MIDDELRURGSCHE
COURANT.
N°- 97.
Zaturdag
1858.
14 Augustus.
Deze courant verschijnt des dingsdagsdonderdags en zaturdags. Binnen deze gemeente en Vlissin-
gen geschiedt de uitgave den avond te voren ten 8 ure.
De abonnementsprijs per drie maanden is 3franco per post f 3,40.
De inzending van advertentien kan geschieden tot tien ure des morgensop den dag der uitgave.
De prijs van gewone advertentien is 22 cent per regel; van huwelijks, geboorte of doodbekendm
kingen enz., van één tot zes regels 1,50, voor eiken regel daarboveD 32 eent.
Buitengewoon groote letters worden berekend naar de plaats die zij innemen.
Voor elke plaatsing moet 35 cent voor zegel worden betaald. De betaling geschiedt kontaut.
Editie van vrijdag avond 8 ure.
De tentoonstelling.
III.
Grondstoffen voor fabriekage in bewerkten en onbewerk-
tuigden toestanden werktuigen.
Onderscheidene fabrieken van meekrap en garancine zonden
monsters van hun fabriekaat, welke onder deze afdeeling eene
eerste plaats vinden. Zij zijn die van Ochtoian, van der Vliet
cie., te Zierikzeede Zeeuwsche maatschappij voor meekrap
bereiding, te Wilhelminadorp; S. Dunlop, te Rotterdam, en de
Middelburgsche garancine fabriek. Al deze fabriekaten zijn
reeds sedert eenige jaren in den handel bekend, en het is eerst
daar en bij het gebruik dat men over de waarde kan oordeelen.
De aanwezige monsters schijnen allen fraai, maar wij zijn tot
eene beoordeelende vergelijking niet in staat. Alleen willen wij
hier opmerken, dat door de eerstgenoemde firma ook zijn in
gezonden eenige bijproducten uit meekrap verkregen, alsmede
eenige soorten van buiteulandsche meekrap, tot vergelijking.
Van den heer B. W. O. Luk wel, te Oostev hout, zijn verschei
dene soorten van leder aanwezig, dat vrij goed bewerkt schijnt
te zijn, in verband beschouwd met de opgegeven prijzen.
Eene machine om houten lijsten te snijden van den heer A.
H. Driessen, te Megen, is op het oog een net vervaardigd werk
tuig, maar als er nog niet eene andere machine bij behoort om
het hout dat men tot lijsten schaven wil, tegen te houden en
voorwaarts te bewegen, begrijpen wij niet hoe het mogelijk is
er iets mede uit te riglen.
Van den gasmeter van den heer T. A. de Koster alhier, welke
van eene nieuwe constructie schijnt te zijn, is alleen het uit
wendige te zien, en dat is vrij goed bewerkt.
Het meetkruis van den heer A. Koppejan, te Vlissingen, ver.
dient dien lof niet, want het is ons volstrekt onverklaarbaar hoe
het mogelijk is daarmede juist te meten; het is daartoe veel te
onnaauwkeurig vervaardigd en dus van geene waarde. Het is
wel jammer dat vele industrieelen, vooral in deze provincie,
dingen hebben ingezonden tot welker vervaardiging hunne
krachten niet berekend zijnzij leggen zich dikwijls te veel toe
om iets buiteugewoons te maken, zonder te bedenken dat juist
gewone eenvoudige voorwerpen, mits goed gemaakt, voor een
tentoonstelling van het meeste belang zijn. Indien men zich
meer bepaalde bij dat wat men gewoon is te vervaardigen en
wat het eigenlijke hoofdvak is, en hetgeen men vervaardigt
trachtte tot volkomenheid te brengen, onze nijverheid zou
daardoor veel winnen. Een goed afgewerkt stuk eenvoudig
smidswerk van dien iuzender, zou een veel beter figuur gemaakt
hebben.
Onze opmerking geldt echter niet alleen hem maar ook menig
ander.
De heer P. H. van Erp te 's Hertogeubosch is, voor zoo veel
wij weten, deeenige fabriekant van smeltovens voor essayeurs
en goudsmeden hier te lande, en het deed ons ook daarom ge
noegen hem onder de inzenders aan te treffen zijn fabriekaat
verdient wel aanmoediging.
Het werk uit de kopergieterij van den heer II. van de Laar
schot te 'sHertogenbosch is reeds gunstig bekend, en de koperen
kranen die hij hier heeft tentoongesteld bevestigen die goede
opinie ten volle.
Eenige voorwerpen door den heer J. B. Blindenbach alhier
uit liefhebberij vervaardigd, trekken de aandacht van velenzij
zijn: een uurwerkanker, volgens Wuillamy een trommel voor
uurwerk; een hangslot met geheime sluiting een zeilnaald,
lang 6 duim, waarin de hollaudsche vlag, groot 4, bij 2 duim.
Dat is werk van een liefhebber, maar oneindig netter en juister
vervaardigd dan menig ander voorwerp van den zelfden aard.
De keurige metaalbewerking kan menigeen tot voorbeeld ver
strekken, en zijn hangslot is bovendien zeer kunstig zameuge-
steld.
De heer W. J. Jung, directeur over den arbeid iu de gevan
genis voor jeugdige veroordeelden te Rotterdam, staat als in
zender bekend van een aantal voorwerpen van hout, in die
instelling vervaardigd. Deze liggen wat hoedanigheid eu prijs
betreft, buiten onze beschouwing, daar zij niet kunnen geacht
worden door vrije nijverheid Ie zijn voortgebragt.
Twee basculen, een balans en een koffijmolen van den heer
J. van Susteren, te Cuyck bij Grave, gaven ons geene aanlei
ding tot bijzondere opmerkingen.
De veerploeg van den heer R. R. Preeman alhier is aanmer
kelijk beter aan die welke algemeen gebruikt wordt. Jammer
echter dat aan de stukken van metaal vervaardigd, minder zorg
is besteed dan aan het houtwerk. Het verzet om de diepte der
groef te bepalen, heeft nietgeuoeg stevigheid en het zou beter
zijn als dat stuk iu plaats van écu, twee leiders had.
De reiswekker en twee horlogien van den heer W. Hak te
Groede leveren niets bijzonders op. Zonder de deugdzaam
heid zijner voorwerpen te beoordeelen, blijkt het toch dat ze niet
fijn z'yu afgewerkt, terwijl de bruggen waaronder do balansen
geplaatst zijn van geen goeden smaak getuigen. Evenwel heeft
de heer Hak bewijs gegeven dat hij de mcesten hunner die in
deze provincie op de registers van patentpligtigen als horlogie-
makers bekend staan, verre vooruit is. Bij naauwkeurige land
meting kunnen zijne spiegelkruisen niet, worden gebruikt.
Landbouw.
In eene provincie waar de landbouw de meest bloeijende en
belangrijkste nijverheidstak is, had men wel mogen verwachten
dat de onder deze rubriek op den catalogus gebragte voorwer
pen talrijker waren. De landbouw is even zeer als de handel
en de handwerks- of fabrieknijverheid een nijverheidstak, en
alzoo behoorer. ook hare voortbrengselen op deze tentoon
stelling te huis. Wij hadden daarom niet alleen werktuigen
voor dat vak dienstig maar producten van den grond, door de
zorgdes landmails verkregen, gaarne vertegenwoordigd gezien,
en het zou, naar het ons voorkomt, niet onbelangrijk zijn ge
weest, als er monsters van verschillende gewassen van eenige
opvolgende jaren uit onderscheidene streken dezer provincie
waren aanwezig geweest. Wij zagen onlangs op de tentoon
stelling te 's Gravcuhage eenige gewassen door een zeeuwsclien
landbouwer ingezonden, en 'tdeed ons daarom dubbel leed van
dien aard alhier niets aan te treffen.
Ons met bet aanwezige moetende vergenoegen en de inzen
dingen in het bijzonder nagaande, vinden wij in de eerste plaats
monsters guanine van de Rotterdamsche maatschappij onder
het bestuur van de heeren dc Wild Kortman.
Er zijn vier hakselmolens of stroosnijbakken aanwezig, zijnde
van de heeren W. Jenken te Utrecht, A.van de Water.de wed.
L de Keyzer, beide laatsten alhier, en dc Waal en comp. te
Utrecht. Allen leveren verschillende voor- eu nadcelen op,
maar over het algemeen komt die van den heer Jeuken met
verzetbare snede het verkiesehjkst voor. Deze mag mogelijk
bij het snijden wat stooten en meer kracht vereischen dan de
andere, maar zij heeft de voordeelen dat de messen regt zijn en
het stroo bij het snijden wordt vastgedrukt; maar daar staat
weder tegenover het bezwaar dat de werkman vóór de machine
moet staan. Wat de bewerking aangaat, overtreft zij de anderen
ongetwijfeld. Bij die van den heer van de Water wordt de op
merking gemaakt dat de ruimte tusschen de messen te gering
is om aan het afgesnedene vrijen doortogt te laten. Ook is zij
nog al zamengesteld en daardoor aan veel slijting onderhevig.
Die van wed. de Keyzer is eenvoudiger en vrij doelmatig. De
messen staan goed, maar daar zij gebogen zijn, is het niet altijd
gemakkelijk ze goed geslepen te krijgen. Van beide laatstge
noemden laat het smids-en gietwerk in netheid en juistheid veel
te wenschen over, en in dat opzigt steken zij ongunstig af, be
halve bij eerstgeuoemden, ook bijdievau de heeren de Waal
&comp., hoewel het gietwerk van deze ook geenszins kan
geprezen worden. De constructie zijner snijmachine komt het
meest met die van wed. de Keyzer overeen, doch daar zij'TnodeUVerk voldoet zijn molentje nitf^yzondcr.
maar weinig stroo te gelijk doorlaat, vreest men dat zij tc lang
zaam werken zal. Het rondsehverk is veel doelmatiger.
De heer C. Pelle alhier zond een in hout vervaardigd model,
hetwelk voor de wijze vau bewerking bijzondere ouderschei
ding verdient. De constructie is nagenoeg de zelfde als van
het werktuig van de wed. C. de Keyzer.
De heer Jeuken zond nog, even als do heeren de Waal
comp., eene kaaspers, welke ir. dit gewest weinig wordt ge
bruikt. Twee karnmolens met hefboom trekken inzonderheid
de aandacht der landbouwers. De eene is van den heer J de
Muynck alhier, de andere van den heer Jan Scheffers, te 's Her
togenbosch. Het hoofddenkbeeld waarnaar ze gemaakt zijn, is
bij beiden het zelfde, maar overigens verschillen zij veel in wer
king, nelheid van werk en prijs. Die van eerstgeuoemden mag
mogelijk op zich zelf beschouwd vrij voldoende ziju, hij verliest,
veel bij vergelijking met dien van den heer Scheffers. Het uit
einde van den hefboom waaraan de druif hangt, gaat bij dezen
veel meer op en neder, zoo dat bij elk dezer bewegingen meer
effect wordt verkregen, daar de verticale staanders uit een stuk
maken dat, bij de bevestiging aan den muur van boven, de ma
chine bij de beweging zeer weinig te lijden heeft, terwijl de
andere, waarbij verscheidene stukken hout zijn zamengevoegd.
niet zoo veel kan doorstaan. Het raderwerk van den eenen is
uitmuntend, en het geheel is daarbij even goed afgewerkt als
van de talrijke andere voorwerpen van den zelfden heer Schef
fers. Bij al deze voordeelen heeft hij bovendien nogdat van min
der kostbaarheid, liet is te verwachten dat de heer de Mtiynek
de gelegenheid om de beide molens te vergelijken, zich zal
ten nutte maken, en datdithem aanleiding zal geven om een
ander model zamen te stellen, dat zoomogelijk dat. van den
heer Scheffers nog overtreft. Als hij niet te veel opeigen krach
ten steunt en bevoegde deskundigen raadpleegt, zal hij ver
moedelijk daarin wel slagen en zeker op ondersteuning kunnen
rekenen,en wij twijfelen niet of het bestuur van het departement
der Maatschappij tot bevordering van nijverheid of dat van de
Maatschappij van landbouw, zal hem dan wel bevorderlijk wi!^
len zijn om aan zijnen arbeid meerdere bekendheid te ver
schaffen.
De ijzeren melkkarn van de heeren de Waal en comp is van
eene geheel andere constructie eu wekte veel belangstelling.
Van de heeren de Waal en comp. zijn onder deze en audere
afdeeiingen nog vele verschillende zaken te bezigtigen.de mees
ten zeer nuttig en praktisch, hoewel het gietwerk wegens zui
verheid niet bijzouder te roemen valt.
Van den heer D. van Reuzel wordt een mcede delfspa zeer
goed geacht, doch een dekspa te langen daardoor voor het
werk in kwaden grond te ligt geoordeeld.
Van de heereu P. P.& J. van Veen, te Rotterdam, zijn vele
voorwerpen aanwezig, als: een builkist voor tarwebloem enz., een
harp om granen te zuiveren, een zeeft voor meekrapbereiriing
en drie dito voor zuivering van tarwe, gerst en lijnzaad, welke
allen om de uitstekend fraaije vervaardiging zeer worden ce-
roemd.
De zaad- en tarwezeeften van den heer A. Kuyper3 alhier,
gaven mede zeer veel reden tot goedkeuring; zij zijn zeer goed
bewerkt en de prijzen billijk. Ook zijne kolfballen zijn keurig
mooi en zuiver. Dc goede eigenschappen dezer zaken zijn door
de tentoonstelling meer algemeen bekend geworden en wij
hopen dat de inzender de goede gevolgen daarvan zal onder
vinden.
De kolfballen van den heerA.Phaff teZierikzee, zijn met
gutta percha bekleed cu zien er niet zoo goed uit.
Ecu paardenharen eestkleed van den lieer J. van Ierscl te
Waalwijk is voor eene meestoof aangekocht eu wordt zeer ge
prezen.
De heer P. M. Bos alhier zond een model van een verticalen
molen, volgens hetwelk er door hem eenige jaren geieden vooi-
de Maatschappij tot verbeterde meekrapherciding zijn vervaar-
en welke daar, naar wij vernemeji, goed.yoldeden. Als
Een halve eu kwart mud van de^'heer i3;r.in Roulzej zijn vrij
goed gemaakt en niet hoog iu prijs:, j
