wel builen als binnen onze landpalen onderschrijft elk bevoegd J
en onpartijdig beoordeelaar deze uitspraak van de Tries over i
Lourens Janszoon Cosier: //Iiij is de uitvinder der typografie,
der eigenlijke boekdrukkunst; de eerste die de kunst van be-
"weegbare en gegoten letters heeft uitgedacht en beoefend, en
daarin liet voorbeeld heeft, gegeven aan de Mentzers.""
//De innigste overtuiging van de deugdelijkheid onzer aan
spraken deed, voor eenige jaren, eene stem opgaan in ons vader
landNederland werd opgeroepen om de nationale eer te hand
haven. Had Menlz zijn metalen standbeeld voor Guttenberg.
moest Haarlem dan tevreden zijn met een beeld voor haren stad
genoot, dat niet voldeed aan de eischen der kunst? Moest het
beeld, aan deze stad door bijzondere personen vereerd, niet door
een geschenk van de gansche natie worden vervangen? De
vraag werd met vertrouwen gedaan aan dat vertrouwen is vol
komen beantwoord.
Wel is het denkbeeld eerst na verloop van verscheidene ja
ren kunnen verwezenlijkt worden, maar wat is er sedert de op
roeping al niet op het gebied der wereldgeschiedenis of der ge
schiedenis van ons vaderland voorgevallenWat is er al niet
gebeurd, dat de algemeene aandacht moest afleiden van een
onderwerp, hetwelk alleen in dagen van kalmte de hooge
belangstelling kan opwekken welke liet verdient! Met het
oog hierop mag dc verklaring in waarheid worden afgelegd, dat
Nederland aan de roepslem ter handhaving van den nalioualen
roem waardiglijk heeft gehoor eegeven.
De vorstin van Oranje, met den koning aan hef hoofd, heb
ben de vaderlandsche zaak krachtig ondersteund. Hun voor
beeld is door een groot aantal landgenooten uit alle rangen en
standen van de maat schappij gevolgd, eu op voorstel van 's lands
regering is dit alles bekroond geworden door de eenparige goed
keuring onzer volksvertegenwoordiging.
«Wat aizoo hier is opgerigt moet zijn een nationaal gedenk-
t eeken, aangeboden aan de stad waar de boekdrukkunst werd
uitgevonden, waar Lourens Janszoon Coster werd geboren, en
waar hij zijne kunst heeft uilgeoefend. Het blijke nu of aan
dien eiscli is voldaan. Welaan, het bekleedsel valle! Het beeld
worde onthuld!"
Een plegtig zwijgen en daarna een luid gejuich liet zich ver
nemen, toen de redenaar zijne woorden staakte en het stand
beeld onthuld werd, gedurende welke plegtigheid een feest-
marscli door het muziekkorps der haarlemsclie schutterij werd
uitgevoerd, gecomponeerd door een lid van dat korps, den heer
W. B. Weidner, en het geschufgedaver zich liet hooren, dat
dit gewigtigst oogeübük van het feest wijd en zijd verkondigde.
De heer Metman zette, nadat de geestdrift der toeschouwers
ccnigzius bedaard was, zijne toespraak voort en zeide alsnog:
Wie stemt-, dat beeld aanschouwende, niet toe, dat de kun
stenaar zich tot de hoogte van zijn onderwerp heeft weten te
verheffen Gij ziet den uitviuder der boekdrukkunst voor u, als
in eene voorwaartsclie beweging, om aan alle oorden der wereld
verlichting en beschaving over te brengen. Met de opgeheven
regterhand toont hij u de losse letter, het geheim zijner vinding;
de gansche houding en hel, gelaat geven u den denker te ken-
ncu; de beukenstam achter hem herinnert u aan het snijden
der letter, waarvan Junius gewaagt, en liet opperkleed wordt in
dc hoogte gehouden, opdat niets zijn gang moge belemmeren
tloc gelukkig is de kunstenaar er in geslaagd zijn verhevene
gedachte weer te gevenHetzij gij let op de evenredigheid der
vormen, op de volmaakte uitvoering van gelaat en handen, of
op de sierlijke plooijen van liet. kleed, dat ongedwongen neder-
hangt, gij zult steeds de getuigenis afleggen, dat Royer door
dit gewrocht, vau zijn genie eene nieuwe, ja misschien de schoon
ste lauwer heeft gevfochlen in dc krans van zijnen roem.
Dit meesterstuk, mijne heeren de burgemeester eu leden
van den gemeenteraad van Haarlem! wordt u doorvorsten
volk aangeboden a Is,een bewijs van de hooge waarde, die beiden
hechten aan de kunst, door Lourens Janszoon Coster in het
leven geroepen. Gelukkig lieeten zij de stad, waar de uitvinding
der boekdrukkunst werd gedaan. Dc tegenwoordigheid van zoo
vele duizenden in Hollands bloemhof, bij de overgifte van dit
nationaal gedenkfeeken, drukt hierop het zegel. Gij ontvangt
hen op eenc-wijze, welke getuigt van uwe hooge ingenomenheid
met het voor werp o.nzer vcreering. De betuiging van aller erken
telijk liejd zij Ut daaWpor toegebragt. Gelieft nu het beeld te
aAh vjjayden en.iu-|iwe hoede te nemen. Dat het tot in het
1 iatste nageslacht ten spoorslag strekkeaan Haarlems ingeze-
IcWjV fyn .allé-Jcracmen aan te wenden lot heil van het vader-
meUSG^ie^
i&euw:-géjbjo]|;.begroette dit slot, en een krachtig mannen-
Vier w'jf^^arin
AKIaarop heeft.-df^Jifcer burgemeester dc Bruyn Kops de voi-
1 rltèpi^k^C^aa 11
ijn^ïleven Jf^voorzitter eu leclen vau de hoofdcommissie
opriu-tɧ£vau het- metalen standbeeld ter eere van
Coster. Heigeen thans is geschied en ons
allpó hcefi ie zaraen gebragt, is het waardig besluit vau hetgeen
door u gedurende vele jaren met zoo groote belangstelling,
ijver en volharding is verrigt.
//De vereeniging ter nagedachtenis van Coster en van zijne
weldadige uitvinding, spreekt luide tot geheel de beschaafde
wereld, door de oprigting van dit schoone standbeeld te zijner
eere. De geheele natie heeft zich op uw roepstem aaneengeslo
ten, om dit werk tot stand te brengen. Zij heeft begeerd, dat
het'standbeeld te Haarlem, de geboorteplaats van Coster, al
waar hij gewoond, zijne kunst uitgevonden en beoefend heeft,
zonde worden opgerigt. Zij heeft het aan Haarlem ten ge
schenke gegeven, aan Haarlem opgedragen om dit blijk van
nationale erkentelijkheid .en hoogschatting in voortdurende
waarde te houden.
Als hoofd van den gemeenteraad, en uit naam der geheele
burgerij van Haarlem breng ik haren dank u toe, mijne heeren.
die namens het nederlaudsche volk, haar met dit pronkstuk hebt
begiftigd, eu verklaar ik dat geschenk te aanvaarden, en van u
over le nemen.
//Haarlem vindt zich vereerd door dit blijk van nationale
edelmoedigheid. Het is,efc .trotsch op dat de naam van Coster
aan dien van Haarlem onafscheidelijk verbonden isdat voort
aan alle twijfel is weggenomen elke tegenspraak verdwenen, en
de waarheid zijner uitvinding alom erkend wordt.
«Nederland heeft op nieuw getoond dat het zijne groote man
nen weet le waarderen, en er prijs op stelt hunne groote daden
of gewigtige diensten in aandenken te houden, dat het gevoelt
dat de roem die aan hunne verdiensten toekomt op geheel de
bevolking terug straalt. Het heil van Nederland, dat aan ons
allen zoo dierbaar vaderland, wordt voortdurend door ons van
den hemel gesmeekt opdat het zich meer en meer onder andere
volken gunstig onderscheiden, in kracht en welvaart toenemen
moge eu onder het wijs en verlicht bestuur van het doorluchtig
huis van Oranje een vrij en gelukkig volk zij."
Leve dc koning Heil aan het vaderland
liet slot van de aanspraak is door de aanwezigen met groo-
gejuich beantwoord.
Het standbeeld zelf voldoet bij uitnemendheidhet is 4,20
ned. el hoog behalve het voetstuk van omstreeks 1 el meer.
Nadat het muziekkorps der grenadiers met eene krachtige
fanfare deze plegtigheid had besloten, verliet de menigte lang
zamerhand het marktplein, terwijl Z. K, H. prins Hendrik met
gevolgen vele anderen een bezoek gingen brengen aan de typo
grafische tentoonstelling.
In de eerste plaats moeten wij nu gewagen van den feeste-
lijken optogt welke gedurende den namiddag door de straten
toog. Deze werd geopend en begeleid door dragonders, terwijl
de muziek der dragonders voorafging; daarop volgde een aan
tal in liet wit gekleede meisjes, kinderen van leden der haar
lemsclie typographische vereeniging; vervolgens naderde een
rijk getooide en met vier paarden bespannen wagen, vvaarppeen
versierde drukpers was geplaatst, waarop al rijdende toepasse
lijke dichtregelen gedrukt en onder de toeschouwers verstrooid
werden; achter dezen wagen volgden de leden der typographi
sche vereenigingeu uit de verschillende plaatsen, ieder vooraf
gegaan door hare banier. Deze stoet trok een groot gedeelte van
Haarlem door. Op de groote markt werd een hulde aan het
standbeeld gebragt door het zingen van toepasselijke liedereu
eu versiering met bloemslingers door de in witgekleede kleinen.
Ook bragt men nog in den optogt eene hulde aan den heer A,
de Vries, die door zijn onderzoek en zijne geschriften zooveel
heeft bijgebragt om Lourens Janszoon Coster in zijne eer als
uitvinder der boekdrukkunst te handhaven tijdens hij zich bij
den heer A. C. Kruseman bevond, kwatn de stoet daar langs
wanneer hem door de lieve kleinen een bloem bouquet aangebo
den en een laanwerkrans omhangen werd Nageruimen tijd
door de straten getrokken te hebben, begaf de stoet zich naar
den Stads doelen, waar de leden der typographische vereenigin
geu ten getale van ongeveer driehonderd zich nu aan een
vriendschappelijken disch verepuigd.en, waar gulle vrolijkheid
lieerschte.
Ten vijf ure des namiddags ving het volksfeest aan dat in den
Hout door de vereeniging Door vermaak tot. nut werd gegeven.
Terwijl op de dreef harddraverij met paard en chais werd ge
houden, grepen binnen een afgeperkt terrein voor het paviljoen,
onder het uitvoeren van muziek door het korps van het 6de re-
gement infanterie, allerlei volksspelen plaats, als arlequinades,
op een daarvoor opgerigt tooneel, mastldimm.eu, boegsprietloo-
pen, zakloopen, hardloopen enz., terwijl ziel), aangezien het
den gansc'nen namiddag en avond droog bleef, voortdurend
eene ontelbare menscnenmassa zoo wel door den Hout als dooi
de straten bewoog.
Des avonds was, behalve het standbeeld en een groot aantal
gebouwen in Haarlem, ook het reeds genoemde Huldeblijk en
de buiten sociëteit in den Hout prachtig versierd en verlicht,
terwijl vooral ook liet bloemenfeest vermelding verdient. Dit
bestond namelijk uit eene uitmuntende expositie van bloemen,
smaakvol gerangschikt en verlicht in een grooten tent in de
Hertenkamp.
Eerst laat in den nacht, doch in ongestoorde orde, eindigde
dan ook deze tweede feestdag.
Donderdag was het aantal feestvierenden reeds veel vermin
derd, daar gedurende den nacht vele duizenden met spoortrei
nen en ander reisgelegenheden Haarlem hadden verlaten. Het
weder was in den ochtend regenachtig, niaar helderde later
weder op.
De typografische tentoonstelling eu het bloemenfeest viel in
den loop van den dag een druk bezoek ten deel.
Op den middag verzamelde zich een groot aantal feestgeuoo-
ten op Zomerzorg, tot bijwoning der matinée musicale, waar
het muziekkorps van liet regement grenadiers en jagers weder
nieuwe lauweren oogstte.
In den loop van den dag vertrokken met. de spoortreinen vele
vreemdelingen en onderscheiden typografische vereenigingeu.
Dien avond maakten velen nog gebruik van de gelegenheid
om het schoone orgel in de groote kerk te bewonderen, waar
door den verdienstelijken amsterdamschen organist den heer J.
Bastiaaus, een orgel-concert werd gegeven.
De feesten werden in den avond besloten met het afsteken
van een prachtig vuurwerk ophet\'eld buiten de Nieuwpoort.
welk vuurwerk was vervaardigd door de heeren J. van Leeu
wen en zoon, kunstvuurwerkmakers te Haarlem. Duizenden
sloegen dit trotsche schouwspel gade.
Men leest in de Nederlandsche stagts-courant
Zijne Majesteit, wenscheude bij gelegenheid der viering vau
het herinneringsfeest ter eere van den uitvinder der boekdruk
kunst een blijk te geven van den hoogen prijs, waarop door
Hoogstdezelvo de weldaden geschat worden aan de menschheid
door die uitvinding bewezen, en uit aanmerking daarvan voor
ditmaal genade willende doen wedervaren aan het van de druk-»
pers gemaakt misbruik, heeft bij besluit van 16 dezer, aan jhr.
Mozes Salvador gratie verleend van het nog overig gedeelte
der gevangenisstraf van 14 dagen, waartoe hij bij arrest van het
provinciaal geregtshof in Noordholland van 12 maart jl. was
veroordeeld ter zake van laster in een gedrukt eu verspreid ge
schrift.
Op voorstel van z. e. den minister van binnenl. zaken heeft
Z. M. de koning eene commissie benoemd, belast met het on
derzoek naar de behoefte van het onderrigt in den landbouw
en het doen van voorstellen tot regeling van dit onderwerp.
Deze commissie bestaat uit de heeren dr. v. d. Boon- Mesch, I.
G. J. v. d. Bosch, jhr. mr. R. Gevers Deijnoot, dr. H. C. van
Hall, mr. F. A.S. A. baron van Ittersum, Dr. G. J. Mulder
dr. W. C. H. Staring, dr. Wttewaal, en als secretaris ds. N. W.
P. Rauwenhoff, te Amsterdam.
Door de Nederlandsche handelmaatschappij zijn weder 9
schepen bevracht, als 5 voor Amsterdam, 2 voor Rotterdam, 1
voor Schiedam en 1 voor Middelburg, zijnde Drie vrienden,
gezagvoerder L- P. Andersson.
De Koninklijke nederlandsche yachtclub hield zaturdag te
Rotterdam hare gewone jaarlijksehe feestviering en wedstrijd
op de rivier de Maas, welke vereerd werd met de tegenwoordig
heid van Z. K. 11. prins Hendrik der Nederlanden, president
dier vereeniging, en bij welke gelegenheid aan den heer P. H-
Tromp,sedert 10 jaren vice-president en thans als zoodanig af
tredend, door de leden een prachtige» zilveren bloemvaas met-
inscriptie is aangeboden.
Bij dp verkiezing voor een lid van de tweede kamer der staten
generaal, op donderdag, in het hoofd-dciesdistricht Maastricht,
was het getal uitgebragte geldige stemmen 1213. Benoemd
werd mr. E. van Wintershoven met 731 stemmen. Op mr. E
Kerens van Wolfrath warpn 4f0 stemmen uitgebragt.
Er bestaat op nieuw yooruitzigt, dat de spoorvyeg van Maas
tricht naar Luik langs den regteu Maasoever eerlang tut
stand zal komen. Men verneemt althans, dat de heeren van der
Kun, lioofd-inspecteur, eu Badon Ghybea, hoofd-ingenieur van
flen waterstaat in Limburg, deswege naar Brussel zijn vertrok-?
ljen.
Men deelt uit Enschedé met zekerheid mede, dat onze rege?
ring dezer dagen concessie heeft verleend aan den heer de Brou»
were van Hogeudorp te Brussel, tot den aanleg van een spoor
weg van Westervoort langs Enschedé naar Rheine, en dat men
daar algemeen gelooft, dat die heer dezen weg ook werkelijk
zal aanleggen.
Naar wij van goederhand vernemen, heeft de baron van Ra-
ders de uitvoering van zijn plan Ier kolonisatie van Suriname
met Nederlanders, opgegeven, wegens verschillende tusschen
beide gekomen bezwaren, maar vooral naardien hij niet heeft
kunnen erlangen den afstand van den grond, benoodigd om
van het te ontginnen terrein een waterweg, loopende tot in
stad Paramaribo, te kunnen graven.
