c
Op de telegrafen-linie van Duisburg naar de nederland-
sche grenzen is een tweede draad gespannen.
Frankfort 20 september. De tol-conferentien hebben gis
teren te Darmstadt eenen aanvang genomen.
Op de werven van Ludwigshafen wordt thans een
zeeschip gebouwd dat binnen kort van stapel zal loopen
zijnde dit het eerste van dien aard aldaar. Er wordt mede
aan onderscheidene ijzeren stoombooten gearbeid.
De koning der Belgen is den 19 dezer te Bieberich
aangekomen. Hij begeeft zich naar Zwitserland, waar hij
ecnige weken zal verblijven, en keert over Weeuen naar
Brussel terug.
l^rankrijk.
Parijs 20 september. De keizer heeft de keizerin giste
ren te Bordeaux afgehaaldbeiden werden volgens den
Moniteur met geestdrift door de bevolking begroet.
De keizer en de keizerin zijn heden avond op het paleis
der Tuilerien aangekomen.
Men zegt dat de keizer en de keizerin slechts korten tijd
in de hoofdstad zullen vertoevendaarna zullen zij naar
Boulogne vertrekken en vervolgeus een bezoek op het eiland
Wight bij koningin Victoria afleggen.
Men doodverwt den heer Rouher als president van
de aanstaande wetgevende vergadering.
Bij Rijssel is cene tweede helsche machine ontdekt.
De instructie der zaak wordt ijverig voortgezet.
Beursberigt 23 september. 3 pet. 74,90. 41 pet. 98,90.
Bftieust op llergen op SKoom.
Uren van vertrek in September.
Van Middelburg.
Vrijdag 29's morg. 4 ure.
October.
Maandag 2, h 7
Vrijdag 6, 10,30
Maandag 9namidd. 12,30
Van Bergen op Zoom.
Zaturdag 30's morg. 3,30
October.
Dingsdag 3n 6,30
Zaturdag 79.30
Dingsdag 10, 11,30
Stoomboot <te Scltelde.
Dagelijksche dienst, uitgenomen des Zondags.
Van Vlissingen op Breskens, Van Bres kens op Vlissingen,
's morg. 7, namidd. 4 ure< 's morg. 7\namidd. 4-1 ure.
V;;n Vlissingen op Neuzen, Van Neuzen op Vlissingen,
's morgens 81 ure. I namiddags 121 ure.
Van Neuzen op Hoedekens- Van Hoedekenskerke op Neu-
kerke, 's morgens 101 ure. j zen, 's morgens lil ure.
ittcnQclwcrli.
3crtijï>ingm.
Den 23 september is van Texel uitgezeild de brik Zwa
luw gezagvoerder Gerlachnaar Batavia.
Den 23 september is te Vecre ter reede gekomen de
schooner Sea Flowergezagvoerder Thomas Atkinson, van
Sunderland naar Middelburg met steenkolen.
Den 24 september zijn te Vlissingen voor Antwerpen
bestemd ter reede gekomenMary IludsonPurvcsvan
Oran met rogge; EagleHanson, van Pentuvan men por-
celeinaardeJVesleyanGreenvan Londen met guano
FortunaEvers van Bogensee met vlasArionRuge
van Fredericia met raapzaad; JunoFlóreen, van Alexan
dria met lijnzaad Peru Schiittvan Akyanb met rijst
JamesArnold van Londen met guanoEmma Fredrike
Lubben, van Globucka met rogge; Ti li aPot.jcr, van Li-
vorno met marmerRainbowEvenvan Salonica met
tarweKennetlLadewigvan Gonaïves met koflijVir
ginia AntiMac Donaldvan de Havanna met suiker
Diamond, Wright, van Pentuvan met klei; Plantagenet 1
Sellars, van Alexandria met tarwe.
Voor Gent bestemd: Venus, Knudsen, van Noorwegen
met hout.
iHüftelm van VUtuoci*.
ST001III00TIIIE\STEY.
Tussclien Riil «lel burg; en Rotterdam.
Uren van vertrek in September.
Van Middelburg.
Woensdag 27's morg. 6 ure.
Donderd. 28n 4
Vrijdag 29, 4
Zaturdag 30, u 5
October.
Zondag 1
Dingsdag 3
Woensdag 4,
Vrijdag 6,
Zondag 8
Dingsdag 10,
6,30
9
9,30
10,30
11,30
6
Van Botterdam.
Woensdag 27, 's morg. 9 ure.
Donderd. 289
Vrijdag 29, 10
Zaturdag 30, 10
October.
Zondag 1's midd. 12
Dingsdag 3 's morg. 4
Woensdag 4, 5,30
Vrijdag 6, 5,30
Zaturdag 7, 6,30
Diugsdag 10, 9
Dienst van Vlissingen op Rotterdam
en van Vlissingen op Antwerpen.
Uren van vertrek in September.
Van Vlissingen.
Woensdag 27's morg. 2 ure.
Vrijdag 29, 4
Van Vlissingen.
Woensdag 27. 's midd. 12 ure.
Van Rotterdam.
Donderd. 28's morg. 6 ure.
Zaturdag 30's midd. 12
Van Antwerpen.
Donderd. 28's morg. 9 ure.
De Wagendienst op Sloe is opgeheven en verwis
seld met eene Wagendienst op Vlissingen, waaromtrent
jnformaticn te bekomen zijn bij P. BULTERIJS te Mid
delburg, en te Vlissingen bij P. J. SIEGERS,
lie Oost-Indische Compagnie.
De iurigting bij liet oorspronkelijk octrooi vastgesteld
bleef, met betrekkelijk geringe wijziging, gedurende twee
eeuwen stand houden.
De maatschappij bestond uit zes kamers, als die van Am
sterdam MiddelburgDelftRotterdamHoorn en Enk
huizen. De eerste bezat 7/12 van de hoofdsom der maat
schappij en had 24 bewindhebbers, waarvan er 18 door de
stedelijke regering van Amsterdam4 door de regeringen
van Dordrecht, Haarlem, Lcyden en Gouda, een door de
provincie Gelderland en een door Friesland benoemd wer
den, terwijl ook vier gezworene hoofd-geïntresseerden zitting
hadden. De kamer van Middelburg, die ruim ]/5 aandeel
bezat, telde 13 bewindhebbers, als 12 wegens de provincie
Zeeland en een wegens de provincie Groningenterwijl
twee hoofd-participanten zitting hadden. Delftdat om
trent 1/14 aandeel had, werd door 7 bewindhebbers, als
6 wegens die stad en een voor de provincie Overijssel; be
stuurd. Rotterdam, voor bijna 1/35 komende, had 8 be
windhebbers als 7 wegens die stad en een wegens Dord
recht. Hoorn met ongeveer 1/25 aandeel telde 7 bewind
hebbers met een voor Alkmaarterwijl eindelijk Enkhuizen
1/12 aandeel bezittende, door 7 bewindhebbers wegens die
stadeen wegeus de ridderschap van Holland eu een hoofd
participant bestuurd werd.
Deze vijf-en-zeslig bewindhebbers werden door de aan
deelhouders benoemdin zoo verre namelijk dat deze bij
eene vacature een drietal opmaakten, waaruit de regering der
stad eene keuze deed, terwijl men om benoemd te kunnen wor
den minstens twee aandeelon moest bezitten. Volgens het
oorspronkelijk octrooi moest dit drietal door de overige be
windhebbers worden opgemaakt en was de keuze aan de
staten van het gewest opgedragen geweest.
De jaarlijksche bezoldiging der bewindhebbers was te
Amsterdam 3,100 guldeusin Zeeland 2,500 guldens en el
ders gewoonlijk 1200 guldens, hoewel er ook nog andere voor-
deelcn aan verbonden waren. De meeste beambten der Com
pagnie zagen hunne inkomsten nog door zoogenaamde buiten
kansen merkelijk vermeerderd, en men was ten laatste zoo
ver gekomen dat men het geen diefstal achtte de compagnie
te kort te doen. In den tijd van verval was men dan ook
gewoon van haar te zeggen:
Tweemaal vijf is tien
lek set nul en hou ien.
1 voor de Quanten
En 0 voor de Participanten.
Iedere kamer had het bewind over hare eigene zaken
doch drie malen 's jaars had er eene algemeene bijeenkomst
u Vergadering van Zeventienen" genaamd plaats waartoe
Amsterdam 8Zeeland 4Rotterdam en Delft 2Hoorn
en Enkhuizen 2 leden afvaardigdenterwijl de 17de er
beurtelings door ecu der vijf laatste steden werd bijgevoegd-
Deze vergadering werd zes jaren achtereen te Amsterdam;
en vervolgens twee jaren te Middelburg gehouden. In de
eerste jaarlijksche bijeenkomst werd de prijs en de verkoo-
ping der indische voortbrengselen vastgesteldin de tweede
werden de brieven gelezen en verzonden, en in de derde
de tijd der veilingendie meest in October en november
plaats hadden, benevens het getal der naar Indie tc zenden
schepen bepaald.
Aan deze vergadering was het hoogste bewind opgedra
gen zij benoemde den gouverneur-generaal en alle hoogc
ambtenarenen onze Simon Stijl zegt van haar: n Vindt
men wel ergens in de oude of nieuwe geschiedenissen liet
voorbeeld van eenig burgerlijk genootschap welks vermogen
vorstelijk geweest is, zonder gevaarlijk te zyn voor de rust
cu de geregelde orde van den staat En verder*t Is
i zeker een ongemeen verschijnsel drie maal 's jaars zeventien
burgers, uit een getal van vijf-en-zestig, te zien vergade
ren om in een ander waerelds deel aan keizers en koningen
de wet te gevenen echter de wetten des vaderlands met
den diepst en eerbied hulde te doen." 7)
Nog werd er jaarlijks cene vergadering van tien be
windhebbers als 4 uit Amsterdam2 uit Middelburg cn
een uit de overige stedente 's Gravenhage gehouden
waar de uit Indie gekomen brieven gelezen en de con
cepten, later aan de kamer van zeventienen over te leg
gen werden opgemaakt.
Bij het eerste octooi. voor welks vernieuwing later aan
merkelijke soinmen, als in 1729 drie millioen zes honderd
duizend guldens in de generaliteits-schatkist moesten worden
gestord waren nog ccnige bepalingen vastgesteld welke ook
meerendeels instaud blevenzoo alsdat ieder ingezeten het
regt had om aaudeelen in de maatschappij te bezitten. Dat
steden of gewesten welke vijftig duizend guldens of meer
aandeel hadden een agent mogtcn stellen om hunne belan
gen gade te slaan. Dat de maatschappij in naam der alge
meene staten in Indie verbonden mogt sluiten en krijgs
volk aanwervenmits deze de algemeene staten trouwzwoc-
reu. Dat van de prijzen die de Compagnie op den vijand
veroverde dc admiraliteit hare geregtigheid zou verkrijgen.
Dat de generaals der te huis komende vloten de staten ver
slag zouden doen van den toestand van Indie. Dat de
staten nimmer zonder bewilliging der maatschappij schepen
of andere krijgsbehoeften aan haar behoorende, ten dienste
van den laude zou gebruiken. Dat de schepen altijd bin
nen zouden komen, ter plaatse daar zij uitgevaren waren
en eindelijkdat bewindhebbers in hunne personen of goe
deren niet bekommerd mogten worden voor de schulden der
maatschappij.
Ten opzigte der inkomende regten aan de admiraliteit tc
voldoenwaren de Compagnie voorregten verleendterwijl
zij de uitgaande regten, volgens een overeenkomst van 1677
met zestien duizend guldens 'sjaars afkocht.
liet bestuur in Indie was opgedragen aan een raad meestal
uit achtieu zoo gewone als buitengewone leden bestaande
en waarin de opperhuid voogd of gouverneur-generaal twee
stemmen had. Ook was er een raad van justitieuit een voor
zitter, acht leden, een fiseaalwater-fiscaal en secretaris be
staande welk collegieeen uitgestrekte magt bezat, en zelfs den
gouverneur-generaal in regten zou hebben kunnen betrekken.
De gouverneur had eene jaarwedde van 21,000 guldeus,
16,000 guldeus tafelgeld, beucvens onderhoud zijner tal
rijke hof-bedienden. Bovendien genoot hij nog aanmer
kelijke voordeelenzoodat hij meestal binnen korte jaren
groote rijkdommen had verkregen. Op hem volgde de direc
teur-generaaltevens eerste raad van Indie, die het bestuur
over den in- eu uitkoop hadeu daarop de majoor-generaal
of bevelhebber van het legerdat behalve de zoogenaamde
land-militietien of twaalf duizend man sterk was.
Eindelijk bestond er nog een collegie van schepenen en
heemradenecu kamer van huwelijkeneen van boedel-
meesters een weeskamereen krijgsraad enz. De overige
bezittingen der Compagnie als Ceilon AmboinaBanda
Ternate, Macasser, Malacca, Coromandel en de kaap de
Goede Hoop werden door afzonderlijke gouverneurs bestuurd
terwijl in Bengalen Suratte en Pcrzie de belangen der Com
pagnie door directeurs werden behartigd.
Bij de instructie van den eersten gouverneur-generaal was
dc verspreiding van het Christendom strengelijk bevolen
en krachtig was dan ook hieraan de hand geslagen. Gering
echter waren de vruchten en dit kon ook wel niet anders
als men dc middelen nagaat die men aanwendde om den
godsdienst der liefde ingang te doen vinden.
Met verderfelijke en dwaze ijver poogde men de inboor
lingen te bokceren eu zocht de jeugd te beschaven door hen
dc regtziunige protcstantsche leerbegrippen van dien tijd in
te scherpen. Dat het Christendom in Indie niet verder is
uitgebreid ligt voorzeker minder aan de tegenwerking der
bevolking als aan de wijze waarop het haar werd voorge
steld waardoor het onder anderen in de Molukken volgens
een achtingswaardig schrijver 8) soms een ellende te meer werd
bij de tallooze rampendie door het stelsel der Compagnie
over die eilanden gebragt werden. In het midden der vorige
eeuw was het godsdienstig onderwijs aan vijf en veertig pre
dikanten en verscheidene schoolmeesters opgedragen. 9)
Batavia was dc hoofdplaats der oost-indische bezittingen
en men had deze stad cene kunstmatige welvaart verschaft
door haar het stapelregt over geheel Indie tce te kennen
zoo dat erbehalve uit Ceylon en Bengaleugeene goede
ren naar het vaderland dan over Batavia mogten vervoerd
worden. De verderfelijke gevolgen van dit stelsel, waar-
