Men onderstelt dat door de, ten gevolge der wet, op de ver
schillende administration rustende verpligting, tot het inzenden
van opgaven, het bij art. 195 der grondwet bedoelde verslag
omtrent het armwezen in dit gewest, vollediger zal ziju dan
vroeger.
Besturen van huiszittende armen bestonden, voor zoo ver
bekend is, opjanuarij 1854, 23 in gemeenten boven de 5000
zielen, waarvan 12 gesubsidieerd, en in gemeenten beneden de
5000 zielen 222, waarvan 77 gesubsidieerd en op 31 december
1S54, in gemeenten boven de 5000 zielen 26, waarvan 11 gesub
sidieerd, en in gemeenten beneden dat getal zielen 223, waarvan
78 gesubsidieerd.
De vermeerdering met 4, is alleen daaraan toe te schrijven dat
van 7 opgaven werden ontvangen, die zich vroeger daaraan ont
trokken, en dat drie anderen hebben opgehouden te bestaan.
De 249 besturen van huiszittende armen, worden verdeeld als
volgt
ra, 104 gemeente-instellingen en instellingen van gemengden
aard
b. 142 instellingen van kerkelijke gemeenten
c. 3 instellingen, geregeld en bestuurd door bijzondere per
sonen, of door bijzondere niet kerkelijke vereenigingen.
Die onder ra vermeld, bestaan uit:
SO algcmecne, grootc plaatselijke of burgerlijke ambtenaren;
12 gecombineerde;
6 wcezen
4 hervormde, cn
2 roomsch-katholijke.
Die onder b vermeld, worden verdeeld in:
1 walsclie
2 engelscho;
4 doopsgezinde;
4 evang. lutherschc;
20 roomsch-katholijke
12 christel. afgescheidene, en
3 ncd. israëlitische.
Die onder c zijn
het fonds van wijlen C. C. Claasse van Rijc, te Brouwershaven;
het fonds van wijlen L. van derLisse, te Oostevlandc, cn
het plaatselijk armbestuur van Westerschouwen.
Gesubsidieerd waren
58 gemeente-instellingen, cn
31 kerkelijke id.
Het getal verpleegden en bedeelden bedroeg in 1854
in de vroegere steden 3290 onafgebroken, 5S52 tijdelijk, 9152
tc zamen, in de overige steden 4589 onafgebroken, 9383 tijdelijk,
13972 te zamen,in hetgchccl 7879 onafgebroken, 15235 tijdelijk,
23114 te zamen.
Dc uitgaven beliepen
Voor kosten van beheer, onderhoud cn lasten
der gemeente-instellingen31,205,50}
In geld uitgereikt - 125,824,22
Verdere verstrekkingen- 140,4G2,51}
Aflossingen renten van kapitalen 1,090,62
Geldbelegging- 40,077,41}
■'Diverse- 2,523,92
Tezamen f 341,184,19}
De ontvangsten hestonden uit
'Collecten cn bijdragen104,876,08
Subsidiën126,412,32}
Inkomsten van bezittingen- 65,914,78
Legaten- 203,00}
Opgenomen gelden- 783,54
Aflossingen van hypotheken cn verkochte
vaste goederen- 35,737,12
Diverse- 389,50
Goede sloten van vorige diensten 20,571,44}
Te zamen 354,887,79}
De uitgaven van de genootschappendie aan schamele armen
onderstand vcrleenen, waarvan er 6 in de provincie bestaan, be
droegen in 1S54 3
Aan kosten va'n beheerf 87,S0
Ondersteuning in geld- 144,00
Andere verstrekkingen- 2642,994
Tezamen f 2824,79}
Dc ontvangsten ad f 2822,02, bestonden uit collecten, in
schrijvingen en andere vrijwillige bijdragen.
Het getal in den loop van 1S54, van tijd tot tijdondersteunde
personen, was 1556.
Commission of vereenigingen, die gedurende den winter uit-
deelingen doen van levensmiddelen cn brandstoffen, bestonden
op 31 december 1854 er 17 in de provincie, waarvan 4 gesubsi
dieerd.
Aan onderstand werd in geldƒ30IS,87J- cn op andere wijze
ƒ26,602,36} uitgereikt.
Door 2 genootschappen tot het vcrleenen van hulp aan be
hoeftige kraamvrouwen werd voor onderstand van allerlei
aard aan 80 kraamvrouwen /"895,20 uitgegeven. Onderstand in
geld werd niet verleend.
GoUsbulzcu.
Deze worden verdeeld in
9 gemeente-instellingen, als 2 te Middelburg, 2 te Ylissingen
en 1 te Aardenburg. Brouwershaven, Veere, Westkapelle en
Zierikzee
5 Instellingen van kerkelijke gemeenten, als: 2teZicrikzcc
,en 1 te Gapingen, Oostevland en Vromvcpolder
5 Door bijzondere personen of door bijzondere vereenigin
gen geregeld cn bestuurd, als: 1 te Brouwershaven1 te
Bruinissc cn 2 te Goes.
Onder godshuizen worden gerangschikt:
ra. weeshuizen ten getale van 4;
b. gestichten voor oude cn gebrekkige lieden, mede 4 in getal;
c. gestichten voor oude liedenen kinderen zamen, waarvan
er 7 bestaan
d. hofjes waarin woning wordt verstrekt; deze zijn niet in
dc provincie aanweziger bestaan echter 2 stichtingen, in cenc
van welke, zonder of tegen eene geringe huishuur, alleen woning
wordt verstrekt, cn één waarin, behalve vrije woning, ook
andere onderstand wordt verstrekt;
e. proveniershuizen of huizen voor kostkoopers, uitsluitend
met dat doel, bestaan in dit gewest niet, doch in 2 der onder b
en c vermelde godshuizen worden ook proveniers opgenomen
bestedelingshuizen en arm- of werkhuizen, worden almede
in de provincie niet gevonden.
In de voormelde gestichten zijn in 1854 verpleegd363 oude
lieden, 152 gebrekkigen en 371 kinderen, te zamen 8S6 personen.
Aan onderhoud en verzorging werd f S2,652,00} cn aan
begrafeniskosten/'664,37 uitgegeven.
Het burger weeshuis te Middelburg onderging eene aanzien
lijke vertimmering, welke 8,820 kostte. Ten gevolge hiervan
wordt dit gesticht als het doelmatigste godshuis in die gemeente
beschouwd.
Van de op 31 december 1854 aanwezige 5 gast- of zieken
huizen, was 1 gesubsidieerd.
De gestichten te Goes, Veere cn VlissiDgen zijn niet uitslui
tend bestemd tot verpleging van zieken en gewonden; zij zijn
daarom onder de godshuizen gerangschikt.
In dc gasthuizen tc Aardenburg, Middelburgen Sluis werden
316 personen verpleegd. Het getal verplcegdagen beliep 18,066.
Aan onderhoud en verzorging werd f 9,604,12, aan genees
kundige vcrzorgingyS,069,39^ en aan begrafeniskosten 335,85
uitgegeven.
De instellingen tot werkverschaffing, van welke opgaven zijn
ontvangen, zijn de volgende
van die tc Middelburg, waarbij de werkzaamheden alleen
bestaan hebben in het wieden der straten;
van de commissie uit de iraëlitische gemeente aldaar, tot het
doen aanleer en van ambachten door de jeugd
van dc scholen tot het lecren van liet maken van kant, te Sluis
en te Sas van Gent, waarvan reeds vroeger melding is gemaakt;
van die te Ouwerkevk, voor het bereiden van vlas
van die te Poortvliet, waarvan de werkzaamheden alleen in
het slechten van een heuvel hebben bestaan, en
van die to Stavenisse, tot verbetering en herstelling dei-
wegen.
Het getal personen die bij deze instellingen werk erlangden
bedroeg 264, waarvan 81 tevens huisvesting en voeding genoten.
Aan onderstand werd ƒ9,557,78 uitgegeven.
De werkzaamheden van 8 instellingen waarvan gecnc opga
ven zijn ontvangen, bepalen zich:
voor die te Middelburg, tot timmerwerk, vervaardigen van
spijkers, bereiden en pluizen van touw en het aanleggen van
wandelplaatsen
voor die te Ellemeet, Kortgcen, St. Maartensdijk en Zonne-
maire, tot het bereiden van vlas
voor die te Vlissingcn, tot het verbeteren der publieke wegen
en het maken van spijkers, en
voor die te Zierikzee, tot het gelijk maken en omspitten van
grond aan de havens.
Onder de instellingen tot het voorkomen der armoede wor
den in de eerste plaats de banken van leening gerangschikt.
Die, welke door gemeenten of administration van liefdadig
heid worden gehouden, zijn 3 in getal.
Het bedrag der kapitalen waarmede deze banken werkten,
wasƒ64,996,91, hiervan was ƒ21,196,91 renteloos ei^43,S00
tegen interest opgenomen.
De standaard der interest door die banken geheven was
1612 percent.
Dc winsten bedroegen bij die te Goes ƒ284,06 en bij die te
Zicrijpee/2,469Die tc Vlissiugenleed een verlies van/'76,44,
door het vermeerderd gebruik maken der bank, met dc zooge
naamde wcekpanden.
De uitgaven bedroegen gezamenlijk ƒ155,327,90 en de ont
vangsten ƒ159,039,64}.
Het getal beleende panden was 75,586, terwijl 73,427 pan
den gelost en 1,437 panden verkocht werden.
Bij de 4 banken van leening die verpacht of door particulie
ren gehouden worden, is 16 pet. do hoogste en S pet. de laagste
rente.
De bank te Hulst, die sedert 1851, zonder dat daarvan eenigc
pacht werd genoten, in werking is geweest, is met december
1854 buiten werking gesteld. Die te Middelburg, vroeger
verpacht, is met 1 januarij 11. onder gemeentebeheer gesteld.
Bij deze banken zijn 59,119 panden beleend, 56,637 gelost
en 2.228 verkocht.
In de provincie bestaan 22 zieken- en begrafenisbussen.
Slechts van 15 zijn opgaven ingekomen.
Te Vlissingen is eene vroeger bestaan hebbende vervallen;
te Ouwcrkerk is er daarentegen 1 opgerigt.
Er worden 6 spaarbanken in dit gewest gevonden.
Dc hoogste rente door die banken uitbetaald, was 4, de laag
ste 2 ten honderd.
Het getal deelnemers was 1516.
ITet bedrag der opgevraagde inlagen en interessen beliep
f21,491,69-4, dat der geldbeleggingen 39,133,06}.
De inlagen bedroegen f 23,S52,23, dc inkomsten van bezit
tingen en regten f 3,5G5,02 en dc aflossingen in kapitaal
ƒ34,216,12.
Het bedrag der kapitalen, met inbegrip van hetgoen de ban
ken te goed hadden, was95,747,57}
en dat van hetgeen de banken verschuldigd zijn - 66,031,15
Zuiver bedrag der reserve-fondsen f 29,716,42}
Onder deze cijfers zijn niet begrepen de uitkomsten van dc
spaarbank te Middelburg. Van deze inrigting kan alleen gezegd
worden dat haar kapitaal bedroeg ƒ112,760,12dat er is inge-
bragt f 7,S57 en terugbetaald f 30,247,37}.
De uitgaven der 7 spaarkassen, bij welke 173 personen heb
ben deel genomen, bedragen
administratie-kosten9,60
teruggegeven inlagen, intresscn en premien - 538,13
geldbelegging- 4,27
diverse:.....- 36,50
588,50
De ontvangsten bedroegen
inkomsten en bezittingen 397,04
inlagen- 449.22
bijdragen van particulieren- 106,31}
geldaflossingcn - 34,47}
diverse- 10,89}
997,94.}
De uitgaven cn iiikomsten van de spaarkas te Zierikzee zijn
onder dc voormelde sommen niet begrepen.
In die spaarkas is 1160,72 ingebragtdie som is, verhoogd
met f 206,83,als premiën en toelagen, aan de deelnemers bij we-
kelijksche gedeelten teruggegeven.
Door 2 hulpbanken werd 50 keeren voorgeschotentegen
eene rente van 2 tot 5 pet.
Eene som van ƒ18,534,25 werd tegen borgtogt,/ 406,25 op
pensioenen uitgekeerd 19,516,804 is terugbetaald. De op 31
december jl. uitstaande gelden bedroegen /"7268,32.
Behalve tc Goes, bestaat er te Zïerikee eene vereeniging tot
uitoefening van patronaat over de armen. Door die tc Goes
werd in 1S54 aan zeer vele vrouwen werk verschaft, door het
vervaardigen van kleedingstukkcn. Het verkoopen der vervaar
digde voorwerpen was bezwaarlijk. Eene tijdelijke opheffing
der werkzaamheden is noodzakelijk geweest. Indien aan dc
vereeniging geene meerdere ondersteuning ten deel valt, zal zij,
meent men, zich bezwaarlijk kunnen staande houden.
De vereeniging te Zierikzee stelt zich het weren van bedelarij
en de voorziening in tijdelijken noocl voornamelijk ten doel. Zij
had in 1854 162 huisgezinnen onder geregeld toezigt.
SX. ©peaibare veiligheid en gevangenissen.
De openbare rust en orde werden in 1854 nergens in de pro
vincie gestoord. Eenige diefstallen, meest alle van geringe be-
teekenis uitgezonderd, hadden er geenc gewelddadige aanran
dingen van personen of eigeudommen plaats.
De vermeerdering van het policie-personeel te Middelburg
droeg goede vruchten.
De veldwachters van'Colijnsplaat, Kats en Kortgcne werden
voorzien van aanstellingen, krachtens welke elk der drie veld
wachters thans in die drie gemeenten dienst doet.
Iu enkele gemeen ten, die vroeger met anderen te zamen slechts
éénen veldwachter hadden, is thans een afzonderlijke veldwach
ter aangesteld. De dienstkring van anderen dier beambten is
tegenwoordig tot twee gemeenten beperkt. Eerst later echter
zullen deze verbeteringen haar volkomen beslag krijgen.
Dejaarwedde van den commissaris van policie te Middelburg
is op voorstel van den gemeenteraad met 300 verhoogd en op
1500 gebragt.
De commissarissen en de mindere beambten van policie en dc
veldwachters gaven meerendeels redenen van tevredenheid.
De veldwachter van Koewacht werd wegens wangedrag ont
slagen.
Het detachement kavallerie, vroeger te Westkapelle gestati
oneerd, werd door eene brigade marechaussees vervangen.
Deze en de overige brigades van dat wapen, benevens dc de
tachementen infanterie te Sluis en te Philippine, beantwoorden
voortdurend aan hunne bestemming.
De in sommige gemeenten geplaatste geregtsdienaarswelke
met 4 zijn vermeerderd, bewezen der policie goede diensten.
Aan sommige beambten zijn commissienals rijks-veldwachter
uitgereikt. Het gevolg hiervan is niet bekend.
De wet van 15 augustus 1839 (Staatsblad no. 39), betrekke
lijk de toelating en uitzetting van vreemdelingen, werd behoor
lijk toegepast.
Onderscheiden personen worden wegens gebrek aan legiti
matiestukken enz. afgewezen en over de grenzen gebragt.
Tegen dc bedelarij werd zoo veel mogelijk gewaakthaar ge
heel te beletten was ondoenlijk.
Bij verschillende vonnissen werden 59 personen wegens be
delarij tot gevangenis enz. vcrooordeeld, 17 aangeklaagden wer
den vrijgesproken.
De staat der brandbluschmiddelen is over het algemeen vol
doende. In eenige gemeenten, die slechts in hetbezit cener hand
brandspuit zijn,is de aanschaffing cener grootere spuit wenscho-
lijk, maar de geldelijke middelen laten die aanschaffing niet toe,
of wel, het personeel tot bediening van eene grootere spuit ont
breekt.
Behalve van eenige brandrampen van geringe betcekenis,
wordt melding gemaakt van den brand in de fabrijk van verbe
terde meekrapbereiding, genaamd »Zuidbeveland", te Goes, van
dien in de mede te dier plaats gevestigde meekrap- en garancine-
fabrijk van de heeren van Renterghem Co., van dien in de
mecstoof „De drie kwartieren", te Krabbendijke en van dien in
de meestoof „Ecndragt cn goede hoop", te Hontenisse. De
door den laatste veroorzaakte schade wordt op ƒ4000 of 4500
begroot.
