Den IS februarij 1854 baande zich het water eenen doortogt
door ecncn niet sterken buitenmuur van een gebouw op de nieu
we haven te Zierikzee, en rigtte in de ben eden-stad belangrijke
verwoestingen aan, waardoor vooral arme lieden werden ge
troffen.
Door het omslaan van eene polderschuit bij Duivendijke, von
den den 22 december 1854, drie personen hun graf in de golven.
Andere rampen of ongelukken, die zouden behooren vermeld
te worden, had men niet te betreuren.
Dc verlichting met gaz kwam te Middelburg in 1854 tot stand.
Omtrent de exploitatie een er gaz -fabrijk voor rekening der
gemeente te Zierikzee, en de daaruit volgende verlichting dei-
stad met gaz, zijn overwegingen aanhangig.
Gevangenissen.
I-Iet getal personen die bij afwisseling gedurende 1854 en op
31 december van dat jaar in deze gestichten aanwezig waren
was als volgt:
in het burgerlijk en militair huis van verze- bij afwisseling, op 3i dec
kering te Middelburg613 92
ln het huis van arrest te Goes400 26
in het huis van arrest te Zierikzee304 11
in de onderscheidene huizen van bewaring'374 2
Bij dc commissie van administratie over liet huis vau verze
kering te Middelburg werd benoemd de lieer J. W. van Sons-
becck, in plaats van jonkhr. nirM. C. Paspoort van Grijpskerke,
eervol ontslagen.
In het collegie van regenten over het huis van arrest, te Goes
vielen, door liet overlijden van dc heeren L. dePouw Jz. en
P. Vervcnne Az., twee plaatsen open.
Dc bewaarder van het zelfde gesticht werd tot eene andere
betrekking geroepen en vervangen.
Dc bewaarder bij het huis van arrest te Zierikzee, verdacht
van door nalatigheid aanleiding tot de ontvlugting eens gevan
genen te hebben gegeven, werd in zijne bediening geschorst,
doch daarin weder hersteld, nadat hij in regten van de tegen
hem te dezer zake ingebrag'te beschuldiging was vrijgesproken.
De jaarwedden van de cipiers en bewaarders te Zierikzee en
Goes zijn met/ 50 verhoogd.
Eerlang zal tot den bouw van een nieuw huis van arrest te
Goes kunnen worden overgegaan.
Het beheer der gevangenissen is steeds regelmatig.
Voor voeding, ligging, verwarming, bewassching, verzorging
van zieken wordt behoorlijk gezorgd.
Dc voeding der gevangenen, met den aankleve van dien werd
aanbesteed
te Middelburg, over het 1ste halfjaar voor 14,418 ets. en over
het 2de halfjaar, voor 14,796 ets. voor ieder gevangene daags
te Zierikzee, over het geheele jaar, voor 36 etsen
te Goes, over het 1ste halfjaar voor 354 ets. en over het 2de
halfjaar 36 ets.
I-Iet getal verblijfdagen in het huis van verzekering te Mid
delburg was 40,254, hierop waren niet meer dan 1729 ziekte
dagen, verdeeld over 191 personen; 365 anderen bleven van
ziekte bevrijd.
Te Zierikzee was het getal ziektedagen 387, verdeeld over
26 personen, op 4919 verblijfdagen. Aldaar bleven 259 gevan
genen van ziekte bevrijd.
Te Goes waren op 8371 verblijfdagen 612 ziektedagen, ver
deeld over 36 personen. Het getal der gevangenen die niet
door ziekte werden aangetast was 339.
De geneeskundige dienst werd bij de gevangenissen naar
behooren vervuld. Te Middelburg ging die dienst op de tot het
garnizoen aldaar behoorende officieren van gezondheid over.
Het gedrag der gevangenen gaf redenen tot tevredenheid.
Geene disciplinaire straffen zijn moeten worden toegepast.
Aan de gevangenen werd zoo veel mogelijk werk gegeven.
Tc Middelburg werden 80 personen met dc vlasspinnerij
beziggehouden. Uit 12S9 ponden vlas werden 11,267 strengen
garen bereid.
Aan de herders, leeraars en geestelijken werdbehalve te
Goes, alwaar de gesteldheid der localen dit niet toelaat, de gele
genheid gegeven de gevangenen van tijd tot tijd to bezoeken.
Tc Zierikzee schijnt daarvan slechts spaarzaam gebruik te zijn
gemaakt.
X. üLijks middelen.
I-Iet bedrag dier middelen in hoofdsom en opcenten, was
als volgt
Meer Min der
dan in 1853. dan in 1853.
Grondbelasting, 866,554,25 1,715,26
Personeel. - 444,135,74 - 3,293,92 -
Patent- 101,034,554 - 570,86 -
In-en uitg. regt. - 94,198,63-^- - 3,951,19 -
Accijnscn - 830,963,54 - - 29,811,13
Zegel-, registr.,
griffie.-, hypoth.- en
successieregten - 532,255,97^- - 32,568,36£ -
Iïegtvan waarb,
op gouden en zilv.
werken- 1,164,12 - 66,90 - 632,47£
Domeinen - 52,217,59-4 - -
Posterijen. - 54,637,39 - 2,018,71^ -
Het belastbaar inkomen waarop de grondbelasting werd ge
heven bedroeg zuiver
Voor het gebouwdef 1,092,619,32
ongebouwde- 3,573,960,38
tezamen 4,666,579,70
De eerste grondslag (dc huurwaarde) beliep 1,242,856.
Dc waarde van het mobilair was/4,004,7 SO,50.
Onder den accijns is begrepen het bedrag van den geadmodi-
eerden accijns op het gemaal in de voormalige 4de en 5de dis
tricten van dit gewest, ad/60,343,SO.
XI. "Waterstaat.
Rivieren.
Sommige punten der oevers, vooral aan de Wester-Schelde
worden door den stroom meer en meer aangevallen. In het
bijzonder wordt ten deze de hoek vanBorsselen en een deel van
den zeedijk der polders Everinge, aan den regteroever, en de
havenhoofden van het kanaal van Neuzen, aan den linker
oever vermeld.
In het vorige en in de eerste maanden van liet loopende jaar
had een groot getal oever- en dijkvallen plaats. De voorzienin
gen, daardoor noodzakelijk geworden, vorderden meerendeels
belangrijke uitgaven.
De laatste winter kenmerkte zich door langdurige en strenge
vorst.
Na eenige dagen afwisseling tusschen vriezend en onstuimig
weder, viel de vorst tusschen 15 en 16 januarij in, en duurde
met eene tusschenpoozing yan vier dagen dooi (48 februarij)
tot 25 februarij voort. Dc strengste vorst werd in Zeeland den
17 februarij waargenomen; de thermometer teekende alstoen
S gr. Eahrcnheit.
De overvaart over de "Wester-Schelde tusschen Ellewouts-
dijk en Neuzen, reeds vroeger zeer bemoeijelijkt, was van 10
februarij tot I maart, en die tusschen Vlissingen en Breskens
van 12 februarij tot 2 maart geheel gestremd.
De haven van Vlissingen was van 12 februarij tot 3 maart
door het ijs wel niet geheel ontoegankelijk, maar niet altijd te
naderen of te verlaten, doordien het vaarwater vol drijfijs was.
De Schelde is, zoo ver het nederlandschc grondgebied strekt,
steeds drijvende gebleven. Een gerucht, als of die rivier hij
Walsoorden op schaatsen zou gepasseerd zijn, is onwaar be
vonden. Dit heeft alleen plaats gehad met de geul voor den
Noorddijk-polder aldaar.
Op de Oostcr-Schelde was de overvaart aan Gorishoek,
reeds den 1 februarij, zoodanig door ijs belemmerd, dat daartoe
dien dag vergeefsche pogingen werden aangewend. Overigens
is de brievenpost gedurende de vorst, eiken dag, met meerder
of minder bezwaar, overgebragt.
Te Zierikzee had reeds den 20 januarij alle scheepvaart
opgehouden.
In de Ooster-Schelde heeft het ijs zich geen oogenblik vast
gezet.
De overvaart aan het Sloe werd, sedert het einde van janu
arij zeer bemoeijelijkt, van 16 tot 27 februarij werd de overtogt
te voet gedaan. Zelfs reed men den 24 dier maand, met eene,
met twee paarden bespannen sledevan Zuidbeland naar
Walcheren.
Het veevgat bleef steeds drijvende, doch de zandkreck was
reeds den 27 februarij met eene vaste ijskorst bedekt, die wel den
4 eenigzins in beweging geraakte, maar evenwel van 8 tot 25
februarij vast bleef. De passage te voet geschiedde bij Wol-
phaartsdijk van den 17 tot den 25 en aan het Katsche veer tot
den 22 februarij, zonder eenig bezwaar.
Den 22 februarij zette zich het ijs vast in hetZijpe, en is tot
den 24 vastgebleven. Een persoon schijnt het gewaagd te heb
ben de ijsvlakte aldaar te voet te passeren.
Het ijs op de rivier de Eendragt werd van 1228 februarij
door personen en goederen gepasseerd.
In het Brouwershavensche zeegat zijn van 1 januarij tot 9
februarij 13 schepen binnengekomen, die zich aan de ducd'alven,
langs de kleine reede hebben geweerd. Onderscheiden schepen
hebben zich 11a dien tijd wegens het ijs, weder naar zee moeten
begeven.
De opruiming der vreeslijke ijsmassa's, die zich, bij sommige
polders, van 4 tot 7 ellen hoogte, op de rijs- en steenglooijingen
hadden opgestapeld, werd met bezorgdheid te gernoet gezien.
Zij liep echter gunstiger af dan men verwacht had. Aan de cala-
miteuse polders inZuidbeveland veroorzaakte het ijs bijna geene,
en aan de werken te Tholen, Schouwen en Noordbcveland be-
tvekkelijk onbeduidende schade. Aan den linker Schelde-oever
was de schade van meer belang, zoo dat, wegens buitengewone
kosten van herstel aan de polders Tien honderd en Zwarte,
Oud- en Jong Breskens, Hoofdplaat en Walzoorden, eene som
van f 15,634 is moeten worden besteed.
De peilingen, bij gelegenheid van twee vallen aan den ooste
lijken dam van het Sloe gedaan, hebben doen zien dat de diepte
aldaar op eene veronrustende wijze toeneemt, terwijl de plaat
zich in de zelfde mate uitbreidt en het vaarwater aan de walcher-
sche zijde meer en meer doet verdroogen.
De dam of voetpad aan den Onrustpolder in Noordbeveland,
is thans weder in goeden staat gebragt. Men vreest evenwel dat
die zoo nuttige toegang tot datland,zonder aanwending van meer
afdoende kostbare maatregelen, eiken winter aan merkelijke be
schadiging zal bloot staan.
De bruikbaarmaking der overblijfselen van den voormaligen
pontendam bij Kortgeen, zal in den loop van dezen zomer tot
stand komen.
Eene geringe schade, door eene tusschen Middelburg cn Bot
terdam varende stoomboot, aan den steiger te Wolphaartsdijk
toegebragt, is dadelijk ten koste der onderneming hersteld.
De dienst tusschen Ylissingen en Breskens, waartoe ook be
hoort dc vaart tusschen Ylissingen, Neuzen en Hoedekens-
kerkc, wordt thans door eene bijzondere onderneming onder
genot van eene provinciale toelage ad/6500 'sjaars, uitgeoefend.
De besturen van Ylissingen en Breskens zijn tot herziening van
het reglement oj> het veer uitgenoodigd.
Onder de kanalen en vaarten komt het eerst in aanmerking
het nedeflandsch gedeelte van het kanaal van Neuzen naar
Gent.
Het wordt behoorlijk onderhouden en blijft aan het doel be
antwoorden.
Het werd in 1S54 door 315 zoo op- als afvarende zeeschepen,
te zamen metende 35.579 tonnen, bezocht, Het getal binnen
vaarders die daarvan gebruik maakten was 60S1, met eene
gezamenlijke tounenlastvan 157713,
Het laatste getal was in 1853 slechts 2719, en dat yan den
tonnenlast 135.3S2. De verschillen in beide cijfers zijn toe te
schrijven aan de menigte baggersehuiten die, in 1854, bij de
uitdieping van het kanaal werden gebezigd.
Door het gemeentebestuur vau Sluis zijn vroeger twee ont
werpen ter sprake gebragt, voor de doortrekking van het ka
naal van Brugge tot in de binnenhaven dier stad, zoo in liet be
lang van den handel, als van de openbare gezondheid. Beide
werden niet voor uitvoering vatbaar geacht.
Een nieuw ontwerp door den hoofd-ingenieur van den wa
terstaat opgemaakt, is aan het departement van binnenlandsche
zaken opgezonden.
De gestaakte werkzaamheden aan het kanaal door Zuidbeve-
land, verbonden aan de concessie tot afdamming der Ooster-
scheldezijn nog niet weder hervat.
Ten gevolge eener in de overeenkomst van 8 october 1849 ge-
bragte wijziging zal de onderneming alsnu ontheven zijn van
het onderhoud en de bediening der kanaalwerken, zoodra de af
damming der Oosterschelde, naar de voorschriften der conces
sie, zal zijn voltooid.
Het vormen eener onderneming tot daarstelling van een ka
naal door Walcheren, waartoe de heer D. Dronkers vergun
ning heeft gevraagd, en op welke hij voorloopig uitzigt verkre
gen heeft, is, voor zoo veel bekend is, nog niet gelukt.
Ilnvciis.
De spuisluis op dc westelijke haven te Vlissingen is aanbesteed
voor /"ll 9.000.
Deze sluis wordt geheel door het rijk bekostigd. Met de be-
heijing van den zwaren buitendam is reedsin den afgeloopen win
ter een begin gemaakt. De voltooijing der sluis wordt nog in dit
jaar gewacht.
In den gebrekkigen toestand van een vak der beschoeijing in
het achtste gedeelde der kade te Veere, is eene verbetering ge
bragt.
Ook de haven van Breskens is verbeterd.
Het is gebleken dat aandebenedenzijde van het paalhoofd, bij
het fort Bath, de diepte zeer toeneemt. De wijze van voorzie
ning daartegen maakt een punt van overweging uit.
Door den minister van binnenlandsche zaken is een onderzoek
aan den hoofd-ingenieur van den waterstaat opgedragenomtrent
een verzoek van het bestuur van Brouwershaven, dat de haven
enz. aldaar yoor 's rijks rekening verbeterd, .of daarvoor een
rijks subsidie verleend moge worden.
De verbetering der haven en kade van Clinge, is aanbesteed
voor /5400. Een renteloos voorschot van 4550 is hiervoor
door de provincie verleend en door den koning is eene jaarlij k-
sche bijdrage van/400 uit 's rijks schatkist bewilligd.
Aan de havensluis van Goes is voor binnenvloeddeuvcn en
metselwerk/1754,67 besteed; voor buitenhavenwerken/l 726,29.
De gemeenteraad van Hontenisse diende aan Z. M. een adres
in om eene bijdrage uit's rijles schatkist van/6000 tot daarstel
ling eener haven te Walzoorden, waarvoor reeds een bijdrage
van 4000 door de provincie was toegestaan. Door den hoofd
ingenieur werd voor die haven een gewijzigd ontwerp voorge
steld, waarmede de gemeenteraad genoegen nam en tot welks
verwezenlijking slechts eene rijks bijdrage van/2250 zou ver-
eischt worden.
De minister van binnenlandsche zaken, oordeelende dat het al
gemeen belang des rijks niet voldoende bij de zaak betrokken
was, vond zich bezwaard om het verleenen van eene zoodanige
bijdrage bij den koning te bevorderen, maar was genegen eene
jaarlijksche bijdrage van/150 uit de begrooting van de calami-
teuse watering van Walzoorden toe te staan.
De gemeenteraad verzocht daarop dat het provinciaal subsi
die met/2250 zou worden verhoogd, waarop hem door gedepu
teerde staten werd geraden om liever een renteloos voorschot te
verzoeken, waarvan de teruggave grootendeels door de voor
melde bijdrage van ƒ150 zou kunnen worden bestreden.
De raad is daarop„tot het besluit gekomen om af te zien van
alle deelneming of medewerking te dezer zaak, intrekkende alle
vroegere daartoe strekkende besluitenin het gevoelen naar het
schijnt, dat de gemeente tot niets gehouden is.
De pogingen om den raad van dit besluit te doen terugkomen
zijn mislukt.
Te Middelburg is aan de kaaimuren 12250 te koste gelegd,
uit de binnenhavens en grachten is 34000 cub. ellen uitgediept.
Met behulp van eene door het departement van marine ten ge-
bruike verstrekte duikerklok, is de dorpel der doksluis aldaar
hersteld.
De heschoeijingen aan de havens van Scherpenisse en van
Tholen werden geheel of gedeeltelijk vernieuwd.
De vervallen spuisluis onder de roodebrug te Ylissingen
wordt weggeruimd, en die brug door eenen ijzeren draaibrug
vervangen, die voor ƒ51800 is aanbesteed. Een gedeelte dei-
kaaimuren aldaar wordt hersteld.
De onderhoudskosten van de haven- en kanaalwerken te
Zierikzee bedragen/ 4,399. De waterkeering aan het westha
venhoofd aldaar voldoet, voor zoo ver is na te gaan, aan het
voorgestelde doel.
Yoorts hebben nog in andere gemeenten min of meer belang
rijke herstellingen of verbeteringen plaats gehad.
Bij zes vergunningen is het verveenen toegestaan van eene op
pervlakte van 10,0680 bunders land.
De hoeveelheden turf, de prijs daarvan en het getal arbeiders
die met het verveenen zijn bezig gehoudenzijn geweest als volgt:
Boschkapelle 12,220 ton, 25 ct. de ton, gemiddeld 60 arbeiders.
Graauw. 26,000 20 54 arbeiders gedurende
2 maanden.
Hengstdijk 20,820 ton/2,37£ per 10 ton, 132 arbeiders..
Ossenissse 1,780 -2,374- 14-
Stoppeldijk. 74,365 -2,00 200
(Wordt vervolgd.).
