IIDDELBURGSCHE
COURANT
1853.
Zaturdag
N°- 34.
19 Maart.
Bij dit no. behoort liet verslag van den Gemeen
teraad te Middelburg, zitting van 16 Maart 1853.
J5c$tut~cn ctt Qbrninisttraticn.
i i st it t,j m: ujit rrj{ tjr t.j t: v.
yriwtivs:.
ustasext ik iff visittxtts.
A. VAN DEN BROECKE Az.
J. F. FAK BROUWER. J. A. DE WAAL
25iuticul<utbdrftc 3Tijbiugcn.
Me Commissaris des lionings in de Provincie
Zeeland
Gezien de missive van den Heer Luitenant-Kolonel, Ins
pecteur der tweede Inspectie van Fortificatiën, van den 12
Maart 1853, no. 5;
Brengt bij deze ter kennis van de belanghebbenden
Dat, uit hoofde van liet vervangen van een gedeelte der
Brug voor de Courtine 3 4 van de nieuwe omwalling der
Vesting Feere, door eenen Aarden Dam, en bet hei'stellen
van het overige gedeelte der Brug, de gemeenschap over die
Brug van den 8 April aanstaande tot den 8 Julij daaraan
volgende gestremd zal moeten worden
Dat gedurende de stremming, de gemeenschap van Veere
met den Straatweg naar Middelburg zal plaats hebben door
de Warivijlcsche Poorten verder langs den zoogenaamden
Boschweg
Dat echter de Zandijksche Poort geopend zal blijventot
vrijlating van den Weg, leidende naar den Walcherschen
Zeedijk.
Middelburg, den 17 Maart 1853.
De Commissaris des Konings voornoemd,
Bij afwezendheid
BECIUS,
Lid van Gedeputeerde Staten.
MTFOMtE JHMTJE.
De Burgemeester en "Wethouders van Middelburg-
maken bekend, dat de tweede Zitting van den Militieraad,
voor het 1ste Militie-Kantonzal plaats hebben op Donder
dag den 24 Maart aanstaande, des morgens ten half-tien
ure, in het gewone Lokaal in de Abdij binnen deze Ge
meente en dat daarvoor moeten verschijnen al de in dit
jaar geloot hebbende Personen die vermeenen regt op vrij
stelling te hebben.
Middelburg, den 14 Maart 1853.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd
PASPOORT VAN GRYPSKERKE.
De Secretaris
M. F. LANTSHÉER.
De Burgemeester en Wetliouders van Middelburg;
Gelet op het verzoek, door den Gemeenteraad aan den
Koning ingediendom eene Gaz-fabrijk op te rigten op het
Molenwater (Sectie A, no, Ibis)
Brengen voorschreven verzoek ter kennis dor Ingezetenen
onder mededeeling datnaar aanleiding van het koninklijk
besluit van den 31 Januarij 1824 (Staatsblad no. 19), rakende
de vergunningen ter oprigting van sommige Fabrijken en
Trafijkenop Woensdag den 30 Maart aanstaandedes na
middags ten één uur, ten Raadhuize alhier, de vereischte
informatien de commodo et incommodomet opzigt tot deze
Fabrijk zullen worden genomen wordende mitsdien een ieder,
die vermeenen mogt daar tegen eenige bezwaren te moeten
kenbaar makenuitgenoodigdzich ter aangewezene plaats
en uur daartoe te vervoegen.
Middelburg, den 16 Maart 1853.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd
PASPOORT VAN GRYPSKERKE.
De Secretaris,
M. F. LANTSHEER.
Openbare Aanbesteding bij inschrijving aan de Di
rectie der Marine te wassingen, op Vrijdag den 25 Maart
1853 des voormiddags ten elf ure, van:
EBet repareren en gedeeltelijk vernieuwen van
bet Dak der Smederij op 's Rijks Werf te Vlis-
singen met gedeeltelijke bijlevering van Mate
rialen.
liet bestek en de voorwaarden liggen ter lezing aan het
Ministerie van Marine te 's Gravenhage bij do Directie der
Marine te Vlissingen in eenige Logementen te Middelburg
en Vlissingen terwijl de aanwijzing twee dagen te voren
op het lokaal zal plaats hebben.
De inschrijvings-biljetten op zegel, bevattende de aanne
mingssom in schrijfletters en de namen van Aannemer en
Borgen, zullen, vóór het bepaalde uur, gesloten en vracht
vrij aan de Secretarie der Directie te Vlissingen moeten be
zorgd zijn.
Vlissingen, den 14 Maart 1853.
De Directeur en Kommandant der Marine,
H. H. T. COOPS.
De Directie van opgenoemd Begrafenisfonds heeft het
genoegen te kunnen berigten, dat deze inrigting steeds voort
gaat in aantal van Leden toe te nemen; zijnde dit aantal
sedert de rekening des vorigen jaars met p. m. 800 Leden
vermeerderd, zoo dat thans bijna 2200 Leden zijn ingeschreven.
De gedurende twaalf jaren verkregene uitkomsten, bewijzen
de juistheid der berekeningen, waarop dit Begrafenisfonds is
gegrond, terwijl een voldoend waarborg-kapitaal de soliditeit
dezer inrigting boven allen twijfel verheft, en den Leden,
ook zelfs bij eene buitengewone sterfte de voortdurende ge
trouwe nakoming waarborgt van de bepalingen op het stuk
der uitkeeringen. De nuttige strekking en de geschiktheid
van dit Begrafenisfonds, als voor eiken stand der maatschappij
door deszelfs onderscheidene klassen van uitkeering, ingerigt,
zijn voorts aanbevelingen welke tot den bloei en den voor
uitgang dezer inrigting het hare ruimschoots toebrengen.
De Rekening en Verantwoordingdoor de ondergeteeken-
den gedaan, in hunne buitengewone vergadering van den 16
dezer maanden waarvan aan ieder deelgeregtigd Huisgezin
gratis een exemplaar wordt uitgereikt, doet vaneen en ander
op eene overtuigende wijze blijken.
Op grond van deze gelukkige uitkomsten kunnen de onder-
geteekenden dit Begrafenisfonds met het volste vertrouwen aan
Middelburgs Ingezetenen aanbevelen ter deelneming waarin
voortdurend de gelegenheid wordt gegevenzoo bij den Direc
teur (St. Geertruistrnat, lett. II, no. 107), als bij den Bode
van hetFonds, J. L. NAUWEN (Laugevijle, lett.K, no. 217),
terwijl Ileercn Commissarissen zich steeds bereid verklaren
des verlangd alle inlichtingen nopens deze onder hun beheer
staande inrigting te geven.
Middelburg, den 18 Maart 1853.
P. DE MARET TAK. Directeur.
Commissarissen.
MIDIIKLBtRK, 18 Maart.
Naar men verneemt, is door Z. M. aan onzen stadgenoot,
den heer W. Minderhout, een octrooi voor den tijd van |5
jaren verleend op de uitvinding van aëlopodische wagentjes,
die, met handen en voeten, in voor- en achterwaartscbe be
weging kunnen worden gebragt.
Bij koninklijk besluit van den 12 dezer is, met gemelden
datumtot 's konings adjudaflt voor eenen onbepaalde^ tijd
benoemd, de luitenant-ter-zee 1ste klasse, ordonnans-officier
in Zr. Ms. dienst, jhr. F. de Casembroot.
Z. M. heeft, bij besluit van den 15 dezer, den kapi
tein J. G. Herbig, van het 7de regement infanterie, inge
volge zijne aanvrage, op grond van langdurige dienst, op
een pensioen gesteld van 1080hebbende het Z. M. al
verder behaagdaan genoemden kapitein den rang toe te
kennen van majoor, en hem de vergunning te verleenen de
activiteits-uniform van het korpswaartoe hij het laatst heeft
behoord, voortdurend te blijven dragen.
Eergisteren arriveerde te Vlissingen Zr. Ms. schooner
Atalante, om tijdmeters over te brengendie door gemelden
bodem uit Londen waren medegebragthij was tevens beladen
met het anker en den ketting, die Zr. Ms. fregat Prins Fre-
derik der Nederlanden op de terugreis van Zuid-Ame-
rika, in het laatste najaar op de engelsehe kust had moeten
laten schieten. Waarschijnlijk vertrekt gemelde schooner he
den naar het Nieuwe Diep.
De officier van administratie 1ste kl. bij de marine op
non-activiteit Walesonis met den 10 dezer geplaatst op
Zr. Ms. fregat Prins van Oranje, aan het Nieuwe Diepmen
spreekt wijders van het formeren van een exercitie-eskader
waartoe die bodem zou behooren.
De opbrengst der rijks-middelen (hoofdsom en opcen
ten) over de twee eerste maanden van 1853, is geweest
7,769,775,464in het zelfde tijdperk van 1852 was zij
7,938,005,824. De directe belastingen hebben in die twee
maanden opgebragt 1,967,059,42| (in 1852 was de op
brengst 2,163,308,894); de in- en uitgaande regten en
scheepvaartregten ƒ513,514,604 560,293,73 in 1852), de
accijnsen 3,426,497,934 3,561,275,154 in 1852) de
waarborg en belasting van gouden en zilveren werken
23,800,40 18,916,404 in 1852); indirecte belastingen
1,589,256,72 (ƒ1,382,200,31 in 1852); posterij 249,384,85
250,889,33 in 1852); loterij ƒ161,50 1122 in 1852).
De commissie van enquête nopens den accijns op het
zout, onder voorzitting van den heer van Hall, heeft maan
dag hare zitting gehouden. Haar is niet alleen opgedragen
het onderzoek van de gebreken der bestaande wetgeving op
dat stuk, maar ook het onderzoek, in hoe verre het belgi-
sche stelsel op de heffing dezer belasting, met eene krachtige
controle, ter bevordering van de binnenlandsche nijverheid,
hier te lande mogelijk en wenschelijk zoude zijn. Dien dag
zijn slechts twee der opgeroepen getuigen gehoordnamelijk
de heeren Chastelet, controleur te Rotterdam, en van Duyll,
ontvanger te Lobith.
Verleden maandag heeft de voorzitter der tweede ka
mer, de heer Dullert, aan zijne medeleden een gastmaal in
het hotel Paulez aangeboden, waaraan ook de ministers en
andere genoodigden deel hebben genomen.
Z. Exc. de oud-gouverneur van Suriname de heer van
Raders bevindt zich in eenen meer gtinstigen toestand.
Pater Roothaan bevindt zich nog in den zelfden hagche-
lijken toestand. Hij heeft zijnen assisstent voor Duitscliland
in hoedanigheid van vicaris-generaal, benoemd, om hem, in
geval hij mogt komen ie overlijden, voorloopig als generaal
der Jezuiten-ordc op te volgen.
»»SÏ- I YM ISCHt: KOIOJVIEJV.
Bij het gouvernement zijn in den avond van den 22
januarij 11. de volgende berigten ontvangen van den resident
van Banda, geteekend, Banda, 30 november 1852, omtrent
aard- en zee-bevingen in de Molukken
Na dat in den vroegen morgen van den 26 dezer eene
kleine regenbui was gevallen, werd op Neira, 10 minuten
voor 8 ure, eene lievige verticale beweging der aarde ge
voeld, die echter spoedig in eene, in kracht toenemende gol
vende beweging van het N. W. naar het Z. O. overging en
zeker meer dan vijf minuten heeft aangehouden. Alles vlugtte
uit de woningenen men moest zich of voorovergebogen
vasthoudenöf geheel op den grond nederleggenwijl het
blijven staan onmogelijk was.
Bij den eersten verticalen schok, die zoo spoedig in eene
golvende beweging overging, was dadelijk het grootste ge
deelte van Banda's woningen of bijgebouwen in puin verkeerd,
of de gebouwen zoodanig gescheurd, dat zij onbewoonbaar
zijn geworden. Het chinesche kampen de inlandsche negorij,
aan het Zonnegat gelegenzijn voor een groot gedeelte ver
woest. Alle gouvernements-gebouwen de pakhuizende kerk,
benëvens de officierswoningen in het kampement hebben
mede veel schade geleden, en bijna alles zal geheel moeten
worden vernieuwd. Een gedeelte van den Papenberg, waar
op zich de seinpost bevindt, is afgescheurd en de twee zich
daarop bevindende bamboezen gebouwen zijn omvergevallen.
Langs het stand is de aarde op vele plaatsen gescheurd.
Groot-Banda is even zwaar geteisterd geworden; in bijna
al de perken zijn de bijgebouwen, waaronder ook de rook-
kombuizen der noten, ingestort of zwaar beschadigd; even
zoo is het met de woningen der perkeniers gelegen. De ne
gorij Lonthoir is bijna geheel verwoest en Selamoe heeft
veel geleden. Op Groot-Banda hebben eene menigte afscheu
ringen en nederstortingen van rotsen plaats gehaddie da
wegen gedeeltelijk belemmeren.
Men heeft bij deze ramp geen verlies van menschen te
betreuren; alleen hebben door de instorting der muren eenige
lieden kneuzingen bekomen welke echter van weinig betëe-
kenis zijn.
Nog geen kwartier uurs was de aarde weder in rust,
of er ontstond eene zeebeving, die alle denkbeeld te boven
gaat. De baai liep in snelle opvolging vol en weder ledig,
zoodat het soms eene smalle rivier geleek, waarin Zr. Ms.
brik de Haai, gekommandeerd door den kapitein-luitenant
ter-zee van Römer, die des avonds te voren was aangeko
men en de met 200 koijangs rijst beladene nederlandsche
bark Atiat al Rachmankapitein Lunelvoor- en achter
waarts werden gedreven. Het laatstgenoemde vaartuig raakte
twee malen even aan den grond.
Tot 10 ure in den morgen nam deze verschrikkelijke ebbe
en vloed in hevigheid toeen tot drie malen werd Neira en
Groot-Banda door stort-zeeëndie zich in het Zonnegat en
in dat van Lonthoir vormden, overstroomd, die telkens hoo-
ger en hooger stegen, en de laatste maal circa 10 ure, het
fort Nassau zelfs passeerden en bijna tot aan den heuvel
waarop Belgica gebouwd is, naderden. Op Groot-Banda ia
het water mede tot aan den voet van het gebergte gestegen,
waardoor de in de vlakte staande notenboomen, alle zijn over
stroomd.
Alles wat op het lagere gedeelte van Neira woonde, vlugtte
nu naar de bovenstratenen men zag spoedig voor vrouwen
en kinderenop hooge veilige plaatsenbeschuttingen tegen
de felle zonnestralen opslaan.
Op de voorstraat drong het water verscheidene voeten hoog
in de huizenterwijl het de deuren der woningen open-
smeet. Bij het afloopen van het water werd een groot getal
visschen van den grond opgenomen.
Een 36tal inlandsche praauwen, bemand met 613 koppen,
van de Ceram-, de lvey- en Saroii-eilandenbevond zich al
mede ter reededeze werden door hooge stortzeeën door en
tegen elkander geslagen, en dan naar den wal, en dan van
daar weder afgevoerd. Eene der grootste praauwen werd
op den wal tusschen twee boomen ingedrongenterwijl eene
andere, benevens de groote sloep van Zr. Ms. brik de Haai,
over de borstwering van het fort Nassau werd nedergewor-
pen. Eenige praauwen vergingen in het gezigt, een gedeelte
werd in het Zonnegat gedrevengeraakte daar op strand en
sloeg aan stukkenterwijl het aan een ander groot gedeelte
dor praauwen geluktedoor het ophalen der zeilen te ont-
vlugten.
Een gedeelte der opvarenden bevond zich aan den wal, en
eenigen van hen hadden zich in de dwarsbalken van eene
op het oude hoofd op palen staande, en met pannen gedekte
loods, eene veilige schuilplaats gezocht; de rolzeeën echter
sloegen hen daaruit en allen verdronken. Vele menschen
zijn door deze ramp omgekomen, en zeker hebben meer dan
60 opvarenden der praauwen het leven verloren. Des avonds
werden eenige lijken aangebragt.
Beide de zeehoofden zijn bijna geheel weggeslagen.
Wat aan den wal door de aardbeving was gespaardwerd
thans door den hoogen vloed vermeld en aan stukken ge
slagen terwijl de goederen en boeken in de omver gewor-
pene kasten bedorven werden. Op Lonthoir is het meeste
verlies door de stortvloeden veroorzaaktniets heeft in do
negorij bijna kunnen gered wordeneen ieder moest voor
lijfsbehoud voor zich of voor vrouwen en kinderen zorgen.
Aan boord van Zr. Ms. brik de Ilaai is waargenomen
dat de hoogste en laagste stand van het water 26 voet ver
schil heeft opgeleverd.
Gedurende deze aard- en zeebeving zijn zware rollingen
en geluiden, als van kanonschoten gehoord.
De doodsangst was op ieders gelaat te lezen en geene
pen kan dit verschrikkelijke natuurverschijnsel naar waarheid
beschrijven, en nog zijn de gemoederen geenszins in rust.
Gedurende de eerste 24 uren zijn nog vijftien kleine schokken
van aardbeving gevoeldna dien tijd zijn zij allengs afge
nomen. Ook in den loop van den 26 is de zee weder Tot
rust gekomen.
Aan den zuidkant van Groot Banda en aan den noordkant
van Neira is geene zeebeving waargenomen.
Niemand vertrouwt zich bij nacht in de nog staande ge
bleven steenen huizen, dewijl zij zeer beschadigd zijn en
sommige zelfs dreigen in te storten. Ieder heeft zich zoo
veel mogelijk eene veilige ligplaats in bamboezen loodsen en
onder atap verschaftverscheidene familien zijn daar bij een
getrokken.
Van de 5 ontwerpen, ingezonden ter beantwoording der
prijsvraag, uitgeschreven om een project te erlangen "voor
de oprigting van een gebouw voor de tentoonstelling van
voortbrengselen van nijverheid in de Nederlandsche Oost-Indi
sche Bezittingen is het ontwerp van den heer C. F. Deele-
man goedgekeurd, en is reeds met het optrekken van het ge
bouw een aanvang gemaakt. Het staat aan den Z. O. hoek
