BIJBLAD VAN DE AIIDDELBUBG80DE 10! RAM
]V° 71*. 1849.
van Donderdag 14 Junij
3ti0es0nbctt Stukke».
ALLERLEI.
TER DRUKKERIJ VAN DE GEBROEDERS ABRAHAMS.
Pauperlsmus
Met hooge belangstelling zal menig welgezinde in de Midd.
courant (no. 69) gelezen hebben het artikel over het Pau-
perismuswaarin de schrijver op afdoende wijze grondige
schetsen geeft van de verarming en derzelver oorzaak en
van den zedelijken achteruitgang ook onzer natie, en tevens
op het eenige middel wijst, waardoor de toeneming dezer
maatschappelijke kwaal zoude kunnen worden gestuit.
Het ongeloof, vreemd van de openbaring, of altijd rede
nerende uit grondstellingen welke in strijd zijn met hetgene
deze leertzoekt steeds de volmaakbaarheid der menschen
uit de ontwikkeling van hetgene men zijnen zedelijken aanleg
noemt, en waarvan men dan in deszelfs eindelijke consequen
tie die perfectibüiteit van het menschelijk geslacht uit en
door zichzelven verwacht.
Onderscheidene philosophen ook der vorige eeuwdweep
ten met deze onderstelling, waarop ook nog tegenwoordig
velen steunen. Doch de ongenoegzaamheid, of laat ik liever
zeggen de verderfelijkheid dezer ongeloovigephilosophie
zoo wel als van die eener afgetrokkene zedeleerzijn reeds
aan het licht gekomen, en vinden, zoo als de schrijver te
regt oordeelt, eene schrikbarende oplossing in de schandalen
en opstanden, met vertreding van alle gezag, waardoor half
Europa wordt geteisterd.
Dat het menschelijk hart is verdorven geworden van na
ture afkeerig van het goede en geneigd tot het kwade is
eene leer niet uit de menschen maar het is het woord van
Gods openbaring, volgens hetwelk ook alle goede gave van
bovenkomt, en dus ook van daar alleen verwacht moet wor
den; en alle zedelijke verbetering welke niet langs dien weg
gewrocht wordt, is een gebouw op een' zandgrond opge
trokken en hetwelk bij het uitbreken van orkanen en water-
stroomen in puin storten zal.
Of, volgens den schrijverde maatschappij van landbouw
haren werkkring al of niet te buiten ga, met bemoeijingen
van onderzoek naar den toestand der arbeidende klasse en
naar de middelen tot verbetering van derzelver lot, willen
wij nog niet beslissen, liever willen wjj aannemen dat dit
genootschapwelks leden toch tot de Christelijke kerken be-
hoorenal is deszelfs bepaald doel de verbetering van land
bouw en veeteelt, toch ook zal coonen als grondslag van alle
wijsheid en alle ook tijdelijke welvaart aan te nemen dat
gene wat de kouinklijke wijzehet beginsel der wijsheid"
noemt. Zonder dit toch, zouden de pogingen dier maat.
schappij veel meer afbreken dan opbouwen. En wensche-
lijk is het, dat hetgene bij hare aanstaande algemeene ver
gaderingen moge worden behandeldde stellige blijken van
die, wijsheid drage.
De bovengedachte schrijver geeft onder anderen een' be
langrijken wenk daarin, dat men niet alle verbetering p
de pogingen van genootschappen moet laten aankomenof
daarvan zeer veel verwachten en zekerlijk hebben die ge
nootschappelijke plannen en voornemens, in verhouding van
hetgene zij wel zouden doen verwachten steeds weinig ge
volg. Een iegelijk werke dus al vast in zijne eigene onmid-
delijke omgeving, zijn huisgezin, zijne onderhoorigen enz.,
dat is ook de natuurlijke gang van alle ontwikkeling en le
ven. Niet ten onregte helaas I vergelijkt de schrijver verder
het waarachtig levend christendom bij een legerkamp dat
tot binnen de muren der kerkgebouwen is teruggedrongen
zoo dat niemand zich uit dit kamp meer schijnt te mogen
begevenzonder zijn uniform verwisseld en zijne wapenen
afgelegd te hebben., En dat is juist het ongeluk der burger
maatschappij want daardoor wordt ook het eenig bederf
werend beginsel daaraan onttrokken. Indien het zout sma
keloos wordt, waarmede zal het gezouten worden, het deugt
nergens meer toe."Vreesèlijk beginnen dan ook de
natiën daarvoor te boeten.
Mogt men hierbij eens stilstaan en als eerlijk manook
in het maatschappelijk leven uitkomen voor hetgene men
door kerkgaan en het waarnemen van andere kerkelijke gods-
dienst-pligten en regtenbetoont te erkennenen alzoo niet
christen binnen de kerk en heiden op de straat, maar overal,
in genootschappenvereenigingenook in maatschappijen
van landbouW, huldigen dien eenigen Naam, welke ter za
ligheid gegeven is. Dan zoude men ervaren dat de god
zaligheid tot alle dingen nut is dat ze den arbeider in zijnen
nederigen werkkring, zoo wel als den koning in zijn vorste
lijk gezag, tevredenheid en moed schenkt; dat zij ware ver
lichting des verstands geeft, den wil heiligt, en alle werk
en wetenschap dienstbaar maakt aan de eere Gods en daarbij
ook tot welwezen der menschen. Dan zoude ook weder
eene versche levenskracht de natiën doorstroomen; de krank
heid der armoede worden gelenigd en genezenen de broei
nesten van ontevredenheid en oproer worden weggeruimd.
Indien iemand dit nog mogt betwijfelen hij ga slechts
rond en bezoekein de mindere rangen der maatschappij
de steeds schaarscher wordende verblijfplaatsen waar nog de
godsvrucht woont, en zonder twijfel zal hij, ook bij den
tegenwoordigen druk der tijden de waarheid gestaafd vinden
van dat woord des BijbelsIk ben jong geweestook
ben ik oud geworden, doch nimmer heb ik den regtvaar-
digen zien gebrek lijden noch zijn zaad zoekende brood."
Onderwijs.
In een vorig nummer dezer courant waagden wij het een
blik te werpen op den toestand der lagere volksklassen, en
kwamen tot de slotsom, dat, voor zoover er redding mo
gelijk iswij die eeniglijk verwachten van opregten gods
dienstzin.
Deze is de vrucht der opvoeding. De opvoeding der min
dere klasse en ten plattenlande bepaalt zich bijna alleen tot
het onderwijs op de volksscholen. Wil men dus werken op
den godsdienstzin, zoo behoort het lager-onderwijs ook te
omvatten de kennis van het éénige noodige. Als onderwijs
methode volge men daarin onzen grooten meester: men kieze
verhalen en gelijkenissen; de natuurlijke weetgierigheid der
kinderen schenkt voor de eersten luisterende ooren; de laat-
sten scherpen de opmerkzaamheid en oefenen het nadenken.
Schrijver dezes herinnert zich steeds dankbaar, hoe hij als
kind de Geschiedenis van Jozefvan IVester als leerboek
kreeg en het moest kunnen oververtellen eer men hem een
ander boek gaf; de daarin vervatte groote waarheden zijn
hem in moeijelijke twijfelachtige gevallen menigmaal te pas
gekomen, en leeren hem nog dagelijks de zaken niet te be-
oordeelen naar de uitkomst maar naar beginselen.
Dezer dagen het volksboekje van Heldring, getiteld: de
Bedelknapendoorbladerende, trof het onze aandacht dit on
derwerp op eene eenvoudige en onderhoudende wijze, in
levende voorbeelden te zien voorgesteld. Wij achten dat
stukje der lezing overwaard voor allen die, met de gestelde
beginselen instemmendeverlangen om daarbij te worden
voorgelicht door ervarene en echte menschenvrienden. Onze
bedoeling was het daarom iets bij te dragen, waardoor dit ge
schrift meer mogt gelezen, onderzocht of getoetst en in
toepassing gebragt worden door zoo velen die het goede
wel willenen daartoe ook de middelen bezitten maar de
regte wijze niet kennen, en daardoor of werkeloos blijven
of ter goeder trouw een dwaalspoor bewandelen dat nood
wendig op teleurstelling moet uitloopen.
Het zij ons vergund dooreen paar aanhalingen de strekking
van dit boekje te doen kennen.
Er is niets moeijelijker dan menschen te leiden, en dat
alleen, 0111 dat er niets moeijelijker is dan hun vertrouwen
te winnen. Menscheniiefde zonder godsdienst is eigenlijk
zelfs in hare heerlijkste gedaante niets anders dan ver
tooning, schijn en zelfzucht. Menscheniiefde, gegrond op
het geloof, heeft slechts ten doel menschenzielen te behouden.
Allen geldt het gebod in het zweet uws aanschijns
zult gij brood éten maar boven al uwen arbeid staat met
groote letteren de dood geschreven. Dit steeds bedenkende
zal men leeren om het hoogere even dat tot opschrift de
eeuwigheid heeft, met oneindig hoogere inspanning te zoeken.
Er zijn twee wegen 'om rijk te wordende eene is die
waar gij den zegen van God zoekt; de andere, waar gij dien
van den mensch verwacht. Van den laarsten wordt gezegd:
vervloekt is de mensch die vleesch tot zijnen arm stelt."
Van den anderen geldt de belofte: dat hem alle dingen
zullen medewerken ten goede." Dit woord maakt rijk. Die
niets hooger stelt dan de liefde van God ondervindt een
onbegrijpelijken zegen.
Het komt mij voor dat er bij kinderen van arme lie
den eene andere rigting aan het lager-onderwijs gegeven
moest worden. Deze kunnen gewoonlijk zeer weinig school
gaan en op de school leeren zij doorgaans niet anders dan
in den Braven Hendrik, eenige vertelseltjes, een aardrijks-
of geschiedkundig boekje lezen maar van den Bijbel leeren
zij niets. Zoo doende komen er naderhand vrij goede cou
rantenlezers van maar in het boek der boeken kunnen zij
niet te regt. Eu als zij tot jaren gekomen zijn en gele
heid krijgen om naar de herberg te gaan, wordt dat nog zoo
veel te erger.
Het leeren is en blijft leeren. Hoe goed en noodig ook
het maakt geene godsdienstige menschen. De godsdienst is
de zaak des harten en des levens. Voorbeeld en leering te
zamen genomen met dagelijksche oefening, doen haar alleen
ontstaan en toenemen.
Kinderen zonder godsdienstige opvoeding en daarbij werk
zaam gehouden, verkrijgen gewoonlijk een' wil, die nimmer
met hunne overtuiging en toestemming gebroken wordt. Zij
worden nog wel eens nuttige leden der maatschappijmaar
zijn altijd zeer stijfhoofdig en moeijelijk te leiden."
Beproeft alle dingen en behoudt het goede.
Uitgegeven te Arnhem bij G. van Eldik Tkiemeprijs
25 cent.
Landhuishoudkundige Courant.
De uitgever neemt de vrijheid om op nieuw dit weekblad
aan allen, die belang stellen in den landbouw aan te beve
len. Hoewel het groot aantal geabonneerden ten duidelijk
ste aantoontdat de courant eene bestaande behoefte ver
vult en den goeden weg heeft ingeslagen zoo blijft het even
wel ter bereiking van het groote doel dat zij zich heeft
voorgesteld, wenschelijk, dat een nog grooter aantal mede-
lezers den uitgever in de gelegenheid stelt om zijn blad al
meer en meer te volmaken. Een beknopt overzigt van het
geen in het verloopen viereljaar in de courant is opgeno
men, moge ter aanbeveling verstrekken. In onderscheidene
hoofd-artikels heeft de redactie zich beijverd om den tegen
woordigen toestand van den landbouw in Nederland te be
handelen en dien in zijne gebreken zoowel als in zijne
deugden in het licht te stellen. De akkerbouw de veeteelt
en de boschbouw hebben elk hun beurt gehad, In een bui
tengewoon blad is onder anderen een zeer lezenswaardig
opstel gegeven over vette koeijen en ossen hier te lande
hetgeen door een tweede over vette kalveren gevolgd zal
worden. De zoo belangrijke vraag van het onderwijs in den
landbouw is met vereischte volledigheid behandeld gewor
den. Van alle werken zonder onderscheid die er ten aan
zien van den landbouw hier te lande uitkomen is en wordt
voortdurend verslag gegeven, en jaarlijks zal in een uitgebreid
register ook het hierin vermelde worden opgenomen zoodat
men telkens eene volledige index bezit op alles hoegenaamd
wat er in Nederland betrekkelijk den landbouw is uitgege
ven. Onder de rubriek Berigten wordt alle nieuws van den
dag ten aanzien van onzen landbouw met de meeste zorg
bijeenverzameld. Alle vergaderingen en zamenkomsten van
landhuishoudelijke maatschappijen en alle markten die er
hier te lande plaats hebben worden naauwkeurig aangekon
digd en de programma's van alle tentoonstellingen en prijs-
uitschrijvingen medegededeeld. Reeds meer dan 260 ver-
koopingen van landgoed hier te landeter grootte van meer
dan eenen bunderzijn T11 de courant geannonceerd gewor
den terwijl alle voorname verkoopingen van roerende voor
werpen van landbouw over het geheele koningrijk, naauwkeu
rig worden opgenomen, waardoor dit blad eene groote waar
de verkrijgt voor allen die bij koop en verkoop van land
goed en landbouwvoorwerpen belang hebbenen dus voor
verkoopers en heeren notarissen in het bijzonder. Hierdoor
is de courant ook uitnemend geschikt tot het plaatsen van
aankondigingengelijk het steeds aangroeijend aantal annon
ces al meer en meer bewijst.
De Landhuishoudelijke Courant staat onder de hoofdredac
tie van dr. .7. IVttewaalwelke door een aantal medehel
pers, uit alle oorden van het vaderland wordt bijgestaan.
Van haar verschijnt er wekelijks een nommer terwijl er
bij overvloed van stof niet geaarzeld wordt om buitengewo
ne bladen zonder verhooging van prijsuit te geven. Het
abonnement is in het viereljaar 1,35 en vrachtvrij door het
geheele rijk 1,50. Enkele nommers, voor zoo ver de
voorraad strektzijn verkrijgbaar voor ƒ0,15. Aankondi
gingen van acht regels en minder, worden geplaatst voor
1,25; elke regel meer voor 0,10, zonder afzonderlijke
berekening van zegeiregt. Alle brieven te plaatsen stuk
ken en aankondigingen, gelieve men in te zenden aan de re
dactie onder couvert van den uitgever J. G. Meijer boek
handelaar te Arnhem. De bij de redactie niet bekende in.
zenders vrachtvrij. Exemplaren zijn ter inzage bij de uitge
vers der Middelburgsche Courant.
Landverhuizing.
Volgens de Staats-Courant bedraagt het geheele aantal
landverhuizers, die gedurende 1848 uit Nederland over zee
zijn vertrokken, 2160 personen of 678 hoofden van huis
gezinnen of op zichzelven staande personen waarvan 100
welgestelden 461 mingegoeden 117 behoeftigen. Hiervan
kwamen uit Noord-Braband 244 personen, Gelderland 350,
Zuid-Holland 217 Noord-Holland 91Zeeland 399 Utrecht
39, Friesland 91, Overijssel 218, Groningen 344, Dren
the 160, Limburg 7. Het getal Christelijk afgescheidenen
bedroeg hiervan 169 personen; dat der R. Katholijken 157.
Onder de 678 vertrokken hoofden van huisgezinnen en
enkele personen waren 90 arbeiders, 25 boerenknechts, n
broodbakkers en winkeliers, 37 daglooners en linnenwevers.
15 dienstknechts, 16 dienstmeisjes, 18 kleermakers, 10
kooplieden, 111 landbouwers, 8 metselaars14 schoenma
kers 15 smids en smidsknechts, 47 timmerlieden en tim
mermansknechts, 6 verwers6 warmoezeniers, 8 wevers,
9 winkeliers 63 zonder beroep of onbekend 1 diamant
zetter1 modewerkster, 2 onderwijzers, 1 rentenier, 3
school-onderwijzersx student, 1 steendrukker enz. De
ouderdom der landverhuizers was van 20 tot 60 jaren.
Er waren vertrokken tot verbetering van stand en bestaan
384, terwijl ook verscheidene ten doel hadden om hun for
tuin te verbeteren 2 waren vertrokken om weinig re wer
ken en veel te verdienen 34 om godsdienstige meeningen
18 om meerdere godsdienstvrijheid te verkrijgen, 3 uitzucht
naar verandering, 23 0111 met anderen mede te gaan of reeds
vertrokkenen te volgen 14 wegens achteruitgang van zaken,
22 uit gebrek aan bestaan, 12 uit vrees voor armoede, 1
uit reislust1 om te huwen 1 uit vrees om schutter te
worden 2 om vervolging van schulden te ontgaan 51 om
onbekende redenen enz.
Een der vertrekkers had aan contanten x 300 een 1200
een 1600, een f 1700, vier 1000, een 1500, een
ƒ1700, een 2000 enz. Een uit Zuid-Holland bezat
5000 en een uit Limburg 16000.
lïljks-Archieven in Bclgic.
De Emancipation berigtdat men thans bezig is met eene
regeling der archieven des rijkswelke de historische na
sporingen zeer zal begemakkelijken men rangschikt er na
melijk in tijdrekenkundige orde de staatspapieren uit de 16de
en de eerste helft der 1 7de eeuw, die men in boekdeelen bijeen
zamelt en laat inbinden. Onder die documenten telt men
4 deelen met brieven (waaronder veel eigenhandige) van wil-
lem den zwijger 2 deelen met brieven tusschen gerard
van groesbeek (bisschop van Luik) en margaretixa van
Oostenrijk hertogin van Panna en den hertog van Alba
50 deelen met instructien en depeches der ambassadeurs; 12
deelen met instructien over de oorzaken en de bedrijvers der
onlusten in de 16de eeuw; 6 deelen met papieren over den ioden
en 2osten penning enz. Men berekent dat de geheele verza
meling meer dan 500 deelen zal uitmaken.
