wooiul. Reeds in den morgen, die op liet bezoek der schepelin
gen volgde, openbaarde zich de ziekte bij eene der vrouwen, die
spoedig overleed. Ook eene tweede werd aangetast met doode-
lijk gevolg, terwijl eene derde, ligt aangegrepen, herstelde. Zoo-
dra eehier van het bestaan der ziekte bij de eerste lijderes was
gebleken, werd het gehcele gezin naar het gasthuis overgebragt
en de onzindelijke woning doelmatig gezuiverd. De ziekte ver
spreidde zieb niet het brandpunt werd uitgedoofd, dat zonder
die voorzorg welligc eene bron van rampen voor de geheelc stad
had kunnen worden. Het zij hier tot lof der gemeente-en ge
neeskundige autoriteiten van Zierikzee gezegd, dat men, en zulks
tot nu toe met gewenscht gevolg, steeds is voortgegaan strenge
maatregelen te nemen ter afwending der ziekte.
liet verwijderen der gezonde huisgenooten uit. de besmette woning.
Enkele malen heeft men van dezen maatregel in Zeeland met
vrucht gebruik gemaakt. Intnssehen verdient hij meerdere be
hartiging. In het buitenland zag men er de beste uitkomsten
van. Men zij echter bedacht gcene personen tc verwijderen, die
reeds de eerste verschijnselen der ziekte met zich omdragen cn
ze uit vrees opzettelijk verzwijgen. TVolligt is liet aan de laatste
mucijelijkhcid te wijten, dat gezegde maatregel zoo zelden on
der ons is genomen. Raadzaam is het derhalve eerst dan tot
dien maatregel over tc gaan, nadat men het gevoelen eens ge-
ueeskunstoefeiniars heeft ingewonnen.
liet verplegen der choleralijders in afzonderlijke lokalen.
De geschiedenis der ziekte in dit gewest heeft het nut van af
zonderlijke lokalen ter verzorging der lijders bij herhaling doen
kennen. Dit nut geldt zoo wel eene betere verpleging als eene
meerdere veiligheid hunner huisgenooten. Ook tegen de ver
dere uitbreiding dor kwaal hebben die lokalen op meer dan
eene plaats hot hunne bijgedragen. In meer bevolkte steden en
bij meerdere verspreiding der ziekte wordt het inrigteu van lo
kalen in verschillende wijken met vegt aanbevolen.
JJe zon] voor hel spoedig inroepen en spoedig verleenen van ge
neeskundige hulp.
Aan het verzuim van een en ander is de groote sterfte te wij
ten, welke men bij de cholera asiatica overal betreurt. Het is
ceuc dwaling vooral onder behoefiigen de eerste verschijn
selen, bepaaldelijk de diarrlic, niet te achten on het spoedig in
roepen van hulp te vcrwaarloozcn. Immers dc cholera, ecus tot
volledige ontwikkeling gekomen, is de kunst tor barer genezing
meestal ontoereikend bevonden. Van dc vcrwaarloozing der
eerste verschijnselen heeft men ook in Zeeland de treurige ge
volgen waar genomen. Men kan cr derhalve niet genoeg op
aandringen, de nienschcn op deze verzuimeu met ernst oplet
tend ie maken en tevens te zorgen, dat aan het verlangen om
hulp spoedig voldaan worde. Heeft mitsdien de ziekte uitbrei
ding verkregen, bcstnat cr niet zelden behoefte aan meerdere
aruionartsen. Het is noodzakelijk in tijds iu die behoefte to
voorzien.
JJel tegengaan van bezoeken aan choleralijders.
Talrijke voorbeelden van uitbreiding der ziekte, te wijten
aan liet bezoeken van choleralijders door bloedverwanten of
betrekkingen, hebben de épidemie» in Zeeland aan. het licht ge-
bragt. Het is noodig tegen zoodanige bezoeken te waarschuwen,
hiertegen des gevorderd strenge maatregelen te nemen, nade-
ïliftal de ondervinding het ook onder ons meermalen geleerd
heeft, dat bloote vermaning werd .in den windgeslagen. Men
zij echter bedacht niet in eeue andere dwaling te vervallen met
hen af ie schrikken, die tot oppassing en verzorging der lijders
noodzakelijk zijn of zich hiertoe bereid verklaren.
Hel zuiveren en luchten der besmette woningen en het nemen van
voorzorgen met opzigt tol de goeder en en kleederen der choleralijders.
Het zuiveren der besmette woningen met veel woorden aan te
bevelen, acht ik overbodig. Van niet minder belang is echter het
luchten der ziekenkamers. Intnssehen bestaat bij niet weinigen
hot vooroordeel, om dit zuiveringsmiddel te schuwen als nadee-
lig voor den zieke. Het behoeft naauwelijks gezegd te worden,
dat het luchten hener ziekenkamer zeer goetl kan geschieden zon
der den lijder tc benadeelen. Én nu de goederen cn klcederen
der choleralijders. Zonder te willen beoovüeelen hetgeen elders
beweerd en is tegen gesproken, aan geen redelijken twijfel is
hot onderhevig, dat op meer dan eene plaats in Zeeland de goe
deren en kleederen van lijders tot den oorsprong en de versprei
ding der asiatische cholera hebben bijgedragen. Onder anderen
werden meermalen vrouwen, die het linnen van lijders gewas-
.sclien hadden, door de ziekte aangegrepen. Het is dan ook in
enkele gemeentenbepaaldelijk in <iie, waar meermalen cho
lera is ontstaan en zich niet verspreid heefttot gewoonte ge
worden, om, behalve het nomen der gewonezuiverings-uiaatre-
<rdon, het linnen en de klcederen der lijders tc verbranden. Er
kunnen echter bezwaren oprijzen tegen de vernietiging der goe
deren en klecderen. In deze gevallen bestaan cr middelen,
krachtig genoeg ter beveiliging legen voortplanting der ziekte
stof. Als zoodanig is onder anderen nuttig bevonden het aan
wenden, gedurende IS uren, eener bestendige hitte van 60 gra
den R. of 167 graden Éahr. Dit middel geldt ook bet zuiveren
tier besmette wouiivg.
Het tegengaan eener opeenhoooping van menschen.
1'win: te talrijke verzameling van mensehen in eene bepaalde
s n'iet s'cc'lts schadelijk voor hunne gezondheid in het
1 'jX^Sy&neeiizij is tevens de bron, waaruit eeue meerdere uitbrci-
<£.i»»iektcu pleegt te ontstaan. Ook op dc cholera is dit van
i fóepassing bevondeu. Hierbij komen vooral scholen en
fAi iu Aanmerking. Maar ook is het toepasselijk op publieke
&%'6~C$ni•c^koujston, bij kermissen als anderzins. Eveneens op be-
^uifyi^plegiiglicden. In vclo gemeenten van Zeeland is het
een groot aantal personen ter bijwoning van begrafe-
--Twséh uit te noodigen. Veelal in eene beperkte ruimte van liet
sterfhuis vertoevende, nam menig een de zaden der ziekte op ter
voortplanting. Dc geschiedenis der cholera in Zeeland heeft hier-
dan eens de bewijzen geleverd. Het zal mitsdien ge-
et getal begrafenis-gangers te beperken en hen in
*?TöHvoning zaam te roepen aizoo de besmette woning
x\T
jdcren der lijken i
da vertrekken, waarin ge-
.--*<4-»*-4 f$Mud6n; hei. op korten, tjd begraven der lijken.
T is het verwijderen der Üjkcti uit de verblijf-
51.1
plaatsen der gezonden niet altijd mogelijk. Raadzaam is het
derhalve een lokaal beschikbaar tc hebben, waar de lijken
kunnen geborgen worden tot op den tijd der begrafenis. Zal
toch dc zuivering der'woning cenigc betcekenis hebben, dan
behoort het lijk spoedig verwijderd tc worden. In de meeste,
wel ligt in alle gemeenten, kan men voor dc opneming van cho-
leralijkcn ccii lokaal beschikbaar stellen. Verkieslijker is
echter eene spoedige begrafenis, gelijk dan ook in enkele ge
meenten plaats vindt. Waar somtijds het begraven binnen dc
36 uren na liet overlijden niet bij polieie-reglcmentcn is toege
staan, behoort onverwijld door eene verordening hierin voor
zien te worden. Immers zoodanige maatregel wordt op dien
tijd dringend gevorderd in het belang van den openbaren ge
zondheidstoestand.
Kennisgeving van het bestaan der cholera asiatica aan de inge
zetenen.
Het is door ondervinding bewezen, dat openbaarheid ook
hier ver te verkiezen is boven geheimhouding. Men is in de
maatschappij vaak genegen oen bestaand kwaad te vergrooten.
Het beste middel daartegen isde waarheid van overheidswege
in het licht tc stellen ook dan, wanneer het kwaad hoog ge
klommen is. Bovendien kan het juist opgeven der feiten meni-
gen onbedachtzame tot voorzigtigheid bewegen. Men zorge te
vens, dat het met de maatregelen ter bestrijding dor kwaal
ernstig gemeend zij. Dit-zal aan de geschokte gemoederen
geruststelling geven cn ieder, die het wel meent met de plaats
zijner inwoning, aansporen, om zijne hulp daar niet te ont
trekken, waar zijne medewerking tot liet algemeen belang
door de overheid wordt ingeroepen.
liet opsporen en, zoo viogalijkafwenden der voor de gezondheid
en het leven der inwoners schadelijke invloedenwelker bestrijding
in den regel niet binnen hun bereik ligt.
Ik geloof niet mij aan overdrijving schuldig te maken door te
beweren, dat dit dcc! der openbare gczondlieidsregeling onder
ons in zeer trcurigen toestand verkeert. Men schijnt over het al
gemeen niet doordrongen-te zijn van her hooge gewigt dezer
zaak, niet genoeg te bedenken, dat bet hier geldt dc gezond
heid cn liet leven der menschen. Immers in vele gemeenten de
zer provincie valt op cle reinheid der straten cn buurten zeer veel
af te dingen, terwijl menige omgeving stilstaande waters en poe
len aanwijst, waaruit schadelijke dampen oprijzen. Zonder nu tc
willen beweren, dat men overal bij magtc zijn zou dit kwaad ge
heel te keeren, kan het echter niet ontkend worden dat veel, wat
voor verbetering vatbaar is, in hooge mate wordt verwaarloosd.
Zullen voorts de door mij hierboven aangewezen middelen ter
bestrijding der asiatische cholera gewensehte vruchten dragen,
het is noodzakelijk, dat door de gemeente-besturen zoo noo
dig in overleg met de gcnecskunstocfenaren doeltreffende
verordeningen iu tijds worden uitgevaardigd, en deze met eene
krachtige hand ter uitvoering gelegd. Ik meen te dien aanzien
nogmaals op Zierikzee, als op een navolgenswaardig voorbeeld,
te moeten wijzen, waar, gelijk reeds gezegd is, de uitbreiding der
ziekte herhaalde malen en tof:nu toe met vrucht belet is. Zoo-
dra in deze stad de cholera yerschijut, wordt een polieie-cUenaar
voorde besmette woning geplaatst,met bevel niemand uitofin te
laten. Een papier, waarop met groote letters het woord Cholera
staat geschreven, is op de huisdeur geplakt. Een persoon wordt
aangesteld tot het doen dernoodige boodschappen. Aanbchoef-
tigeu worden alle benoodigdheden van stadswege gegeven. Op
het sterven der zieken volgt eene spoedige begraving. Het ge
bruikte bed met toebehooren wordt verbrand, het huis door
berooking gezuiverd. Indien ik nu toegeven kan, dat dergelijke
maatregelen, vooral in volkrijke en van alle zijden door vreem
delingen bezochte gemeenten, schier onuitvoerbaar zijn, die
onuitvoerbaarheid ontneemt niets aan de waarde dier maatrege
len, wanneer zij, gelijk in de meestezeeuwsche gemeenten, kun
nen genomen worden. Ik acht mij diensvolgens geroepen, dezel
ve dringend aan te bevelen.
Het vormen eener vereeniging van personen, die zich ten doelstel
len, de inwoners meer bepaald de behoeftige vo/ks/classe oplet
tend temaken op de middelenwelke zij zelve kunnen en moeten aan
wenden, om het ontstaan en de verspreiding der ziekte tegen te gaan.
Onder dc middelen ter bestrijding der ziekte verdient de
door mij hier aangeduide vereeniging eeue eerste plaats. Niet
slechts in ons vaderland, ook op vele plaatsen in het buitenland
erlangde men van baar gezegende vruchten. Men zorgc dat in
die vereeniging worden opgenomen personen, die in den kring-
der behoeftige klasse geen vreemdelingen zijn, als armen-bezor-
gevs, armen-bezoekers, armen-doctoren en heelmeesters. I-Iet
ligt- voor de hand, dat hun aantal goevenredigd moet zijn aan
den omvang en aan de behoefte der gemeente; altijd echter zóó
talrijk, dat niet vele armoedige gezinnen aan één persoon wor
den opgedragen, wiens maatschappelijke bezigheden aan het
naauwgezet naleven zijner roeping al ligt kunnen in den weg
staan. Zonder aan deze plaats iu bijzonderheden te treden op-
zigtens den werkkring dier vereeniging, is het echter niet onge
past hieromtrent eenigepunten aan te stippen, welke betrekking
bobben op de behoeftige klasse, waar de cholera als bij voor
keur hare slagtoffers kiest. Tot de reeks der middelen ter be
strijding der ziekte, die deze klasse zelve kan aanwenden en
waartoe de vereeniging baar kan opwekken, bchooren onder
anderen zindelijkheid, luchten der woningen, onthouden van
sterkedranken, het spoedig inroepen van geneeskundige hulp
zoo dra maag of ingewanden lijden, het afwijzen vim nutteloozo
bezoeken. Van de meer of min getrouwe naleving dezer voor
schriften zou de mate van ondersteuning afhankelijk kunnen
worden gemaakt. Andere middelen zijn er, welke bezwaarlijk
door do behoeftigen zelve kunnen worden aangewend cn waarin
eene vereeniging van personen, ondersteund door gegoede in
gezetenon, zou kunnen voorzien, b. v., het verbeteren van ge
brekkige woningen, eene betere voeding, waartoe in tijd van
nood de uitdecling van gezonde spijs kan gebragt worden, eene
betere klecding cn dekking. Dal aan deze verschillende doel
einden de plaatselijke overheid zal kunnen bevorderlijk zijn.
behoeft naauwelijks gezegd te worden. Niet ongepast is het bij
deze gelegenheid op het wc n schel ij kc te wijzen, dat ook in ge
wone Tijden vele der aangeduide maatregelen worden behartigd
cn in werking gebragt. Immers ontbreekt lict'niec aan voorbeel
den in dit gewest, dat ziekten, in gemeenten binnen geslopen,
door uitbreiding een vcrdurfclijken invloed hebben uitgeoefend,
zonder dat tegen have verspreiding gepaste maatregelen zijn ver
ordend. Ik vertrouw aan het weldadig doel des ministers te heb
ben beantwoord met het aangeven der voornaamste middelen ter
afwering of vermindering der cholera asiatica. Dat hiermede
dc reeks dier middelen niet gesloten.is, maar nog andere, van
plaatselijke omstandigheden afhankelijk, daaraan moeten wor
den toegevoegd, ligt duidelijk voor oogen. Aan uw doorzigt,
aan uwe belangstelling in den openbaren gezondheidstoestand
zij het hier nog ontbrekende aanbevolen.
De voorzitter der provinciale geneeskundige commissie,
(get.) J. C. VAN DEN BROECKE.
nSemoemïmg-en en besluiten.
Bij koninklijk besluit van 16 dezer is de lieer mr. jhr. J. A.
Singeudónck, griffier van de eerste kamer der staten generaal,
benoemd tot ridder der orde van den Nederlandschen Leeuw.
Bij besluit van 15 dezer heeft Z. M. aan den lieer W. B.
van Otterloo, hofraad, secretaris van Z.K.H. prins Brederik
der Nederlanden, vergunning verleend tot het aannemen van
de onderscheidiugsteekenen der ridderorde van St. Anna 2de
klasse, met de keizerlijke kroon, hem door Z. M. den keizer aller
Russen geschonken.
Bierlmleaaws.
De kerkeraad der hervormde gemeente te Ivloetinge heeft be
sloten in de aanstaande vacature, door het emeritaat van ds.
Kamerman ontstaande, door het beroepen van eenen reeds ge-
vestigden predikant te voorzien
JtëAB'flHite «iu
Naar men verneemt is Zr. Ms. fregat Doggers bank,
komm. de kapit. ter zee W. Stort, aan boord hebbende Z. K. IT.
de prins van Oranje, op 3 dezer van Malta te Gibraltar aange
komen
Zr. Ms. stoomschip Sindoro, komm. luit. ter zee lstc kl.
M. Cazaux, was den 1 dezer van Malta aldaar gearriveerd.
Zr. Ms. fregat DeRuyter, thans liggende ter reecle van
Texel, zal waarschijn lijk dit najaar nog naar Oost-Indiën ver
trekken. De état-major van dien bodem beslaat thans uit de
volgende officieren: kom mandaat de. kapitein ter zee E. X. IT.
5t Hooft1ste officier kapt.-luit. ter zeeP. van Woelderenluit
ter zee 1ste kl. jhr. J. TI. van Capellen, en P.Toutenhoofdluit.
ter zee 2de kl. C. A. B. D. Rijk, N. O. Sieburgh, J..TLP. E. Knip-
horst, A. Droukers, en jhr. H. A. ridder van Rappardadelbor
sten der 1ste kl. P. J. van 'Druyn, L. F. H. Tuckerinan, C. A. C.
van Kervel, D. G. E. Wolierbeek Muller, J. TL Haakman, J. van
Assen, A. Snoeck, jhr. G. A. Tindal, L. C. IToltzapffel, P. E. Te
gelberg, H. E. Eyssell en E. 13. Bonn; offic. van gez. 2de kl. A
B. A. E. von Königslöw: offic. van gez. 3dekl. P. van der Veen;
offic. van administratie lste kl.J. Opmeeradj.-administrateur
O. W.Gobiusscheepsklerken P. E. van Wage enE. Cauneman
kapit. der mariniers D. Vreedenberg; 2de luit. der mariniers
1L li. Koeutze.
Men verneemt thans met zekerheid dat de troepen welke
van af den lsten dezer maand in Noordbrabant ter deelneming
aan de kavallerie-manoeuvre in liet kamp bij Reijen zijn gekau-
tonneerd, op 2! dezer die provincie zullen verlaten en naar hunne
respectieve garnizoenen retourneren.
öii e nae ia e a" a ja 1.
Opening der gewone vergadering van 18551S56.
Vereenjgde zitting der beide kamers, van maandag den
17 september.
Nadat de leden der beide kamers zich achtervolgens in de
vergaderzaal der tweede kamer hadden vereeuigd, wordt tegen
12i ure de vergadering door den heer mr. J. A. Pliilipse geopend,
die door den lieer griffier der eerste kamer een besluit van Z. M.
den koning, den 12 dezer genomen, doet voorlezen, waarbij hij,
mr. J. A. Pliilipse, benoemd wordt, tot voorzitter der eerste ka
mer, gedurende de aanstaande zitting der statea-generaal.
De voorzitter alzoo, in gevolge art.103 der grondwet, met het
beleid der vereenigde zitting belast zijnde, benoemt eene com
missie van 18 leden der beide kamers, om Z. M.den koning, bij
hoogstdeszelfs aankomst aan het gebouw der stateu-geueraai te
ontvangen en in- en uitgeleide te doen.
Ten 1 ure vervoegen zich hunne excellentien de minis Iers,
alsmede de heeren leden van den raad van state, iu de zaal.
Na een kort tijdsverloop wordt de nadering van Z. M. dcu
koning, vergezeld van Z.K. Tl. prins Erederik der Nederlanden»
aangekondigd, die zich, op de in het programma der opening om
schreven wijze, naar het gebouw der staten-geue raai begeven
heeft.
De koning, ter vergaderzaal binnengeleid, plaatst zich op den
troon en houdt de.navolgende aanspraak
Mijne' heeren
Het strekt mij tot voldoening u ook ditmaal le kunnen me-
dcdeelen dat onze betrekkingen met de andere mogendheden
zich kenmerken door welwillendheid en vriendschappelijke ge
zindheid.
Te midden van den oorlog, waarin onderscheidene met ons
bevriende staten nog altijd gewikkeld zijn, blij.ven wij aan liet
A
AT'
