J.B.WALLAGIÏ,
©ocht)r$cl)0ut»mg.
Doorgraving van Holland op zijn smalst. Korte memorie,
moetende dienen ten belooge dat de texelsche zeegaten
verzanden, en dat de kust bij Wijk aan zee onveran
derd is gebleven, door H. A. Insinger. Amsterdam,
FN. van Kampen, 1S61. Prijsƒ0,40.)
Dat de amsterdamsche koophandel en zeevaart de verbe
tering van den waterweg naar zee dringend verlangt, en daar
van het behoud van Amsterdam als koopstad afhankelijk
rekent, is overbekend. In de laatste jaren is dan ook in menige
brochure en in menig tijdschrift-artikel onze lezers herin
neren zich zeker onder anderen nog wel het geestige Y-Muy-
den, vanVissering, in „De gids" voor 1848 het voor en tegen
dezer zaak besproken. Moge nu al niet de waarheid uit dien
strijd der meeningen aan het licht zijn gekomen, zeker is men
er digterbij dan in den aanvang, en deleden der tweede kamer,
waarvan men in deze weldra een votum hoopt, kunnen
althans niet klagen dat ze niet genoeg zijn ingelicht.
Twee of liever drie ontwerpen kampen om den prijs. De
een wil verbetering van het oude, de ander stelt zich daarmede
niet tevreden, maav wil, wat in der tijd door een schrijver in
de „Revue des deuxmondes" genoemd is: eene onderneming,
die geheel het karakter draagt, waardoor bijna alle plannen
der Nederlanders worden gekenmerkt, „lecaractère d'utilite'
pratique et de tranquille audaee; nous voulons parler du per-
cement des dunes, oeuvre grandiose qui doitfournir a Amster
dam une voie maritime plus courte et plus facile, et lui con-
server son rang parmi les premiers ports de commerce."
Dat de oude weg. het Noord-Hollandsch kanaal, niet meer
voldoet aan de eischen des tijcis, daarover is geen verschil,
't Is niet wijd en niet diep genoeg. De sluizen zijn ongeschikt
om schepen, zoo als tegenwoordig worden gebouwd, te schut
ten. De haven is te ver van Amsterdam, omdat het kanaal te
lang is. Dit alles veroorzaakt der scheepvaart vele onkosten, en
ten laatste is het kanaal in der tijd, uit consideratie voor
lokale belangen van enkele noord-hollandsche steden, niet
regt gemaakt, maar het heeft vele bogten, die oorzaak zijn
dat een schip bij eenigzins harden wind telkens stil moet
liggen. Die bezwaren wil men opheffen door het kanaal
breeder en dieper te maken van het tweede plan: een
spoorweg van Amsterdam naar het Nieuwediep, zullen we
maar niet gewagen, de sluizen te vergrooten, en de bogten
af te snijden. Maar door al die maatregelen zou het grootste
bezwaarde lengte van het kanaal slechts worden ver
minderd met en het behoeft ons dus niet te verwonderen
dat zulk eene verbetering in Amsterdam, alles behalve alge-
meenen bijval vond.
Wil men een sprekend voorbeeld? Eene boot A, stel van
100 paardenkracht, gaat van Amsterdam naar Londen. Ze be
steedt 12 uren oinhetNieuwediep te bereiken, en verstookt
circa 4 kilo steenkolen per paardenkrachten per uur, maakt
1S00 kilo a f 12 f57,60. Eene boot B kiest den nieuwen
geprojecteerden weg, door Holland op zijn smalst, is in 2£
uur in zee en verstookt naar de zelfde berekening, 1000 kilo
a f 12. Maar nu moet A, om te komen op het punt van waar
B uitging, nog eens in zee, minstens den zelfden weg terug
afleggen,'en verstookt dus weer f 57,60, hetgeen dus uit en
't huis, van andere onkosten voeding en gagie der beman
ning, vermeerdering van reiskosten voor de passagiers, onkos
ten in het kanaal enz. niet gesproken, reeds een verschil
maakt van f 206,40 op de f 24.
Maar is het nieuwe kanaal uitvoerbaar, en zal de daardoor
gevormde haven altijd en vooral bij storm toegankelijk zijn
Ziedaar het groote wapen der antagonisten, om het even of ze
uit gemoedelijke overtuiging of uit eigenbelang hetgeen
ook eene rol speelt het nieuwe project bestrijden.
De winst- en verliesrekening van beide plannen werd echter
reeds in 1858, op vrij goede gronden, dooreen wel niet onpar
tijdig maar toch eerlijk beoordeelaar, dus opgemaakt.
Plan tot verbetering van het Noord-IIollandsch kanaal.
voordeïl:
l.Dc zekerheid aan liet uiteinde
van liet kanaal eene goede haven
en rcede te vinden.
kaueel:
1. Ongenoegzame diepteen breedte
en ten gevolge daarvan aange
broken ladingen en mindere snel
heid, vooral van stoomschepen..
2. Bogten (die niet allen kunnen
wegvallen.)
3. Afstand, en ten gevolge van dien
groote kosten, noodzakelijkheid
van agenten, minder controle.
4. Slechts één wind gunstig op het
kanaal, en die zelfde wind ongun
stig om zee te kiezen.
Plan der doorgraving van Holland op zijn smalst:
NADEEL:
1. De vrees van ecnigen, dat het
binnenloopen in enkele gevallen
gevaarlijk zou zijn.
voordeel:
1. Verkorting van den afstand op
ongeveer
2. Faculteit om dien met volle snel
heid af te leggen.
3. Drie winden gunstig in het ka
naal en te gelijk gunstig om in
zee te gaan.
4. Vermindering van onkosten,voor
al voor stoomschepen en ande
ren, die meer dan ééne reis 'sjaars
doen.
5. Amsterdam verlost van zijne
siinkcudc grachten.
G. Drie jaren vroeger gebruik van
dit, dan van liet verbeterde ka
naal.
7. Aanwinst van land.
Men ziet, ook al moeten enkele posten niet zoo zwaar wor
den getild, het voordeel was merkelijk op de hand van het
nieuwe project. Toch had het oude een punt ter verdediging,
dat veel gewigt in de schaal werpen kan.
Maar reeds in de memorie van toelichting op het voorloopig
verslag (der regering, zitting 1859/60, letter X. no. 5) over het
kanaal door Holland op zijn smalst, ingediend door eene
commissie uit het comité ter bevordering der doorgraving,
werd de werkelijke waarde van die haven en reede (door de
commissie van rapporteurs voor de beste van noordelijk
Europa verklaard) in twijfel getrokken. Men zie hare gron
den door talrijke getuigenissen van bevaren zeelieden gestaafd
onder 7 der memorie van toelichting. Dit puntof liever
een gedeelte er van de verzanding namelijk van hetSchulp-
gat, waar in de laatste jaren tien (10) palmen minder water op
den buitendrempel is gekomen, hetgeen oorzaak wordt dat
onderscheidene schepen in het vaarwater herhaaldelij k aan
den grond hebben gezeten, enkelen met oogenschijnlijk gevaar
van vlak bij de haven te stranden en dus verloren te gaan, en
dat alle schepen van meer dan 55 palmen diepgang (een zwaar
geladen koopvaarder gaat van 60 tot GS palmen diep) den
vloed en den dag moeten afwachten, en dus slechts eens in de
24 uren gelegenheid hebben binnen te komen, werd door den
heer Insinger daarna naauwgezet onderzocht, en zijne slotsom
deelt hij mede in bovenstaande brochure. Dat de texelsche
zeegaten, en wel bepaaldelijk het Schulpgat verzanden, wordt
slechts tegengesproken door menschen, die geen kennnis van
zaken hebben, en wordt officieel erkend door de marine, die
de gaten in kaavt heeft gebragt, en door den waterstaat.
Het is echter de vraagIs die verzanding een der verschijn
selen van het ziekte-proces: dte doorgaande en toenemende
verslimmering dier gaten, of is het eene kwaal, die op zich zelf
staat, die spoedig reeds door de natuur alleen hersteld zal zijn,
of welligt zal worden opgewogen door eene daarmede corres
ponderende verbetering op eene andere plaats?
De heer Insinger verklaart zich voor het eerste, en in dit
geval zou er niet eens meer te kiezen zijn tusschen twee plan
nen van verbetering, maar het dappere Amsterdam zou wel
gedwongen zijn zich tegen het Noord-Hollandsche kanaal te
verdedigen, door Holland op zijn smalst, zoo als het zich in
der tijd tegen Pampus verdedigd heeft of eigenlijk verde
digd is door het Noord-IIollandsch kanaal. We hopen en
vertrouwen dat het er ditmaal de veerkracht voor vinden zal.
De gronden voor het gevoelen van den heer Insinger zijn
1. historisch, eene geschiedenis der texelsche zeegaten, 2. rede
neert hij bij analogie. Niet ééne haven, niet één zeegat kan
worden genoemd, waar de verzauding, zoo ze eenmaal was
ingetreden, niet doorloopend en toenemend is geweest tot de
extinctie. Men vindt niet dat de perioden van ondiepte, soms
door perioden van meerdere diepte zijn afgewisseld. Dit zal
dus ook voor de texelsche gaten niet het geval zijn 3. zoekt
hij eene verklaring te geven van de oorzaken, die het ver
schijnsel verzanding ten gevolge hebben, en men kan niet
ontkennen dat zijne theorie, al is ze ook als alle theorie, wel
ligt niet de waarheid, althans zeer plausibel schijnt, en op
grond van dit laatste besluit hija. dat die oorzaak bij Texel
werkzaam zijnde, en in steeds toenemende mate werkzaam,
het gevolg dus ook niet kan uitblijven, b. dat de nieuwe gepro
jecteerde haven bij Wijk aau zee nooit door dit gevaar bedreigd
worden kan, en dus ook om die reden verre de voorkeur ver
dient, hetgeen ook historisch uit den onveranderden toestand
der zee daar ter plaatse wordt geadstrueerd.
Wilden we dit alles breedvoerig meedeelen, we zouden de
geheele brochure moeten uitschrijven. De uitgever zou daar
echter weinig mede zijn gediend, en zelfs de heer Insinger zou
het plan waarvoor hij reeds zoo veel heeft gedaan, op deze
wijze niet bevorderd willen zien.
We moeten dus den belangstellenden lezer naar het opstel
zelf verwijzen, in de hoop dat hij onze aausporing niet zal
behoeven om meerdere kennis op te doen van een plan, dat
verre van zuiver locaal te zijn, als gold hetalleen de tijdelijke
opbeuring van den handel van Amsterdam, inderdaad natio
naal heeten kan en zelfs in zekeren zin van europeesch belang
kan worden geacht.
Tiïuidii'.Uirm
Voor de menigvuldige blijken van deelneming, onder
vonden bij het overlijden van mijnen dierbaren Echtge
noot, betuig ik, ook namens mijne Kinderen, mijnen
hartelijken dank.
Viissingen. Wed. VAN BOVEN,
den 19 Julij 1861. Borghstijn.
TEEKEN-AKADEMIE.
Honoraire Leden en Begunstigers worden uitgenoodigd
tot de bezigtiging van twee ScInfilUlerBjeiravervaar
digd door den Heer P. J. SCHOTEL, Kunstschilder te
Busseldorp.
De gelegenheid wordt aangeboden gedurende veertien
dagen, in het gebouw der Akademie, terwijl ook aan andere
Personen toegang wordt gegund, tegen betaling van 25 cent
teu behoeve van den Concierge.
De Notaris P. VaN DE GRAFT zal op Dingsdag den
23 Julij 1S61des vooriniddags ten 10 ure, op de Gemeente
Scrooslicrkc in de Herberg bewoond door II. BROER-
SE, in het openbaar verkoopen:
1. 52 Rocd. 1 EU. BOlfWLAKII en Spiiiik
o-elegen in de Gemeente Serooskerke;
2. 68 Koed. 96EU. «»lWL.OU en Spristk,
gelegen als voren
3. Ecu MUIS em ERF, staande en gelegen als
voren, gemerkt no. 23.
En na afloop daarvan de VRUCHTEN TE VEILDE
op vorengemeld Bouwland staande.
Nadere inlichtiugen te bekomen ten Kantore van voor
noemden Notaris.
De Notaris P. LOEFF zal op Woensdag den 24 Julij 1S61 I
te Westkapelle, in het openbaar, te koop aanbieden:
om lOl ure des voormiddags, bij JAN APOLON1US J
VERHULST, Vier baatgeveude Koeijen, eene Vaars
van 2$ jaar, eene dito van l£ jaar, eene dito van 15
maanden en eene dito van 5 maanden voorts een Ploeg
I een Schoffel ploeg, eene Egge, eenige meerdere Land
bouwers-gereedschappen, oud Ijzer, Afbraak en Brand
hout en hetgeen meer zal worden geveild;
en om lè ure, in de Herberg bij LOUS,
ccnigc Perceelcn VRUCHTEN TE VELDE.
De Notaris P. LOEFF zal op Zaturdag den 27 Julij 1861
om 10 ure des voormiddags, te KouiLclaiicictegen de
Duinen, in het openbaar te koop aanbieden
SCHEEPS-AFBK A A Ft,
bestaande in linken en Dennen Balken van (j ii 7 El lang
en 2 b it 30 duim dik, mooije Greinen Dekdeelen; voorts
Platen, Ribben Dam- en Mestputstaken, Brandhout en
hetgeen meer zal worden geveild.
Zijnde eenig oud IJier en 500 k 600 Pakmatten
uit de hand te koop; te bevragen bij ADR. ABRAHAMSE
aldaar.
De Heer H. L. WARN AU, Zaakwaarnemer alhier, heeft
kunnen goedvinden, in den Zierikzeesclie Nieuwsbode"
van den lOden dezer, een stuk te doen plaatsen, strek
kende om mij voor de Lezers van dat blad te doen voor
komen als iemand, die zicli aan zijne verpligtingen zoekt
te onttrekken.
Dat schrijven bevat slechts ééne volledige waarheid,
namelijk dat ik zijne Brieven onbeantwoord heb gelaten;
nu hij evenwel het Publiek er mede gemoeid heeft, aarzel
ik niet inede openlijk te verklaren, dat het beweren van
gemelden Heer eene onwaarheid is: ik kocht mijn
Huis voor 5000,— en niet voor 5500.—. Ik zal dan
ook met volle gerustheid alle geregtelijke vervolgingen
afwachten, eu geloof dat elk, die den Heer WARN AU
bij ondervinding kent, hem onbekwaam zal achten om,
zoo als hij schrijft door „vergetenheid een abuis van
f 500,te begaan in zijn eigen nadeel.
Middelburg, 19 Julij 1861. A. MES.
De ondergeteekende heeft de eer belanghebbenden te
informeren, dat de CESSEN aan zijne Inrigting den 5
Augustus zullen hervat worden.
Middelburg Julij 1861. J. VERMEULEN,
Instituteur.
TANDMEESTER
van
Z. I. DEN KONING,
zal Maandag 22 dezer te Middel
burg arriveren, en te spreken of te ontbieden zijn inliet
Hotel «lc FlandreLangendelft. Hij zal eenige
dagen alhier vertoeven.
WORDT ter overneming TERSTOND VERLANGD een
goed gecooditionneerd ZORER-KlJTUlCr voor vier
Personen, bij voorkeur klein.Iemand hiertoe genegen
zijnde, gelieve zich franco te adresseren, onder letter T.}
bij de Boekhandelaars VAN BENTIIEM JUTTING,
te Middelburg.
Tegen November eene bekwame KcuBtenmehl be-
noodigd bij Mevrouw BOOGAERT, op Steenhove.
Met November eene Burger Dienstmeid benoodigd
bij Mejufvrouw VAN DE KAMER (Langevijle).
Bij den Boekdrukker A. J. DE WILDE is heden van
de pers gekomen en verkrijgbaar gesteld
GODSDIENSTIG GESPREK, benevens twee
RriCVClt, voor orthodoxe en niet orthodoxe
Lezers, uit de Handschriften van den Heer JACOB.
Prijs 50 cent.
UITSPANNING DË «If-lJII'.
Op Zondag den 21 Julij, bij gunstig weder, ÏIOORN-
IILXBJK van het 2de lieg. Infanterie, onder directie van
den Heer KORN.
MIDDELBURGSCIirc MAATSCHAPPIJ VAN
STOOMVAART.
UITGIFTE VAX KETOURBILJETTEX.
Voor de Reize van MIDDELBURG en de Tusschen veren
naar Rotterdam, en van ROTTER D AM en de Tusschen veren
naar Middelburg, zullen RETOURISICJBETTEN ver
krijgbaar zijn, uitsluitend geldig van den 29 Julij tot den
21 Augustus aanstaande.
Prijs dier Kaarten Paviljoen f 7,
Groote Kajuit en Rookkamer - 5,
Voorkajuit - 3.
Van de Tusschen veren naar eene dier beide Steden in
evenredigheid van den afstand, met bijrekening van de
Veer- en Steigergelden.
STOOMBOOT £>I ENST
TUSSCHEN MIDDELBURG EN ROTTERDAM.
Uren van vertrek in Julij.
van rotterdam
van middelburg
Zaturdag 20 's morg. 10 ure.
Zondag 21
Maandag 22
Dingsdag 23
Donderdag 25 'smor
Vrijdag 26
Zaturdag 27
11
n,3o
midd. 12
6
6
6
Zaturdag
Zondag
Maandag
Dingsdag
Woensdag 24
Vrijdag 26
Zaturdag 27
20 's morg
21
22
23
0 ure*.
7
8,30
8,30
8.30
10,30
10,30
snf.lpersdrukkewj van de gebroeders abrahams.
