W.IKEORLEY,
GIDS
EEN EIGENHANDIG TESTAMENT
®e banbliksem van het Vaiikaan.
Het gebruik, dat de paus dezer dagen van dit vroeger
scherpe, doch thans verstompte wapen, gemaakt heeft, noopt
ons een vlugtigen blik op de geschiedenis van den banbliksem
te werpen.
De kerkelijke ban of excommunicatie is de uitsluiting van
de kerkelijke gemeenschap, tot straf voor den afval van
het roomsch katholieke geloof of voor zware misdadendit
behoeven nog geene eigenlijke misdaden te zijn, maar het is
voldoende dat de paus, zoo als in het tegenwoordige geval, een
of anderen maatregel als eene misdaad gelieft te beschouwen.
Een gebruik van dien aard bestond reeds bij de oude Ro
meinen, die somwijlen de misdadigers straften door hen uit te
sluiten van het bezoeken der tempels en het deelnemen aan
offeranden en hen plegtig aan de furiën te wijden. Ook de
mozaïsche wet kende een excommunicatie, die als wereldlijke
en geestelijke straf werd aangewend; zij was van drie graden.
De eerste heette niddoewi, de kleine ban, waardoor iemand
dertig dagen lang van het bezoek der synagoge werd uitge
sloten bij de tweede graad, cherem of de middenban, kwam
nog de verzwaring, dat geen Israëliet met den gestrafte om
gang mogt houdep. Soms ging deze ban, die ook dertig dagen
duurde, met eene vervloeking gepaard en werd ouder horen
geschal afgekondigd. Wanneer de schuldige in dientusschen-
tijd geene boete deed, werd hij getroffen met den derden
graad, sjammatha of anathema maranatha. Dezeban bestond
in eene levenslange uitsluiting van de synagoge en degemcente
en in het verlies van alle burgerlijke regten en ging gepaard
met verschrikkelijke vervloekingen waarmede de schuldige
aan het gerigt Gods werd overgegeven. De apostelen behiel
den den ban of de excommunicatie uit het Jodendom. Naar
de practijk der christelijke kerk werd de ban in een grooten
en kleinen onderscheiden. De kleine ban bestond in uitslui
ting vau de openlijke godsdienstoefeningen en inzonderheid
van het avondmaal, bij een erkend ergerlijken en oncbriste-
1 ijken levenswandel. De groote ban bestond in de geheele
uitsluiting uit de kerk, en werd alleen uitgespvoken wanneer
een lid der kerk in zijn ergerlijk leven volhardde of van de
orthodoxe leer afviel, of kettersche stellingen opperde en
daaraan bleef vasthouden. Ook daaraan waren vervloekingen
verbonden, doch in den beginne werden dc staatkundige reg
ten van den geëxcommuniceerde daardoor nog niet verkort
en de excommunicatie werd slechts over bijzondere personen
uitgesproken. Het regt tot excommunicatie berustte bij de
gansche gemeente en de bisschon had blootelijk het door haar
genomen besluit uit te voeren. liet ontheffen van den ban
geschiedde na volbragte boetedoening gelijk die door de hoo-
gere geestelijkheid was voorgeschreven, na het openlijk afleg
gen eener verklaring van berouw, na het intrekken der
kettersche gevoelens en na volkomene onderwerping aan de
voorschriften der kerk.
Bi j het streven der bisschoppen naar gezag, waarin, gelijk
.bekend is, inzonderheid de bisschop van Rome zich onder
scheidde, was het natuurlijk, dat zij zich ook het regt aanma
tigden om op eigen gezag den ban uit te spreken, niet slechts
tegen afzonderlijke personen, maar tegen gansche gemeenten.
In dier voege handelde reeds de bisschop Victor van Rome
(omstreeks het jaar 200 der christelijke tijdrekening) tegen de
bisschoppen van Klein-Azie naar aanleiding van een geschil
punt betreffende het paaschfeest.
Ofschoon deze maatregel door velen werd afgekeurd, spra
ken de bisschoppen van Rome toch den ban telkens weder
bij vernieuwing uit en voerden het gebruik in van dit te gelijk
aan andere gemeenten bekend te maken. De excommunica
tie kreeg eene verdere strekking doordien men haar zelfs
tegen overledenen begon uit te spreken en er het verlies dei-
zaligheid en nog allerlei burgerlijke nadeelen aan verbond.
De capitulavien van Pepijn den Korten bepaalden dat met den
grooten kerkban tevens de verbanning itit het land gepaard
zou gaan, en eene synode, in de negende eeuw tePavia gehou
den, verbond er het verlies aan van alle aanspraak op eenig
ambt. Omstreeks dezen tijd begon men ook een scherper on
derscheid te maken tusschen de excommunicatie of den klei
nen en het anathema of den grooten ban.
Ofschoon het regt im te excommuniceven aan alle bisschop
pen verbleef, matigde de paus zich sinds de tiende eeuw het
regt aan, om in alle landen te excommuniceren. Ten einde
den grooten ban zoo krachtig mogelijk te maken, verbonden
de pausen er nog meer nadeelen aan en zonden legaten uit
om bet vonnis uit te spreken. Paus Innocentius III verklaarde
in 1215 op het concilie te Rome, dat een geëxcommuniceerde
van. alle burgerlijke regten beroofd cn eerloos moest geacht
worden en al zijne goederen behoorde te verliezen, terwijl
gelijke straf degenen moest treffen die hem bescherming zou
den verleenen. Zoo de groote ban een vorst trof. moest hij
daardoor van den troon vervallen zijn en zijne onderdanen
hem niet meer gehoorzamen. Wanneer de kerkelijke ban
j over een geheel land werd uitgesproken, dan kreeg hij den j
j naam van Interdict. Paus PascbalisII sprak in debulle In i
eoena domini, in 1102, over keizer Hendrik IV en paus Gre-
gorius IX in 1227 over keizer Frcderik II den ban uit. Op j
het einde der dertiende eeuw was het gebruikelijk geworden,
dat de pausen sommige excommunicatien, waaraan zij bi jzon- I
der veel hechtten, telkens op Witten donderdag herhaalden.
I Van paus Bonifacius VIII zijn er twee zulke excommunica-
j tien in de bulle In coena domini vervatde eene is van 1299
j en gerigt tegen degenen die wapenen, levensmiddelen of an
dere voorwerpen aan deSaracenen zouden toevoeren; de
j andere is van 1303 en bedreigde degenen, die hen, welke zich
I tot den heiligen stoel begaven, zouden benadeelen.
j Het scherpe wapen, dat de pausen in den grooten ban beza
ten, maakten zij zelf stomp, deels doordien zij den ban te ver
uitstrekten en te dikwijls om wereldlijke redenen uitspraken,
I deels om dat zij voor geld vrijstelling gaven van de daarbij
voorgeschrevene boetedoeningen en kanonnieke straffen.
Daarbij kwam nog, dat er dikwijls verscheidene pausen te
gelijk waven, die elkander over en weder met banbliksems
beoorloogden.
Hoe meer het gezag der pausen verviel en hoe grooter de
verlichting onder de volken werd, des te meer verloor de ban
van zijne kracht, en de tegenwoordige toepassing op al de
overweldigers van de Romagna draagt niet weinig bij om zij
nen invloed geheel te vernietigen.
fUtöüdcti rem uercofr.
STOOMBOOTDIENST
TUSSCHEN MIDDELBURG EN ROTTERDAM.
Uren van vertrek in April.
van middelburg van rotterdam
Heer J. C. VAN DEN BROECKE, Voorzitter van de
zelve Commissie.
Middelburg. 9 April 1860.
De Provinciale Geneeskundige Com
missie in Zeeland.
Namens dezelve,
J. J. MARINISSEN, Secretaris.
TERKOOPING op Dingsdag den 1 Mei 1S60, op
de Hofstede Waaijenburg onder Sci ooskerke,
bewoond door J. II. ZEGERSvan BSËËSTIAEEN,
Bouw- en Mclkcrsgcrccdscliappcn en verdere
Goederen; nader breeder te adverteren.
ONTVANGEN eene ruime collectie
DAMES- M IilADER-VOfilUAAIiSMAIATELETS
benevens ÏÏEEEIMNC} STOEPEN voor dit Saizoen.
WED. P. DEKKER ZOON.
Dingsdag
10
s morg
6 ure.
Dingsdag
10
tc
6
S
10,30
Donderdag 12
6
Woensdag
11
10,30
Vrijdag 13
6
Vrijdag
13
10,30
Zaturdag
14
6
Zaturdag
14 's midd. 12 ure
Zondag
15
7
Zondag
15
5)
12
Maandag
16
8
Maandag
16
s morg
6
Dingsdag
17
11
Dingsdag
17
6
Donderdag 19
11
Woensdag
IS
7
Vrijdag
20
11
Vrijdag
20
8,30
Zaturdag
21
11,30
Zaturdag
21
8.30
Zondag
22
s midd. 12
Zondag
22
9,30
Maandag
23
5)
12
Maandag
23
55
9,30
2lDucrtfitttrn.
Heden beviel door Gods goedheid zeer voorspoedig van
een' welgeschapen Zoon, PETRONELLA ELIZABETH
SCHOTEL, geliefde Echtgenoot vari
Aardenburg, HERMAN BROESE.
i den 6 April 1-S60.
Eenige kennisgeving.
Na langdurig lijden overleed lieden mijne teedei-geliefde
Vrouw CORNELIA DE BACK in den kraclitvollen leef-
tijd van 30 jaren, na nog geene twee jaren te zijn ver- j
eenigd, hieruit nalatende een Kindje.
Ik, hare en mijne talrijke Voorkinderen, hare Ouders
en Betrekkingen, verliezen in haar veel.
WolphaartsdijkALEX. MAR. DE GROOT,
den '1 April 1860.
Algemecne kennisgeving.
Heden overleed, na een langdurig lijden, de Eerzame
JACOB SCIIOONENBOOiVI, in den ouderdom van bijna
73 jaren.
Arnemuiden, Namens de Kinderen en Klein-
den 6 April 1860. kinderen
M. DE VLIEGER,
Executeur Testamentair.
lieden ontving ik de treurige tijding dat, na eene lange
en hevige ziekte, mijne dierbare Moeder, in den ouder
dom van ruim 61 jaren, te Gouda was overleden.
Vlissingen, O. J. BEKKER.
den 7 April 1860.
GENEESKUNDE.
De Provinciale Commissie van Geneeskundig Onderzoek
en Toevoorzigt in Zeeland, residerende te Middelburg,
verwittigt bij deze den Belanghebbenden, dat zij hare
ChCwobsc Vca-gaslcB'iiig houden zal op Woensdag-
den 9dcn Mei I860-, en verzoekt tevens allen, welke clan
verlangen toegelaten te worden tot het Heel-, Verlos- of
Artsenijmengkuiulig Examen, of tot dat van Oog- of
Tandmeester of Droogist, om hun daartoe strekkend Re
quest, onder overlegging van de noodigc bewijzen, vóór
of met het einde dezer maand te doen toekomen aan den
ftroote Markt, 1.3, 9
j neemt de vrijheid het geëerde Publiek te verwittigen, dat
j in zijn Magazijn eene schoone keuze ontvangen is van alle
artikelen voor Kleedingsloftendie tot dusver verschenen
zijn, en zal het arrivement der nog niet uitgekomene, maar
j spoedig te verwachtene laatste Parïjser Modes in
Dames Hoeden, Mutsen, Mantilles en meerder
1 Nouveautés, nader door annonce bekend worden gemaakt,
i Ook maakt hij zijne geëerde Begunstigers attent op eene
partij Zijden Stoffen, Shwals, Shwalslong enz., die tot
I buitengewoon goedkoope prijzen aangeboden worden.
EASCOMBE, Eakrlekant in Parapluies
j Langendelft, 1 no. IS, maakt aan het geëerde Publiek be-
j kend dat hij van Parijs geretourneerd is. met een fraai
assortiment PABASOLS MAROOSES en PA-
Ï&APÏjUjÏËS volgens de nieuwste mode.
TE KOOP
I voor een' aannemelijken prijs, twee zeer ligte, soliede be-
werkte, nieuwe WAGENTJES op VerenUtrechtsch
I Model, voor een of twee Paarden, bij
A. VAN DE WATEK, te Middelburg.
Door vertrek naar elders UIT DE HAND TE KOOP
I EENE GlïOOTE PARTIJ BLOEMEN,
j in allerlei soorten, tot verminderde prijzen, bij J. LAM-
I PERS, Seislaagte te Middelburgvan heden tot21 April.
Men verlangt door ziekteom dadelijk in dienst te
j treden als Noodhulpeene Iwcedcmcid, goed
1 met de W&sch kunnende omgaan. Adres onder lett. N. N.
i aan het Bureau dezer Courant.
Terstond eene Dienstmeid bemoodigd. Adres aan
het Bureau dezer Courant.
Met Mei aanstaande eene Dienstmeid voor Pot en
Huiswerk benoodigd. Adres bij J. C. W. ALTORFFER.
Bij de Heeren J. J. CEULEN en J. DE JONG ZIJLSTRA
Boekhandelaars, is te bekomen;
HET EEMGST WELGELIJKEND PORTRET
van den WclEerw. Meer
Db J.J.L.TENKATE,
met Fac simile a ƒ1.vervaardigd door den onder-
geteekende, en op steen gebragt door E. SPANIER, Li-
thograaph des Konings, tc 's Gravenhage.
BS. SB. KOELDE.
Door de Wed. D. R. VAN WERMESKERKEN, te
Tielis uitgegeven en bij alle soliede Bockhandelaren
verkrijgbaar gesteld
voor iien die
WILLEN MAKEN, EN HUNNE
BESCHIKKINGEN AL OF NIET VOOR DEN
NOTARIS WILLEN GEHEIM HOUDEN
bevattende
EENE DUIDELIJKE AANWIJZING
iioe zoodanig testament wordt ingerigt
en benige
FORMULIEREN.
J?g I.J S .5 0 C JE JV T.
TER DRUKKERIJ VAN MC GEBROEDERS ABRAHAMS.
