C O R A ^f Ti
1
éJi
ia JI4-
IDDELBURGSCHE
Bonderdag
éen 18 Septeiiibet'
croot-brittAnje.
uSJ'' frankryk.
rt
ONDENdan feptemher, Eel^gister&n zijn hier in alle kerkert en kapellen
gebeden en dankzeggingen gedaan voor het Rnnftig weder, dat men ge
it, en hetwelk van zoo veel belang voor den oogst is. De prijs der tarwe
gisteren tien fchellingen per kwafter gedaald en men ziet nög grooter da-
^en te gemoet. Woensdag is dp oogst van den hop begonnen in de omitié-
süiv'ü P'iftreken van Cancorbery; dit gewas vak veel beter uit dan men had kiianen hopen.
'y- PARYS den ii feptember. De bevolking van Parijs wordt ^èzer digeiibp
800,000 zielen geithati
Men verzekert fteeds dat de opening van de zitting der wetg'evendè veirga-
a dering in *t begin van november pl&ats zal hebbén.
„j""'!*"/ Demaarfchalk Marmont, door den koning naat Lyon afgezonden, is aldaar
,^'^'*,|,-,,toet veel geestdrift ontvangen geworden. Hetfchijnt dat ingeihelde fted fteeds
Izü'i' onrust heeft geheerschtdat de militairen het onderling oneens waren
^.-f iJiat de maatregelen der verfchillende overheden niet overeen kv/amcn én dat het
j aa>f ^^00™^™^ oogmerk van de zending v.-tn dien maarfClialk is om dit alles naauW-
•^'^nirig te onderzoeken en Z. M* dcswegeiiS inteUchten,
De renteb met genot van 22 feptember ftonden gisteren 65 fr. 55 èent. jdie
et genot van 22 maiart 11. zijn gefloten op 68 Fr. 65 c.
'P^^j; Itf NEDERLANDEN.
e ki™ BRUSSEL den i2 feptember. Men verneemt, dat een hoog peïfonaadje
j j ff^'Jten zijn' kleermaker heeft bevolen, hem tot zijn gebruik geene andere laken-
j;*|talen aan te bieden, dan die binnen het Rijk zijn vervaardigd geworden. Wij
■Ihiidt' Épermelden gaarne zoodanige trekken van \varme en opgeklaarde vaderlandslief-
'wavci' ?ii^' '■'enftig om in het Rijk eenen geest Van nationale gehechtheid op te
V,
p; vcr.f
ia deze
■ekken, de kracht van alle ftaten.
ANTWERPEN den 13 feptember. De blijde berigten van alle kanten niet
chts in dit Rijk, maar ook allerwege van biiicen 's lande ingekomen, van
i„-- 'ttgaande aflQag in de grijzen der granen, had den marktdag van gister met
MiicJiT pi^jlgngea ^ojn te gemöet zien. Men is ondertiisfchen in zijne voorUitzigteii
'^■'Wp^^en eenemaal bedrogen geworden. Tarwe en rogge zijn niet alleen niet afge-
.genmiar Zij zijn geklommenin weerwil van de hooge prijzen waarop
Ij hier nog (laan. Dit gaat boven ieders bevatting. De voorraad granen hier
de ftad is verbaiend, zoo ook in alle köopfteden, en Schelde, Y en Maas
n met graanfchepen bedekt wier ladingen binnen de ftads muren niet meer
lUiinen geborgen vvorden. De weldadige Hemel beeft ons met eenen rijken
,.^s^gst gezegéhdi die gfelukkig is hinneh gekomen. Alle volken zenden. Voor
Ièl^ênzelfden met ons genoten zegen, hunne danktoonéh naar, boven vraag
c'^mel-K^af buitett 's lands is er iiietën het is niet te voorzien dat zij komen zal.
zulke gelukkige bmftanülgheden Haan de granen in prijs opwie kan er
zef van krijgen
Dé hlert'huis behoorende nieuwspapieren verzekeren bp eenen fibutentöon,
t ÓpkOopCTS het platte land afiöopen, en kleine partijtjes graSh tct geWel-
Jïg hoöge prijzen opkoope'jdaii het is kwalijk geloof baar. til alle geval-
f^n mag men Van de Wijze zorgen van ons vaderlijk gouvernement verwach-
dat het alle (linkföhe en vei-öerfelijke óndeinomingen wel zal weten té
lUiten, alles o{) eeiie billijke wijze tot orde en regtfcliapcnheid zal doen tc-
|inug keerfen, en den waarlijk onnatuurlijkcii ilaat, waarin wij ons bevinden i
#oiof gepaste middelen Zal dbeii ophouden.
ïi-' Het vdgende is een uittrekfel uit de '\hrcure d'Jnverh Wij geven
et, woordelijk vertaald, zoo als het in het niiramer van hedeii vermeld is,
||,i|fonder eenigé beoordeeling, welke anders en de daadzaak en de daarop-ge-
:|i|buwde redeneringzotiden kunnen ojilevcren.
.J'l,;'» Dezeii mbi-gen zeer vroeg heeft men op eénen defboomen van het Gröé-
r'vle kerkiiof (Place Verte) een gefchrift aangepikkt gevondeiiden heer burge-
Hipéester dezer ftad bedreigende, met hem te zullen handelen als met aW-
m indien hij goene middelen te werk flelde om den prijs van het brood
doee verminderenen dé bakkérs-hiiizen üe zullen plunderen. Het-fmert
IS eene zooüanige gebeurtenis te mbeten vérmeldéri, maar wij hebben ons
ierpligt gevonden het te doen, ten einde de gruwelen te dben kennen, niet
|élke wij bedreigd wordenindien geene krachtdadige middelen door de daar-
e bevoegde magten worden aangewendtegen dé opkoopers. Ongelukkige
hbg verfche gelïetirtenisien hebben ons geleerddat een hongerend volk
liét^vatbaar is voor rede, en dal Het ligt tot niterften overdaatftrafbüar bui
ten tégenfpiraak m:>ar welke eenë, zekere onVerfchilligheid omtrent zijnert
^reeden toeftand in eenigopzigt fchijnt te terfchbonen."
'sGRAVENHAGE den j^. feptember. De infpectie der vcrlofgangefs
|waarvan in onze vorige Courant inciding gemaakt is) heeft gisteretlin detloe-
';tnp, baiaillbns getvijzé plaats gehad, en tot bmtrent drie Uren geduurd. De
VerlbfsSngers van het 15de bataillbn trokken r,iir bun garnizoenjte Delft- te-
^g. Die •••nn het lode bataillon, alhier garnizoen houdende, begaven zich
.|:'»si het afloopén der infpectie naar de kazerne; de overige \Verden bij de bur-
[eer "'P'^èifs ingekwartierden vertrokken heden ochtend naar hunne respective carni-
JiliM
bij A,
rklarw.]
:le;!Jvite
luitdjli
'i'.'iKt.
:-.= 't.
a four
maiïJt,
:ht.i.^
iot m
o: :i>:>
e tivf;,
:u vroe-i
s ÖVCt.
ve lialj
fc'ireJ
;ich deij
mèid
;ijn ill
«peneöj
ROTTERDAM den i^ fepfetuBcy. Laatstleden Zdtürdiig middag is Zijner
J;SftjefteitS brik van oorlog DE ZWALUW, van 20 fiukken, alhier gelukkig
e en n? ,fcjn 's Lands werf van ftapel geloopen.
Volgens brieven van Smirnavan den 11 augustus j ontftond aldaarden vb-
iSgen dag brand waardoor 1500 huizen in de wijkder Armeniers vernield zijn;
"ipvC VLISSINGEN den \j feptember. Heden is vanhier naar zee gezeild, Zr
*'"s. Fregat DE EURIDICE, kapt. J. M. Polders, naarGuianaen Cura9ao.'
MENGELINGEN.
I Over den Berg IDJENG in Bakjoewangie op het EiLand Java.
J Q'ei-volg en Slot.')
|t Den 21vroeg in den morgen, kwamen wij te voet om den vulkaah te
:n. De weg derwaarts is zeer ftijl, en ook zeer vermoeijende dooreen
ort van üjn gras, hetgeen den grond zeer glad maakt. Men moet zich on-
ji»-7'l^t opklimmen gedurig vast houden aan de ftruiken die men ontmoet. De
«"iRfelafarieboon is bijna de eenige boom die dit gebergte overfchadii^d j de wind,
'teAut?'«i?l°'^ deszeifs lange draadvormige bladen fpelende, veroorzaaTtt een gedurig en
tte. K-feJEherp gedruis; hij gelijkt veel naar den fparreböom doch het zware. brooZe
■'','^*'f''P">"t kan niet tot hetzelfde einde dienen.
''"'C|t% ^j omtrent twee uren gaans kwamen wij op den föp van den krater. Èer
i^:v|?^" hoogte bereikt heeftvindt men reeds eéne groote hoeveelheid van
plukken zwavel bieren daar veripreid; zij zijn groenachtig en dof van kleur,'
op
ife»o - ongelukkige, verdacht granen te Lebben Opgekocht, tvcrd omtrert het jaar
1 •'^f S"^"^'' zijn luns gcmkt, met de voeten r.an een paard va^itebon.icn,
v^nrnT ''^^"f" «««eept. Noch de rcgenng, noch de £eestclukheid kc: cicn. tï.i, -—- -~ i^ucuicu oer Korst waarover
voord» woede dM «,melp.« «.c-.uéte beveiiigcnj b« werd ..mmerip vcr.rK^u.d. j 8ien i^ar gelijk ook wannéet mep jnet één fcheij y,£^is%i!^ïïeml
en hebben de gedaante Van Gntels, denkelijk zijn 2ij door eene vtitbaTsmé-^H^/-^V
van den berg uitgeworpen. ':>'~^**Z„ y^
van den berg uitjgeworpen.
De vulkaan ligt tegen het zuid-Westelijk gcd^eelte van den trip v^it"
den berg Idjen^, die op deze plaats ioodregt is afgefcheurdtbsfchen dit
gedeelten en de kolk ;is eene plaats van omtrent een half kwartier uur
gaans uitgeftrektheid. Het Ioodregt afgefcheurd gedeelte doec ziendat een
gedeelte van den top is afgerukt toen de tiitbarsting van den vulka'an plaats
haddoch ,de vöornaamire inftorting fchijnt ten westen en roord-v.;esten ge
beurd te zijh, want ten bosteii en zuiden is daarvan geen aanmerkelijke blijk
te zien.
De opening van éen vulkaan is cvaaltnet de grootfté middellijn tnsfcbeii
nbord-oosten en zuid-westen. Ik fcliat den omtrek,'van den top afgerekend
bp omtrent een half uur gaans; de grootfté niiddellijn op 25oroedei), en da
diepte, van het lïbogfte punt, op omtrent 400 voeten. De bodem van deit
kolk heeft omti-ent 125; roeden uitgettrektheid in do grootfté middellijn; op
hét laagfte gedeeite tén zuid-westeii ftaat een meer 200 roeden breed, waar
van het water heet, groénacbtig wit, en met een gedeelte van het zwavei-
zunr vermengd.ishetwelk door de verbranding van den zwavel ontftaat; fijne
dampen verheffen zich van de oppervlakte van het meer.
De binnenrijden van den vulkaan beftaan uit rots van eene naaldvormiga
gedaanteof uit ingeftortte brokkendie door de werking van het vuur ver-
kalkt zijn. Op fommige plaatfen zijn zij groen aangeftagen.
Ten vvesten en noord-westen is de rand van den vulkaan afgebroken, Hec
bovenfte gedeelte beftaat uit dunne lagen asch orFuzza/anadie bij afwisfe-
Hng roodachtig, bruin, wit en geelachtig zijn. Ten oosten en zuid-oostett
heeft de rand tot bp den helft der diepte eene matige fteile helling. Ten zuid
westen is eene fcheur, vvaardobr het water uit het meer loopt, hetwelk ver
volgens de zwavelzure rivier uitmaakt. Op den top van den krater, in het
zuid-wcstclijk gedeelte vindt men rbode en gele okeraarde. Op de reeds ge
noemde helling, tén oosten en zuid-oosten zijn verfcbeidene gruppels door
het regenwater gemaakten met vulkanisch zandzwavel en bnderfcheidenè
foorten van lava overdekt.
De boomen rondom den krater zijn klein; vele zijn verdroogd. Evenwel
heeft in het binnenfte van dén kolk, niettegénftaande de oprijzende zwavel
dampen nog groeijing plaats. Uit de fcheüren der rotfen fpruit eene kleine
en lederacln'gs varen, en een heester vau het geftacht Arbutus, die de Java
nen Roekom noemen; maar iets, waarover ik mij vooral verwonderd heb, is
dat ik tot adn de randen van den krater uitwerpfels van tijgers gevonden heb
daar toch dé lucht op deze verhevene plaats reeds buitengewoon koud is.
Deze zijnde waarnemingen en het merkwaardigehetgeen zich op den tot»
van den krater aanbood. Wij waren zeer vermoeid, en vertoefden eénigen
tijd, om rust en voedfel te nemen, liirairidels werden door de Javanen, "dié
ons verzelden, de ladders van bamhbes vervaardigd en vastgemaakt, waarob
wij tot op den grond van den vulkaan wilden afftijgen.
De plaats waar dit gefchiedt, is aan de N. N. W. zijde. Een gedeelte vaa
den weg IS hellende; vervolgens moet men zich van ladders bedienen, die aan
de uitfteltende rotlen worden vastgemaakt; doch Ik kan deze manier, om hec
groot gevaar waarmede zij gepaard gaat, niet goed keuren, en zoude mij lie
ver van touwen met knoopen aan den top der fteilté vastgemaaktbediend
hebben, om dat de rotfen, door de vefkalking, die zij ondergaan hebbenx
zeer broos zijn en wenug zamehhang hebben, zbodat 2ij door de zwaarte de^
genendie op de ladders zijnhgt zouden kunnen worden losgerukt en in-
i>ulcen. Doch onze maatregelen waren zoowel genomendat wij zonder te-
genfpoed op den bodem van den vulkaan aankwamen op de plaats alwaat dé
dampende openingen aanwezig zijn;
Het was voor het eerst dat ik zoo Zeer nabij die verfclirikkelijke werkplaat-
feiiaanfcnouwde, alwr..ir door de natuur de omwentelingen worden voorbe
reid, weke de oppervlakte van den door ons bewoonden aardbol veranderen.
Het IS niij niet mogelijk te zeggen welk gevoel mijne ziel meestbeheerscbte'
dat van fchri.t bf dat van verwondering; met hoe grooten moed ook een
meiLScb inoge gewapend zijn, hij kan het innerlijk en natuurlijk gevoel van
zijn .3ehoud met weren, waimeer hij door alles wat hem omringt, bedreisjd
wordt Rotfenhangende boven onze hoofden en dreigende elk oogenblik
in te ftortenOnder onze voeten de hitte en de trilling van eene kokende
ftofwaarvan wij flechts door eene korst van geftolte aSch waren afgefebei-
den: het geraa^ dezer ftoffe gëüjk aan het gedruis van golven die door klippen
gebroken worden.. eene brande heet€, fcberpe lucht, die wij inadem
den,.;, dit alles verbaasde mijne ziel en bedwelmde mijn denkve-.uogen
Nd dat ik de noodigc bedaardheid, om mijne waarnemingen te kunnen
voortzetten, had terug bekomen, ging ik naar de zijde der vulkanifche rook-
gdtendie aan den damp eenen doortogt geven. Zij zijn vier in getalea
allen van de oostzijde van.den vulkaan. De opening "die men het eerst ont-
nioet, IS de grooifte; zij is volkomen rond, en heeft omtrent 7 voeten mid-;
delhjn;_ter zyde van dezelve is eene andere, volkorten gelijkende naar eene
grbt, uit den grond van dewelke eene djkke rook oprijst'; rondom deze one-
mngen IS, tot op eenefi zekeren aflland.een kring van zwavel, naar veroüldé
ftof gelijkende, en de binnen bijden der dampgaten zijn met kleine glinsteren
de kristallen van zwavel bekleed. Men kan tot nabij deze openingen komen.
Tvtee heeren van ons gezelfchap het fcihadelijke en doordringende der zwaJ
veldampen met kennende, hadden den moed om in de grot te gaan die voor
de tweede opening is; doch zij werden door de prikkelende dampen zoo ee-
vochg aangedaandat zij naauwUjks tijd hadden om fpocdig terug te keeren-
zij hadden zeer ligt kunnen verftikken en omkomen, zonder dat het mocreliik
was geweest hen te hulp té komen. In het midden der dampen waarvan
WIJ omgeven warenVértoonden zich Onze handen en aangczigt bloedrood
De andere openingen, ten oosten der reeds genoemden, zijn nabij elkander
en hggen tegen den ooêtelijken kant van den vulkaan. Zij fchiinen boven
het heetfte brandpunt geplaatst te zijn, want het onderaardsch geraas is oö
die plaats veel grooteren uit de eene van dezelve worden, omtrent vari
10 tot 10 feconden, en tot op een afftand van 8 tot 10 voeten brokken van
feelmdltene ftoffen, ter dikte eener vuist, opgeworpen. Telkens wanneer dié
Opwerpen plaats heeft, ontftaat daarbij tevens een fluitend geheid gelijk aan
hetgeen Veroorzaakt wordt door de lucht, die Uit eene b^andfpu.t ontfnapt j
he: njdverloop van de eene opwerping tot de andere is tamelijk regelmarig.
Denkêhjk^zal des nachts het vuur van deze brandende ftof zigtbaar zifn; doch
over dag heeft ZIJ het voorkomen van een' klomp modder, die in het vallen
plat wordt. Ik had wel gewenscht een ftuk van deze pas uitgeworpene zeif-
fland^hJid te verkrijgen, doch dcrzelvèr Ugging zoowel als tfe hitte van deo
grond maakten het onmogelijk om nader dan op voeten afftauds daar M te
komen ludit geheele gedeelte van den bodem van den vulkaa. zijn no-
?"^!r- J'^ !?lf!^^.-_^"r'^^ fleuren der korst, wirov^