dorstende vee, hetwelk, reeds door eene gebrekkige voeding
verzwakt, nu door bijkomende diarrheën geheel uitgeput werd.
Met dit al werd geene algemeene ziektegesteldheid waargeno
men; alleen in het najaar vertoonden zich vele ongesteldheden
van 'gastrischen aardwelke werden toegeschreven aan het
ongewone voedsel, waartoe men bij het mislukken van den hooi
bouw wel verpligt was zijne toevlugt te nemen.
In het voorjaar werden bij de paarden de gewone keelontste
kingen en catarrhale ziekten waargenomen. Zij leden van de
droogte minder dan het rundvee, dewijl ze meerendeels, vooral
de werkpaarden, voor het gebrek in de weide, op den stal ver
goeding vonden. In het najaar was het getal kolijken en darm
ontstekingen buitengewoon groot. Als voorboden daarvan wer
den, vooral op Walcheren, hevige diarrheën die ook bij gewoon
droog voedsel bij tusschenpoozeu optraden, waargenomen.
Vele landlieden bezigden hiertegen droog tarwekaf en ander
opstoppend voedsel, hetwelk een veel gevaarlijker kolijk, door
verstopping veroorzaakt, ten gevolge had, waardoor menig
paard verloren ging.
In Zeeuwsch Vlaanderen stierven vele paarden aan beroer
ten ten gevolge, zegt menvan het voederen met peen, hetwelk
daar veel in zwang kwam. In het voormalig vierde district werd
onder de paarden meer dan gewoonlijk de schurft waargeno
men de ziekte vertoonde zich het eerst onder de paarden van
voerlieden. Enkele paarden, oud en alle geneeskundige hulp
onwaardig geacht, werden afgemaakt. Overigens voorkwam
men de verspreiding der ziekte door gepaste afzonderings-maat-
regelen, welke evenwel reeds in het laatste der maand julij we
der konden worden opgeheven,
Op den stal eens landbouwers onder Wolphaartsdijk ver
toonde zich de Jenden-typhus. Negen paarden bezweken aan
de gevolgen daarvan.
Het rundvee bleef, daar waar het gebrek aan drinkwater zich
niet te sterk deed gevoelen, over bet algemeen vrij gezond; op
andere plaatsen werd veel vee door diarrhee en verzwakking
aangetast. In Zeeuwscli Vlaanderen vertoonde het miltvuur
zich bij enkele runderen.
In de maand julij werd de besmettelijke longziekte op twee
nevens elkander gelegene hofsteden waargenomen. Op eene
derzelve verkreeg de ziekte reeds aanvankelijk een zoo zorg
wekkend aanziendat gedeputeerde staten meenden al dadelijk
de onteigening en de opvolgende afmaking der zich op dezelve
bevindende tien stuks runderen te moeten bevelen.
De aan de onteigende runderen toegekende waarde, na aftrek
der opbrengst van het tot voeding geschikte cn in het openbaar
verkochte vleesch, der huiden enz., werd door het rijk vergoed,
en wel ter som van f 463,S5J, voor zoo veel betreft de in de
gemeente Colijnsplaat onteigende runderen, en van f729,30
voor wat aangaat de runderen welke vroeger in de gemeente
Oud-Vosmeer zijn onteigend.
Van den gezondheidstoestand der schapen vernam men niets
ongunstigs. Wat de varkens betreft wordt uit het voormalig
vijfde district gemeld, dat de bekende ziekte zich nu en dan we
der bij die dieren liet zien en dat zulks den dood van enkelen
ten gevolge had.
Nationale militie en schutterijen.
Nationale militie,
De werkzaamheden voor de ligtingvan 1859 zijn geregeld af-
geloopen, 1844 personen werden voor de Joling ingeschreven,
zijnde 116 meer dan in 1857. Daarvan zijn aangewezen voor
de dienst 976, vrijgesteld voor een jaar 677, cn finaal 191.
Van de geadjourneerde dienstpligtigen, wier redenen van
vrijstelling op nieuw werden onderzocht, zijn 155 finaal vrijge
steld, 699 voor een jaar, 134 aangewezen voor de dienst.
Het °-ewoori contingent bedroeg 469 en het buitengewoon 58.
Werkelijk zijn ingeleverd 513 man.
Van 33 reclames tegen uitspraken van den militieraad werd
bij 13 die uitspraak gehandhaafd en bij 16 verbeterd.
Schutterijen.
De werkzaamheden worden met zorg verrigtalleen bij twee
gemeenten liet dit iets te wenschen over.
Het bij koninklijk besluit van den 5 december 1851 (Staats
blad no. 149) ingestelde eeretceken, toe belooning van eer-
volle en langdurige werkelijke dienst, is uitgereikt aan één offi
cier en zeven onderofficieren, muziekanten en schutters, terwijl
voor twee officieren het cijfer van dat ccreteeken werd ver
hoogd.
De sterkte der dienstdoende schutterijen bedraagt actief
745, reserve 549, zamen 1294. Die der rustende (3 hecle en 3
halve bataillons) active 2490, reserve 2645, zamen 5135. De
eerste ban telt by de dienstdoende 873 en bij de rustende 3994
man.
Kerkelijke zaken.
Het getal van de erkende kerkelijke gemeenten of parochiën
en van de daarbij dienstdoende leeraren of geestelijken onder
vond in 1858 cenige vermeerdering.
Het nieuwe kerkgebouw der hervormde gemeente te Arne-
muiden, in het vorig jaarverslag vermeld, werd den 19 december
1858 plegtig ingewijd en in gebruik gesteld, in het bijzijn van
den heer commissaris des konings in deze provincie en van eene
commissie uit het provinciaal collegie van toezigt, die tot hijwo-
nin" dezer plegtigheid door heeren kerkvoogden waren uitge-
ooodigd.
Ook is het kerkgebouw der roomsch-katholijke gemeente te
Sint Jansteen, in dat verslag bedoeld, geheel voltooid; en ziju
de daarin aangeduide herstellingswerken aan de pastorijen der
hervormde gemeenten te Arnemuiden cn Sir Jansland volbragt.
Voorts zijn er cenige belangrijke herstellingen aangebragt
aan het kerkgebouw der hervormde gemeente te Tholcntot
bekostiging waarvan, met bewilliging van gedeputeerde staten,
eene geldleening van f 200o is gedaan.
Te Burgh ging men over tot de bekoepeling van het dak der
kerk van de hervormde gemeente.
Tot den bouw voor eigen rekening eener nieuwe pastorij
bij de roomsch-katholijke gemeente te Eede, verleende de heer
minister voor de zaken der roomsch-katholijke eeredienst aan
de kerkfabrijk magtiging.
Subsidien zijn in 1858 verleend:
aan de roomsch-katholijke gemeente te Vlissingen. voor de
voltooijing der inrigting van het nieuwe kerkgebouw, een rijks
subsidie van f 500, dat in het begin van 1859 door een naderen
onderstand van f 1500 is gevolgd;
aan de hervormde gemeente te Kerkwerve, voor den bouw
eener nieuwe pastorij, door de algemeene synode der nederland-
sche hervormde kerk, een subsidie van f 1290 uit het fonds voor
noodlijdende kerken en personen, met uitzigt op eene gelijke
som in 1859, en door het rijk, op voordragt der synode, een
subsidie van f1290, almede met uitzigt op een nader subsidie
van het zelfde bedrag;
aan de hervormde gemeente te Waterlandkerkje tot herstel
der pastorij, een rijks subsidie van f 428
aan de roomsch-katholijke gemeente te Veere, tot herstel der
pastorij, een rijks subsidie van f 400.
Wijders werd nog aan de nederduitsche hervormde gemeente
te Vlissingen uitzigt gegeven op een rijks subsidie van f 2500,
gedurende vier jaren, en dus in het geheel van f 10,000, voor
den bouw eener tweede kerk ten behoeve dier gemeentewan
neer de verdere voor dien bouw benoodigde fondsen beschik
baar of genoegzaam verzekerd zouden zijn. Dc pogingen om
die fondsen te verkrijgen zijn door de ijverige bemoeijingen
eener daartoe benoemde commissie met den besten uitslag be
kroond geworden. Aanzienlijk zijn de vrijwillige giften, die zoo
in als buiten deprovincie voor het opgegeven doel zijn verstrekt.
Verder zullen de noodige gelden worden gevonden uit de op
brengst van reeds gedane of nog te doene collecten en door
middel eener met toestemming van gedeputeerde staten onder-
nomene geldleening van f 15,000.
Bij Zr. Ms. besluit van 1 februarij 1S59 is dan ook reeds aan
vankelijk voor 1359 het bedoelde rijks subsidie van f 2500
verleend, met magtiging tot den bouw der tweede kerk.
Ten slotte van dit hoofdstuk worden nog medegedeeld de
navolgende opengevallen bemakingen van legaten en gedane
schenkingen onder de levenden, tot aanvaarding waarvan de
vereischte magtiging des konings is verkregente weten:
Legaten: l.aandc hervormde kerk te Yerseke, door wijlen
den gepensioneerden gcneraal-majoor P. IJ. Knoll, ambachts
heer van Yerseke, ad f 1000 vrij geld, onder voorwaarde dat
uit de jaarlijksehe inkomsten van deze som voortdurend in goe
den staat zal moeten worden onderhouden des testateurs graf
en dat zijner overledene echtgenoote, met het daarom staande
ijzeren hek in den tuin op het kerkhof te Yerseke. Bij magtiging
tot aanvaarding van dit legaat is bepaald dat het zal moeten
worden belegd in inschrijvingen op een der grootboeken van de
nationale schuld, ten name der bevoordeelde kerk;
2. aan dc kerk der evangelisch-lutherschc gemeente te Vlis
singen, door wijlen M. Hoenderdos aldaar, ad f 500 vrij geld,
met vrijheid op bestuurderen of wien de belangen der kerk zijn
toevertrouwd, om die som ten dienste der gemelde kerk te ge
bruiken
3. door wijlen L. Bonte, ad f 1000, aangewezen voor de
stichting van eene gezongene dienst in dc roomsch-katholyke
kerk van Westdorpc, gedurende tien jaren, voor hem, zijne
overledene huisvrouw en hunne ouders, telkens met uitdeeling
vaneen mud roggebrood aan de armen tc Westdorpe; alsmede
voor de plaatsing van zijnen naam en dien zijner echtgenoote
op het zondagsgebed en het doen van drie maandelijksche gele-
zene diensten, gedurende dat tienjarig tijdvak. De magtiging
tot aanvaarding werd aan dc betrokkene kerkfabriek verleend,
onder verpligting om de bepaalde lasten te doen kwijten cu de
voormelde som te beleggen op eene der wijzen in art. 449 van
burgerlijk wetboek aangeduid cn
4-. aan de roomsch-katholyke kerk te Koewacht door wijlen
J. B. Dieriek, in leven desservant aldaar, een perceel weiland,
gelegen in de gemeente Overslag, groot 1 bunder, 44 roeden,
80 ellenonder den last om gedurende vijftig jaren jaarlijks
drie gezongene missen te doen vieren voor den erflater.
Schenkingen: 1. door G. Praet, wonende op het gehucht de
Kauter, gemeente Clingc, het in de kom van dat gehucht gele
gen terrein bij het kadaster bekend in sectic En. 961 963,
1209 cn 1210, cn door F. Smits te Hontenisse, dc huizingen c. a.
staande engelegen schuins over gemeld terrein cn kadastraal
bekend in sectie nis. 835 en 836, een en ander bestemd tot ves
tigingsplaats der nieuw tc bouwen kerk en voor dc in te rigten
pastorij der boven omschreven parochie Nieuw Namenen
2. door A. P. Rijk en M. A. Vermue twee perceelen weiland,
gelegen te Ovezande, het eene groot 39 roeden, 24 ellen, het
andere groot 10 roeden, 46 ellen, om daarop de bijkerk van de
parochiekerk te Kwadendamme, hierboven vermeld, te bouwen
en eene begraafplaats aan te leggen.
Onderwijs kunsten en 'Wetenschappen.
Scholen voor lager onderwijs.
Bij Zr. Ms. besluit van den 5 december 185 7, no. 90, werd
deze provincie, naar aanleiding van art. 55 der wet van den 13
augustus te voren, (Staatsblad no. 103) verdeeld in zesschool
districten, zamengcstcld als volgt:
I-Ict eerste, uit het eiland Walcheren met nieuw- en Sc. Joos-
land en het eiland Noord-Bcveland; het tweede, uit de eilanden
Schouwen en Duiveland; het derde, uit het eiland Tholen met
St. Philipsland; het vierde, uit het eiland Zuid-Beveland; het
vijfde, uit het voormalig vierde administratieve district; en het
zesde, uit het voormalig vijfde administratieve district.
De zoo even aangehaalde wet trad, volgens haar laatste arti
kel, wel met 1 januarij 1858 in werking, maar zij kon, tot nog
toe, weinig invloed op het onderwijs uitoefenen.
liet meerendcel der gemeentebesturen toch schijnt voorne
mens tc zyn van de bepalingen van art. 70 der wet gebruik tc
maken, en hare hoofdhepalingen alzoo eerst inct het jaar 1861
in toepassing tc brengenimmers het getal gemeenten, in welke
het onderwijs met het einde des voorgaanden jaars geheel was
geregeld, beliep niet meer dan acht, terwijl die regeling nog in
eene andere gemeente, doch slechts voor een gedeelte der daar
aanwezige scholen, had plaats gehad.
Scholen van bijzonderen aard en strekking.
Omtrent de industrieschooldie tot aankweeking van heel
meesters cn vroedvrouwen, en de gymnastiescholen te Middel
burg kunnen wij verwijzen naar het in der tijd gegeven uittrek
sel uit het verslag van den toestand dezer gemeente.
De kantwerkschool te Aardenburg telde 16 leerlingen, dat is
vier meer dan in 1857. Een tiental derzelven ontving onderwijs
voor eigen rekening, terwijl de overigen voor rekening van de
instelling onderwijs genoten.
Van de kantwerkscholen te Sluis werd vernomen dat uit de
opbrengst eener verloting van kantwerken eene bewaarschool is
opgerigt, welke, in november 1858 geopend, aanvankelijk door
een tiental kinderen werd bezocht.
De gymnastieschool te Goes telde gemiddeld 30 leerlingen.
Het getal leerlingen bij de gymnastieschool te Vlissingen
bedroeg 10. Het onderwijs zoowel als het lokaal was doelmatig.
Schoolonderwijzers gezelschappen.
In het eeiste schooldistrict bestaat eene onderwijzers vcree-
niging, welke zich splitst in vijf gezelschappen. Deze houden
geregeld hunne bijeenkomsten, waarin gewoonlijk de vakken
van liet lager onderwijs worden behandeld. In 1858 werd aan
deze gezelschappen wederom eene rijks toelage ten bedrage van
f75 verleend, terwijl een hooggeschat begunstiger, even als in
vorige jaren, aan de gezelschappen Walcheren, Middelburg,
Vlissingen en Noordbeveland eene toelage van f 60 schonk.
Over het geheel wordt op de bijeenkomsten goed gewerkt en
heerscht cv een zeer vriendschappelijke!! toon. Dc invloed der-
zelve op den lust tot studie wordt allergunstigst genoemd.
De districts vereeniging houdt jaarlijks eene algemeene ver
gadering, die getrouw wordt bijgewoond en volkomen aan baar
doel beantwoordt. Deze vereeniging ontving van den zoo even
vermelden begunstiger weder eene gift van f75.
In het derde schooldistrict is één schoolonderwijzers gezel
schap aanwezig, hetwelk 13 leden telt en van maart tot septem
ber eenmaal in de maand zijne vergaderingen houdt.
Latijnsche scholen en Gymnasia.
Het gymnasium tc Middelburg telde op den laatstcn december
des voorgaanden jaars 13 leerlingen, zijnde 11 minder dan op
liet einde des vorigen jaars.
Het getal leerlingen bij het gymnasium te Zierikzee was niet
minder dan dat van het vorige jaar. Het onderwijs hij hetzelve,
voor zoo ver het de opleiding tot hoogere studiën beoogt, was
goed. Het schoollokaal i3 niet gunstig.
Kunsten en Wetenschappen.
Het Zeeuwsch genootschap der wetenschappen bestond op
den 31 december jl. uit 28 directeuren en 1S9 leden.
De maatschappij Tot nut van 't algemeen, departement Mid
delburg, telde op het einde des vorigen jaars 162 gewone cn 7
honoraire leden, benevens 9 donatrices. Dc leesbibliotheek is
door giften van boeken cn door geldelijke ondersteuning spoe
dig wederom voor de mindere klasse kunnen geopend worden.
De departcmcntschoolwaar 200 kinderen onderwijs genieten,
verkeert in eenen voldoenden staat.
De bibliotheek van het departementVlissïngcn was wederom
eenmaal per week voor ieder toegankelijk. Het getal der min-
en onvermogenden welke er in 1858 gebruik van maakten beliep
162, cn dat der boeken welke omniet ter lezing werden verstrekt
2345, onverminderd een getal van 104, welke sedert november
jongs tl. aan dc convalescenten in hot garnizoens hospitaal ter
lezing werden gegeven.
Bij het departement,Zierikzee bleef een 70tal leden werkzaam,
Van de volks-bibliotheek, welke door de vereeniging tot wering
van armoede werd ondersteund, werd vrij goed gebruik gemaakt.
Het departement Oostburg telde 18 leden. Hetzelve is in het
bezit ccncr boekverzameling, waaruit aan onderscheidene per
sonen kosteloos boeken ter lezing worden gegeven.
De Ncderlandfiche maatschappij tot bevordering van Nijver
heid, afdeeling Middelburg, zag het getal der leden weder met
10 vermeerderen, zoo dat deze afdeel.ng thans 60 leden telt.
[Hierop volgt een beknopt verslag van de ten vorigen jare
gehoudene tentoonstelling.]
Ook de tc Zierikzee gevestigde afdecling dezer maatschappij
wordt gezegd in bloei toe te nemen.
De Zeeuwsche maatschappij tot bevordering van Landbouw
en Veeteelt hield in 1858 hare algemeene vergadering op den
16 cn 17 junij te Zierikzee. Op de bij die gelegenheid gehoudene
tentoonstelling van vee, werktuigen voor den landbouw enz.
bevonden zich 36 paarden en 102 runderen, benevens eenige
schapen en varkens. Een zeker getal premien werd toegekend
aan de eigenaars of inzenders van eenige paarden, runderen,
zaden, ploegen enz.terwijl een druk bezoek van de belangstel
ling der landbouwers in de tentoonstelling getuigde.
Van dc vereeniging vau Genees-en Heelkundigen in Zeeland,
zijnde eene afdeeling der Maatschappij tot bevordering der ge
neeskunde, bleef het getal leden nagenoeg op de zelfde hoogte
immers tegen 5 leden die van hun lidmaatschap afzagen, stond
eene aanwinst van 6 nieuwe leden tegen over. Van dc 65 leden
waren er op het einde des voorgaanden jaars 64 tevens lid van
dc Maatschappij tot bevordering der geneeskunst.
Door dc vereeniging tot bevordering van den Tuinbouw in
Zeeland, onder de bescherming van Z. M. den koning, werd in
1858 wederom hare jaarlijkscho tentoonstelling van bloemen,
groenten en vruchten gehouden, bij welke gelegenheid onder
scheidene medailles, zoo in zilver (waarvan één verguld) als in
brons, aan inzenders van tentoongestelde voorwerpen werden
toegekend. (Wordt vervolgd.)
TER DRUKKERIJ VAN DE GEBROEDERS ABRAHAMS.
