N°' 60.
MIDDELBURGSCHE
Zaturdag
1801
COURANT.
'18 Mei.
öinnenlan&srljc tijïiingm.
Deze courant verschijnt des dingsdags, donderdags en zaturdags.
Binnen deze gemeente en Vlissiugen geschiedt de uitgave den avond te voreu ten S ure.
De abonnementsprijs per drie maanden is 3franco per post ƒ3,40.
Dj inzending van adverteutieu kan geschieden tot tien ure des morgens.
UITGEVERS:
DE GEBROEDERS ABRAHAMS.
De prijs van gewone advertentien is 22 cent per regelvan huwelijks, geboorte
doodbekendmakingen enz. van één tot zes regels/1,50, voor eiken regel daarboven 22
centmet 35 cent zegelregt voor elke plaatsing. De betaling geschiedt kontant.
Buitengewoon groote letters worden berekend naar de plaats die zij innemen.
Editie van vrijdag avond 8 ure.
Middelburg 12 mei.
Vervolg van hetoverzigt van liet verslag over den
toestand dezer gemeente in 18(50.
In het onderhoud van wandelingen en plantsoen werd op
de gewone wijze voorzien tegen f 9 (5 'sjaars.
De door de commissie Loon voor werk beschikbaar gesteldb
geldon werden gebezigd ter voortzetting van de werkzaam
heden aan het gedeelte bolwerk aan de Oostpunt, benevens
langs de voormalige Veersche poort.
l)e toestand der straten laat voortdurend veel te wensclien
over. In het geheel werden 16,170 vierk. ellen straat en 1530
vierk. ellen klinkerwerk verlegd.
Het schoonhouden en wieden van alle markten, grachten
enz. bleef opgedragen aan eenige door het burgerlijk armbe
stuur bedeelde personen voor f ll281,02£.
De markt onderging eene belangrijke verfraaijing door de
nieuwe ijzeren pomp met gaslantaarn, aangenomen door wed.
A. Sterkman Zoon, te 's Ilage voor f 692.
De vernieuwing der kaaimuren werd weder voor driejaren
aanbesteed voorts werd de besehoeijing langs de Keibank
geheel vernieuwd.
Eerst den 5 julij is met de uitbaggering van liet havenka
naal kunnen begonnen worden; de tijd tot het ineenzetten
der stoommachine bepaald, bleek te kortgenomen te zijn, en
verder had men met allerlei kleine tegenspoeden te worstelen.
Burgemeester en wethouders laten op deze mededeeling
volgen
Al deze bezwaren waren in het begin van julij echter
■zoodanig overwonnen, dat een geregeld begin met de werk
zaamheden kon worden gemaakt. Hoewel de machine in
den aanvang traag werkte gaf zij toch spoedig de overtui
ging, dat liet vermogen, waarop bij haar gerekend was, in
allen opzigte aanwezig was. De ondervinding heeft dit ook
later bevestigd, daar zoo wel zand als slijk met gemak door
haar werd opgebragt en in den regel met beide de noodige
schuiten werden gevuld. Waren wij door de inrigting en het
daarbij ondervonden oponthoud in den aanvang teleurge
steld, ook later bleven de teleurstellingen niet uit, en voor
namelijk waren die te wijten aan het ongunstige en storm
achtige weder van het gansche saisoen. waardoor op vele
«lagen het werk inoest worden gestaakt, of althans grootelijks
werd bemoeijelijkt.
De slotsom van een en ander was, dat de uitbaggering van
liet havenkanaal niet op die doortastende wijze kon plaats
hebben als was voorgenomen.
De winter werd echter benuttigd om nog eenige verbete
ringen aan te brengen en zoo veel doenlijk in alles te voor
zien, zoo dat wij onsvleijen in een volgend saizoen met kracht
en zonder groote stoornis het werk te zullen kunnen voort
zetten.
In liet geheel zijn in 1S60 uit de haven en de kaaijen ge
baggerd 24,088 kub. el.
Daarentegen zijn aan de leidijken gelegd 41,000 vierk. el
krammat en 3000 vierk. el puingïooijing, zoo dat wij daarop,
vergeleken met hetgeen geprojecteerd was, aanmerkelijk
vooruit zijn.
Omtrent den algemeenen gezondheidstoestand worden in
liet verslag bijzonderheden ontleend aan het rapport der
plaatselijke commissie van geneeskundig toevoorzigt. Daaruit
blijkt dat de nagenoeg onafgebroken wisselvallige gesteldheid
van de atmosfeer gedurende liet gansche jaar gelijken tred
schijnt gehouden te hebben met cenesleclits weinigafwijkende
bestendiging van de gezondheid der menschen.
liet getal zieken bleef doorloopend beneden hetgemiddelde
en zeer weinig ziekten deden zich voor. In augustus werden
uit de gemeente-apotheek 1756 recepten afgeleverd tegen een
gemiddeld getal van 2780 over de laatste tien jaren, liet
sterftecijfer daalde in september tot 14, terwijl liet gemiddeld
getal over de laatste vijfjaren 34 aangeeft.
Op2junij deed zich een geval van aziatische cholera voor
in haren geducliten paralytischen vorm. De zieke herstelde
na eene behandeling van drie weken.
Middelburg is verschoond gebleven van de gevaarlijke
keelziekte, bekend als angina diphtheritica.
Volgens de ingekotnene opgaven, welke van onjuistheid
worden verdacht, zouden in 1S60 slechts 277 vaccinatien heb
ben plaats gehad, tegen omstreeks 400 in vorige jaren.
Het is bekend dat de uitbreiding, aan de voorschriften der
policie-verordening gegeven met betrekking tot voorkoming
van kinderziekte, uitvoerige adressen tengevolge had van be
stuurders eener bijzondere school voor christelijk onderwijs.
De raad volhardde echter bij de vastgestelde voorschriften.
Ter zake der bij vernieuwiug oorgekomene verontreini
ging van an.nijszaad, dedyn bü^evi-vster en wethouders, op
aanschrijving der regering, 101 monsters door de plaatselijke
geneeskundige commissie onderzoeken, welke 9 monsters
voor besmet of verdacht hield die voorraad werd daarop uit
den handel geweerd.
Door het vertrek van dr. S. S. Coronel, bedroeg het getal
praktiserende geneesheeren 11. Als heel- en vroed meesters
vestigden zich de heeren J. Polman Kruseman en J. C. Douw,
waardoor hun getal mede tot 11. is geklommen.
Het getal apothekers klom tot 26 met 24 winkels.
De staat, waarin de werktuigen van de heel- en verloskun
digen benevens van de tandmeesters zijn bevonden, was bij
13 goed en bij 5 middelmatig. De apotheken en droogistwin-
kels zijn door de commissie onderzocht, met dien uitslag dat
de staat der geneesmiddelen of droogerijen bij 9 zeer goed en
bij 17 goed werd verklaard.
De dienst van dr. S. S. Coronel werd tijdelijk door de beide
andere gemeente-geneesheeren waargenomen.
Van de 10 te Delft verpleegde krankzinnigen zijn 2 over
leden en 2 hersteld, terwijl 2 nieuwe zijn opgenomen.
Beliep het getal der in 1859 uit de stads-apotheek afgele
verde recepten reeds 3371 minder dan in 1858, dit cijfer
onderging in I860 andermaal, ten gevolge van den buitenge
woon gunstigen gezondheidstoestand der ingezetenen, de be
langrijke vermindering van 6093 stuks.
In I860 was het getal der verpleegdagen in het gasthuis,
voor rekening der armbesturen: 11,900. te weten: 1853 van
armlastigen in gemeenten in, en 908 buiten de provincie, be
nevens 9639 van alhier armlastigen. Het getal der particu
lieren beliep 1664. als 125 buiten de provincie en 1539 in
deze gemeente armlastig. Totaal 13,564.
Voor de ligting der nationale militie zijn ingeschreven 17S
personen, terwijl er 200 voorwaardelijk vrijgesteld en van
vroegere ligtingen waren. liet contingent bedroeg 43 gewoon
en 2 buitengewoon.
Burgemeester en wethouders rigtten tot den minister van
oorlog het verzoek om, behalve de hier garnizoen houdende
vier kompagnien van liet 2e regement infanterie, ook het depót
alhier te bekomen. Daarop is echter in het afgeloopene jaar
nog geen berigt ontvangen(het is bekend dat thans liet depot
herwaarts is overgebragt doch met verplaatsing der vier vroe
ger hier garnizoen houdende kompagnien, welke slechts door
een zijn vervangen).
Er zijn 10GS biljetten van inkwartiering afgegeven.
De schutterij blijft in goeden staat verkeeren. Met de in
voering van den wapenrok is reeds bij het kader van onder
officieren begin gemaakt. De sterkte was: actief 324 (25
vrijwillig) reserve 203, waaronder 15 officieren, van welke 7
dienstpligtig.
Het getal kerkelijke gemeenten onderging geene verande
ring. In de vacature, doorliet vertrek van den heer J. J. L.
ten Ivate naar Amsterdam, is voorzien door het beroep van
den heer E. J. W. Koch, van Oistervvijk, tot predikant bij de
nederduitsche hervormde gemeente.
Het onderwijs werd verder geregeld overeenkomstig de
nieuwe wet. [Wij hebben die regeling, even als de wijziging
der school van den heer van Swers tot tusschenschool, in der
tijd medegedeeld.]
Ten gevolge van het aan de nederlandsch-israelietische
godsdienstige school-commissie over het ressort Middelburg
niet meer verstrekt subsidie van honderd gulden voor hare
bijzondere school, moesten, volgens aanschrijving van den
minister, de aldaar onderwijs genietende kinderen van den
behoeftigen stand die met het einde des jaars verlaten, om, ten
getale van dertig, over te gaan op de openbare gemeente
scholen.
De plaatselijke schoolcommissie heeft tot haren secretaris
benoemd jhr. mr. J. W. M. Schorer. In haar verslag wordt de
toestand van het onderwijs voldoende geacht, ook op de
openbare scholen.
In het aantal openbare scholen is geene verandering geko
men, behoudens de splitsing der school voor kinderen van
minvermogenden en die van onvermogendeu.
De schoollokalen en meubelen waren mede in voldoenden
toestand. Het getal scholieren op de openbare scholen be
droeg in jan uarij 1163 en in julij 1136; op de bijzondere in
januarij 757 in julij 815.
Omtrent de overige inrigtingen van onderwijs komt in het
verslag niets meldenswaardigs voor.
Het getal leerlingen der geneeskundige school is vijf meer
dan bij den aanvang der cursus, zijnde 15 heel- en vroedmees-
ters, en 13 apothekers. Het laboratorium is door de zorg dei-
provinciale geneeskundige commissie met vele nieuwe toe
stellen verrijkt.
Het gymnasium telde op het einde des jaars slechts 10 leer
lingen. F S
Het Zeeuwscli genootschap der wetenschapp& hield gere
geld zijne maandclijksche bijeenkomsten. Eene gouden me
daille werd toegekend aan eene van dr. A. A. Fokker alhier
ingekomene beantwoording eener prijsvraag, zijnde eene ver
handeling betrekkelijk de vroeger in Zeeland geheerscht
hebbende epidemische en besmettelijke ziekten en hare ge
neeswijzen.
Het natuurkundig gezelschap telde 5 leden meer dan het
vorig jaar en verkeert in bloei jenden toestand.
Van de overige genootschappen en afdeelingen van maat
schappijen, alhier gevestigd, staan geene belangrijke bijzon
derheden opgeteekend.
De toestand van het armwezen in deze gemeente ma°\ bij
vergelijking met het vorig jaar, weder iets gunstiger genoemd
werden, grootendeels, doordien 1S60 zich gunstiger onder
scheiden heeftin mindere ziekten-en weezen verpleging, beide
behoorende tot de meest belangrijke zorgen van het burger
lijk armbestuur.
Met dit al heeft de bij circulaire van den minister van bin-
nenlandsche zaken gedane opwekking tot getrouwe naleving
van de in de wet op het armbestuur nedergelegöc beginselen,
voor wat de kerkelijke instellingen van liefdadigheid betreft,
nog weinig vruchten opgeleverd.
Met het jaar 1860 is thans gevolg gegeven aan het reeds
lang bestaan hebbende en meermalen besproken plan, om de
begrootingen der godshuizen naar de wezenlijke behoeften te
doen opmaken en de tarieven der alime.ntatiegelden in de ge
stichten tot. die hoogte te brengen, als noodig geacht wordt,
om verder geen naileelig slot b:j het bestuur der godshuizen,
gelijk in de laatste jaren het geval is geweest, te weeg te
brengen.
Ofschoon door laatstgemeld bestuur eenige bezuinigingen
in zijne begrooting voor 1SG0 warden gebragt, moesten de
tarieven niettemin verhoogd worden, en wel in het gasthuis
van f 0.374 tot f 0,40 daags, in het ziekenhuis van f 0,35 tot
f 0,37è idem, in het weeshuis van f90 tot f 110 'sjaars.
In liet getal en de soort der verschillende in deze gemeente
bestaande instellingen van weldadigheid is geene verandering
voorgevallen.
Het gezamenlijk cijfer van uitgaaf der verschillende in
stellingen van weldadigheid bedroeg f 93396,36, waarvan
f 21-356,761 voor kosten van beheer, onderhoud enz. afgaat.
Voegt men bij de resterende f 68839.59^ de jaarwedden van
geneeskundigen enz., de kosten van verpleging van krank
zinnigen en bedelaars. dan verkrijgt men voor de hier arm
lastigen eene uitgaaf van f74463,39 j, zijnde fS62,88£ minder
dan in 1S59.
De door de gemeente uit hare fondsen verstrekte of nog te
verstrekken subsidien bepalen zich tot de som van f 36975,33
zijnde f 751,88.1 minder dan over 1859.
De heer mr. J. II. van Sanden Prins, overleden in deze ge
meente, bemaakte bij uiterste wilsbeschikking aan de alge-
meenc armen, nu het burgerlijk armbestuur, een legaat van
f2000 vrij van eenige korting, en heeft bovendien, in de laatste
dagen voor zijn dood, zijn verlangen te kennen gegeven, dat
de voornoemde som tot f 5000 zoude worden verhoogd, waar
aan door de erfgenamen onvoorwaardelijk is voldaan.
Bij koninklijk besluit van den IS september 1S60, no. 124,
is gemeld armbestuur tot de aanvaarding dier gelden geniag-
tigd, waarna ten name van de algemeene armen te Middel
burg eene inschrijving ad f 8000 op het grootboek der 2£ pet.
nationale schuld is aangekocht.
Omtrent de godshuizen behelst het verslag het volgende
Gesticht no. 1. Gasthuis. Betrekkelijk den algemeenen
toestand van dit. gesticht behoeft, na al hetgeen daarover in
de laatste verslagen gezegd is, niet in bijzonderheden te wor
den getreden. De ondoelmatigheid der inrigting. vooral met
het oog op hetgeen thans voor ziekenverpleging wordt ver
langd, is sedert lang erkend.
Reeds in 1S57 werd tot de verplaatsing van het gasthuis
naar het noordplein besloten, ten welken einde het gesticht
no. 4, (het voormalig werkhuis) vooraf de noodige verbouwing
zou ondergaan, van welk een en ander toen eene begrooting
werd opgemaakt, terwijl de vereischte gelden voor dit werk
aan het bestuur der godshuizen waren toegezegd.
Het schijnt echter, dat de bestaande plannen langzamer
hand en ongevoelig eene aanmerkelijke uitbreiding hebben
ondergaan; eene specifieke begrooting toch, later van dit
werk opgemaakt, verschilde zoodanig van het oorspronkelijk
cijfer en de beschikbare middelen, dat eene geheele omwer
king werd noodzakelijk geacht.
Deze is thans nog onderhanden, doch het bestuur over de
