TWEEDE VERVOLG VAN HET EXTRACT
VERSLAG, DOOR HEEREN GEDEPUTEERDE STATEN VAN ZEELAND,
IN DE ZOMER VERGADERING VAN (834 DER PROVINCIALE STATEN VAN DIT GEWEST EITGERRAGT.
UIT HET
VOLGENS ARTIKEL 162 DER PROVINCIALE WET,
Het getal der personen dat ondersteund is door dc com
mission of vereenigingen tot uitdeeling van levensmiddelen
en brandstoffen gedurende den winter, is niet bekend, daar
de begunstigers dezer inrigtingen naar goedvinden over hunne
spijskaartjes beschikken.
Het getal bedeelden staat tot de bevolking der provincie
als 197 tot 1000; zij was in 1S52 als 186 tot 1000.
Onder het getal personen zijn echter vele begrepen die
door twee of meer instellingen worden ondersteundsom
migen bijv. genieten verzorging vaneen genootschap tot on
dersteuning van behoeftige kraamvrouwen en tevens van een
of ander bestuur van huiszittende armen; anderen erlangen
onderwijs en genieten, hetzij onmiddelijk, hetzij middelijk
door hunne ouders ondersteuning van een armbestuur enz.
Velen zijn ook alleen des winters ondersteund immers
is dit met zekerheid bekend van 18338.
Eindelijk worden 4906 op de scholen voor niet onder
wezen wier ouders niet bedeeld zijn.
De gezamenlijke uitgaven van al de instellingen tot de
eerste hoofdsoort behoorendebedroegen 465,339,63
daaronder zijn begrepen vele uitgaven, die niet
als ondersteuning kunnen worden aangemerkt,
als voor onderhoud van gebouwenlasten
aflossing en renten van kapitalen enz., ad. - 106,869,72$
blijft voor onderstand. 353,469,90$
Dit bedrag was in 1852 - 339,468,71
Dc gezamenlijke ontvangsten van al deze instellingen
bedroegen 569,280,10$.
Hieronder is echter begrepen eene som van 54,575,95,
door de eene instelling aan de andere betaaldbijft alzoo
na aftrek hiervan514,704,15$
In 1852 was dit bedrag- 497,798,18$
Besturen voor Huiszittende Armen.
Deze bestonden uit 151 diaconiën78 algcmccne en bur
gerlijke armbesturen, 9 gecombineerde armbesturen en 7
wcezen-armbcsturen tezamen 245; van 37 zijn geenc op
gaven kunnen worden verkregenzoodat de volgende bij
zonderheden loopen over 208 besturen.
liet getal bedeelden was
gedurende bet geheclc jaar 7961
tijdelijk. 13188
Te zamen. 21149
De uitgaven voor onderstand bedroegen 216,146,16,
zijnde 11,529,58 meer dan in 1852; hieronder is 9,700
alleen voor dc zoogenaamde plattelands gemeentenalwaar
de duurte der levensmiddelen een veel nadeeliger invloed
voor de armbesturen heeft gehad dan in de stedenin
welke bovendien door eolnmissien of vereenigingen onder
stand werd verleend.
De collecten en giften bedroegen ruim f 6300 de sub-
sidien van de gemeentebesturen ruim/2700 meer dan in 1853.
Dc snbsidien van de provincie en van den staat, voor te
gemoetkoming in dc verpleging van krankzinnigen, beliepen
f 1164,16.
Genootschappen tot bet verleenen van onderstand
aan schamele Armen.
Door deze genootschappen werden ondersteund 465
personen. Dat der inschrijvers was 41.
In natura werd verstrekt voor 2146,57 voor aankoop
van grondstoffen werd uitgegeven 1438,28 en voor naai-
en breiloon 145.20. Ondersteuning in geld werd niet
verleend.
Commission en Vereenigingen welke gedurende den Winter
uitdeelingen doen van Levensmiddelen en Brandstoffen.
Van deze bestonden op 1 januarij 1853 in de provincie 13,
waarvan 4 gesubsidieerd dit getal vermeerderde in 1853
met één; te Sluis namelijk vormde zich eene commissie tot
het doen van soep-uitdeelingen gedurende het barre jaar
getijde.
De uitgaven voor onderstand van allerlei aard bedroegen
19,153,87. De onderstand heeft bestaan in 282,630
portion soep of andere gekookte spijs; 23,939 ponden brood,
2623 ponden en 314 mudden gort, 228 mudden erwten,
2840 mudden turf,' 1200 stuks telhout, 4939 ponden steen
kolen, 394 hemden, 319 ellen katoen, 103 paren kousen,
1928 paren klompen, 158 dekens, 82 bedden, 13 borst
rokken en 1 vrouwerokalsmede 485,26 in geld.
Te Aardenburg hebben gedurende den laatsten winter
ccnige partikulieren zich belast met de zorg voor de berei
ding en uitdeeling van soepwaartoe zij door bijdragen
van sommige meergegoede ingezetenen zijn in staat gesteld.
Onderstand aan behoeftige Kraamvrouwen.
Door één genootschap werden 80 kraamvrouwen onder
steund. Het getal inschrijvers was 165. De onderstand
bedroeg 902,40.
Godshuizenmet uitzondering van Gast-
of Ziekenhuizen
Bestaan uit 4 weeshuizen4 gestichten voor oude en
gebrekkige mannen en vrouwen 2 gestichten voor oude lieden
en kinderen te zamenwaarin tevens zieken en gewonden
worden verpleegden waarvan 1 strekt tot het opnemen
van proveniers, en 1 proveniershuis.
Van twee dezer instellingen zijn geene mededeclingcn
ontvangen.
De bevolking dezer gestichten was in 1853:
Oude lieden246
gebrekkigen119
kinderen372
Te zamen. 737
of 40 minder dan in. 1852.
De uitgaven voor voeding, onderhoud en begrafeniskosten
bedroegen ruim 69,000, zijnde 4400 meer dan in 1852,
Gasthuizen.
Het getal der in de drie gasthuizen verpleegden in 1853,
was 301 met 15,053 dagen (26 meer en 2851 minder dan
in 1852).
De kosten voor voeding, geneesmiddelen en begrafenis
kosten bedroegen 11,107,48, bijna gelijk aan die van 1852.
Armen-Scholen.
In de vijf scholen werden onderwezen 1917 kinderen
waarvan 1403 van behoeftige, niet bedeelde, ouders.
Voor het onderwijs werd uitgegeven eene som van/9024,7 7.
Scholenin welke aan Kinderen van Huiszittende Armen
gemeenschappelijk met anderen, Kosteloos Onderwijs is gegeven.
Op 31 december 1853 waven aanwezig 119 dezer scholen
Het getal kinderen aan hetwelk onderwijs is gegeven,
was:
Kinderen van bedeelde ouders1923
id. niet bedeelde doch behoeftige
ouders2361
4284
te zamen
De kosten bedroegen 10,766,90.
Behalve dc voormelde scholen bestonden op voormeld
tijdstip in deze provincie:
Wcrkscholen5, met 307 kindoren,
Zondagscholen 5 250 en volwassenen.
Bewaarscholen. 5, 771
In de 3 wcrkscholen werden 80 meisjes in het naaijen en
breijen onderrigt. De uitgaven beliepen 447,51.
Instellingen ter Werkverschaffing aan Behoeftigen in daartoe
ingerigte Werkplaatsen.
Het zoogenaamde Werkhuis te Middelburg, dc commissie
Loon voor werk" aldaareene vlasserij te Kortgeen en
eene te Ouwerkcrk zijn thans onder deze soort van instel
lingen gebragt.
De werkzaamheden bij het Werkhuis te Middelburg be
palen zich tegenwoordig tot het wieden der straten en plei
nen en bij Loon voor werk" tot het vervaardigen van
spijkers timmerwerk aardewerk en touwpluizen.
Het getal personcu hetwelk voor rekening der 4 voor
melde instellingen heeft gewerkt, was: 415, terwijl bo
vendien in het werkhuis te Middelburg 40 behoeftigeu eu
bedelaars en 18 weczen zijn gehuisvest eo gevoed.
Instellingen tot Werkverschaffing aan Behoeftigen op andere
wuze dan in daartoe Ingerigte Werkplaatsen.
Hiertoe behooren dc vereenigingen tot bevordering van
ambachten onder dc Israëlieten tc Middelburg, de commis
sie voor het verbeteren van publieke wegen en wandelplaat
sen, het maken van spijkers, het pluizen van touw enz.
te ZierikzeeYlissingcn Stavenisse en Nieuw- en St. Joos-
land. Voor rekening dezer instellingen zijn 138 personen
werkzaam geweest.
Banken van Iieening.
Er bestaan 7 banken van leening in deze provincie
waarvan 3 welke door gemeenten of administration van wel
dadigheid worden gehouden.
Het getal der beleende panden was 134,265, met iubegrip
van die waarvan de belecning werd vernieuwd; dat der
geloste panden was 128,319 en dat der verkochte was 2838.
De op panden voorgeschoten gelden beliepen 271,375,1 1,
zijnde 4044,81 meer dan in 1852.
De standaard der rente is van 16 tot 9 percent.
Zieken- en Begrafenis-Fondsen.
De 22 Zieken- en Begrafenis-fondsen telden gezamenlijk 852
deelnemers meer dan in 1852.
Spaarbanken.
Het kapitaal der 6 spaarbankenmet inbegrip van het
geen zij te goed hadden, beliep op 3"l december 1853
232.000,43$zij waren verschuldigd f 194.040,07 het
reserve-fonds bedroeg alzoo op dat tijdstip 37,960,36$.
Het getal deelnemers was met 64 vermeerderd.
Behalve deze bestaan in de provincie 5 spaarkassen. De
inlagen van 208 deelnemers bedragen 1914,86.
Nog worden in dit gewest 2 hulpbanken aangetroffen,
waarbij voorschotten onder jborgtogt worden verstrekt tot
de aanschaffing van voorwerpen die tot de uitoefening
voortzetting of uitbreiding van eenig bedrijf of nering moe
ten dienen.
Te Goeseindelijk is eene vereeniging tot stand geko
men welke het doel heeft om, door persoonlijke toenadering
tot minvermogenden jen uitoefening van zedelijken invloed,
hen zoo mogelijk voor verdere verarming te behoeden.
Openbare Veiligheid.
Geene andere buitengewone policie-maatregelen zijn in
1853 noodig geweest dan het houden van nachtwachten in
dc gemeenten Overslag en Zuiddorpe.
De vereenigde veldwachters-dienst van Oostburg en Water
landkerkje is opgehevenzoo dat voor ieder dier beide
gemeenten thans een afzonderlijke veldwachter is aangesteld.
Het wordt wenschelijk geacht dat dit voorbeeld door
meer gemeenten worde gevolgddaar dc werkkring van
vele veldwachtersdie voor meer dan ééne gemeente dienst
doenveelal te groot is.
Het personeel der policie-beambten te Goes. Middelburg
en Zierikzee is verbeterd.
Van de wijze waarop de policie-beambten hunnen pligt
vervulden, wordt gunstige getuigenis gegeven. Slechts één
veldwachter is wegens wangedrag moeten worden ontslagen.
De militaire detachementen tc Sluis en te Philippine, do
maréchaussee in de voormalige 4de en 5de districten, en de
hulp-maréchaussée te Westkapelle droegen, ieder in zijnen
werkkring, bij ter verzekering van rust en orde.
Aan den brigadier der maréchaussee E. Beints te Aar
denburg en aan dc manschappen zijner brigade, werd door
Z. M. eene gratificatie toegekendter zake van door hen
betoonden ijver in de ontdekking van misdrijven en in de
opsporing en aanhouding der schuldigen.
De wet op de vreemdelingen wordt behoorlijk nageleefd.
Het jaar 1853 kenmerkte zich door orde en rust. Van
gewelddadige aanranding van personen of eigendommen werd
niets vernomen; alleen had er onder Eede ecno nachtelijke
bedelarij, vergezeld van bedreigingen, door onbekenden, waar
schijnlijk vreemdelingen, plaats.
Op den 20 maart ontstond er brand op eene hofstede
onder Aardenburg. Eene schuur met al wat er zich in
bevond, waar onder 16 paarden, 20 melkkocijcn enz.
werd daarbij eene prooi der vlammen. De schade werd
op 14,000 berekend. Men meende dit onheil aan kwaad
willigheid te moeten toeschrijven.
Nog had in den nacht van den 10 op den 11 november
een brand te Eede plaatswaarbij ccnc schuur met een
wagenhuis in do asch werd gelegd. Men begrootte de
schade op 3500 en dacht de oorzaak van dit onheil
almede in kwaadwilligheid te moeten zoeken.
Dc overige branden die in 1853 plaats vonden waren
allen van mindere beteekenis.
De verlichting schijnt in de grootere gemeenten wel iets
tc wenschen over te laten. Middelburg wordtsedert liet
begin dezes jaars, verlicht met economisch gas, waartoe
door liet bestuur dier gemeente met de firma Robbé Comp.
eene. overeenkomst is gesloten.
Behalve het verdrinken van enkele personen zijn er geen
ongelukken van dien aard te vermelden.
Een groote ramp trof zeker gedeelte van de provincie
door hagelslag. Later zullen daaromtrent eenige meerdere
bijzonderheden worden opgegeven.
Als eene daad van zelfopoffering wordt gemeld de door
A. de Loos te Boschkapclle, op den 4 december 1853,
volbragte redding eens jongelingsdie in het water en on
der het ijs was geraakt. Hem is daarvoor de bij koninklijk
besluit van den 24januarij 1841 ingestelde medaille toegekend.
Gevangenissen.
De bevolking der gevangenissen bedroeg bij afwisseling
953 mannen en 270 vrouwen, te zamen 1223. Op 31
december 1853 waren daarin aanwezig: 100 mannen en 31
vrouwen te zamen 131.
Het gedrag der gevangenen liet weinig tc wenschen over.
Slechts een enkele weerspannige in het huis van arrest tc
Zierikzee moestdoor eenzame opsluiting tot reden worden
gebragt. Overigens zijn er geene disciplinaire straften moe
ten worden toegepast.
De cellen voor eenzame opsluiting in het gesticht tc
Middelburg, worden tot nog toe alleen voor prlvcntief-
gevangenen gebezigd.
In dat gesticht werd geregeld eens in dc week afzonderlijke
godsdienstoefening voor dc hervormden en voor de roomsch-
katholijken gehouden. Aan de israclietcn die zulks verlangen,
wordt aldnar mede gelegenheid tot het bekomen voor gods
dienstige toespraak gegeven.
Ook in de huizen van arrest te Goes en te Zierikzee
genieten de gevangenen, op hun verlangen, den troost der
godsdienst.
