gouvernement moet bij velen verzwakt worden, hoewel men
daarbij de niet geheel onjuiste bewering hoort opperen, dat
het provisioneel gouvernement der Romagna hierin toch al
toos blijkbaar eenigzins partijdig te werk gaat, met alleen die
stukken mede te deelen, welke het regtstreeks aan zijn eigen
bel angdienslbaar acht.
3cctijï>ingen.
Den 20 dezer ter reede van Ylissingen gearriveerd voor
Antwerpen bestemdMaria, gez. Richter, Memel, Lisa, gez.
V. Lindholm, Riga, Saline, gez. Petit. Liverpool, Queen, gez..
A. Bowman, Cleopatra, gez. J. Austwik, beide van Londen-,
Concordgez. Garbutt, Maldin, Roxana. gez. Lewis, Sicilië,
Wilhclmina Pelroneila, gez. II. J. Schol tens, Catharina Hof
land, gez. G. R. Hazewinkel, beide van Bordeaux. Affiance,
gez. E. Jackson, Ann, gez. Frank, beide van Londen.
Voor DendermondeOthello, gez. Mattson, Alexandria,
Minerva, gez. Taylor. Londen.
Voor LeuvenMaria, gez. Wright, Ipswich.
Gisteren is van Engeland te Ylissingen aangekomen de ne-
derlandsche schooner Dankbaarheid, gez. J. Stasse, met steen
kolen.
Den IS dezer de Schelde afgekomen en naar zee gezeild
Jacoba Johanna, gez. de Groot, Malta, Amica Manus, gez. J.
J. Peper, Cadix.
Qanöelsbmgtcn.
£1 raasstEnarktcn
Amsterdam 21 december.
Raapolie op zes weken f 374. Lijnolie op zes weken f 31-]-.
Koolzaad G3]- p. vl. op 0 vaten olie.
Middelburg 20 december.
Patentolie f 41 Raapolie f39. Lijnolie f 311 per vat op
zes weken.
JPa-ijzen vasa Eüfecien.
Amsterdam 21 december.
Nederland Certific. Werkelijke schuld 2] pet.
dito Nationale dito 3
dito dito dito 4
A and. Handelmaatschappij 4]
Rusland. Oblig. 1798/18165
Certific. Hope co4
dito dito 1853, 6de serie 5
ditoG
Aand. spoorweg (afgefouvneerd)
dito dito (onafgefourneerd)
SchatkistobJigafcien4
Obligation1 ij-
dito binnenlandscli3
Certific. coupons bewij zen
Crediet instelling (gefourneerd)
Oostenrijk. Obligatien Weener metalliek 5
dito amsterdamsche5
dito nationale 5
dito 1847/1852 fy
Bank actiën3
Certificaten bij Rothschild 24
Obligatien3
dito nieuwe3
dito(schoon)
24
Polen.
Spanje.
Belgie.
Portugal.
63]
974
225]
1031
SI
99,jr
OU
7 Sjj-
324
4-H
74ff
m
294
!3S
41-
15 li
2^-
20-4
Grenada
Venezuela, dito
Illinois. dito
Mexico. dito
Beurs van Londen, 17 dec. ten 12 ure. Consols 95
Beurs van Weenen, 17 dee. (slotprijzen) Metalliek
5 pet. 75,
Beurs van Parijs, 17 dec. (slotprijzen) 44 pet. compt.
3 pet. 70,45.
3ngc|0nïirn stukke
Arfceideysïvoiïfoigcit.
In de laatst gehoudene vergadering (29 november 11.), van j
lietMiddelburgsche departement der Maatschappij van nijver
heid, werd de gewigtige kwestie in behandeling genomen
„of liet nuttig, noodig en gewenscht zoude zijn, hier ter stede
arbeiderswoningen te bouwen In eene vorige vergadering,
van februarij dezes jaars, was door een der aanwezigen die
vraag in de bus geworpen. Het bestuur van het departe
ment, het gewigt van het onderwerp begrij pende, stelde de
beantwoording dier vraag tot eene volgende bijeenkomst uit.
Dat het aan het bestuur ernst was zich met die zaak bezig te
houden, bleek uit de uitnoodiging die het deed aan verschillen
de deskundigen, ora de vergadering met hunne tegenwoordig
heid te vereeren, ten einde hun oordeel dienaangaande te ver
nemen. Die roepstem was niet vergeefs, en voor zoo ver wij
weten gaven alle aan de uitnoodiging niet alleen gehoor, maar
hebben zich bereids 5 van hen in het breede en met warmte
over dit onderwerp uitgelaten. Het was vooral uit een hj'giè-
nisch oogpunt dat de zaak beschouwd en getoetst werd. Nog
slechts van ter zijde werd er uit een staathuishoudkundig of
philanthvopisch oogpunt op het al of niet wenschelijke van
de oprigting dier woningen gewezen. Daar de discussion over
dat onderwerp nog slechts aangevangen zijn en het nog voor
eene veelzijdige beschouwing vatbaar is, zoo heeft het bestuur,
met goedvinden der vergadering, besloten de verdere behan
deling daarvan in eene volgende bijeenkomst voort te zetten.
Ofschoon het mijn doel niet is op het verhandelde in die
laatste vergadering terug te komen, even min den gang der
verdere discussien vooruit te loopen, zoo meende ik het toch
niet ongepast, een onderwerp, dat van zoo veel gewigt voor
die klasse van burgers in het bijzonder en liet welzijn van
Middelburgs ingezetenen in liet algemeen is. nog eens in het
openbaar ter sprake te brengen, ten einde te trachten, op
gronden der wetenschap en ervaring, het al of niet wensche
lijke van zulk eene onderneming voor Middelburg aan te
toonen.
liet zou misschien gewaagd zijn op de zaak terug te kom en,
na al hetgeen daarover door bevoegden en onbevoegden, par
tij digen en onpartijdigen, genoemden en ongenoemden, in
het openbaar en onder vrienden, gesproken en geschreven is,
zonder dat er iets van de zaak gekomen isja, zelfs na dat er
een afkeurende stem over uitgesproken is. Dat alles heb ik
naauwkeurig overwogen. Ik heb de geschiedenis van dit
onderwerp van alle kanten opgedolven, doch lieb intusschen
niet stil gezeten, maar met eigen oogen mij gaan overtuigen
wat er van de zaak is: niet met ile oogen van een armbezoeker,
een uitdeelend pliilantliroop, maar met een oog dat niet blind
is om gebreken te zien waar ze bestaan met een oog dat niet
schuwt de ellende van den naaste te peilen met een oog ein
delijk, niet door de lens van bekrompenheid verduisterd, maar
door het brandglas der wetenschap verhelderd. Reeds in 1853
werd deze zaak in het zelfde blad, waarvan thans de redactie
voor mijne beschouwingen wel eenige ruimte wil beschikbaar
stellen, ter sprake gebragt. Het onderwerp was toen echter
nog geenszins tot die helderheid gebragt, waarin wij het thans
kunnen beschouwenen eenige begripsverwarring valt in de
toen geplaatste artikelen niette ontkennen. Deze wil arbei
ders-, gene avmeuwoningen bouwen; de een wil het doen om
wat menschen „tijdelijk" aan het werk te helpen, de ander om
de armen voor niet te laten wonen. iViet alleen dat geen dier
artikels mij kon bevredigen, maar het was mij duidelijk dat
geen dier philanthropen eigenlijk wist wat hij wilde, ol'liever,
het was mij maar al te duidelijk, dat zij de armen en minver
mogenden, door eene verkeerd geplaatste philanthropic, nog
dieper wilden doen zinken in hunne slavernij, en hunne zelf
standigheid in het danaïdenvat der bedeeling nog meer te
loor doen gaan. Eene andere vraag, of laat ik zeggen ander
bezwaaris er, om eene meening, die onder de gegoede bur
gerij en hoogere standen burgerregt verkregen heeft, met
eenige kans van zekerheid tot eene dwaling te maken. Vrij
algemeen toch houdt men heter voor, dat in Middelburg vol
doende, ruime en geschikte woningen voor den arbeidenden
en geringen burgerstand zijn, en liet bouwen van nieuwe
woningen dus onnoodig, verwerpelijk, ja nadeelig is.
Die meeuing zeg ik, wil ik trachten tot eene dwaling te
maken, en hiertoe zal ik het onderwerp uit een drieledig oog
punt beschouwen, en wel uit een staathuishoudkundiguit
een hygiënisch en uit een philanthropiseh.
Wanneer ik aanvang met mijn onderwerp uit een (econo
misch oogpunt te beschouwen, dan moet ik in de eerste plaats
wijzen op de gewigtige stelling die de arbeidende klasse in de
maatschappij inneemt. Zij maakt de gewigtigste tusschen-
schakel uit tusschen hem die niets heeft, dan hetgeen hem
door de hand der weldadigheid wordt toegestoken, en hem,
die niet tevreden met het noodige, zich in overdaad baadt.
Beiden bezitten veelal niets anders dan geld, en geld op zich
zelf heeft zonder de handen der industrie volstrekt geene
waarde. Door die gewigtige middenschakel wij nemen
haar in uitgebreiden zin wordt het dus mogelijk, dat de
arme zich zijne povere plunje, zijn sober stuk brood, zijn
schamel dak kan verschaffen, de meer gegoede in zijn behoef
ten, aan zijn overdaad en comfort kan voldoen. In de handen
van den nijvere wordt het ijzer tot goud en debodem waarop
we leven eene goudmijn. Het is dus slechts een welbegrepen
eigenbelang, dat we zorgen, dat die handen krachtig, die
hoofden helder, in een woord die menschen welvarend zijn,
en ze zoo doende in slaat blijven, om aan onsvoor ons geld.
onze behoeftep en gemakken te bezorgen.
Dit alzoo vooropgesteld en aangenomen zijnde, zal het
geen breed betoog behoevendat eene goederuime en
gezonde woning een voornaam middel isom hem dat
welzijn, die kracht, dien lust tot werken te verzekeren.
Maar daar komt voor den handwerksman nog eene hoofdvoor
waarde hij dat die woning voor hem voor een prijs te erlan
gen is, die in evenredigheid tot zijne verdiensten en behoeften,
tot zijne inkomsten en uitgaven, staat. Onze arbeidersstand
hier ter stede bevindt zich wel in de hagchelijkste omstandig
heden van zijne soort, want hij de geringe welvaart en afge
legene ligging onzer woonplaats, is zijn loon niet alleen
middelmatig, maar kan hij ook niet duurzaam op werk reke
nen, en is hij door zijnen aard zoo aan zijn grond geworteld
dat hij, zelfs hij gebrek, het elders niet zal gaan beproeven of
hij het beter kan krijgen. Hierdoor is hij, wil hij eerlijk man
blijven, genoodzaakt eene woning te betrekken dieniet alleen
voor zijn stand min gevoegelijk, maar voor zijn huishouden
ongeschikt is. Hij moet veelal bij gebrek aan eene voegzame
en voor zijn gezin overeenkomstige woning, een liuis of ge
deelte daarvan betrekken, dat volstrekt niet aan zijne of eenige
behoeften voldoet. Wij zullen dit, om het te bewijzen, met
eenige voorbeelden toelichten.
Een gezin in de Cingelstraat, bestaande uit man, vrouw en
7 kinderen, waarvan de oudste zoon en dochter 17 en 19 jaren
oud, bewoont het benedengedeelte van een vroeger aanzien
lijk huis, blijkens de onmiskenbare sporen, die het keurig en
kwistig aangebragtebeeldhouwwerk draagt. Het achtervertrek
heeft echter twee bedsteden en twee kastenvoorts is die
kamer zeer donker, vochtig en tochtig. Het voorvertrek is
ruim, met blanke muren, zonder eenig gerief en voorzien van
een breede hooge schoorsteen ongeschikt om in te sto
ken. Eindelijk eene kleine vochtige, donkere, en tochtige
keuken met een schoorsteen die altijd rookt. Huur
prijs f GObetaling stipt; nooit reparatie. In de zelfde
straat een ander gezin, ook tot de nijvere klasse be-
hoorende, bewoont bet onderste gedeelte van een dergelijk
aanzienlijk huis. Hun deel bestaat uit eene tuinkamer en
voorvertrek (zoogenaamde salet). Bij een gezin van 4
volwassenen en drie kinderen, hebben ze geen slaapplaats
en slechts twee kasten. Een ruim bleekveld, dat de vrouw,
bij haar beroep van waschvrouw, te stade komt, is de
voorname reden waarom ze daar blijft wonen, in weerwil
de woniug nooit reparatie ondergaat en de huur f 50 be
draagt. Eene woning op den Kinderdijk, bestaande uit
2 vertrekken met eene bedstede en twee kleine kasten, is be
trokken door een gezin van twee volwassenen en 9 kinderen.
De huur is f 60 en wordt geregeld voldaan, doch de reparatie
is voor hen steeds een vrome wensch. Wij gaan naar de Bel-
lingstraat en zien daar een zeer fatsoenlijk huisvader met zijne
vrouw en 6 kinderenwaaronder 2 volwassenen, in een
vertrek, een zoogenaamde salet van een vroeger deftig huis.
gehuisvest. Eene bedstede en een paar kasten is al hun gerief.
De huur is f i-8, die zonder uitstel voldaan wordt, terwijl
de noodige herstellingen zich nog altijd tot beloften van den
verhuurder bepalen. In die zelfde straat worden door een
even talrijk gezin van den goeden arbeidersstand twee boven
vertrekken bewoond inet steenen vloeren, eene bedstede en
eene kast, a f 50'sjaars; bij onberispelijke betaling laat de
reparatie zich altijd nog wachten! Doch ik vrees al voortgaan-
de,dat de uitgever dezer courant zijne kolommen voor mij slui
ten zal. Ik noem slechts een paar enkele voorbeelden van zin
delijke, eerlijke en fatsoenlijke arbeiders, voor wier stipte
betaling ik kan instaan. Later zullen we op de gebreken dei-
woningen en haren invloed op de gezondheid terug komen.
Men verzekerde mij bij herhaling, dat, al zou men eenige hoo
gere huur willen betalen, men geene betere, geriefelijke
woningen krijgen kan. De enkele die er zijn, waren te hoog
in prijs, en zijn zóó gezocht, dat het toeval is ze te kunnen
deelachtig worden.
Wij stellen ons dus een handwerksman voor met eene
gemiddelde verdienste van f6 's weeks, die, als hij met veel
kinderen gezegend is,zoo lang ze klein zijn, aan de vrouw zoo
veel handen vol werks geven, dat ze niet in staat is er door
naaiwerk of wasschen iets bij te verdienen, ja, daar soms noc
hulp voor geld moet bijnemen, en daarbij vaak geld voor wa
ter en bleeken moet geven, terwijl de bekrompenheid van liet
vertrek en die huisselijke omslag den man uithuizig maken.
Zoo iemand woont slecht ear duur, en de woning is liier een
middel om hem tot den val te helpen brengenen dat te
eerder als de vele zieke dagen, bij een eerlijk hart, liemiu de
noodzakelijkheid brengen den geneesheer en apotheker te
voldoenom niet te spreken van de loonderving die
hij of zijne vrouw of werkvatbare kinderen daardoor onder
vinden.
(Wordt vervolgd.)
UMöaöigljciö.
YEREESIGM TOT HET R?M|MR ARMEN,
De Directie maakt bekend dat u«jnjmVengst der col
lecte voor eene buitengewone "bedeepftg aan de armen op
Nieuwjaarsdag heeft bedragen eene som van f 571,55, ver-
