hadden aangebragt, meenende dat de aanval slechts van de
vlakte zou te vreezen zijn. De oproerige grieksche soldaten
wier gewone achteloosheid door den opstand niet verbeterd
was, werden hier dus plotseling overvallen, en namen zonder
weerstand te bieden met achterlating van 23 kanonnen de
vlu^t. Hunne vervolging moest echter weldra wegens moei-
jelijkheden van het terrein gestaakt worden. De „schitterende"
overwinning heeft dus, zoo als blijkt, niet veel moeite gekost.
Gelijk wij reeds in ons vorig notnmer vermeldden verdient
het gerucht als of koningOttoen zijne gemalin reeds de hoofd
stad zouden hebben verlaten nog geen geloof, en zal ook deze
opstand waarschijnlijk gedempt worden, als zoo vele vorige
onder de regering van den tegenwoordigen koning, slechts
weder eene verzwakking te weeg brengende; zoo als dat ook
vroeger het geval was, na iedere der zeven revolutionaire
bewegingen dezer eeuw. Men zal zich herinneren, dat er
reeds dadelijk een opstand plaats had in 1833 bij de troons
beklimming van koning Otto; in 1831 brak een oproer uit
in den Peloponnesus; in 1836 en volgende jaren waren er
voortdurende revolutionaire bewegingen en rooverijen; in
181*3 viel de omwenteling in Athene voor; in 1817 en ISIS
was Eubea het tooneel van den burgeroorlog onder den gene
raal Kriziotis. en in 1S52 werd Messenie geteisterd door den
boerenopstand onder Poptilaki, tot dat in 185-1 een bezet
tingsleger der franschen eenige verademing te weegbragt. De
tegenwoordige toestand is dus voor Griekenland niet
vreemd.
Uit berigten van 20 maart uit Athene blijkt dat de op
standelingen ook aldaar eene partij hadden. De toeleg om op
een gegeven teeken de opstand daar te doen uitbreken is
echter mislukt. Vele aanzienlijke personen, waaronder de
voormalige afgevaardigde Roudouris, zijn ten gevolge daar
van gearresteerd, welke arrestatiën, ook volgens een berigt
van 22 maart, nog worden voortgezet. Men ziet weldra de
komst te gemoet op de grieksche grenzen van een leger van
20,000 turksche soldaten.
Onze Lede. Toespraak gehouden in de concertzaal
te Haarlem, door Cd. Busken Huet
De heer Busken Huet heeft ons weder met een lief boekske
van 19 bladzijden verrast. Het is gewijd aan de verhouding,
in welke de voormalige waalsche predikant en zijne tegen
woordige volgelingen tot de officiële gereformeerde kerk staan,
met het oog op de godsdienstoefeningen in de concertzaal.
Onlangs werd door een onzer hollandsche bladen het berigt
medegedeeld dat de schare, welke aanvankelijk iederen zon
dag morgen langs Haarlems straten en grachten naar de con
certzaal stroomde, reeds aanmerkelijk gedund was. Bedoeld
dagblad voorspelde dat, eens de nieuwsgierigheid geheel afge
koeld zijnde, slechts weinige getrouwen aan den kant van den
heer Huet zouden staan. Dat gerucht en die profetie zijn
valsch bevonden. Nog weinige dagen geleden kon de schrij
ver dezer regelen zich op de plaats zelve overtuigen dat de
belangstelling, wel verre van te verminderen, eer aangroeit.
Zeer klein is de concertzaal; schoon zij geene afgeschoten
plaatsen met hooge rugleuningen en breede lezenaars telt, en
niemand op den broeder naijverig kan zijn wegens meerdere
eere aan diens gestoelte verbonden, toch kan het lokaal ter
naauwernood drie honderd personen, digt op elkander ge
drongen. bevatten. Tot dusverre zijn de drie honderd plaat
sen telkens een groot half uur vóór den aanvang der gods
dienstoefening alle reeds ingenomen, terwijl velen zich verpligt
zien elders hunne schreden te rigten of onverrigter zake naar
huis te keeren. Hoe kan het anders? Een man met een warm
hart en eene krachtige overtuiging, in hoe vele opzigten zijne
denkwijze ook van die der menigte verschillen moge, oefent
steeds op velen een onvvederstaanbare aantrekkingskracht
uit. Met onzigtbare koorden weet hij zijne geestverwanten
uit alle klassen der maatschappij naar zich toe te halen. Zijne
woorden kunnen niet onvruchtbaar wegsterven, gelijk die
eens roependen inde woestijn. Thans blijkt overtuigend dat
het gebruik eener uitheemsche taal tijdens de ambtsbediening
van den heer Huet in de waalsche kerk, inderdaad een hinder
paal was. Naamvelijks heeft hij zich de vrijheid verworven
om in de allen verstaanbare taal des volks te spreken, of hoof
den en harten keeren zich tot den man, die vroeger verlaten
stond. De heer Huet heeft zijne weinige getrouwe volgelingen
van voorheen behouden; hun aantal is vermeerderd met dat
dergenen voor wie in vroeger dagen de inhoud van Iluet's
prediking, wegens den vreemden vorm, in meerdere of min
dere mate verloren moest gaan. Ruim honderd plaatsen in
de concertzaal zijn dezer dagen voor een jaar, a f 5 de plaats,
verhuurd: indien dus Huet lust en kracht tot spreken be
houdt, zoo willen Haarlems ingezetenen lust en kracht tot
liooren toonen.
Thans ligt voor ons eene van de laatste leerredenen door
den heer Huet in de concertzaal uitgesproken. De auteur
verwijst hem, die over de doorgaande strekking van zijne
godsdienstige toespraken oonleelen wil, naar zijne onlangs in
het licht gezonden „Kanselredenen." Het nu gedrukte woord
heeft eene bijzondere bedoeling. Het is een woord van op
heldering. Ten gerieve van zijne hoorders, meent Iluet hun
nen toestand, vooral ten opzigte van de gereformeerde kerk,
naar zijn beste weten en met de meeste opregtheid te moeten
uiteenzetten. Daartoe koos hij tot tekst het eerste vers uit
het tiende hoofdstuk van den brief aan de Romeinen, waarin
de apostel Paulus, ofschoon aan de godsdienst zijner vaderen
ontwassen, op hartelijken toon van zijne blijvende liefde voor
Israël spreekt. De heer Huet wenscht dat zijne hoorders zich
spiegelen mogen aan des apolstels gevoelen, en gelijk deze,
een warm hart toedragen aan het kerkgenootschap, waarvan
zij zich, „gelijk het zeggen is," hebben afgescheiden. Waarom
zouden zij niet „ten volle regt laten wedervaren aan het vele
goede in die hervormde kerk, die de geestelijke pleegzuster
van de meeste hunner is geweest?" „Wie zich krachtig ge
voelt, dien kost het geene inspanning edelmoedig te zijn.
Wie van zijnen rijkdom zich bewust is, behoeft niet af te din
gen op de waarde van hetgeen hij kan missen."
In de eerste plaats teekent Busken Huet protest aan tegen
de bewering dat de zamenkorasten inde concertzaal „eene
onedele rivaliteit vertegenwoordigen met andere godsdienst
oefeningen" in de stad zijner inwoning. „Niemand toch, die
liever elders ging. wordt gedwongen hier te verschijnen, en
een ieder bezit de volkomenste vrijheid om daar te kerk te
gaan waar hij rekent de meeste stichting te zullen vinden."
Ten onregte ook wordt gezegd dat Iluet liever voorlezingen,
dan godsdienstoefeningen houden moest. „Niet om voorle
zingen, maar juist om openbare eeredienst is het ons te doen.
Plet heet dat wij geen christenen zijn, dat wij geene gods
dienst. derhalve ook geene godsdienstige behoeften, en om
die reden elkander weinig of niets te zeggen hebben. Tegen
deze verdenking komen wij openlijk op. niet met woorden,
maar door eene daad. Wij hebben ons eigen christendom.
Dat christendom is eene goddelijke kracht. Wie onzer daar
door geen beter en heiliger mensch wordt, dien verloochenen
wij als een valschen broeder." Ten onregte eindelijk wordt
beweerd dat Busken Huet en de zijnen scheurmakers zijn,
dat zij de vaan van het separatisme omhoog heffen. Immers,
ten gevolge vau hunne zamenkomsten telt de zaak van het
protestantisme, van het evangelie naar de hervorming, een
orgaan te meer" in de stad hunner inwoning. Hoe weinig
ook, Gods eer en het christelijk leven winnen daarbij toch
altoos iets. Hier heeft geene afscheiding, maar eene uitbrei
ding plaats; geen separatisme, maar evangelisatie." Ook
moet, ofschoon er vele bedenkingen ten opzigte \an de gods
dienstoefeningen in de concertzaal worden ingebragt, nog
altoos „het eerste verstandige woord daartegen" aan den
heer Huet ter oore komen. „Een eervol ontslagen leeraar der
hervormde kerk, tijdelijk of voor goed teruggetreden in het
burgerlijk leven, doch in het bezit van een onaangetast vadi-
kaal, geeft een deel van zijne vrije uren om tot diegenen zijner
stadgenooten die niet weigeren hem aan te hooren, wekelijks
een woord van christelijke opwekking te spreken. Hij plec-gt
geene enkele daad waartoe hij krachtens zijn lidmaatschap
van den nederlandsehen klerus niet bevoegd zou zijn; hij
zondigt noch tegen de letter noch tegen den geest van een
eenig kerkelijk reglement." Eindelijk zijn de zamenkomsten
in de concertzaal geene zijdelingsche berisping van de her
vormde kerk. „Er is in den boezem dier kerk even goed
plaats voor de onze, als voor elke andere opregte en ernstige
rigting. Om enkel voor mij zeiven te spreken, het waren ge
heel bijzondere omstandigheden die mij deden besluiten mijne
kerkelijke bediening als dienstdoend leeraar neder te leggen.
Had ik nevens mij een ambtgenoot gehad, eene andere ziens
wijze toegedaan en derhalve geschikt om aan andere behoef
ten te voldoen ware de gemeente waarbij ik was aangesteld,
indien men bij haar de prediking in de landstaal had inge
voerd, niet althans schijnbaar met opheffing bedreigd gewor
den er zou voor mij niet eene reden bestaan hebben om voor
de meerderheid te wijken. Als vertegenwoordiger eener ach
tenswaardige minderheid, had ik levenslang kunnen blijven
waar en wie ik was. Uit niets van dit alles dus valt eenige de
minste grief af te leiden, tegen öfde inrigting, öf de liberaliteit
der nederlandsch-hervonnde kerk in het gemeen." Niemand
zegge dus: er is in die kerk voor mij geene ruimte; mijne
opvatting van het christendom en ik, wij worden door die
kerk in den ban gedaan. „Wat kunnen wij meer verlangen
dan dat men ons onze vrijheid laat? ons eert en hoogacht,
ook wanneer men ons niet volgt?" Bovendien kan de geves
tigde kerk „veel goeds tot stand brengen." hetwelk huiten
het bereik van de godsdienstoefeningen in de concertzaal
ligt. Doop, avondmaal, belijdenisafnemen worden doorHuet
niet in de eerste plaats bedoeld. Al bleven de kinderen van
Huet's volgers ongedoopt, zij zouden er niet euveler aan
toe zijn dan de evenzeer ongedoopte kleinen, die Jezus weleer
op den arm nam en zegende, en opdroeg aan zijnen Vader."
Het avondmaal is aan de gedachtenis van Jezus gewijd.
„Doch er is niemand in deze vergadering die niet aan zijn
hart gevoelt dat het, om die gedachtenis te onderhouden,
geenszins onontbeerlijk is van tijd tot tijd mede aan te zitten
aan de nachtmaalstafel." Eindelijk „is het dusgenaamd belij
denis doen door jongelieden van achttien jaren of daarom
trent, inde meeste gevallen meer eene bron van zenuwachtige
verlegenheid dan van heilige ontroering, en meer de vrucht
eener maatschappelijke overeenkomst dan wel eene daad van
zelf bewuste overtuiging." Daarbij moet men niet uit het oog
verliezen dat ook de volgelingen van Huet in de gevestigde
kerk kunnen avondmaal vieren of hunne kinderen laten doo-
pen en aannemen. „Echter bezit die kerk andere en grooter
voorregten." Herderlijke arbeid kan door Huet niet worden
verrigt, godsdienstig onderwi.is niet worden gegeven al had
hij er de gave toe, thans zou hem „de noodige tijd ontbre
ken." De hervormde kerk zorgt èn voor het onderwijs der
kinderen èn voorden troost der bedroefden. Liefdadige instel
lingen worden door Huet en de zijnen niet in het leven
geroepen. Wij geven ja iederen zondag bij het verlaten van
deze plaats, eene kleinigheid aan de armen van de hervormde
gemeente in onze stad. Doch die giften zijn een droppel aan
den emmer. En dit zeg ik niet bij wijze van verwijt. Aller
minst bij wijze van beleediging. Ik zeg het alleen ten einde
u opmerkzaam te maken dat, zoo wij al in een zeer voornaam
punt de openbare godsdienstoefening en evangeliepre
diking den steun der gevestigde kerk kunnen ontberen,
er veel en zeer veel goeds is dat alleen tot stand kan komen
indien duizenden en tienduizenden zich aaneen sluiten, een-
dragt zoodoende raagt maakt, en deze raagt zich scheppend
en organiserend en vruchtbaar makend openbaart. Leve
daarom, in weerwil van zijne groote gebreken en zijne vele
tekortkomingen, dat kerkgenootschap welks weldaden wij
zouden erkennen en zegenen, ook dan nog wanneer het
in zijn lijvig bevolkings-register geene opene bladzijde be
weerde te hebben voor onze namen."
Strijd tegen de orthodoxie, ziedaar het beginsel, hetwelk.dè
en in wezen houdt. Maar deze strijd mag de liefde niet bui
ten sluiten, daar men anders genoodzaakt zou zijn „al diege
nen onzer medenienschen, die in het godsdienstige anders
denken dan wij, te beklagen of te vergeten, of te haten." Wij
moeten de menschen liefhebben „gelijk zij zijn, gelijk de
omstandigheden hen vormden, gelijk God hen heeft gemaakt."
Wij moeten het „met onze erkenning van het goed jegt van.
andersdenkenden" eerlijk meenen. „Dat is te zeggen, wij
moeten inzien dat orthodoxie en liberalisme in den grond der
zaak uitvloeisels van tweederlei schakeringen der raenschelijke
natuur, en derhalve even goed en even stellig door God zijn
gewild als vuur en water, warmte en koude." Onder allerlei
benamingen en in den boezem van allerlei genootschappen,
vertoont zich de zelfde strijd van beide beginselen, waaruit
voldoende blijkt „dat regtzinnig en vrijzinnig geene plaatse
lijke maar algemeene verschijnselen, twee hoofdrigtingenvan
den menschel ij ken geest zijn." Het is als of men zeide „be
hoefte aan gezag en behoefte aan vrijheid, zwaarmoedig en
blijmoedig, pessimist en optimist, hoofd en hart, vernuft en
gemoed." Het liberalisme behoort de toegenegenheid zijns
harten aan de orthodoxie te verpanden, daar de laatste, zoo
wel als, de eerste, aan waarachtige behoeften voldoet. „Wie
geen open blik heeft voor de verscheidenheid der geesten,
neigt ook geen gehoorzaam oor naar de stem van hunnen
Heer." De meester der geesten is God. „Godsdienst, eere
dienst des geestes, is dus welwillendheid jegens andersden
kenden." Van de orthodoxie mag geëischt worden dat zij niet
op onbetamelijke wijze het evenwigt der rigtingen verbreke,
maar aan het liberalisme hare plaats late onder de zon. En
dit laatste mag niet vergeten dat de waarachtige vijand is
„het vleesch, de hater van den geest; en in den strijd tegen
dezen overste der wereld is de orthodoxie onze bondgenoot."
Wat voorts de bestaande kerkgenootschappen betreft, zij
kunnen verouderen, „uitgestorven paleizen worden, levende
doodsvaleijen." Tusschen een kerk en een kerkhof is vaak
„niet meer dan eene schrede." Het ware dan ook „der her
vormde kerk welligt hoogst nuttig dat,onder degenen die het
wel met haa- meenen. velen ons voorbeeld navolgden, haar
voor eene poos overgaven aan zich zelve, hare kerkgebouwen
ledig lieten staan en aan hare leeraars alleen die eere bewezen
waarop zij aanspraak hebben als leden der burgerlijke maat
schappij. Misschien zou door dit zwijgend teeken van afkeu
ring, dezen met waardigheid uitgeoefenden zedelijken dwang,
het best een einde kunnen worden gemaakt aan sommige
thans bestaande gebruiken en misbruiken, de dienst worden
opgezegd aan een zieldoodend formalisme, buigzaamheid
gebragt in de stroeve gewrichten van eene versleten termino
logie, en inzonderheid de standaard verhoogd eener predi
king die thans te menigmaal ontaard in beuzeltaal, schoolsche
redeneringen, bijbelsche haardkloverij, woorden Konder ziel,
vormen zonder inhoud en welke vormen Juist otndat zij
levende leden der hervormde kerk zijn, willen Huet en de
zijnen den smaad van het separatisme dragen, „zoo lang overal
in het kwaad naar vermogen zal zijn voorzien." Aan hen zal
het echter niet liggen, indien de hervormde kerk, thans eene
stiefmoeder, niet weldra van nieuws door hen als moeder
wordt geëerd en begroet. Veeleer is hun eenig oogmerk naar
den maatstaf hunner krachten mede te arbeiden aan de we
dergeboorte van het genootschap waarin zij opgroeiden.
„Moge de hervormde kerk meer en meer worden eene hart
kamer, waaruit een nieuw en gezegend leve stroorae door al
de aderen van het vaderlandsch protestantismegeen andere
wensch vervult ons gemoed, op onze lippen is geene andere
bede."
Ziedaar een nog al wijdloopig en met velerlei aanhalingen
verrijkt verslag van hetgeen in „Onze bede" te lezen staat.
Onze aankondiging zal dan ook geene beoordeeling zijn.
Ieder moge voor zich de woorden van den schrijver overpein
zen en er winste mede doen.
Nog iets. In eene aanteekening wordt een voortreffelijk
gedicht van onzen Huygens medegedeeld, hetwelk menigen
beliartigenswaardigen wenk voor de kanselredenaars van
alle tijden, ook voor die van onzen tijd, bevat. Onze beroemde
landgenoot verwijt aan de predikers dat zij op schromelijke
wijze van stem en hand misbruik maken en de natuur ieder
oogenblik in het aangezigt slaan. Hij waarschuwt tegen alle
gemaaktheid, dringt op opregtheid. op natuurlijkheid aan, en
wenscht dat ieder zich geve, zoo als hij is. Men leze dit van
geest tintelende vers. Wat baat het of de prediker zich een
masker voorhangt, zich al deklamerende opschroeft en in.
allerlei bogten wringt? Bij Huygens ontstaat de verdenking
dat die man, zoo noest met armen en met handen,"
„zijn drift niet dieper haalt dan even uit zijn tanden;"
„en dat dien heilige, gestegen van 't tooneel,"
„ligt zoo veel heiligheids ontbreekt als mij en veel."
E ËTI.Ï
Sedert 26 dezer zijn de reede van Ylissingen gepasseerd,
besterad voor Antwerpen: Fortunesgez. Claas, Memel; Chris-
lianegez. Sorlle, LangesundFolie, gez. Blanchet, Santan
der; Resolute, gez. Mallace, Callao; Daniel Dyn, gez. Parneel,
Plymouth; van Artevelde, gez. Harms, Buenos Ayrcs; Vixen,
gez. Waller, Par.
Vau Antwerpen uitgezeild: Carthagenian, gez. Rundell,
ParCalodyna, gez. Tupraan, Lissabon.
HAUiDELiBERIGTEW.
Graanmarkten enz.
Amsterdam 28 maart. Tarwe en gerst onveranderd.
Raapolie op zes weken f 46^. Lijnolie op «es weken 37
Dordrecht 27 maart. Tarwe,rogge en gerst waren heden
20 cent en bruineboonen 50 cent lager. Erwten waren da
lende en in koolzaad was de handel gering. Raapolie werd
- - -j- —a— uw. «vgmcv,., f M* betaald,
zamenkomsten in de concertzaal in het levi^h^t^eroèpeii.^ Oostijurg 26 maart. Bij redelijken aanvoer bestond heden
