s* A *"ssshsaspt
MIDDELBURGSCHE
r*"*» dit
COURANT.
No. 88/
Dingsdag
den 23 Julij.
ZfjZTviïZ!om den StJt
SS ,t* *£ism?S
AANSPRAAK van den Cammisfmis-Ceneraai, provïfhneel belast met
de zaken der Hervormde Kerk enz.bij de opening van de Hervormde
Synodale Vergaderinggehouden te sGravenkage den 3 julij 1816.
(Kei volg en. flotl)
Het Synode, deze hoofd verordeningen bepaaldïisbbetKlezal voorts zoo
met betrekking tot de uitoefening van den openbaren eerdienst, als andere aan
hetzelve bij het algemeen Reglement opgedragen onderwerpen de bepalincen
kunnen vastftellen, welke aan hetzelvena bedaarde en onzijdige overwe-rin*
met de onhandigheden onzer kerk meest overeenkom (hg zullen voorkomen"
om den echt Christelijken geest te verfterken en zuivere godsdkthige kennis
te vermeerderen.
Gij zult reeds in deze uwe zitting doen al wat thans kan gedaan worden
en verder al dat geene voorbereiden, waarvan de voltooijing moet worden overl
gelaten aan volgende Synodale vergaderingen, van welker geregelde, jaarüjkfche
bijeenkomst de Hervormde Kerk, door de bepalingen van het algemeen Re-
glementis verzekerd
Onvruchtbaar zoude echter alle kennis zijn, wanneer daarmede niet ge-
paard ging de bevordering van Christelijke zeden. Befcbouwden wij bevorens
onze eeuw van de verlichte zijde, ten aanzien der zedelijkheid kunnen wij
derzclver donkeren kant niet verbergen. Het moge dan waar zijn, dat
het meer openlijk bedrijven der ondeugd dezelve thans meerder doet in het
oog vallen, dan in de dagen onzer vaderen, en dat althans fommige ondeug
den ook toen meer algemeen warendan men zoude vermoeden fchoon
door den fluijer der geheimhouding bedekt; zeker is het toch dat reeds dit
openlijk vertoon een algemecner zedebederf kenmerkt, cn dat de koele on-
verfchilligheidwaarmede de uitwendige eeredienst door velen, zelfrdoor fom
mige anderfins achtingwaardige menfehen behandeld wordt, te duidelijk den
verkeerden fmaak en gewone denkwijze onzer eeuw bewijstom door eenig
vernis te kunnen bedekt worden. - En wien kan zulks verwonderen? Oor"
togen cnitoats-beroercen oefenen meestal een ongunftigen invloed uit op de ze
delijkheid; wat moest dan niet de verdervende kracht zijn der ramp'zati-e -ge-
beurtenisfen van onzen tijd, waarin wij alle Goddelijk en menfchèlifk wlag
zagen overtreden; alle teugels, die de woedende driften der menfehen ba-
dwingen verbrokenen de helfche leer vau ongodsdienstigheid en zedeloos
heid ftelfelmstig in praktijk gebragt. Eene vreemde overheerfching is Reeds
het bederf der nationale zeden; wat moest men dan vreezen van de onder
drukking eens gou vernements, walles fiaatkündeeven als het kwaad beginfcl,
in eeuwigdurenden ftrijd was met braafheid, deugd en goede trouw; en bij
hetwelk de godsdienst m geene aanmerking kwam, dan als een werktuig te
meer van onderdrukking en misleiding. 8
Wanneer wij dit overwegen, dan danken wij God, dat niet alle voorva
derlijke deugden uit Nederland verdwenen zijn, en dat zelfs hier en daar eene
aanvankelijke verbeteringdoor meerdere waardering van den openbaren gods-
8™l«eko°'t •WWhM 1» «4e koop 4e op g«S-
Maar het is dan ook de duurde pügt van het Hervormd kerkbeftuur, de
meer krachtige middelen, welke de nieuwe inrigtingen aan de hand geven
vooral aan te wenden ter bevordering van Christelijke zeden. Ik erken het
de omftnndigheden vorderen ook, hier in met behoedzaamheid te werk te <raan'
eene uitoefening der kerkelijke tucht, zoo als bij de grondvesting onzer"kerk
mogelijk was, zou thans noch doelmatig noch uitvoerKjk zijn; maar men late
de handen daarom niet (lap hangen; veelzeer veel kan men verwachten van
een verlichten en bedaarden ijver voor godsdienst en deugd
Vooral van het voorbeeld der leeraren hangt veel bijna 'alles af; en welke
oogluiking ook in andere gevallen mogt raadzaam zijn-, in den leer aar duldt het
geene verfchoomngwanneer hijin plaats van een voorbeeld te zijn voor de
de sot,fc -k
der Hervormde Kerk bepalen: Da* Predikant*™^ eme,,c °P 'let beduur
vangedrag eenmaal afgltaSZoZltnll
worden. Als mensch kunnen zij zich verbeteren, iSrS«
worden tot leeraars van godsdienst en deugd„a eenmaal e-™
vlek op dien eerwaardigen (land geworpen te hebb'en. :cwlsbare
Het reglementhetwelk door Hoog Eerw. zal worden vast ge field 0t> de
manier om kerkelijke zaken te behandelen cn op het kerkelijk opzigt -en 'tucht
zal verder de bepalingen moeten behelzen., welke meest nadrukken;'- wl
werken tot handhaving van Christelijke zeden ^rukkelijK kunnen
.p i,"oo**-*
aangewendals onbeduidend en zelfs C' 1' 7a"necr 'let wel wordt
ten doel der fpotzuebt te Rellen wanneer l' °tf erkbeftul,r en godsdienst
laat vervallen. - men h3lzeIve toc ee» «delen vorm
DUITS CHLAND.
MANHEIM den 8 julij. Sedert 8 dagen zij'n de omitleRreken dezer flact
onder water gezet. De Rhij'n en de Necker zijn 3 voeten 6 duimen boven
derzelver middelbare hoogte geftegen Tijdens de zware overRroomingen van
17797"4 17en 1799was de grootRe hoogte def wateren
.met boven de 10 i 12 voeten. Deze inundatie heeft de hoop op den voor-
deehgflen oogst ten eenemale verwoest. Het is onberekenbaar, wat men aan
hooigranentabak en moesvruchten verloren heeft.
NEURENBERG den 10 julij. Uittrekfel uit eene» brief uit Rot/enmanrs
tn Opper-Stiermarksngedagteakend den 20 julij 1816.
(Uit eene Yzerfmederij.)
Weü-gt is u reeds uitandere brieven uit onzeommeflreken bekend dat
hier geen einde aan de ellende isdat kinderen weggegevenzemelen 'zaai-
zaaid, lijnkoeken gegeten vyprdepdat het eene bewezene daadzaak is dal twee
doode krengen dcor uitgehongerde menfehen verflonden zijndie nit afmatting
wegkwijnen, terwijl nog alle lastenzelfs delevering van granen in natnra gc"
vorderd worden. Als geraamten waggelen de menfehen van Lorenzen, Gaishorn
OppenbergWald enz. langs de deurenen bedelen hun ellendig levensonderhoud*
Wij zijn uitgeput, wij geven zoo lang wij hebben, maar hoe lang zullen wij
-geven, hoe lang den fchrikkelijken hongersnood kunnen afweren? Allé Omgang
alle handelsbetrekkingen .zijn verbroken, geen vertier naar buiten en even mhi
binnenslands. Wij hebben kolen, lijnwaden y waren, doch geen levensmidde
len en geen geld om dezelve ons dnaï voor aan »e fchaffen
De plaatfelijke regering heeft een getuigfehrift wegens het wegfehenken van
kinderen, over het eten van krengen, zaaizaad, zemelen, enz. van onzen op
zigter ep predikant gevorderd. Het bewijs-is ingeleverd. Bij verfcheidena
Yzerwerken in onzen omtrek is de arbeid geflaakten zijn de werklieden af
gedankt, nog anderen- zullen eveneens moeten doen.
Aanmerkingen., Het voornnamRe en bijna eenigfle middel van beflnan van een-
groot gedeelte van- Ópper-Stiermarken is het ijzer en Raai en de daar uit ver
vaardigde waren, even als zulks, in een groot gedeelte der Nedermark, de
Wijnbouw is Wanneer nu die werken en fabrijkeh geen vertier hebben eri
den arbeid Raken, zoo geraken niet alleen de werklieden zonder brood, maar
de boeren verkoopen dan ook geene kolen, die, inzonderheid in jaren als de
drie laatstverioopene waar in zij niet eens hun gezaaid koorn uit- de aarde we
der bekwamen bijna hun eenig middel van beRaan uitmaken. De laatRedrie
mislukte wijuoogRen hebben -in Neder-Stiermarken dergelijke uitwerkfelen te
weeg gebragt.
GROOT-BRITTANJE.
LONDEN den 16 jifnij.- Brieven uit de Middelaiidfche zee melden dat
de kapitein van een van Z. M. fchepen aan wal gegaan zijnde, m handen van
de Algerijnen is gevallen en dat deze liem gekruist en op eene verfchrikkelii-
ke wijze, gepijnigd hebben dat eenfge Turken, -getroffen door zijn lijden,
hem hebben pogen te verlosfen, doch dat deze trek van menfchelijkheid hun
oogentihkkehjk het leven heeft gekost. De naam van den officier wordt ge
noemd, doch- nog hopende-dat het verhaal van zijn lijden niet bevestlcd mag
woiden,- lieett men zijnen naam niet in de nieuwspapieren vermeid.
De expeditie .van lord ;Exmouth wordt met allen ijver voortgezet. Dien
vei neemt uit c!e zeehavens dat ook de Qtteen Charlotte en dc Superb een deel
van dezelve zullen uitmakenweshalve zij uit zeven linicflehepén zal beftaan.
Daarenboven zijn nog vier fregatten tot hetzelfde oogmerk in dienst gefteld
als e e b-, usi.ranicüsHeren en Mutine. De bombardeergaljoot en zijn
genoegzaam gereed. Donderdag laatstleden hebben alle de fchepen in Plij.
mouth bevel gekregen om ijzeren kabels aan-boord'te nemen en de noodige
toebereidleien te makenten einde, zoo het mogt gevorderd worden, dwars
yau de batterijen te.k-unnon apkeren. De barknsfën van' de vloot zuilen klei
ne mortieren en caronnades voeren. Onze minifteriele nieuwspapieren verze
keren dat het Nederlandsch eskader in de Middela'ndfche zee zich bij het on-
.ze zal voegenten einde gezamenlijk de Algerijnen te bevechten.
D'e Gat,ges, welke den 25 maart Batavia heeft verlaten, is in Falmonth
gearriveerd. Dezelve brengt den gewezen gouverneur van Java, den heer
Kaftels over, weike het gouvernement aan den heer Peudall heeft overgege
ven. Bij het vertrek van de Ca 11 ges was een der Nederlandfche ambtenaren
dejieer Nahuysreeds op Java aangekomen en men.verwachtte dc vloot,
beftemd om de kolonie overtenemenin den loop van de maand april. Onze
nieuwspapieren; verzekeren dat fommige inlandfc'rie vorften de verandering van
zaken en het herftel der oude' regering ongaarne zien, doch dat het gebeele
eiland volnVaakt rustig, iszij voegen cr bij dat men echter denkt dat de ko»
lonie overgegeven zal worden, zonder dat die rust eeniger jnatf geftoor#
Zoo we. de bevordering van Christelijke zeden ,1, ,t„
dragt, kunnen nadet verzekerd worden door trn'e 1 i, ~ewar;nS van orde en een-
gen, en daarmede 111 verband ftaande inkon.ften es LtS'n|!fn °,n,"Tu ',e vc','riS™-
nvgtvtrgaitringende inrigtingen werkzaamheden d-Tko', befturtn m
vacature en de beroeping der predikanten. rcrKenratienic bezorging der
en^tevens de door"'hoofdzaken
toepasfi.ia aan de kerken verzekeren. Jn het bnzoutte/zal''CJlee,")rtk'rde vr«hcid iluie
gehouden, dar .-i* ur„/M.„ oyzouder zal cfoor u worden in het oog
lafidfche gaarne
huishoudelijke
I wuior. - 'r het algemeen
zich «Sj-taogere belanse. des OlwMwndün»
zedclijChc.d zijn d. bech(fte»eunretsd..Sh...m...iiïI «!?-"> goilxtiensi .och ch
V
gehoudendat de IValfchc kerken welke ,nn n 00or 11 wort
haar afzonderlijk beftaan reeds hebben opgeofrerd^ mt"'6'"? v?' ,de I,oI,aadftl>e gaarne
dienen te behouden welke door hare fmtfffLólf vrfh<-'d het huishoudelijke
reglement verzekerd wordr oniftandigheden geboden en door het algemeen
zedelijkheid zijn de hechifteIfeunfelsderKn™ fik aa" rf" S"at' SodHl>enst toch cn
den, Hoog Eerwaarde Heerenzal voor u van vétu'rë™ PP^' 0ok dcze beweegre
den vurige, liefde voor Koning en VaierlaniT £evvlSt Zijnwant ik vveot bet11 be
rt. na pas het gevaar omWomeld °t-S zhn ^onThet' "a het eenmaaI tc hebben verlo-
befcherihtechter dengodsdteusr^ 'vaderen zon'hf Eeredjenft^ «^'«helgk
verlichten ijver deszelfs belangen bevordert hartelijk is toegedaan en met zoo
het CAr/Vrfky; iferyfraXn<ltJrfl6 al' detaak' op 'ast van zor> een Koning
teikPeTd' £n m Ho°estd«zclfs naam bij te wonen. ®",er,a"dcn P'e«»K
wen, uk&XSt deïS
zer Uatige kerkvergadering aan derzEIver groote oogmerlten inderdaad volkomen me.
gen beantwoorden, mn°
Van mijne züde heb Ik getracht; dezelve voor te bereiden en gemakkelijker tem»,
ken, door, na raadpleging met de daartoe, meest bevoegde perfSnen, de omwèrpen
«Ier ver!ehillcnde reglementen te doen vervaardigenwelkt: bij het algemeen7e»fcmair
en den daarop gegronden Jast Zijner Majefteit; aan mij waren opgedragen reglemenc
OU, Hoog Eerwaarde Heeren! zult die ontwerpen ontvangen, beooYde'elen ofdezel-
ve U ten leiddraad uwer overwegingen kunnen dtenen, en vervolgens dat geene be.
palen, liet ebt no bedaarde en onbevooroordeelde overweging, voor het welzijn
der kerk meest bevordert.;,;.zal voorkomen. z^a
Als vertegenwoordiger van eencn Koning, uit wiens naam ik openlijk vefkla-to'e-
dat lig nooit invloed za! trachten te oefenen op hetgeen tor he« gfbi-d dYr Ktf.'
Ringen maar tot dat der Godheid uitfluitend behoort," zal ik met gelijke maüwT
zethetd de vrijheid en onafhankelijkheid eerbiedigen van deze hoogt kcrkve»g»deriw'
vr« en als ware geen Koninklijke comtrnsfarfs in uw midden tegeYwoordie kunt f i
uwe deliberatien voortzetten, en befluiten nemen over alles wat de it
langen betreft; terwijl ik echter fteeds bereid zal zijn om" wanneer m^^Tof in"
vloed nuttig zoude kunnen wezen, V naar vermogen behulpzaam te znVcot de eelnkki
ge volvoering van uwen gfwigiigen taak.
Ja die taak is hoogst gewlgtigop U vsstigt zich thans het oog van alle uwe gelooi-
genooten.— Maar die taak is ook gfoot en edel; de dierbaarste belangen vin den Gods
dienst zijn U aanbevolen. Van V wacht de Hervormde Kerk de voltooning van het
groot herftellingswerk van U wachten Vaderland en Koning inflelüugen in de eevoi.
gen ook heiltqk voor de burgerlijke inaatfchappij.
wmiiïhta'AiC v»w.a£htin8«" nlf««grond zijn ook de voorofttlgteti op derzclver
vei vulling, want het is aan U dat dtc gewigtig werk is opgedragen, aan U. die daar
voor zoo geheel berekend zijten de meesten van wien ik, reeds als leden der confu-
lerende conmisfle zoo hoog leerde fchattem— In u mag ik mannen l^rb .nwfn ril,,
ungebreide kundigheden en groote talenten vereenigen met warmen ijver voor de zaa'Y
des Christendoms cn der Hervormde Kerk, die ervarenheid en voorz'gttgheid paren m«
den ftandvastigen wil om het goede cc bevorderen niet om dat het dezen of L e be
haagt of mishaagt, maai om dat Mt goed is; die met vriendeljflTe toegëvenlheid Hi
verfchil van denkbeeldenhet middel tot vereenigen weten te Wnden; <Re accne 'toe,
luichrngen belagen, maar alleen de goedkeuringbcgeeren van hun geweten en h-rZ
alles zegt, van Hem, m wiens naam ook gjj-thSns vergaderd zijr "-'beet»
Hij, de Heer der Keilt, gebicde Zijnen zegen, bellure U door Zijnen Geest'
Welaan, Hoog Eerwaardige Mannen! uwe edele taak met mqed aanvaard ónder r,
zien tot Hem. en het zal U wel gelukken. Eenmaal verheugt zich dan ook d« latere-
fiakonielingfehap in uwen arbeid, en herinnert zich zegenend uwe namen.