bragt. De Noordelijke staten bereiden zich voor het houden
van monster-meetings. In alle gedeelten des lands zou de
overwinning den 22 februarij worden gevierd.
De kommandant der noordelijken zal met twee kanonneer-
booten zich te Donnelsou op de rivier Cumberland inschepen,
ten einde te trachten Clarksfield en Tennessee te veroveren.
Men onderstelt dat in de laatstgenoemde plaats veel tegen
stand zal worden ontmoet. De zuidelijken hebben al hunne
krijgsmagt op de Cumberland gekoncentreerd. De generaals
Neilson en Mitchell, der noordelijken, zullen langs den Fran-
klin'schen weg Nashville naderen. Het gerucht loopt dat bij
Savannah een veldslag geleverd en deze plaats is genomen.
In Missouri vervolgen de noordelijken steeds den generaal
Price.
De New-York times acht het gelukkig, dat het goeverne-
ment der noordelijken zich voorbehoudt omtrent de raexi-
kaansche kwestie uitspraak te doen, omdat het dan vrij blijft
in de politiek, die het volgen moet en die Mexiko in zijue
onafhankelijkheid moet herstellen.
Het besluit waarbij de uitvoer van katoen aan de schepen
die de blokkade kunnen forceren, wordt toegestaan, schijnt
een bewijs te zijn van den financiëlen nood waarin de koufe
deratie verkeert.
Frankrijk.
Onder de arrestatiën welke dezer dagen te Parijs hebben
plaats gehad, verwekken vooral groote sensatie die van den
hoofdredakteur van den Courrier du Ditnanche, den heer
Ganesco, eenige zijner medearbeiders, van de heeren Greppo
en Milot, volksvertegenwoordigers gedurende de republiek.
Bij laatstgenoemden zou men, volgens gerucht, Orsini-bom-
men in beslag hebben genomen.
Hoewel de Moniteur dit eenvoudige berigt heeft bekend
gemaakt: „De overheid was sedert eenigen tijd op het spoor
van misdadige praktijken. Zij heeft devoornaamste leiders in
hechtenis genomen. Dejustitie neemt van de zaak kennis,"
zoo is men toch bekommerd voor gewigtige gebeurtenissen.
Dat de regering nog geenszins gerust is, blijkt genoegzaam
daaruit, dat in het Quartier latin bataljons infanterie op
onderscheidene plaatsen op post zijn. Volgens L'indepen-
dance beige, die den staat van zaken te Parijs in den regel
waarlijk niet van de ongunstigste zijde voorstelt, was de
polytechnische school gesloten.en is er sprake van een wacht
woord dat uit het buitenland aan de geheime genootschappen
zou gegeven zijn.
In de zaak van de dotatie voor. den graaf van Palikao
heeft de keizer toegegeven. Terwijl de bijeenkomst van het
wetgevend ligchaam om over deze zaak te beraadslagen eerst
gisteren moest plaats hebben werd de vergadering zeer
onverwacht reeds maandag bijeen geroepen. Er werd een
brief voorgelezen van den keizer waarin deze zijn leedwezen
te kennen geeft dat het wetsontwerp tot het verleenen dei-
dotatie tot verschil aanleiding geeft. De keizer oordeelt dat
de verwerping van het voorstel geenerlei moeijelijkheden
kan opleveren, daar tegenwoordig de wetten om haar zelve
bediskussieerd worden, en niet om ministers te doen vallen.
Om het onderling vertrouwen te herstellen, dat nooit had
moeten verbroken worden tusschen de beide staatsmagten,
heeft de regering echter besloten het tegenwoordig ontwerp
in te trekken zij zal een ander voorstellen, bestemd om bui
tengewone diensten in China te beloonen.
De lezing van dien brief werd beantwoord met den kreet:
leve de keizer!
Ook in de half officiële dagbladpers zal de kreet weer
klinken „Leve de keizer!" Terwijl het voor La presse, het
Journal des de'bats en Le temps gemakkelijker zal zijn dezen
brief te prijzen dan vroeger dien aan den generaal de
Montauban te laken, zullen Le constitutionnel en La patrie
lastiger taak hebben, daar zij ook nu de wijsheid van den
vorst moeten bewierooken.
Vrij merkwaardig is het artikel van het Journal der dëbats,
geschreven den dag voor dat het besluit van den keizer be
kend was, eu waarin het volgende voorkomt„Wanneer wij
ons in het algemeen de vraag voorstellen Heeft eene natie
het regt om belangrijke diensten in vrede of oorlogstijd den
lande bewezen met dotatiën of pensioenen te beloonen? dan
kan het antwoord slechts bevestigend zijn. De geschiedenis
van het koustitionele Engeland en monarchale Frankrijk
levert daarvan verscheidene voorbeelden op. Eene andere
vraag is echter of deze buitengewone belooning aan den
kommandant der chinesche expeditie-troepen, heden aange
nomen morgen niet door eene andere dotatie zal gevolgd
worden. En daar groote krijgsdaden niet zeldzaam zijn in
Frankrijk zon men reeds zich een militairen adel kunnen zien
vestigen naast dien op het erfregt gegrond, welke de konstitu-
tie alleen erkent. Wil men nu beweren dat het wetgevend
ligchaam zich het regt moet ontzeggen om een wetsontwerp
te onderzoeken, en in aanmerking te nemen het publiek be
lang en de schatkist? Zij die een dergelijk gevoelen zouden
willen verdedigen zouden ze niet weinig oordeelkundige
vrienden wezen der konstitutie van 1852? Zouden ze niet
zeer weinig leefbaarheid toekennen aan die konstitutie door
te meenen dat de eerste oneenigheid haar in gevaar zou bren
gen? Toen de wetgever in 1852 aan het hoofd van den staat
het initiatief der wetten toekende, heeft hij aan het wetgevend
ligchaam eene absolute magt gegeven om de voorgestelde
wetsontwerpen te verwerpen, en heeft daarbij voorzien on-
eenigheden en grieven, die tot eene slechte verstandhouding
aanleiding zouden geven. Want wij doen hem het onregt
niet van te onderstellen dat hij de menschelijke natuur,
den gang der maatschappij en liet. voortdurend spel der staats
instellingen bij alle volken zoo weinig kende, om te meenen
dat de gouden eeuw der voortdurende overeenstemming
langer duurt voor d#openbare magt dan voor de verschillende
partijen.
Toch heeft hij het uitvoerend bewind, dat de wet voorstelten
het wetgevend ligchaam dat hem verwerpt in naauwe betrek
king gesteld, en het onnut, ja zelfs gevaarlijk geacht om voort
durende betrekkingen in het leven te roepen tusschen het wet
gevend ligchaam en de ministers, waardoor met gesloten deu
ren, in 'tgeheim, oneenigheden en konflikten zouden afgewend
kunuen geworden zijn voor dat het tot eene uitbarsting kwam
in den Moniteur. Sedert 10 jaren weten wij hoe er overeen
stemming bestaat tusschen die verschillende magtselementen.
Is het ouk wel in 't belang der regering, in 't belang der kon
stitutie zelve dat het publiek de gelegenheid verliest om te
hooren dat de konstitutie verschil van gevoelens kan verdra
gen en om ronduitte spreken, dat de kroon zonder gevaar kan
tegengesproken worden? Wij gelooven dat als het wetgevend
ligchaam het dotatie-ontwerp verwerpt, dit niet alleen bin
nen de perken van zijne magt zal blijven, maar dat de rege
ring zich niet zal moeten beklagen over eene daad, die hoe
gewigtig ook, slechts nuttig kan zijn om aan te toouen de
vrije werking onzer instellingen en de onafhankelijkheid van
de groote magten in den slaat."
BIEÏGELÏxëm
Öe otsrte kraan.
In den namiddag van zaturdag den 5 november 1716 zou
men op den destijds meestal woeligen Dam te Middelburg eene
meer dau gewone drukte hebben kunnen ontwaren. Het
gerucht toch was al eenige dagen te voren door de stad ver
spreid geworden, dat de nieuwe kraan dien middag zou wor
den beproefd, en daar destijds nog, deels door mindere kom-
munikatie.maar vooral ook door mindere centralisatie, derge-,
lijke zaken die uit de stedelijke kas tot stand gebragt werden
de algemeene belangstelling niet weinig prikkelden, was het
r.iet te verwonderen dat uiensclien van allerlei rang en stand,
na het middagmaal, dat toen op zijn laatst te een uren ge
bruikt werd, naar den Dam waren gewandeld om te zien hoe
het gevaarte voldoen zou.
Onder de regeringsleden eu aanzienlijke kooplieden die
het werk van naderbij mogten gadeslaan, zou de aandacht
van een vreemdeling zeker terstond getrokken zijn, door den
reeds bijaarden man die de werkzaamheden bestuurde en
wiens schrandere blik en rustig uiterlijk van een helderen
en bedaarden geest getuigden. Die man is de stadsarchitekt
Jan de Munck, van wiens talent als bouwmeester reeds menig
huis in deze stad getuigen kon en die eenige jaren te voren
voor zich zelf aan het Molenwater een sterrekundig obser
vatorium had gesticht, wat hem in 17-17 den titel bezorgde
van Astronoom van den prins van Oranje. 1)
Twee dagen tevoren (3 november) had de nieuw gebouwde
kraan voor het eerst dienst gedaan en was met het zooge
noemde dagelijksch werk, een stuk kanon wegende 4000 oude
ponden, met gemak opgeloopen. In den voormiddag van
den 5en had men het kolossale werktuig beproefd door te
lossen een stuk rijnwijn van 500 stoopenen uit een schiedam
mer beurtman drie en twintig vaten jenever, ieder omtrent
200 stoopen inhoudende, welk laatste werk door twee man in
drie kwartier was verrigt geworden.
Nu echter zou mende meeste kracht waarvoor de kraan
geschikt was aanwenden, en toen De Munck verklaarde dat
e'én man zonder moeite het «tuk kanon van 4000 ponden
oploopen kon, was er ongetwijfeld menigeen onder de toe
schouwers die zulks als een wel wat overdreven bewering
aanmerkte. Toen het echter nog veel gemakkelijker gelukte
dan iemand had durven vermoeden, werd de kundige bouw
meester niet weinig lof toegezwaaid en toen de menigte uit
een ging zal bij menigeen zeker de wcnsch wel zijn opgeko
men dat die kraan lang getuige ïuogt zijn van den bloei der
goede stad Middelburg.
Reeds lang te voren was de groote kraan (de kleine kraan
stond aan de Oostpunt 2) bouwvallig geworden. In 1705
waren er belangrijke kosten aan gedaan en in 1733 werd de
klagt vernomen dat de kraane van wege hare slegtheid niet
meer draaijen kon."
De burgemeesters hadden destijds de Munck naar Dord
recht gezonden oin aldaar de kraan, die zeer geroemd werd, te
onderzoeken, en ook uit Antwerpen had men teekeningen
ontboden. De zaak bleef echter, waarschijnlijk ook wel uit
gemis aan fondsen, hangende tot 19 december 1744 toen the
sauriers aan wet en raad kennis gaven dat de groote Craen
staende over de Molstraet aan de noordzyde van den Dam,
zoodanig is verouderd dat (leselve geheel sal moeten worden
vernieuwd, kunnende sonder dangier niet langer worden
gebruikt, versoeckende ten dien einde autborisatie met decla
ratie ofdeselveop deselfde dan wel op eene andere plaetse
sou worden gesteld." Er werd toen besloten om op de zelfde
plaats eene nieuwe kraan naar het project van de Munck te
doen oprigten.
Deze liet hierop voor eigen kosten een model voor het bin
nenwerk van het nieuw te stellen werktuig naar juiste voet
maat in het klein vervaardigen en wel zoo naauwkeurig dat
zijn plan, ingeval van overlijden, door zijn opvolger gemak
kelijk kon worden ten uitvoer gelegd. Dit keurige model dat
aan de Munck volgens zijne aanteekeningen f 212 kostte,
werd later door zijn kleinzoon den heer Pieter Ackermans jr.
aan het Middelburgsch museum ten geschenke gegeven, waar
het nog tegenwoordig in goede orde te zien is.
De oude kraan werd den 15 maart 174G voor de som van
f ICS verkocht en in het begin van mei werd de nieuwe kraan
opgesteld, waarvan de fundamenten in april waren gelegd.
Destijds werd ook aan de noordzijde kort onder het wiel de
blaauwe steen of zerk gesteld ter eere van de Munck, op
welken steen ook de kraanwerkerstoen kraankinderen ge
noemd, hunne namen hebben doen beitelen. 3)
Het uiterst vermogen der kraan, werkende met negen man,
bedroeg bij berekening ruim 14,000 oude ponden, waarvan
echter bij de toepassing voor wrijving en andere tegenwerking
ongeveer duizend ponden moesten worden afgetrokken.
Uit de stedelijke rekeningen is mij niet gebleken hoe veel
de kraan heeft gekost, doch dat zij aan de stad rente gaf blijkt
uit de ontvangene impost op de groote en kleine Craeue, be
dragende in 1744 f726, in 1745 f822, in 1746 f1164, in 1747
f984.
Naauwelijks was de nieuwe kraan in werking of er werden
van haar niet weinig diensten gevorderd. De handelsbeweging
was in deze stad destijds zeer levendig en de gevels van vele
huizen getuigen nog heden van den belangrijken aanbouw die
tegen liet midden der 18de eeuw hier plaats vond. Er zijn
echter later tijden gekomen waarin het werktuig in liet geheel
niet werd gebezigd en tegenwoordig schijnt er weder behoefte
aan te bestaan, daar er anders wel geen nieuw zou zijn op-
gerigt.
De oude kraan werd gesticht in dagen van welvaart; zij
gaat te niet in een minder gunstigen tijd. Moge later van liet
nu opgerigte werktuig liet tegenovergestelde kunnen gezegd
worden. f. n.
1) Jan de Munck. Van dezen zeer verdienstelijken man is liet mis
schien niet onbelangrijk hier een en ander mede te deelen. Hij werd
geboren te Hulst in september 1687. In 1715 vestigde hij zich te Mid
delburg, waar hij in den echt trad met Catharina Duneweij, dochter van
Lourens Ddeken van het Huis timmermans ambacht alhier. In 1730
werd de Munck studs-architekt op een traktement van f500 'sjaars, welke
bezoldiging in 1734 op f 600 werd gebragt. Een jaar daarna ontving hij de
benoeming van brandspuitmeester-generaal met een jaarlijksche bezoldi
ging van f 90, in welke betrekking hij aan de stad niet weinig diensten
bewees. Nog was hij ook van wege de provincie en van den raad van
Vlaanderen belast mét de cxaminatie der landmeters eu door de stad met
het wetenschappelijk onderzoek der roeijers of gouscerders. Zoo als ik
zeide, was hij een niet onverdienstelijk sterrekundigeendced vele waarne-
ncmingeu, waarvan er enkele werden uitgegeven. Met zijn vrij aanzienlijk
vermogen moedigde hij handel en nijverheid alhier aan. liij was hoofd
participant van de injulij 1720 opgerigte Commercie compagnie en een
der kommissarisseu van de twee jaren later gevestigde Sociëteit der zaag
molens. De Munck overleed op den 24 februarij 176S. Zijn portret, door
•jucn schoonzoon Palthegeschilderd, werd door J. Houbrakeu gegraveerd.
2) Op "'t gesight van de Oostpunt," in de Cronijk door Smaïlegango,
is de kleine kraan gedeeltelijk te zien. P. de la Rue spreekt in het door
hem geschreven artikel Middelburg in het- woordenboek van Hoogstraten
(1733) van twee kranen, eene groote op den Dam bij het Spui en eene
kleine aan de Nieuwe kade bij de Westpunt.
3) Op den steen leest men-'Zoo is op order van de Ed. Aehtb.Heeren
en Regeerders dezer stad Middelburg govolgt het Jraaijc eu aexurate
model geinven' >rd door haar Ed.ids Architect Jan de Munck, gesticht
deze nieuwe kraan, ter gedachtenis hebben wij gesamenlijke kraankinde
ren op dezen gedenksteen onze namen laten graveren.
1721 P. de Vos 1727 M. Slotenmaker 1736 J. Ollcndijke
1721J. de Boodt 1727 J. J. van Ruijnen 1737 J. Krane Witte
1722 J. de Croo 1730 N. Teste 1739 A. Schippers
1725 N. Vermeer 1734 L. van Helden 1740 C. Rcijnouds.
Dit opschrift ben ik met nog andere mededeelingen verschuldigd aan
de welwillende medewerking van den heer J. Snijders kraauineester alhier.
SUETALUTMCJ- VAM COUPONS.
De coupons der 5 pet. Russische certifikaten in zilver, 3e
serie, administratie Hope co., Ketwich Voombergh eu
wed. W. Borski, verschenen J/13 december 1SG1, worden
betaald niet f 20.33.
2 EETIJ DIIVGEN.
Sedert 5 dezer zijn de reede van VIissiugen gepasseerd,
bestemd voor Antwerpen: Diamandgez. Pease, Leeds. gez.
Th. Varley, Gills, gez. R. Mann, Camilla, gez. Serveut, Sarah,
gez. R. Swam, Rose, ge/,. Rhodes, allen van Londen Eclips,
gez. Blacklun, Liverpool; Amanda, gez. J. Arth, Valence;
Laura Adelaide, gez. F. lleschert, Jan Albert, gez. Wierenga,
beulen van Aux-Cayes; Isabella, gez. G. Maude, Hull; Elena
gez. G. Gladulich, Odessa; Brahma, gez. E. Wulf, Buenos
Ayres; Chacegez. E. Edwards. Boxidar Opnich, gez. Zubra-
nich, beiden van New-York; Williamgez. J. Dellochore,
Queenstown.
Van Antwerpen gekomen en van de reede naar zee ge zeilil
George Wilhelm, gez. Rose'. Newcastle; Thetis, gez. Reents,
Hamburg; London, gez. Meilard, Sunderland; en van Neuzen
komendeCgbele, gez. Large, Shields.
Woensdag is ter reede van Veere gekomen de schooner
Catharina Elisabethgez. J. Pander, van IIull uiet kolen, be
stemd naar Middelburg.
IIAYOELSBElUmi.
Overzlgt «ter weck.
Rotterdam 7 maart. De prijzen der koffij blijven oj> 43£
cent zonder veel omzet. In de op den 5 dezer gehoudene vei
ling van thee, aangevoerd per Nemesis, is alles verkocht, groo-
tendeels boven taxatie. Rijst zonder vraag. Specerijen geheel
verlaten.
Crraanmarktcïi enz.
Amsterdam 7 maart. Tarwe en gerst onveranderd.
Raapolie op zes weken f 45 Lijnolie op zes weken f 36^.
Dordrecht 6 maart. Tarwe, haver en koolzaad waren
heden 20 cent en blaauwe erwten 30 cent hooger; rogge was
20 cent lager; gerst en boonen bleven onveranderd.
Oosi ['burg 5 maart. Bij vrij grooten aanvoer, bestond er
heden redelijke vraag voor tarwe en gerst in de beste kwali
teiten, zijnde afwijkende moeijelijk te plaatsener werd even
wel weinig verkocht door de hooge vraagprijzen. Men be
steedde voor tarwe fl 1,52, f 11,75, mindere en blaauwe f 10
af 11,25. Rogge f7,75 a f 8 voor dadelijk gebruik. Gerst f5,
f 5,75, f 6, f 6,25 naar deugd. Zomer dito f 5 a f 5,50. Haver
f 3a f3,50. Paardenboonen f7.75. fS, f 8,25. Groene erwten
f 10 a f 10.50. Graauwe f 10, f 10,50. Wikken f 12 a f 11,50.
Middelburg 6 maart. De aanvoer van tarwe was uit onze
naburige eilanden hoogst onbeduidend, doch uit Walcheren
werd er tamelijk veel geveild, en ofschoon de vraag uiterst
beperkt was, zoo heeft men 15 a 25 cent per mud boven vori-
gen weekprijs moeten betalenzeeuwsclie tarwe f 11,25, f 11,
puike f 11,50 de mud; puike walchersche dito f 12, f 12,25,
zeer goede f 11,75, mindere naar rato. Zeeuwsche rogge bij
uitslijting f9 a f S,75. Gerst werd algemeen hooger gehouden,
weinig ging daarin om; beste winter f 6, mindere f 5,75
