De voorgenomen opheffing van die te Brouwershaven, waar
van het verslag over 1858 gewag maakt, heeft nog niet plaats
gehad, niettegenstaande in 1859 weder geen deel aan deze
inrigting is genomen, aangezien nog niet beslist is welke bestem
ming, in dat geval, het best aan het reservefonds zal kunnen
worden gegeven
De kas te Bommenede betaalde 10, die te Kortgeen 4 en 6
percent.
Deze inrigtingen, hoezeer alle aanbeveling verdienende, schij
nen weinig bijval te vinden. Hare werking is van zeer weinig
omvang en vermindert van jaar tot jaar. Te Bommenede toch
was het getal deelnemers, even als in 1858 slechts 3, terwijl dat
getal te Kortgeen 5 minder was.
De inlagen waren dan ook bij beide kassen minder, te
zamen f21.
De kas te Kortgeen heeft geen reservefonds. De ïnbrenggel-
den worden vermeerderd met de giften en bijdragen, en alzoo
uitgekeerd. Die te Bommenede heeft een reservefonds van
f 68,33$.
Hulpbanken bestonden er, als in 1858, 2 te Middelburg en
Zierikzee556 keeren werd geleend, zijnde 35 keeren meer dan
in 1858.
De intrest aan de banken betaald, was bij die te Middelburg,
naar gelang van den termijn van terugbetaling binnen 4 130 of
20lweken, 2 pet., IJ pet. of 1 pet., en bij die te Zierikzee, ook
naar gelang van den termijn van terugbetaling, langer dan 30
weken 4 pet. en binnen de 30 of 20 weken 3 of 2 pet., terwijl bij
de bank in laatstgenoemde gemeente 5 pet. wordt betaald, althans
in 1858 betaald is, voor voorschotten op acten van pensioen.
Openbare Veiligheid en gevangenissen.
Openbare veiligheid.
Het strekt gedeputeerde staten tot genoegen te kunnen mei
den dat gedurende het jaar 1859, rust en orde onafgebroken in
deze provincie hcerschten, zoo datgeene buitengewone policic-
maatregelen zijn noodig geweest, met uitzondering alleen van
de gemeente St. Maartensdijk, alwaar, ten gevolge van herhaal
de branden, gedurende de wintermaanden eene nachtwacht is
gehouden.
Het getal personen welke in 1859, wegens bedelarij en laud-
looperij werden te regtgesteld, bedroeg 48, als: in het regter-
lijk arrondissement Middelburg 29; in het regterlijk arrondis
sement Goes 12, en in het regterlijk arrondissement Zierikzee
7. Hiervan werden er 39 tot gevangenisstraf en 6 tot gevange
nisstraf en opvolgende overbrenging naar een bedelaarsgesticht
veroordeeld, terwijl er 3 werden vrijgesproken.
Over 't algemeen wordt van het gedrag en den dienstijver der
gemeentelijke policie-beambten gunstige getuigenis afgelegd.
Van onderscheidene kanten wordt dc werking van dc rijks-
veldwacht zeer geroemd. De klagten waartoe deze instelling
vroeger aanleiding gaf, hebben zich niet herhaald. Door een
gemeentebestuur werd aan een rijksveldwachter eene gratifica
tie uit de plaatselijke kas toegelegd.
De wijze waarop door de in de voormalige 4de en 5de distric
ten en te Westkapelle aanwezige brigades maréchausse'e de
dienst werd verrigt, verwekte algeineene tevredenheid.
Het miliraire detachement te Sluis droeg niet weinig bij tot
wering van vreemde bedelaars en landloopers; dattePhilippine
bleef insgelijks aan zijne bestemming beantwoorden.
Rampen van eenen eenigzins algemeenen aard hadden er
wederom niet plaats.
Gedeputeerde staten maken loffelijk melding van het mcnsch-
lievend gedrag van twee ingezetenen der gemeente Hoofdplaat,
<le gebroeders J. en A. Bootsgezel, bij het redden van in nood
verkeerende belgische schepelingen, waarvoor door Zijne
Majesteit den koning der Belgen aan ieder hunner eene gouden
medaille is toegekend.
De brandbluschmiddelen zijn, naar 't geen wij daaromtrent
vinden medegedeeld, in goeden staat. Bij enkele gemeenten doet
zich echter de behoefte aan meer doelmatig materieel gevoelen,
terwijl bezwaren van geldelijken aard de aanschaffing daarvan
voor alsnog verhinderen.
Het gemeentebestuur van Goes vleit zich, dat de verlich
ting met loopend steenkolengas aldaar met den aanstaanden
winter zal kunnen worden aangevangen; immers is deze ver
lichting reeds in het afgeloopcn jaar, voor den tijd van 25 jaren,
aan de firma C. Verloop en zoon te Utrecht aanbesteed, terwijl
de gasfabriek reeds in aanbouw is.
De straatverlichting te Middelburg liet, zegt men, in den
laatsten tijd, veel te wenschen, zoo dat aan de concessionarissen
meermalen deswegens boete is moeten worden opgelegd. Het
nemen van meer afdoende maatregelen wordt daar noodig
geacht.
Te Neuzen en Oostburg moet de verlichting worden uit
gebreid.
De gasverlichting te Zierikzee moest in de eerste maanden
des jaars alsmede in october nu en dan minder volledig blijven,
bij de steeds onvoldoende gelegenheid van gasberging. Tegen
november kwam echter een tweede gashouderkuip in gebruik.
Men vleit zich eerlang eene zekere uitbreiding, voor het buiten
gedeelte der gemeente, aan de gasverlichting te kunnen geven.
Gevangenissen.
In het personeel der beambten bij de gevangenissen viel
geene andere verandering voor, dan de bevordering van een
bewaarder der 2e klasse tot bewaarder der le klasse, bij het
huis van burgerlijke en militaire verzekering te Middelburg,
zijnde de laatste betrekking door het overlijden van den titularis
opengevallen.
Deze beambten komen hunne verpligtingen getrouwelijk na,
en leggen, over 't algemeen, veel dienstijver aan den dag.
De werkzaamheden aan de gevangenis-gebouwen bepaalden
zich tot de noodzakelijke herstellingen. In de behoeften van
meubelen werd naar behooren voorzien.
De gezondheidstoestand der gevangenen te Middelburg was
voldoende. Het gemiddeld getal zieken bedroeg slechts 8, bet
getal ziektedagen 1254. Twee mannelijke gevangenen overle
den in het gesticht.
Het grootste getal zieken onder dc gevangenen te Goes be
droeg 6; dat van diegenen welke eens of meermalen ziek zijn
geweest, 41en dat der ziektedagen 711; terwijl daar, gedu
rende een groot gedeelte des jaars, geene gevangenen onder
geneeskundige behandeling waren. Een der gevangenen over
leed.
De gezondheidstoestand van de gevangenen te Zierikzee was
insgelijks niet ongunstig.
Door niet minder dan 161 gevangenen werd aan den arbeid
in het gesticht te Middelburg deelgenomen. Door 110 mannen
werden uit 1002 ponden gehekeld vlas8211 strengen vlassen ga
ren gesponnen; terwijl door 51 vrouwen,224 ruw katoenen mans
hemden genaaid, en 1171 paren sokken gebreid zijn. De geza
menlijke verdiensten bedroegen f 399,95.
Ook den gevangenen te Zierikzee werd zoo veel mogelijk
bezigheid verschaft.
Aan het schoolonderwijs in de gevangenis te Middelburg
werd door 69 mannelijke en 44 vrouwelijke gevangenen, en wel
drie malen 's weeks, deelgenomen. Ook in de gevangenis te
Zierikzee werd geregeld twee of drie malen 's weeks schoolon
derwijs gegeven.
Door 34 mannelijke en 19 vrouwelijke gevangenen te Mid
delburg werd godsdienstig onderwijs genotenterwijl voor de
hervormden en roomsch-katholieken eenmaal 's weeks gods
dienstoefening werd gehouden.
De gevangenen te Zierikzee werden door de bedienaren der
verschillende kerkgenootschappen herhaaldelijk bezocht, het
welk eenen goeden invloed op hen uitoefende.
School- noch godsdienstig onderwijs kon den gevangenen te
Goes wederom ten deel vallen, ten gevolge van de ondoelma
tigheid der gevangenislocalen.
Het onderhoud, de voeding en de verpleging der gevangenen
hadden overeenkomstig de bestaande voorschriften plaats;
daarvoor werd bedongen f0,13,514 te Middelburg; te Goes
f 0,32 en tc Zierikzee f 0,32 per gevangene daags; en zulks ter
eerstgenoemde plaats zonder, en op do beide andere plaatsen
met de kosten van toebereiding der spijzen, en van verwarming,
verlichting cn bewassching.
Dc ontwerpen voor het bouwen van een huis van bewaring te
Heinkenszand, aan hetwelk aldaar groote behoefte is, zijn door
de administratie van den waterstaat onderzocht en goedbevon-
den, zoo dat op de spoedige daarstelling te dier plaatse van een
zoodanig gebouw, thans uitzigt bestaat.
Rijksmiddelen.
De opbrengst daarvan in hoofdsom en opcenten bedroeg
grondbelastingenf 708,584,78
personeele - 358,996,46$
patentregt109,046,90$
in-en uitgaande regten en scheepvaartregten - 128,366,1 lj
accijnsen- 546,180,41
belasting goud en zilver- 1,650,03
indirecte belastingen- 535,022,40$
domeinen - 131,617,45
brievenposterij- 65,143,95
Van de som van f 65,143,95 die do posterijen in 1859 in deze
provincie hebben opgebragt, werd ontvangen
Te Middelburg, met 6 daaronder bch. hulp kantor, f 17,280,14$
Vlissingen 2 - 8,825,24$
Zierikzee 9 - 10,650.47
Tholen 8 v, - 3,399,94
Goes 18 - 12,556,90$
Sluis 3 - 2,534,01
Breskens 4 - 2,597,49
Hulst 3 - 3,026,72
Neuzen 5 - 2,960,69
Sas van Gent,, 3 - 1,312,33
In 1859 is door den commissaris des konings beschikt op 278
verklaringen om tijdelijken vrijdom van grondbelasting, of van
verhooging dier belasting wegens stichting, herbouw of aan- en
bijbouw, volgens de wet van 28 maart 1828 (Staatsblad no. 8.)
Op 276 van die verklaringen is tijdelijk vrijdom toegekend,
te weten: op 203 gedurende 8 jaren, 55 gedurende 5 jaren, en
18 gedurende 3 jaren.
Wegens de personele belasting kwamen gedurende het jaar
1859 in 154 adressen 19 werden van de hand gewezen, en op
107 gunstig beschikt; 28 zijn nog in onderzoek aanhangig.
Ten aanzien van het patentregt zijn ingekomen 71 bezwaar
schriften; op 39 daarvan hebben gedeputeerde staten gunstig
beschikt, 30 zijn ongegrond bevonden en dus van de hand gewe
zen, de 2 overigen zijn nog in onderzoek aanhangig.
Waterstaat.
Over het algemeen kan ook nu gezegd worden, dat in den toe
stand der veeree en overvaarten op de rivieren en stroomen
geene verandering is gekomen. Alleen vernamen gedeputeerde
stalen ir. 1859 dat het veer tusschen Hoek (Mauritsfort) en
Philippine als opgeheven kan worden beschouwd, hetgeen als
een gevolg der opslibbing van den Brakman zal zijn aan te
merken.
De schade ontstaan aan den oostelijken veerdam van het
Sloe, door den in het vorig verslag vermelden val op den
22 december 1858, is weldra hersteld. Daarbij heeft men zich
echter bepaald tot het afvlakken van den steilen rand, en het
zoo veel noodig aanaarden en verdedigen met rijsbeslag van het
weggevallen beloop. Hierdoor en door het op nieuw stellen van
den weggevallenen doch terug gevondenen trap, is ook de pas
sage voor de reizigers weder zooveel mogelijk verbeterd. De
kosten hebben bedragen f 571,21.
Als een gevolg van den voorschrevenen val, werd het tevens
noodzakelijk geoordeeld om het op den dam eenige jaren gele
den gestichte gebouwtje tot tijdelijk verblijf der reizigers, 71
ellen oostwaarts, en derhalve zooveel verder van het uiteinde des
dams, te verplaatsen, op een nieuw aangelegd plateau. Dit
werk, en de daarmede in verband staande verlegging van hetit
klinkerpad is begrepen geworden in het onderhoudsbestek voor
1859—1861.
Intusschen blijft de overtogt over dit veer in sommige geval
len gebrekkig, en zal nog ongunstiger worden, wanneer de
steeds toenemende aansluiting der daarin liggende plaat aan
den Walcherschèn wal blyft voortgaan. Om met kennis van
zaken in tijds te kunnen beoordeelen wat ter verbetering zou
kunnen dienen, zijn opnemingen en peilingen noodig geacht.
Gedeputeerde staten hebben bewilligd dat die voor rekening der
provincie zouden geschieden, mits de kosten niet meer dan
f500 bedroegen. Zoodra zij zijn afgeloopen, verwacht men van
den hoofd-ingenïeur van den waterstaat eene mededeelitig van
den uitslag en van zijn gevoelen omtrent hetgeen tot verbetering
zou kunnen worden aangewend.
Het onderhoud der beide veerdammen en de noodige herstel
lingen cn vernieuwingen, van 1 julij 1859 tot en met 31 decem
ber 1861, is aanbesteed voor f 3650.
De dam vóór den Onrustpolder, dienende voor bet veer tus
schen Veere en Kamperland (Wissekerke), is in het begin van
1859 door eene afschuiving weder eenigzins ingekort, en bij den
storm uitliet westen, op don 1 november van dat jaar, werd de
kop tot op de hoogte van het strand weggeslagen. Dat gedeelte
van den dam had steeds tc kampen met de afwisselingen van
den zandigen vooroever. De hooge ligging boven liet strand
maakte het bestendig moeijelijk om den kop tegen ontgronding
en afslag te beschutten. De neeren door hem te weeg gebragt,
verlaagden het strand, en de teen van het zeeëinde storte tel
kens na.
Na den hiervoren gemclden storm bestond eene geschikte
gelegenheid, om dat zeeëinde meer overeenkomstig de plaatse
lijke gesteldheid in te rigten. Dc kop werd niet meer tot do
vroegere hoogte opgewerkt, maar in plaats daarvan in een stee-
nen pad, weinig boven het strand verheven, van de laagwater-
lijn tot aan den kruin des dams aangelegd. Men acht het waar
schijnlijk dat hierdoor eene blijvende verbetering zal zijn tot
stand gebragt. De dam bevindt zich thans in goeden staat.
Aan den veerdam bij Kortgene werd het rijsbeslag aan de
oostzijde vernieuwd, dat aan do westzijde hersteld, en het stee-
nen pad op den kop des dams, buiten den schorrand, gelijk ge
maakt en vastgelegd. De in 1858 geeftendo en alzoo verbeterde
puinweg over dezen dam verkeert in goeden staat; bij sommige
hooge vloeden wordt de anders harde korst eenigzins doorweekt.
De noodige vernieuwingen en herstellingen met het onder
houd der beide voormelde veerdammen voor den Onrustpolder
en bij Kortgene, gedurende het tijdvak van ljuly 1859 toten
met 31 december 1861, is door gedeputeerde staten aanbesteed
voor de som van f 3000.
De staten stelden f3000 beschikbaar voor de inrigting der
veerdammen bij Kortgene en Wolphanrtsdijk tot pontdammen.
Door de gemeentebesturen is daarna met de wederzijdsche
eigenaren aan het veer, de ambachesgeregtigden, in overleg ge
treden, doch tot dusver is het hun, voo zoo veel bekend is, nog
niet mogen gelukken bij hen die medewerking te vinden, welke
voor het tot stand komen dezer, voor de gemeenschap in het alge
meen en voor landbouw en veeteelt in het bijzonder, zoo nuttige
zaak vereischt wordt.
Dc aanlegplaats bij Wolphaartsdijk werd in 1859 tweemalen,
eens door eene stoomboot cn eens door een zeilvaartuig bescha
digd. Die schade is voor rekening van de eigenaren dier vaar
tuigen hersteld.
De veeren behooren in eigendom of beheer aan het rijk, aan
de provincie, aan gemeenten of aan ambachtsgeregtigdcn. Die
tusschen Walcheren en Zuidbeveland (over het Sloe) en van
Gorishoek op Yersekendam (over de Ooster Schelde) worden
van wege de provincie beheerd.
Als buitengewone vloeden vermelden gedeputeerde staten die
van 2/3 February, 15 april en 1/2 november 1859.
Bij den storm uit het noord-noordwesten en noordwesten op
2/3 februarij bereikte de vloed op dc meest blootgestelde plaat
sen, zoo als aan de Ossensluis, ten noorden van den polder
Schouwen, eene hoogte van 1,40 el boven hoogwaterpeil, met
een oploop der golven van 3 a 4 ellen boven dat peil. Langs de
kust van het voormalige 4de district was de vloed 20 duim min
der hoog, doch aan dc westelijke polders liepen de golven mede
op tot 3,80 el boven hoogwaterpeil.
Bij den west en west-noordwesten storm op den 15 april steeg
het water weder aan do noordzijde van Schouwen tot de voor
melde hoogte van 1,40 el; langs het voormalige 4de district
echter niet hooger dan 1 a 1,10 el boven gewoon hoogwater,
met een oploop der golven van 1,70 tot 2 70 el. Voor den pol
der Bruinisse werd eene hoogte van 1,50 el waargenomen en
aan Zuidbeveland eene van 1,12 tot 1,60 el, met een oploop dei-
golven hij dezen storm hooger dan bij den eerstgemelde. Op
sommige plaatsen verhieven zij zich tot op den kruin der zeedij
ken, zoo als nan den polder Schouwen, district Borrer.damme,
en aan de polders Muije en Scherpenisse, terwijl zij ook ter
hoogte van 1,50 el opliepen tcgeu den buitensten zanddijk ran
den polder Schouwen aan de zoogenanmde ,.0ude hoove."
Tijdens den storm van 1/2 november die van hot zuid-zuid
westen tot het noordwesten liep, rees de vloed niet veel boven
gierstrooms- hoogwater.
Bij den hiervorcngemelden storm van 15 april ontstond aan
de havendammen van het kanaal van Neuzen een verlies van
122 kub. ellen grond en ruim 1100 vïerk. ellen krammat, ter
wijl bovendien 900 vierk. ellen krammat beschadigd werden.
Het voortzetten der beplanting van een gedeelte der dijken
van het gewezen zykannal naar Axel en Hulst, met 2580 stuks
canadapopulieren, is op den 25 november 1859 aanbesteed
voor f 1499.
Aan het kanaal van Sluis naar Brugge zijn ccnige herstellin
gen uitgevoerd tot goede in standhouding der leidijken. De
kosten daarvan hebben bedragen f300.
Aan het kanaal door Zuid-Beveland, met de daartoe behoo-
rende kunstwerken, is sedert het vorig verslag niets verrigt.
(Wordt vervolgd.)
TER DRUKKERIJ VAN DE GEBROEDERS ABRAHAMS.
