welke mij hier bij uwe jaarlijksche vereeniging te beurt is
gevallen. (Herhaalde daverende toejuichingen.")
Rusland.
Wij hebben vroeger wel eens gesproken van de verschil
lende staatspartijen, welke onder de russische natie zelve voor
de regering het voorwerp waren van voortdurend mistrouwen.
Omtrent de bestaande voornemens der russische handelings-
partij en de poolsche, treffen wij thans in een der oostenrijk-
sche dagbladen eenige mededeelingen aan, waaraan wij bet
volgende ontleenen
Men herinnert zich dat reeds korten tijd na de veldtogten
van Napoleon in Rusland geheime revolutie-komités beston
den, welke zelfs onder hoog geplaatste personen medeleden
telden, gelijk onder meerderen met prins Troubetzkoï het
geval was. In het tijdsverloop van 1820 tot 1830 waren deze
vereenigingen zelfs reeds vrij talrijk en goed georganiseerd.
Hun voornemen was om door eene revolutie te bewerken
dat Rusland een soort van statenverhond werd in den vorm
der amerikaansche unie, voornamelijk zamengesteld uit Sla
vonische republieken en met toetreding van andere gewesten,
gelijk de Donau-vorstendommen. In 1825 werden er te
Kieuw door gedelegeerden der russische en poolsche vereeni
gingen twee konferentiën gehouden, welke echter tot geen
resultaat leidden, daar de russen den republikeinschen rege
ringsvorm en de polen den monarchaal-konstitutionelen voor
stonden. Op dit oogenblik staan Hertzen en Bakunin aan
het hoofd der russische revolutionaire partij.
De geheime vereeniging welke zij besturen heeft tot leus
aangenomen „landbezit en vrijheid," en haar programma is
volkomene vrijverklaring der boeren en toekenning van land
bezit aan deze. Zij tracht overigens de bestaande russische
regering omver te werpen en eene konfederatie der-oude pro
vinciën van het keizerrijk tot stand le brengen. Zij willen
alle verlangens der polen voldoen opdat deze zich met haar
mogen vereenigen. Eenigen tijd geleden werd er tusschen de
hoofden der beide partijen eene korrespondentie geopend
waarbij het centraal poolsch bestuur het initiatief nam. Djt
verklaarde zich ten gunste van de vrijverklaring der lijfeige
nen, en van het beginsel der vrije beschikking van iedere
nationaliteit over haar lot, in Polen optredende door de ver
eeniging der polen, 1 ithauers en rutheniërs, zonder oppermagt
van een dezer volken,- deze eerste brief zweeg echter over den
regeringsvorm, en maakte den gunstigsten indruk op de
hoofden der russische partij. Zij beantwoordden op 10 oktober
den brief door eene verklaring van levendige sympathie cn
uitten de hoop op eene verbroedering der revolutionaire
komités in Rusland en Polen. Ter zelfder tijd deed de redak-
tie van deKolokol een beroep op de russische officieren in het
poolsch koningrijk, om hen krachtige pogingen in het werk te
doen stellen ter voorkoming eener ontijdige uitbarsting des
opstands maar om met «le polen te strijden als het juiste uur
daartoe zou geslagen zijn. De lente van 1863 was tot het tijd
stip der uitbarsting van den opstand gekozen-, de russische
regering had echter waarschijnlijk daarvan kennis gekvegen
en beval nu de gewelddadige rekrutering om den opstand
te doen verstikken en hem te doen mislukken door eene
ontijdige uitbarsting uit te lokken. Het wantrouwen van
het goevernement jegens de officieren en het gebrek aan
krijgstucht der soldalen, hetwelk daarvan het gevolg was,
deden wreedheden bedrijven welke den opstand algemeen
maakten. liet godsdienstig element deed nu insgelijke zijn
invloed gelden, terwijl vele russische officieren tot de opstan
delingen overliepen, ten gevolge waarvan deze, vooral ook
daar zij de sympathie van de fransche militairen ondervon
den, talentvolle bevelhebbers erlangden. Het schijnt dat ook
in Rusland zelf eene expeditie georganiseerd wordt tot hulp
der polen. Men berekent het aantal der manschappen, welke
deze zullen uitmaken, op vijf of zes duizend. De talrijke
moeijelijkheden waarmede dergelijke expeditie te kampen
zou hebben om het tooneei des opstands te bereiken, waar
borgen daaraan echter geen gunstigen uitslag,
M E1V« ELINQEN
Iets over de eerste dagbladen In lSuropa.
Wanneer men beschouwingen leest over de verschillende
uitvindingen welke in den loop der tijden in Europa zijn ge
daan, en over de personen waaraan daarvan de eer moet voor
den toegekend dan zal men er immer de clausule bij verthéftL
vinden: voor zoover de chinezen zulks niet reedssed.er|t/ón-
heugchelijke tijden hebben geweten en toegepast. TerwijVdït
raet zoo vele uitvindingen het geval schijnt te zijn. raag qien
zich volgens Voltaire in zijne Dictionnaire philosophiqué óojc,"
voorstellen dat de chinezen reeds sedert langen tijd aan hun
ontbijt in de morgenbladen de verslagen van proefnemingen
met geschut lazen, vóór dat eenig sterveling in Europa ooit
van kruid of dagbladen had gehoord.
Veiligheidshalve hebben wij dan ook uitdrukkelijk in het
opschrift dezes slechts „iets" beloofd over de eerste dagbladen
„in Europa" èn om het wonderlijke chineesche volk buiten
rekening te kunnen laten èn omdat er zoo weinig omtrent
bekend is.
De gegevens voor eene volledige geschiedenis der dagbla
den zijn zeer schaarsch en het gaat daarmede als met die van
zoo vele andere uitvindingen, waarvan meu de voordeelen
geniet zonder zich te bekommeren om haren oorsprong.
Wij ontvangen in de gewesten waar de kommunikatie de
trekschuiten-periode en het diligence-tijdperk heeft doorge
worsteld en derhalve geen sneeuw of vorst behoeft te vreezen,
de morgen en- avondbladen op zulk een geregeld uur, met
tijdingen opgevuld van alle oorden der wereld; wij vinden dit
zoo natuurlijk, dat wij bijna zouden beginnen te denken
als wij ons daarvoor de moeite wel willen geven dat dit
alles altijd aldus heeft plaats gehad.
Toeh was er een tijd dat alles geheel anders was en het ei
genlijk begrip van dagbladea of couranten is slechts een paar
honderd jaren oud.
Hadden echter de vroegere beschaafde volken geen gere
gelde dagbladen; zij hadden iets hetwelk daarvan de plaats
verving.
Reeds in de oudste tijden vinden wij sporen van geschriften,
welke min of meer geregeld belangrijk nieuws uit andere
streken bevatten. De grieken hadden hunne ephemerides,een
soort van historische annalen waaraan men echter meent, dat
elk begrip van onze dagbladen vreemd is geweest. Bij de
romeinen, wier eigenbelang eene kennis van belangrijke ge
beurtenissen in verre gewesten wenschelijk maakte, waren
reeds vroegtijdig de annates pontiticum in zwang, op welke
wijze evenwel meer in het hijzonder belangrijke historische
gebeurtenissen en godsdiensuge aangelegenheden werden
opgeteekend.
Later verschenen de acta diurna, waarin niet alleen gelijk
in de annales slechts historische feiten voorkwamen en voor
namelijk zaken betrekkelijk de godsdienst en hare plegtighe-
den werden ojigeteekend, maar ook bijzonderheden van dage-
lijksch belang werden vermeld.
In deze geschrevene bladzijden vond men in la teren tijd
zelfs bijzonderheden vermeld, welke reeds aan onze moderne
dagbladen doen denken: ongelukken, misdrijven, benoemin
gen van magistraatspersonen, beschrijving der volksspelen en
reeds toen vertoonde zich bij de romeinen de begeerte om in
de acta diurna te staan vermeld. Zoo leest men bij Dio Cas-
sius dat Livia in de acta eene lijst liet plaatsen van de senato
ren en aanzienlijke personen, die haar bij zekere gelegenheid
een bezoek hadden gebragt. Dat het begrip van diskussie of
polemiek vreemd was aan deze acta diurna zal geen betoog
behoeven; men kan hen beschouwen als iets, hetwelk ons aan
eene soort van staatscourant doet denken.
De acta diurna hebben in later tijd eenige wijzigingen on
dergaan, waaromtrent wij echter hier mei in bijzonderheden
willen treden; genoeg dat wij gewezen hebben op enkele spo
ren van hetgeen wij onder den oorsprong nieuwsbladen ver
staan hebben. Na den \al van het keizerrijk ziet men echter
deze sporen geheel verdwijnen, daar de „barbaren," welke het
wegstervende romeinsche rijk eindelijk deden ineenstorten,
geen begrip schijnen gehad te hebben van dergelijke versprei
ding der nieuwstijdingen.
De moderne volken, waarvan het sociaal leven in den eer
sten tijd nog zoo weinig was ontwikkeld, hadden geene be
hoefte aan dagbladen, en de weinige betrekking, zamenhang
en gemeenschap, welke tusschen de verschillende gewesten
des rijks en in de gewesten zelve tusschen de met wallen en
sloten omgeven versterkte steden bestonden, beperkte den
gezigtskring der individuën al tot zeer kiemen omtrek. Dat
het buiienlandsch nieuws behalve aan zeer groote handela
ren en dit nog slechts ten deele toen nog minder belang
inboezemde dan thans nog wel bij velen het geval is, was
natuurlijk.
De godsdienstoorlogen in Nederland en Duitschland en de
gemakkelijkheid der nieuwsverspreiding door de drukkunst,
deden de nieuwsbladen geboren worden, wier vorm echter nog
geheel verschilde van de tegenwoordige. Godsdienstoorlogen
plegen de aanhangers eener zelfde partij naauwer aan elkan
der te verbinden en belang te doen stellen in de lotgevallen
van een gedeelte der partij, waartoe men behoort, zij het ook
in andere streken. De eerste sporen van nieuwsbladen zijn
derhalve te zoeken in de zestiende eeuw, en de eerste berigten
hebben vooal betrekking op ons vaderland en Duitschland.
De natiën «lie elkander de verschijning van het eerste dag
blad betwisten zijn Nederland, Frankrijk, Engeland en Ve
netië. Wij willen hier deze pnoriteits-kwestie slechts even
aanstippen en ten slotte die eerste nieuwsbladen nog kortelijk
bespreken.
Volgens de venetianen duidt het woord gazctta genoeg
zaam aan dat zij door in den oorlog met de turken om de
volksnieuwsgierigheid te bevredigen een resume'der krijgs-
gebeurtenissen op de markt aan het volk te doen voorlezen,
waartoe ieder een muntstukgazetta moest betalen, in Europa
het eerste dagblad grondvestten. In Duitschland worden door
den heer Sichel in het tijdschrift Athenaeum francais van
2 september 1854, de eerste nieuwsbladen gezocht, daar de
„notizie scritte" te Venetie nog slechts in hare eerste levens
periode waren, toen reeds te Augsburg Ordinari-Zeitungen
.en Extraordinari-Zeitungen werden uitgegeven, ontstaan uit
de berigten der korrespondentiën.van verschillende handels
huizen, welke van algemeen
In'Engeland vond men geiHjffcïTde de laatste jaren derrege-
ring van Elisabeth eene soorFyan vliegende blaadjes „news"
welke gebeurtenissen bevatfen van het vaste land, terwijl
later aan hunne verschijning'ëene zekere periodiciteit werd
gegeven en de weekly News Verden uitgegeven.
