vertrek van de predikanten Blaauw en Modderman, daar de
algemeene kerkeraad weigert zich zamen te stellen naar het
laatste synodaal reglement, ten gevolge waarvan het getal
ouderlingen ten minste moet gelijkstaan met dat der diakenen.
Jlaphie en leger.
Tot eersten officier aan boord van Zr. Ms. wachtschip De
Rijn, te Hellevoetsluis, is benoemd de kapitein-luitenant ter zee
J. E. de Man.
Oost-inrtisclie koloniën.
Iu de Javasche couranten tot en met den 5den junij van dit
{aar, met de laatste overland-post overgebragt, komt voor, dat
de gouverneur-generaal, bij besluit van den 25sten mei, met den
eersten october aanstaande de recepissen van vijf gulden en van
een gulden buiten omloop heeft gesteld, en tot en met den 30
september te voren bij de lands algemeene kassen in Neder-
landsch Indie verwisselbaar in zilveren standpenningen, gulden
voor gulden.
Als daartoe door Z. M. den koning gemagtigd, heeft de gou
verneur-generaal, bij besluit van 31 mei, in het belang van han
del en scheepvaart, even als in dat van het fabriekwezen en den
landbouw, bepaald dat, voor invoer even als voor uitvoer, zul
len worden opengesteld op Java de havens van Anjer, Bantam,
Indramajoe, Cheribon, Tagal, Pekalongang, Rembang, Passa-
roeang. Peobolingo, Bezocki, 'Panaroekan, Banjoewangi, Pan
gooi, Patitjan, Tjilatjap en Wijnkoopersbaai; op de westkust
van Sumatra de havens van Natal en Priaman; in de zuider- en
ooster-afdeeling van Borneo de haven van Sampit.
Van Banjermassing, op Borneo, werd gemeld dat handel en
scheepvaart aldaar toenam; dat in de drineende behoefte van
de vestiging van een bazar was voorzien, en dat, bij liet open
stellen van deze, het opkomen van koopers en verkoopers het
nut dezer instelling op eene ondubbelzinnige wijze had be
wezen.
In den morgen van den 3 junij, heeft bij het schijfschie
ten op Meester Cornell's, een beklagenswaardig ongeluk plaats
gegrepen. Een der luitenants schoot zijn met los kruid geladen
geweer af, zonder indachtig te zijn cr den laadstok uit, te halen.
Deze trof den nabijstaanden kapitein der infanterie J. M. Bruyn
in don hals en kwam met de punt van achteren uit. Desniette
genstaande moet de toestand van den gewonde niet gevaarlijk
zijn.
.ifloop verlioopingen en iiaiibeitteiiirEgeii.
Gisteren middag ten 12 ure heeft, ten raad huize dezer gemeen
te! plaats gehad de openbare aanbesteding, ouder nadere goed
keuring, van het herstellen, verdedigen en onderhouden van de
beide ba ven dij ken, en van het uitdiepen en op peil houden van
het havenkanaal en de kaaijen, gedurende een tijdvak van tien
achtereenvolgende jaren. Dit werk is aangenomen door den
heer A. Visser te Slicdrecht voor de som van f 274,000.
VERKORTE MEDEDEELING
VAN HET
DOOR HEEREN GEDEPUTEERDE STATEN VAN ZEELAND,
volgens art. 162 der provinciale wet., uilgebragt
verslag'
van deri toestand der provincie Zeeland,
in de zomerverqaderinn van 18S8 der provinciale staten.
(Vervolg).
Armwezen.
Instellingen bij lett. cvan art. 2 der wet bedoeld, geregeld j
eo bestuurd door bijzondere personen, of door bijzondere niet
kerkelijke vereenigingen, waren den 1 januarij 1857 aanwezig
5 in gemeenten beneden de 5000 zielen, allen ongesubsidieerd.
In dien ongcsubsidicerden toestand waren den 31 december
daaraanvolgende 6 aanwezig, ten gevolge van de oprigting te
Sc. Kruis van een bijzonder,- onder den naam van roomsch ka
tholiek armbestuur.
Aan 425 personen, allen in voormalige plattelandsgemeen
ten, werd onderstand verleend, van welk getal er 52 onafge
broken het gehcclc jaar door, en de overige 373 personen
slechts tijdelijk eens of meermalen in den loop van het jaar wer
den ondersteund.
In 1856 hadden 646 personen onderstand genoten, 24 het
gehcclc jaar door en 622 slechts eens of meermalen tijdelijk.
Uitgegeven werd voorkosten van beheer f 3369,15, onder
stand in geld f700,60, anderen onderstand in geldswaarde
f 2633,24, zamen f 6752,99.
In 1S56 werd uitgegeven f 4894,43. Deze uitgaven zijn be
streden uit de niet bekende inkomsten der instellingen, cn uit de
ontvangene collecten cn vrijwillige bijdragen ad f 3182,98.
Deze laatste beliepen in 1856 f 3290,10^.
Door de katholieke armbesturen van Groenendijk en van
Lnmswaarde (gemeente Ilontenissc) is aan dc armen werk ver
schaft.
De 250 in de provincie aanwezige besturen voor huiszittende
armen, bestaan in
er- 101 gemeente instellingen of instellingen van gemengden
aard, door of van wege dc burgerlijke overheid bestuurd, of
door deze rnet kerkelijke besturen te zamen welke instellin
gen worden onderscheiden in 84 algemeene, grootc, plaatse-
Jijke of burgerlijke, 9 gecombineerde, 6 weezen, cn 2 her
vormde
b. 143 besturen van kerkelijke gemeenten, bestemd voor dc
armen ecner bepaalde godsdienstige gezindte, en daardoor be
stuurd. Deze kerkelijke besturen worden onderscheiden in:
95 ncderduitsch hervormde, 1 waalsche, 2 engelsche, 4 doops
gezinde, 4 evangelisch Inthcrsche, 22 roomsch katholieke, 12
christelijk afgescheidene, en 3 ncderduitsch israclitisehe;
c. 6 door bijzondere personen of bijzondere vereenigingen
bestuurde instellingen als dc fondsen van wijlen L. van der
Lisse en van O. Claesso vaajleije te Oosterlaud en te Brou
wershaven; het plaatselijk armbestuur van Westenschouwcn
(Burgh); de katholieke armbesturen van Groenendijk cn Lams-
waardc (Ilontenissc) cn het roomsch katholiek armbestuur te
St. Kruis.
Van genootschappen die aan schamele armen onderstand
verlcenen, bedoeld bij letter c van art. 2 der wet waren den 1
januarij 1857 aanwezig, in gemeenten boven dc 5000 zielen 3,
als te Goes, Middelburg en Zierikzee, en iu gemeenten beneden
dat zielental 3, als te Sluis, Tholen en St. Maartensdijk allen
ongesubsidieerd.
In dien ongesubsidiëerden toestand waren ze den 31 decem
ber 1857 nog aanwezig.
Door deze genootschappen werden 1487 personen, inden
Joop van bet jaar, eens of meermalen tijdelijk ondersteund, van
welk getal 1255 in de vroegere steden, en 232 in eene vroegere
plattelandsgemeente. Onafgebroken, het gehecle jaar door,
werd niemand ondersteund.
In 1S56 werden 1535 personen tijdelijk eens of meermalen,
en ook niemand onafgebroken ondersteund.
Te Aardenburg en Breskens bestaan nog de ongesubsidi
eerde commission die in den winter uitdeclingen doen van
levensmiddelen cn brandstoffen. Eerstgenoemde verschaft
tevens werk.
Commission of vereenigingen als voren, bedoeld bij litta. c
van art. 2 der wet, totuitdeoling van levensmiddelen en brand
stoffen als hier bedoeld, waren den 1 januarij 1857 aanwezig:
in gemeenten boven uc 5000 zielen 4, als 1 te Goes, 2 te Mid
delburgen f te Zierikzee, allen ongesubsidieerden in gemeen-
teu beneden dc 5000 zielen 10, als 2 te Tholen en 1 in elk der
gemeenten Veere, Groede, Nieuwvliet, Oostburg, St. Anna-
land, St. Maartensdijk, Westkapclle c» Wissekerke, waarvan
1 was gesubsidieerd.
Den 31 december waren ze fn de gcnocmde'geraeenten nog
aanwezig, en allen ongesubsidieerd.
Het te Middelburg gevestigde genootschap tot ondersteuning
van behoeftige kraamvrouwen ondersteunde weder 70 vrou
wen. De uitgaven bedroegen f 716,49 en dc ontvangsten
f 82S.50i.
Van de hieronder bij Ictta. a en dvan art. 2 der wet, bedoelde
godshuizen waren op den l januarij 1S57 aanwezig, 5 in ge
meenten boven dc 5000 zielen, als 2 in elk der gemeenten Mid
delburg en Vlissingen cn 1 te Zierikzee, waarvan 4 gesubsidi
eerd waren cn in gemcetitei^bepedcn de 5000 zielen 4, als tc
Veere, Aardenburg, Brquwersfiaven cn West kap el le, waarvan
1 gesubsidieerd was.
In dien toestand waren ze den 31 december 1857 nog aan
wezig.
Godshuizen, bedoeld bij letta. b van art. 2 der wet, waren in
1857 aanwezig 2 in cene gemeente boven de 5000 zielen, te
Zierikzee, niet gesubsidieerd, ofschoon de kerkelijke besturen
door wie deze godshuizen worden beheerd, gesubsidieerd wa
ren cn 3 in gemeenten beneden dc 5000 zielen, als tc Gapinge,
Oostcrland cn Vrouwepoldcr, niét gesubsidieerd.
Van godshuizen bedoeld bij lett. c van art. 2 der wet, waren
den 1 januarij 1857 aanwezig 3 iu eene gemeente boven de 5000
zielen, tc Goes, niet gesubsidieerd, en twee in gemeenten bene
den dat zielental, te Brouwershaven en Bruinissc, mede nier ge
subsidieerd.
Ze waren in dien toestand den 3i december daaraanvolgende
nog aanwezig, echter met dit onderscheid, dat de beide godshui
zen te Goes (het weeshuis en het gasthuis), door het gemeente
bestuur in den loop van het jaar nader zijn gerangschikt te
bchooren tot de instellingen, bedoeld bij lett. a van art. 2 der
wet, waardoor die gestichten voor het vervolg, in plaats van
door bijzondere personen of door bijzondere niet kerkelijke
vereenigingen, geregeld en bestuurd als gerneenteinstelling,
door de burgerlijke overheid geregeld cn van harentwege be
stuurd zullen worden.
De in deze provincie aanwezige 19 godshuizen worden onder
scheiden in: weeshuizen, waarin jongens cn meisjes tc zamen
worden verpleegd, waarvan er 4 aanwezig zijn; gestichten voor
oude en gebrekkige lieden, waarvan er 4 aanwezig zijn gestich
ten voor oude lieden en kinderen tezamen, waarvan cr 7 be
staan; gestichten waarin woning wordt verstrekt, waarvan er 2
bestaan; gestichten waarin kostkoopers worden opgenomen,
waarvan er 2 aanwezig zijn; voorts worden ook nog in 3 van de
genoemde gestichten zieken en verwonden verpleegd.
Tc Middelburg is met den aanbouw van een nieuw arm
weeshuis aangevangen het zal in het voorjaar van 1859 kunnen
betrokken worden. Daarmede staat in verband dc verbouwing
cn inrigting tot gasthuis van het voormalig werkhuis, aan wel
ken verbouw voor alsnog geen gevolg kan worden gegeven,
aangezien het voormalig werkhuis strekt tot tijdelijk verblijf der
armen-weezen.
Ook te Vlissingen is tot eene belangrijke verbetering, door
verbouwing en vernieuwing, van het gast- en weeshuis beslo
ten, waarvan de kosten zijn begroot op ruim f 20,000.
Van het geboaw te Aardenburg, dat veel tc ruim was voor
zijne bestemming, is een gedeelte verkochr, en thans ingcrigt tot
pastorie der nederduitsche hervormde gemeente.
Gast- of ziekenhuis zijn aanwezig 1 in eene gemeente boven
dc 5000 zielen, te Middelburg, gesubsidieerd, cn 2 in gemeen
ten beneden de 5000 zielen, te Sluis en tc Aardenburg, beide
niet gesubsidieerd.
Dc uitgaven bedroegen f21,0S5,04 off 272,27 minder dan
in 1857.
Bij 7 instellingen ter werkverschaffing aan behoeftigen, die
worden beschouwd als tebehooren tot dc instellingen van welda
digheid en waarvan alzoo opgaven zijn ontvangen, hebben 242
personen werk erlangd en 3 bovendien huisvesting en voe
ding.
Gedurende 15900 dagen werden 281 personen verpleegd; in
de vroegere steden 233 personen, gedurende 12755 dagen, eti
in de vroegere plaltcnlands gemeenten 48 personen, gedurende
3145 dagen.
In 1856 werden, gedurende 16382 dagen 294 personen ver
pleegd, zoodnt in 1357 het getal der verpleegdagen 482, en
dat der verpleegdeu 13 minder is geweest.
instellingen ter werkverschaffing
Bestonden cr 7, waarvan 4 in daartoe ingerigtc werkplaatsen.
Uit bijzondere opgaven en uit de gemeente verslagen blijkt
nog, dat ook in de gemeenten Aardenburg, Axel, Boschkapelle,
Graauw, Hontenisse, Iiortgeen, Ossenisse, Wissekerke en Zie
rikzee dergelijke instellingen bestaan, doch die door hare be
stuurders beschouwd worden uitsluitend ter voorkoming van
armoede te strekken.
De banken van leening,
door gemeenten gehouden te Goes Middelburg, Vlissin
gen en Zierikzee werkten gczamentlijk met een kapitaal van
f 98,270, 92;van welk kapitaal f 24,730,75, waarvoor geen in
trest werd betaald.
Er werden 96940 panden beleend of de beleening er van
vernieuwd. Gelost werden 96243, en verkocht 1254 panden.
De administratie der bunken te Goes en Zierikzee, leverde
even als in 1856 winst op, bij dc eerste f 25,56, bij dcandcrc
f20,13£. Op dc administratie van die te Middelburg en Vlis
singen werd, ook als in 1856, verlies geleden, bij de eerste een
verlies van f 226,15, bij de andere van f 119,95.
De winsten zijn bij beide banken minder dan in 1856. De
verliezen bij de bank tc Middelburg f 2027,47J minder, bij die
te Vlissingen f21,28 meer dan in dat jaar.
Ectic verpachte leenbank was er te Tholen.
Op de 3180 panden welke in het dienstjaar zijn beleend of
waarvan de bclecning is vernieuwd, werd geschoten een som
van f4372. In 1856 werd, op 5318 panden, eene som van
f7250 geschoten.
Gelost werden 2600 panden, waarvoor f2496 werd terug
betaald, terwijl f200 werd ontvangen wegens intrest van de
panden die werden gelost, verkocht of bij vernieuwing beleend.
In 1856 werden 4112 panden gelost, waarvoor ontvangen werd
f4820, benevens f80,17 aan intrest.
Zieken- en begrafenisbussen waren er even als in 1856, 16
aanwezig; als: 1 in ieder van de gemeenten Goes, Tholen,
Ouwcrkerk, 4 te Middelburg, 6 te Vlissingen en 3 te Zierikzee.
Even als over 1856 zijn van slechts 15 dezer instellingen do
gevraagde inlichtingen ontvangen. Commissarissen over do
begrafenismaatsehappij „Uit voorzorg" te Middelburg, hebben
verklaard geene inlichtingen, nopens de onder hun beheer
staande maatschappij, tc verstrekken, dan alleen aan hare
daarop aanspraak hebbende leden.
Het getal deelnemers was 10600, dat der ondersteunden 414.
In 1856 was door 9795 personen deel genomen, en aan 428
personen ondersteuning verleend.
Even als in 1856 waren 6 spaarbanken aanwezig; als: in do
gemeenten Middelburg, Sluis, Tholen, Vlissingen, Zierikzee cn
Groede.
De intrest door dc spaarbanken betaald, was van 3 tot 4 pet.
De uitkomsten dier instellingen met die over 1S56 vergelij
kende, blijkt het dat het getal der deelnemers met 105 is ver
meerderd, dat f 7331,37 meer aan de deelnemers is terug be
taald, zoo voor opgevraagde inlagen als voor intrest, en dat
f 4207,06 minder is belegd.
Het bedrag van het kapitaal der banken, met inbegrip van
hetgeen ze te goed hadden, is f 12,015,29, en dat van hetgeen zc
verschuldigd waren f 7849,72£ meer dan in 1856.
De gunstige toestand van het reservefonds bij de spaarbank
te Sluis, door welke bank vroeger 3 cn 4 pet. aan de deelnemers
betaald werd, heeft de directie der bank genoopt om, vanaf 1
januarij 1857, de intrest algemeen op 4 pet. te bepalen.
Spaarkassen.
Door de opheffing van de spaarkas der onderlinge waarborg-
vcrceniging van arbeiders tc Zierikzee, zijn deze instellingen
even als ten vorigen jare met een verminderd, en waren er
slechts 3 aanwezig, namentlijk te Bommenede, Brouwershaven
en Kortgeen.
Daardoor, en door de weinige deelneming bij de kas te Brou
wershaven, is het getal der deelnemers, datin 1856 161 bedroeg,
tot op 25 afgedaald.
Door de spaarkassen to Bommenede en te Brouwershaven
werd 10, door die le Kortgeen van 4 tot 6 pet. betaald.
De eenige uitgaaf van deze instellingen, is het aan de deel
nemers terug betaalde, zoo voor opgevraagde inlagen als voor
interest en premien, hetwelk bedroeg f 316,97£. In 1856 werd
f 1684,91 terugbetaald.
Openbare veiligheid en gevangenissen.
Openbare veiligheid.
Krachtens de wet van den 15 augustus 1849 (staatsblad no.
39), werden in 9 gemeenten 39 vreemdelingen, bij gebreke van
gevorderde legitimatiepapieren, afgewezen.
Het getal personen aan welke reis- en verblijfpasscn werden
uitgereikt, bedroeg 42, in 7 gemeenten. Voorts werden in 3
gemeenten 36 zoodanige passen geviseerd, terwijl in 4 gemeen
ten 14 passen werden verlengd.
Van gewelddadige rustverstoringen en diergelijken, vernam
men niets anders, dan het plegen van grove ongeregeldheden,
aan dc kanaalwerken iu Zuid Bevcland, in den namiddag van
den 7 mei. Eene hoop arbeiders, naar men meent ten getale
van wel 500 man, trok naar Hanswaard, cn dwong het rustige
