is daartoe eveneens genegen, en moet dan tevens het geschil
met Datoe Mavis vereffenengeschiedt dit niet. dan zal er nog
eene operatie tegen dat land moeten plaats hebben.
Uwe goede houding in het gevecht, en uwe goede tucht na
hetzelve, hebben deze goede uitkomst bevorderd.
Dank cn eer zij u daarvoor toegebragt.
De tweede dier orders is op den 8 januarij jl. uitgevaardigd.
Aan de zee- en landmagt van de boniscke expeditie.
De oorlog met Boni is geëindigd. In eene maand tijds zijt
gij binnen Katjang, Singay, Boni, Pascmpa, Panpanoea ge
trokken, en de rivier Tjinvana opgevaren en hebt gij de
vijandelijke strijdmagt verslagen en verstrooid. De konin
gin van Boni heeft het land verlaten en is, even als haar oom
en raadgever Dato Sawito, van have waardigheid ontzet; het
volk is in geheele onderwerping gekomen. Het rijk van
Boni, dat met Goa in rang de eerste bondgenoot van het
gouvernement was, is van dien rang vervallen en zal voort
aan slechts een leen van het gouvernement zijn. OudBoeloe
Komba, Katjang en Singay wordt tot duurzame herinnering
aan deze overwinning bij het gebied van het gouvernement
ingelijfd, en wordt dadelijk onder het gezag van het gouver
nement gesteld. De eilanden Boneraren en Kalaa, die sedert
de vereenigde oost indisclie compagnie als leen aan Boni
waren geschonken, keeren weder ouder het regtstreeksch
gezag vau het gouvernement terug. Debonische rijkssieraden
die door de koningin zijn weggevoerd, zijn teruggeëischt en
worden aan het gouvernement uitgeleverd. Dc onafhanke
lijke landschappen Soping, Wadjoe en Goewoe, zijn bereid
om contracten van vrede en vriendschap met het gouverne
ment tc sluiten, en het zelfs als opperbeheer te erkennen.
Dato Mariro-ri-wawa, die eene schuld met liet gouvernement
te vereffenen heeft, onderwierp zich aan eene afdoening. Aan
Lamoeroe is de uitlevering opgelegd van de zes nog niet
teruggekeerde deserteurs van de bezetting van Singeri. Nim
mer is de magt van het gouvernement op het eiland Celebes
zoo groot geweest als thans. Eene betere kennis van het bin
nenland en eene goede verkenning van de rivier Tjinrana
stellen ons in staat om dezen invloed te behouden. Dit alles
is aan uwe volharding en uwe toeweiding voor 's konings
dienst te danken. Waren de diensten van al de onderdeden
der krijgsxnagt de zelfde, zij hebben daaraan mede hun aan
deel gehad, dat niet had kunnen gemist worden, leder der
ouderdeelen heeft, zoo wel te water als te land, elk volgens
zijne specialiteit, tot de verkregen uitkomsten bijgedragen,
en aandeel in den verworven roem onzer wapenen verkregen.
Laat dan nimmer door eenigen naijver uw aandeel aan de
behaalde voordeelen verduisteren. Reeds is de blokkade der
boniscke kust opgeheven, en ik ben op middelen bedacht om
het maritiem station der Bonische golf geheel op te heften en
de korpsen der landmagt naar hunne respectieve garnizoenen
te doen terugkeeren, ten einde niet te lang door de toene
mende westmousson hier te worden vastgehouden en u be
schikbaar te maken, wanneer het noodig is andere vijanden
van onze heerschappij te bestrijden. In andere stations of in
uwe garnizoenen teruggekeerd, weest indachtig aan het uit
muntend gedrag dat gij hier gehouden hebt en aan uwe ver-
pligting om daarin te volharden. Ik zal uwe diensten en uwe
houding niet vergeten, en ze steeds gedenken als de voortref
felijkste die ik gedurende mijne militaire loopbaan heb bij
gewoond.
- - In een particulieren brief van Palakka (Boni) deelt men
mede dat de luitenant-generaal, kommandant van het leger,
op oudejaarsavond al de aanwezige officieren bij zich had ver-
eenigd en dat de overgang van het oude in het nieuwe jaar
door hen, benevens de te Palakka aanwezige troepen, allerge-
noegelijkst is gevierd.
Waar nog eene maand te voren vijandig land was, en alles
dood en verderf ademde tegen de Hollanders, daar zag men
nu alles met groen versierdvuurwerk werd afgestoken, het
hoornmuzijk deed de omstreken van zijne beste stukken weer
galmen, en de inlandsche bevolking was in eene talrijke schare
vereenigd, en aanschouwde opgetogen de vredelievende uit
spanningen van het leger, dat zij eenige dagen vroeger nog
vreesde, als dood en vernietiging aanbrengende.
De generaal werd algemeen even geacht en bemind, en men
was bezig met de voorbereidingen tot een feest, dat de expe
ditionaire troepen, alvorens Palakka te verlaten, zijne exc.
wilden aanbieden.
Uit Boni zijn nadere tijdingen ontvangen, loopende tot
10 januarij jl.
In den stand van zaken was geene verandering geko
men. liet hoofdkwartier bevond zich nog tc Palakka. Een
gedeelte der kavaleric en artillerie en nog eene europesche
kompagnie an het 4de bataillon infanterie waren terugge
zonden naar Java. Zr. Ms. stoomschip Gedeh schijnt echter
het daarvoor bestemde transportschip niet naar Java te heb
ben kunnen slepen en het naar Makassar te hebben gebragt.
Dit althans moet worden opgemaakt uit dc omstandigheid,
dat de Gedeh uog niet op Java is aangekomen en dc kom
mandant in last had om, bij blijkende onmogelijkheid om
het transportschip naar Samarang te slepenhet naar Makas
sar te brengen.
Nog eenige ondergeschikte hoofden waren bij den gene
raal van Swieten in onderwerping gekomen. AroeOedjong
was nog niet gearriveerd, waarschijnlijk omdat men liet in het
naburige Wadjo nog niet eens is geworden over den persoon,
die tot matoewa of hoofdvorst van dat land moet gekozen
worden.
Den 11 januarij zou nogmaals eene kleine maritieme divi
sie kvuishooten en sloepen de rivier van Tjinrana opvaren.
Onder de weinige gevallen dapperen verneemt men met
leedwezen dat ook de majoor C. M. H. Kroesen behoort.
De te Batavia gevestigde handelsvereeniging heeft de
volgende circulaire verzonden
Sedert eenigen tijd werden hier bekend tijdingen, door
hollandsche en andere europesche bladen gepubliceerd, met
en zonder reserve, als of die kwamen uit Java; tijdingen, die
van alle grondige waarheid ontbloot, er alleen den schijn van
hebben; tijdingen, alleen geschikt, wij willen niet zeggen be
stemd, tot het wekken van onrust over den toestand dezer ko
loniën, tot verlamming van den waren handel, tot verlevendi
ging van het beursspel in hollandsche effecten, waarvan de
werkelijke waarde zoo naa'uw is ingeweven met de hechtheid
onzer positie alhier, dat ieder eenigzins belangrijk indisch
bevigt ze doet dalen of rijzen.
Er is niemand onzer, die brieven ontving inet deze mail.
niet sprekende met angst en vrees over de tijdingen uit Indic
per telegraaf in Holland aangebragt, en ook is er niemand
onzer, die niet verontwaardigd is over de scliaamtelooze
logentaal, door middel van telegrams op de beurs verspreid,
die alleen aanleiding hebben gegeven tot die kleinmoedigheid
in Holland, die hier in Indie gelukkig nog niet bestaat, omdat
men den waren stand van zaken wel hier, maar niet in Hol
land beoordeelen kan. Dubbel onvoorzigtig is het daarom om
zulke onberedeneerde, overdrevene tijdingen aldaar te ver
spreiden, en protesteren wij dan ook ten krachtigste uitnaam
der publieke meening tegen hem, die zulke berigten oversein
de, tegen hen, die ze wereldkundig maakten. Wij bedoelen
hoofdzakelijk eenen telegram, verspreid op de beurs te Am
sterdam, voerende den datum van Batavia, zondag 23 oclober,
waarin o. a. de volgende zinsnede voorkomt
„De tweede expeditie naar Boni is gisteren vertrokken. Op
Java heerscht eene ernstige vrees vooreen opstand der inboor
lingen, die in onrust verkeerden, omdat eenigen hunner
waren gedwongen om als koelies naar Boni te vertrekkeu. Dc
Europeanen zijn op hunne hoede en hebben zich van wape
nen voorzien.
„Te Danda is een complot ontdekt, dat strekte om de
europesche bevolking aldaar te vermoorden."
Wel komt in den Javabode van 12 October 1859, no. 82,
een berigt voor, dat een dergelijk gerucht hier liep, dat echter
als geheel valsch en ongegrond werd beschouwdmaar werd
ook in het volgend no. vau dat blad dd. 15 october medege
deeld dat de zaak door de polieie was onderzocht en bevon
den te zijn geheel uit de lucht gegrepen. Ook sprak dc J avabode
nog slechts van eene beweging te Batavia, terwijl de bedoelde
telegram haar uitbreidt tot geheel Java. De kwade trouw van
den berigtgever blijkt hieruit ten duidelijkste, want de mail
die den 25 october van hier vertrok, kon beide berigten uit de
Javabode aanbrengen; de mail-telegram bragt echter slechts
het verontrustende bevigt over, maar liet het geruststellende
achterwege.
Het moge waar zijn dat te Batavia enkele angstvallige per
sonen eene dergelijke vrees hebben gekoesterd gedurende
eenige dagen, maar die verdween al zeer spoedig en bestond
althans niet meer bij het vertrek der mail van 25 october, tcr-
wijl het daxx ook hier ten eenenmale onbekend is, dat de Euro
peanen zich zouden gewapend hebben. Te Banda is werkelijk
eene soort van zaxnenzwering ontdekt geworden, die echter
geen de minste politieke beteckenis had en een geheel geïso
leerd feitdaarstelde. evenals eene dezer dagen te Djokdjokarta
ontdekte en onraiddelijk bedwongeue muiterij onder een lut
tel gedeelte van het zwitsersch element onzer troepen aldaar.
Wj hebben dus regt van te zeggen dat er eene schijn van
waarheid is aan het medegedeelde bevigt, maar ook van te
beweren dat het overigens logexxachtig en overdreven is.
Het is niet aan ons om de aanleiding van den berigtgever
tot eene zoodanige handelwijze te onderzoeken, die even goed
kan geweest zijn om de hollandsche effecten te doen dalen en
daarmede voordeel te behalen hij inkoop op een laag stand
punt, als dat eene niet min onedele drijfveer daarbij in het
spel is geweest.
Wel is waar wordt dat berigt medegedeeld onder alle voor
behoud. maar dat voorbehoud vermindert den schrik niet, en
stellen wij dat gelijk met den laster, die immer in stilte en
onder oplegging des geheims, maar daarom niet te minder
zeker werkt. Indien in waarheid de zucht liadde bestaan tot
ontzenuwing van het angstverwekkende berigt, dan zoude
liet mede zijn gedeeld nlscen valsch en onwaar gerucht dat
loopende was, maar niet als een geloofwaardig berigt, dat no"
slechts bevestiging behoeft.
Wat wij wenselxen, is onze vrienden in Holland te waarschu
wen tegen hetligtgeloovig aannemen dier berigten,vooral om
dat wanneer het publiek eenmaal zal ondervonden hebben,
dat, vele der door hen grif aangenomen berigten later bleken
overdreven en dus onwaar te zijn, het ook eindelijk uit ge
woonte niet meer gelooven zal datgene, wat waar is eu door
waarheidlievende mannen uit Indie over Indies toestand
wordt geschreven; en het is om te voorkomen, dat men doof
worde in Holland voor de het goede bedoelende stemmen, die
uit Indie opgaan, dat wij waarschuwen voor die stemmen, die
alleen beoogen bet verwekken van angsten onrust.
Het schijnt, dat de bedoelde berigtgever de zelfde is, die
eene mail vroeger telegrafeerde, dat de gouverneur-generaal
ernstig ongesteld was en om zijnen vervanger gevraagd had -.
het eerste gedeelte van dat berigt was eene bepaalde onwaar
heid, het laatste gedeelte was welligt even onwaar.
De bataviasche Handels-vereeniging zal voortaan geregeld
met elke mail een telegram van Triest naar Amsterdam en
Rotterdam overzenden, ter voorkoming van de verspreid in"
van overdreven en leugenachtige berigten.
(Volgen de onderteekeningen van 2fi der
v oprnaamste ban d elshnizen
Met de Merapi zijn nog eenige bijzonderheden omtrent
liet afloopen te Tewelx van liet stoomschip Onrust hekend ge
worden. Twee inlanders, zijnde de bedienden van den heer
Bangert en van den heer Waldeck, zijn gered en te Bandjer-
masin aangekomen, alwaar zij de volgende verklaring hebben
afgelegddat de heer van der Veldenin bijzijn van den lieer
Bangert eu doctor Dilg, bezig was om aan den rijksbestierder
aldaar het gebruik van een dertigponder uitteleggen; dat
alstoen de doctor een houw over den rug kreeg en dood dooi
den kajuitskoekoek terneer vieldaarop ontving de komman
dant een houw over den rug en werd hem het hoofd afgehou
wen welk lot ook den heer Bangert trof. De schildwacht heeft
den moordenaar van den lieer Dilg doodgeschoten, doch kon,
door de overmagt overstelpt niet beletten dat de in dien tus-
schentijd geroepene verscholen Dajakkers naar beneden gin
gen en aldaar de in rust zijnde officieren en manschappen
gruwelijk afmaakten.
Tengevolge op het vroeger medegedeelde kunnen wij
thans melden, dat de gouvernements-schroefschooner De
draak beschikbaar is gesteld tot repareren van den telegraaf
kabel tusschen Batavia en Singapoer. De poging, daartoe
met het particuliere stoomschip Padang gedaan, is vruchte
loos geweest. De metingen toonden, dat de kabel op 20 mijlen
van Batavia gebroken of naderbij zwaar beschadigd moet
zijn, waarna hij op dien afstand afgesneden werd om door
meting van die plaats, de font benaderd te vinden. Wer
kelijk bleek het, dat er een fout nabij Batavia is, maar tevens,
dat de kabel ook naar de zijde van Muntok en wel op 148
mijlen of 178 van Batavia gebroken is.
Eenige te Samarang en Djokdjokarta in garnizoen lig
gende europesche vreemde militairen hebben onbestemde en
onvolkomene plannen tot desertie en muiterij gevormd,
welke evenwel bij tijds zijn ontdekt en verijdeld. Zeven dei-
belhamels te Samarang zijn zonder verzet in arrest genomen.
De generaal-majoor, kommandant der 2de militaire afdee-
ling heeft zich voorts naar Djokdjokarta begeven, om aldaar
persoonlijk een plaatselijk onderzoek in te stellen, ten ge
volge waarvan dertien der hoofdleiders, waaronder ook hun
chef, mede in arrest genomen en naar Samarang getrans
porteerd zijn.
De noodige maatregelen zijn genomen om herhalingen vau
dezen aard te voorkomen.
Te Samarang heeft onder de godsdienstoefening van ds.
van der Meer van Kuffeler, dc aanneming in de christelijk
hervormde godsdienst plaats gehad van een gegoed cbiueesch
handelaar, bij vele aanzienlijke personen aldaar gunstig be
kend, en van een even gegoeden Arabier.
Verlkoopingen eis aanbestcdsngCEs.
Tholen 27 maart.
I. Het schor van St. Annaland, eiland Tholen. groot 11 3
bunders '13 roeden 40 ellen, met de concessie tot bedijking.
Ingezet op f 25,000. II. De daaraan grenzende zeedijk.
Ingezet op f 5000.
Fort Bath 2G april.
Het wrak van het engelsche ijzeren schroefstoomscllip
Russian, met inliebbende lading. Verkocht voor f 270.
t Heden morgen heeft aan de directie der marine te
Vlissingen de aanbesteding plaats gehad van het sloopou van
