6t)
ft
terkunde." Gij zult mij moeten toestemmen dat dit vonnis
niet behoort tot de malsche, en men na zulk eene veroordee
ling geneigd is de vraag op de lippen te nemen Zijn de taal-
kongressen dan niet overtollig? Doch ik wil hopen, dat het
zevende (een heilig getalzich van al de opgesomde zonden
zat weten te spenenen het in tegendeel, behalve tot de
iiaauwere verbroedering van Noord en Zuid, ook tot de bevor
dering der kennis van onze taal zal medewerken, en menig
goed gesproken woord, menigen heerlijken wenk, menig weg
slepend dichtstuk zal opleveren. Of ik het programma nu niet
bespreken zou? Hoor eens, ik ontleed nooit menu's vooraf,
en vooral doe ik dit ongaarne letterkundige menu's. Ik ben,
zoo als gij weet, geen geboren kritikus en rangschik mij on
gaarne bij de parasieten van onze letterkunde, die alleen
voortbrengen wanneer zij zich aan het werk van een ander
kunnen vastklampen, als een kaper-matroos aan den bodem
van vriend of vijand, mits hij er slechts buit door behale; dat
is hier: de lofspraak en bewondering der omstanders, in uit
drukkingen als deze gekleed Wat weet die man alles! welk
een talent! welk een genie! wat zou die groote geest zelf niet
scheppen, als hij maar wilde! en wat men dan al verder lioort
uit den mond der gapende menigte. Daarom, vertrouw ik,
zult gij mij van eene taak verschoonen die zoo zeer met
mijn karakter in strijd is. Op zijn tijd hoop ik u, met de
meeste bescheidenheid echter, mijne meening te zeggen,
over wat ik zal hooren in de grijze veste, die haar naam
dankt aan de brug, waarom heen zich in de middeneeuwen
de stad vormde, die toen een der rijkste handelsplaatsen
van Europa was, en door Ledeganck gij kent dien eersten
der belgische dichters van den tegenwoordigen tijd op
het voetspoor van Byron, die het van Griekenland getuigde,
vergeleken is bij een doode maagd, op den eersten droeven
doodsdag, eer nog de vinger der vernieling de schoonheids-
lijnen had gekrenkt. Voor heden zij het mij nog veroorloofd
u de lezing van „De drie zustersteden" diens vroeg ontslapen
zanger aan te bevelen gij zult er u een denkbeeld uit kunnen
vormen van Gent, Brugge en Antwerpen ten jare 1848, en in
uw hart, na genoten lektuur, de nagedachtenis zegenen van
een man, die aan dichterlijke bezieling, steeds diepe studie
van zijn onderwerpen paarde, benevens een gekuischten
smaak, die slechts aan weinigen in die mate gegeven is, als hij
in dezen zijnen zwanenzang heeft ten toon gespreid. En na
mij van dezen broederpligt te hebben gekweten laat ik hier
een Welkomgroet volgen, die tot opening van het kongres,
door de koninklijke koorzangmaatschappij van Brugge zal
worden gezongen, alvorens de voorzitter der regelingskom
missie van het kongres tot het uitspreken van zijne rede
voering zal overgaan. De sekretaris van het kongres, de heer
KarelVersnagen, is daarvan de vervaardiger; de heer Souwein
heeft hem op muziek gebragt.
Weest welkom in dees oude stad,
Weest welkom in de bakerraat
Der kunsten en der vrijheid!
Welhaast vervuld met zoete blijheid.
Reikt 't brugsche volk de broederhand,
Aan 't Denkerskoor van Nederland!....
Hoort gij des beijaards 1) huppelende toonen?
Hoort gij den ijzeren mond
Der heldre klok, die Breydels 2) zonen
Ten strijde voor de vrijheid zond?
Ziet gij die kennis vaandels zwieren?
Die grijze gevels opgetooid?
De brugsch^ maagd, die ook wil kermis vieren
En schooner schijnt dan ooit?
Ziet gij dit digt gedrang langs markt en stegen?
Dit alles heeft een enkel doel
Want groot en klein gaat zijn verlichters tegen
En in de ziel ontstaat het eergevoel.
Het roemrijk Brugge lag verzonken
In eenen slaap den dood gelijk
Het had zijn levenskracht verdronken
In bastaardij, dit smachtend slijk!
Voor alles bleef het even killig:
't. Geleek een ligchaam zonder ziel
't Was zelf zijn grootheid onverschillig,
Omdat het al te diepe viel!
Maar zietnu komt het weêr in leven
En viert zijn tale hoog en luid,
Door vroeg'ren geestdrift aangedreven,
Bij 't broederfeest van Noord en Zuid!....
Brugge is toch niet gansch verloren
Voor de vaderlandsche zaak.
Welligt, als ge uw stem doet hooren,
Strijders voor de moederspraak.
Daagt voor Brugge een blijde morgen.
Wordt het wakker als weleer,
Om voor zijn bestaan te zorgen,
Voor zijn grootheid en zijn eer!....
Daarom weest welkom in dees stad!
Weest welkom in de bakermat.
Der kunsten en der vrijheid!
1) Klokkenspel op den Halletoren.
2) Jan Breydel was gildcmecster der slagters te Brugge cu speelde
een belangrijke rol in de woelingen, waaraan Vlaanderen iu liet begin
der 14e eeuw ten prooi was. In de worsteling van den opkomenden
derden stand tegen bet fransch despotisme van Philippe le Bel, verper
soonlijkt iudcivluitenant-generaal des konings in Vlaanderen, Jacques de
Cb&tillon, verwierf hij zich, even als andere voiks-aanvoerdersPieter de
Coning, Sporkin enz. grooto vermaardheid. Door 's konings vertegen
woordiger verbannen, overviel Breydel op 19 mei 1302 Brugge met zeven
duizend zijner aanhangers (clauwaerts genoemd naar de klaauwen van
den leeuw van Vlaanderen, die de fransche leliën scheen te bedreigen)
en verdreef Ch&tillon. In den slag bij Groeninglie, de sporenslag, voerde
hij met de Coning zijne brugsche stadgenooten aan, en bragt veel bij
tot den nederlaag van het fransche leger, waarin de bloera van den fran-
schen adel sneuvelde. Zijn naam wordt door de inwoners vau Brugge
steeds in ecre gehouden. Red.
Het hart vervuld met zoete blijheid,
Reikt 't brugsche volk de broederhand
Aan 't Denkerskoor van. Nederland
Gij ziet, de feestelijke stemming is opgewektgenoeg. Laten
wij nopen dat niet slechts de ontvangst (welke ons wacht, en
die zich uit alles wat is voorbereid, laat voorgevoelen schitte
rend te zullen zijn) aan de verwachting beantwoordt, maar
ook dat de vruchten die 't kongres zal afwerpen vele zullen
zijn. Moge bet blijken dat de vereeniging van zulk een aantal
vrienden der vaderlandsche taal en der taal van Noord en Zuid,
en van de letterkunde des gemeenschappelijken vaderlands,
de liefde voor beide zal bevorderen en aanwakkeren in de
harten van hen, die soms maar al te zeer nog offers brengen
aan de „spraak van basterklanken, waarin hyeen en valsche
shakals janken," zoo als Bilderdijk in een zijner tallooze knor'
rige buijen het fransch omschreef, toen het hem lustte die taal
met de spruit van 't zelfde grootsch latijn het italiaansch
te vergelijken. Moge hetgeen vergeefsche wensch zijn, waar
mede ik deze besluit, dat, op het morgen te openen kongres,
het van allen die daar zullen optreden openbaar moge worden
wat de zelfde groote meester in 't algemeen van de taal heeft
gezegd
Ken, stervling, ken geheel uw ziel in haar!
Zij maakt u mensch. S.
Meteorologische waarnemingen,-
gedaan op 's rijks werf te Ylissingen, des middags 12 ure.
Augustus september 1862.
Wind.
1
rs
2
a
"Ji
Laagste
4
ti
U 0*
a
.2 -o
temperat.
Aanmer
c
H
g
1°
g
1
en verschil
met de
kingen.
2
M
£H
g,ts
CO
2
hoogste.
31
NO ost.
7
763.4
18.4
0.07,10.7410.0
bewolkt.
1
No.t.O.
5
761.8
20.0
0.59
10.00
1.0
bew.heij. held.
2
W.t.Z.
1
756.9
17.4
0.90
13.53
3.1
dik bew.betr.r,
3
Zo.fc.Z.
10
756-5
17.6
0.58
8.56
3.0
ligt bewolkt.
4
W.NW
2
758.2
16.4
0.5S
8.28
0.0
ligt bew. held.
5
NOost,
3
757-5
17.2
0.74
10.94
0.0
bew.betr. natt.
6
West.
2
761.0
16.6
0.75
10.67
0.3
bewolkt.
Theriiiometerstand.
6 sept. 's morg. 7 5S 's midd. 1 u. 64 's av. 11 u. 60 gr.
7 's morg. 7 u. 01 's midd. 1 u. 67 's av. 11 u. 62 gr.
8 's morg. 7 u. 61 's midd. 1 u. 69 gr.
BUITENLAND.
Algemeen overzigt.
Met betrekking tot de italiaansche aangelegenheden
heerscht eene onzekerheid, die maar al te zeer de zwakheid
bewijst van het italiaansch ministerie. Nog is geen besluit ge
nomen omtrent de reglbank, die Garibaldi voor zich zal zien
verschijnen; nog missen wij bijzonderheden omtrent het ge
vecht van Aspromonte, nog is het onzeker of de soldaten van
het koninklijk leger, die Garibaldi zijn gevolgd, gefusilleerd
zijn. Het schijnt echter thans te blijken uit sommige berigten
dat het ministerie Ratazzi even weinig is ingelicht als het pu
bliek en nog geen rapport aangaande Aspromonte heeft ont
vangen wegens de aller bespottelijkste reden „dat Pallavicini
het te druk heeft met zijne vervolging der verstrooide vrijwil
ligers om dit nog te kunnen opmaken." De partikuliere be
rigten omtrent de handelwijze van den heer Pallavicini brand
merken hem daarbij steeds als eeu elleudigen verrader, die
door lage en onridderlijke middelen den generaal Garibaldi
in handen heeft gekregen.
l)e toestand van Italië begint overigens zeer hagchelijk te
worden. De bevolking is in hevige spanning, het ministerie is
weifelend.de bourbonschereaktiewoelten werkt.Italië is weder
om aan een afgrond genaderd en de regering moet zoo als
Le temps teregt aanmerkt öf een stap vooruit to t Rome 6f
een stap achteruil tot Frans II doen, dit is het onvermijdelijk
dilemma.
De geheele drukpers in Lombardije dringt op eene amnes
tie ten gunste vau Garibaldi aan en geeft aan alle gemeentebe
sturen tien raad, om een adres aan den kon ing te zenden, waarin
gratie voor hem wordt verzocht. Op die wijze zal's lands
waardigheid worden gered, want de gratie zal aangemerkt
moeten worden als een daad die van den volkswil is uitgegaan.
De maatregelen ter inscheping van troepen naar Mexiko in
de havens van Toulon en Cherburg worden met kracht voort
gezet. Men meent dan ook eene langdurige bezetting van
Mexiko te mogen voorspellen, en dicht aan keizer Napoleon
zelfs het plan toe, na de bezetting der mexikaansche gewesten,
de Zuidelijke staten van Amerika te erkennen en met zijn
mexikaar.sch expeditie-leger te ondersteunen.
Volgens een brief uit Belgrado aan de Ost Deutsche Post,
zou Rusland een observatie-leger bijeen trekken aan de Pruth,
ten einde dadelijk Turkije te kunnen binnenrukken, zoodra
eene vreemde mogendheid dit raogt bijstaan.
De konferentie te Konstantinopel isgesloten. De beslissing,
daarin genomen, heeft echter niet beantwoord aan de ver
wachting van Servië.
Engeland.
Aan een brief in Le temps uit Londen, ontleenen wij het
volgende
„Zaturdag avond bevond ik mij in een gezelschap, alwaar
verscheidene engelschen van verschillende opiniën bijeen
waren, toen eensklaps een berigt werd medegedeeld, door het
huis Rothschild ontvangen, dat ons allen ten hevigste trof
„Garibaldi was verslagen, gekwetst en gevangen genomen." Er
heerschte een oogenblik stilte, maar aller gelaat sprak. Gtp'i-
baldige vallen dooreen piemonteesch geweerschot, na Italië aan
Piemont te hebben gegevenGaribaldi behandeld alsrebeWn
een land dat op het hooren van zijn naam betooverd woijdt,
en dat hij gisteren nog slechts behoefde door te trekken öua
aller harten hem toegenegen te zien? Garibaldi bloedend in
een kasteel, besterad voor misdadigers,opgesloten, uitnaam
en op last van een vorst, wien hij twee koningrijken schonk!
i wie zou bij zulk een tooneel zich niet diep getroffen gevoelen?
„Als gij het artikel in The times hebt gelezen over dit be
treurenswaardig ongeval, meen dan niet dat daarin de gevoe
lens der engelsche natie worden uitgedrukt: ge zoudt haar
daardoor belasteren. The times gaat door, de uitdrukking te
zijn der publieke opinie. Somtijds is dit het geval, maar som
tijds ook,na te vergeefs te hebben getracht haar te leiden, legt
hij de wapenen neder, ontkent op den volgenden dag hetgeen
hij op den vorigen gezegd heeft, verguist wat hij had aan
gebeden, vergoodt wat hij had verguisd en herneemt met
vermetele vernedering van zijn plotselinge verandering de
heerschappij, die hij voor een oogenblik had verloren.
„Ziedaar hoe hij door het geklank zijner fanfares allen er
gernis geeft, wien de sombere overwinning bedroeft, die Italië
op zich zeiven heeft behaald, Italië dat binnen weinige dagen,
beter ingelicht zijnde omtrent den volksgeest, rouw zal dra
gen over den grooten krijgsman, wiens nederlaag thans ge
vierd wordt.
„Neen, Engeland heeft niet op zoodanige wijze gebroken
met de gevoelens van edelmoedigheid en zegt dat „het zich
verheugd" een man te zien sneven als slagtoffer van een edele
fout, die de eer zal blijven van zijn land en van zijne eeuw.
Lees de londensche dagbladen van The daily news tot The
morning herald, van The morning advertiser tot The morning
star, en gij zult kunnen zien of het gevoel dat hen belieerscht,
dat der „voldoening"is. Nooit, durfik zeggen, heeft in tegen
deel een volk levendiger deel genomen aan den val van een
groot man. De reden daarvan is dat het volk niet, zoo als The
times gelooft, meent dat Garibaldi met opgeruimd hart zijn
land in de ellende van den burgeroorlog heeft gestort, alleen
omdat zijne denkbeelden omtrent eenig punt verschilden van
die des eersten ministers.
„Men staat verstomd over de vermetelheid waarmede ern
stige mannen de kwestie bekrompen voorstellen om de ge
schiedenis te vervalschen.Garibaldi wilde de eenheid vanltaiië,
omdat hij gevoelde dat Italië zonder die eenheid niet kon
bestaan, hij wilde die eenheid voor hetgoeiernement tegen
het goevernement, voor den koning, tegen den koning. Wat
er nieuw, ongehoord diep rampzalig in dit treurspel was, is, dat
Garibaldi juist vervolgd, omsingeld en verslagen is door hen,
wier zaak hij met onwrikbaren heldenmoed tot de zijne had
gemaakt, door hen, in wier belang hij wilde voleindigen het
geen zij hadden begonnen, door hen, aan wier vermeerdering
van raagt hij zelfs het stil genot eener schitterende glorie had
opgeofferd. Zij hebben hem verslagen, terwijl hij den strijd
streed, die de hunne was. Ten wiens gevalle vroeg hij Rome?
Was het voor hem? Zoo als The morning star doet opmerken
wilde hij niet als Coriolanus de wapenen tegen zijn vaderland
opnemen wilde hij nietals Warwickeen koningonttroonen,
dien hij gekroond had, wilde hij niet als Murat een konings
troon herwinnenhij is gevallen door de hand van een italiaan
omdat hij aan Italië een laatste dienst wilde bewijzen, eeu
laatst blijk zijner liefde schenken, en zijn misdaad, ten opzigte
van Victor Emmanuel is, aan de kroon die Victor Emmanuel
van hem had ontvangen een parel te hebben willen schenken,
zonder welke die kroon bespottelijk dreigde te worden.
„De engelschen zullen, geloof ik, niet weinig verbaasd zijn,
als zij in The times lezen dat het welslagen der onderneming
van Garibaldi, hetgevolg zou gehad hebben, gelijk aan dat der
magt van het zwaard op eene volksregering. Eenige dagen ge
leden toch, deelde The times zelf aan zijne lezers mede dat de
onbegrensde magt van Garibaldi niet in de magt van het
zwaard bestond maar in eene ontzaggelijke populariteit, dat
de bevolkingen hem overal met open annen en met toejuichin
gen ontvingen, dat de poorten der steden zich overal openden,
dat de regeringsambtenaren hun ontslag indienden om hem
niet in zijn marseh te moeten bemoeijelijken, dat de officie
ven hnnne epauletten vaarwel zeiden om niet verpligt te zijn
hem fe bestrijden, dathetgeheim zijner gelukkige ontscheping
te Calabrië ten volle bekend was aan de schepelingen, belast
hem den doortogt te betwisten, dat hij geen soldaten noodig
had gehad om meester van Sicilië te worden, dat hij geen sol
daten noodig zou hebben om meester te worden te Napels, en
dat het volk aan zijne stem gehoorzaamde als de golven der
zee aan den adem des winds. Wonderlijke militaire tyrannie,
door dergelijke verschijnselen aangekondigd, door dergelijke
middelen uitgeoefend En wat deed het voïks-goevernement,
dat door deze „tyrannie" bedreigd werd Het was genood
zaakt zijne populariteit onder bescherming zijner leger
scharen te stellenHet verklaarde Sicilië in staat van beleg,
zoo zeker was het van de sympathie van Sicilië! Het ver
klaarde Napels in staat van beleg, zoo zeker was het van
de sympathie van Napels!
„Neen de sympathie voor Garibaldi is algemeen en groot,
zoo algemeen dat de publieke opinie, magtiger in Engeland
dan de koningin, reeds de vijandige dagbladen heeft ge
dwongen om op hun oordeel van gisteren terug te koiuen.
Belangrijk is o. a. de verandering die zich onder den invloed
van het publiek van den eenen dag tot den anderen geopen
baard heeft in de taal van The daily-telegraph.
„Niemand gelooft hier dat een veroordeelend vonnis het
leven of de vrijheid van Garibaldi in gevaar zal brengen en
The morning star zegt zelfs zonder omwegen dat de versla-
gene bij Aspromonte, bij het betreden vau den engelschen
grond, een ontvangst zou genieten, welke geen enkel vreemd
koning van het engelsche volk zou kunnen hopen."
frankrijk.
,-<Dê~~M<niiteur bevat een tweede waarschuwing aan de
Grlronde,«dmdat in een artikel in dat blad, handelende over de
nederlaag vtre^Garibaldi, het keizerlijke goevernement en een
met Frankrijk bevriende regering worden beleedigd.
Het djt^blad La France heeft de volgende berigten uit
Italië'Ont£a«£jén
„Het 'kiï^het van Turijn lieeft besloten het parlement zoo
spoedig mb'gelijk bijeen te roepen, daar de omstandigheden
zOtksriSchten. Daar echter de meeste leden op reis zijn, hetzij
naar de tentoonstelling te Londen, het zij naar Frankrijk of
