m
MIDD ELBURGSCHEJ
COURANT.
No: tfei:
Donderdag
den in December.
:£f M? V- i
.j*4
^4
iWiZi-A «ïw* X 1 '-&*•Swtfr
'D
S.pV
VEREENIGDE NEDERLANDEN.
ferflag, door den Secretaris van Staat voor de. binneulandfche zaken,
omtrent den toejland des lands, gedaan aan de Eutl Mogende Lee*
ren Staten-generaalop den 30 november HI14.
(y E R E O L G.)
Landbouw.
Van alle de bronnen van welvnm is ergeene, welke de heüooze gevolgen
der tijdendie wij beleefd hebbenzoo weinig ondervonden heeftja
veeleer gezegd kan wordenallengkens tot eefieu meer eu meer bioeijen den
ftaat gebragr ie zijn, als de landbouw.
Hetgene onze voorvaderen zich te dien opzigte nimmer konden voordellen,
mag de Nederlander zich thans met h« egen zoo bemoedigend als veieereud,
denkbeeld verblijden, van alle zijne behoeften, dés noods, in zijnen eigc.ien
boezem te kunnen vinden, en van de vernederende afhai)kdjjkhe*dwaarin
bij op dat (luk vim andere volken was, ontflagen te zijn. Hiertoe bb-n
niet weinig toegebragt de vrijdommen, welke vóór de vereeroging met i ranii-
tijkaan de bebouwing van woeste gronden verbonden waren, en het is uit
dien hoofde, dat. Z. K. H. het reeds tot een punt van overweging heeft doen
maken, of en in hoe verre het op dat Hok als toen aangenomen beginfei thans
Wederöra zoude behooren ingevoerd, en welke vrijdommen, in dit geval,
naar bet tegenwoordig fhiantie-ftelfelzoude kunnen toegedaan werden.
De ruime oogst van het vorig iaar heeft in het bijzonder die heilrijke ge-
Volgen gebaddat, toen talrijke legerbenden tot onze verlosfing aanrukten,
en op onzen bodem moesten gevoed worden, de oorden, waaraan ztints te
beurt viel z:ch wei eens eeneo korten tijd in verlegenH.id bevonden maar
dat, over het algemeen Nederland zich in den overvloed mogt blijven ver
heugen.
De afgeioopene inzameling van den laatlien oogst heeft wederom de gun-
fiigfte vooruitzigten op de voortduring van onzen overvloed mogen opleve
ren, daar geene der rampen, welke gewoonlijk den uitflag daarvan tot op
het laatfie oogenbiik onzeker maken de verwachting van den landman dit jaar
heeft teleur gefteld. Watersnooden en doorbraken hebben, wel is waar, in
den laatften winter, óp fommige p'laatfen treurige tooneeien aangerigt, en aan
den landman wézenlijke fchaden toegebragtmaar deze fchaden zijn van den
Jindbouw geheel afgefebeiden en, hoewel de omftandigb.den niet hzblen
toegelaten dezelve geheel te hcrftelieri is daaraan nogtans op meer dan eene
wijze te geinóet jjekonfeD. Behalve de toelage, welke het gevoelig hart van
den Vorst hier en daar aan de gene, welke het meest door die rampen gele
den hadden, deed uitkeeren, zijn rieze onbegrijpelijk veel verfchuldigd aan
de trouwhartige zorgen van Jie edelmoedige rnenfehenvrienden welke z'cb
te Amfterdam en'elders met de Verzachting van het lot der zoodanigen, en
van hun die döor dé gévolgen des oorlogs gedrukt waren, hebben bezig
gehouden.
Na deze kórte afwijking, nog eeri oogenbiik tot den landbouw terog ko
mende, mag ik niet voorbij U Ed. Mog. als eene proef van bet belang, het.
welk in dat vak gefteld wordt, te doen opmerken die zeldzame verzameling
van landbouwkuouige werktuigen, welke in de hoofdftad foaerc eerngen tijd
is opger.gt, endoor voortdurende' uitbreiding meer en meer tot volledigheid
gebragt wordt.
Deze verzameling welke, zoo veel mij bekend isalthans tot die volledig-
digheid, in eeu ander land beiigatkan wiet anders dan tot verdere ontwfkke-
jng van landbouwkundige denkbeelden (hekken eti daardoor den guufti gfteri
invloed op de bevordering van den landbouw zèlven hebben.
Eeet eelt.
Gelijk de landbouwzoo is 'ook de veeteelt dit jaar met onvoorfpoedig
gewet* ,kwt verbod van uitvoer van ons voornaamst ïnlandseh product naar
buiten s Lands had daarop, in delaacfte jaren, éenen nadeeligen in vloei gehad,
en bragtten gevolge eeuer verminderde belangftelüng te weeg dat duizende
ftuks minder dan te voren op on*e weiden graasden^, en het is willigt aan
deze omftandigheidgevoegd bij den minderen voorraad, welke dit j-ar.door
het laat zenden van het rundvee in de weidln, heeft opgeleverd, meer dan
eau den Herken uitvoer zelve toe tefchrijven, dat dit prodifct thans tot zulke
onmatige prijzen gerezen is.
De runderpest, die zich, in de maand cjfcember des afgeloopenen jsars,
in Gelderland, te Dinxpefto openbaarde, en daarop in dé gemeen:e Utrecht
met de grootfte woede is ültgebarftendreigde zich wel uit dac^niddelpnm
•zich over geheel Nederland te verfpreidetf, Ai alle hoop op fpoedig herftel
van het verbroken evenwigt tosfeheu vee en landerijen te verijdelen, maar de
door het Gouvernement genomen maatregelen, die op eetjf boven allen lof
verhevene wijze door de over dat diftrict gefielde coromisfie van laridoouw
zijn onderlleund geweest» hebben, onder den Goddelijken zegen, die ge-
wenschce uitwerking gehad, dat het eenige redmiddel tot ftuitingdier woeuen-
de plage, het dooden namely li van het zieke, of verdachte vee, zich tot
aüo ftuks, boven de 50', die door de ziekte zelve zijn omgekomen, heelt
tnogen bepalen.
Meer dan eens, ja zelfs in de laatfte tijden, heeft nich nogtans de vrees
voor eene oitbarfting op andere plaatfen verleveudigden hoewel het tot hier
toe bij den fchijn gebleven isduif ik het evenwel nog niet volkomen daar-
voor houden dat alle grord tot ongerustheid ten eenemaal is verdwenen.
De paardenfokkerij wordt met ijver voortgezet, en belooft gunfüge gevot-
g^n De premien tot aanmoediging hebben de plaats vervangen van het kost
baar etablisfementdat te Borculo in Gelderland beftond waarvan Z. K. H.
met regt oordeeldedat het nut te duur moest betaald worden.
Ook ten aanzien der paarden is men dit jaar meer dan eens niet zonder vrees
voor ziekte geweestdoch het is bij de uitkomst gebleken, dat ft-cht voed-
fel en zware legerdienften de voorname oorzaak der meer dan gewone fterfce
onder dezelve waren.
Eene groote gerusiftelling voor hen, die de geduchte ramp der veezieste
treft is gelegen in 'net federt eenige jaren opgerigt fonds, hetwelk doof alle
dege'e, die rundvee bezitten, jaarlijks wordt zaatngebragtmaar waarvan de
ingekomene gelden door het laaifte beftunrtot andere, daaraan geheel vreemde
einden gebruikt waren. Door deze geringe bijdragewelke thans hare oor-
fprorikelijki: beftemming heeft terug bekomen, is hij, op wien de (lagenneer
komen, gewaarborgd om uit eigen middelen, zonder bezwaar van 's Lands
fchatkist, fchadejoosflelling voor geledene verliezen te bekomen.
Rekenkamer, Muntkamer en Hooge Militaire llerfchaart
Na U Ed. Mo. dit overzigt over den rtaat der bronnen van or.s bei.aan
en lietgene daartoe betrekkelijk*»te hebben gegevenga ik nu over, om
derzelver aandacht te vestigen op de intigtingen van verfchillenden aard,we'ka
tot optrekking van ons Staatsgebouw twodig waten, en die aden, of reeds ten
volle tot ftand geb'agt of, op dit oogënblilreen onderwerp der Zórgen vafi
den Souveo inen Vorst uitmaken.
Zaodra voor de zoo noooige wasrborglcg der deugdelijkheid vin;'s I.ands
uitgaven, en de getrouwe behandeling vöu het muntwezen, mitsgaders voor
de regtspleging in militaire zaken, bij de door U Ed. Mogende gearresteerde
inftructien was gezorgd is vervolgens aan die gewigtige verordeningen door
de benoemingen bijeenkomst der kollegicn, toe de uitvoering daarvan eood'g,
dezelver volle befisg gegeven.
Provi.itidle Regering,
De zamenftelling der Provintiale Staten eeri der drie voorname grondfjageri
van Neerltnas Staatsgebouw, bleef, na de vestiging der twee andeten, oe op-
dragt namelijk van het fouvereln gezag en de infteliing der vergadering vaó
Ed, Meg. eeri'gsn tijd onvoltooid.
Verfchilfende omfiandigheden hebben tot vertraging dier zamenftelling
'degebragt; dan, federt eenige weken, is ook deze geheele zaak tot die rijp
heid gekomen, dat de gemelde vergadeMngen niet al een reeds zijn bijeen ge
weest, maar dat ook bereids in alle de provinciën die va&e kollegien üithuii
midden werkzaap» zijn, welke, naar aanleiding tier Grondwet, tot het beleid
■v. 1 zaken, vermogten benoemd te worden.
Door deze infteliing van het provinciaal gezatj^fc-'in de ingezetenen op
nieiiw in de gelegenheid gefteld, om over hnr.ne bc^ udelijke rit bijzondere
belangen iri de nabijheid voorziening te vinden, en zullen den Zegen eer jong
de' Staats-liervorming in des te ruimere nlate genietennaar gelang het onmid.
delijk over hert gefteld bertuur, in ai deszelfs befluiten en verrigtihgendieqi
met ems; gepaarden zachten geest eerier vaderlijke regering herneemtwelke
zoo bijzonder voor dezen landaard gefchikt is, en zonder welke deszelfs geick
fteeds onvolmaakt zijn zoude.
Het (trekt mij tot genoegen, U Ed. Mog., bij deze gelegenheid te mo
gen doen Opmerkendat ook de infteliing dér Commislansfen van den Souve-
reinen Vorst in de provinciën volkomen aan het gewigtig doel beantwoordt
hetwelk men zich daaraan had vboraefteld. Het was belangrijkderzelver
benoeming aan die der Sta-.en eenigen tijd te doen voorafgaan, teneinde zich
Inmiddels met alle de aangelegenheden hnnner provinciën bekend te maken,ea
slzoo niet alleen in fiaat 13 zijn, die vergadering in alle voorkomende zaken
voor te lichtenmaar ook om tevens den weg te leeren kennenlangs wel
ken te gelijk een vrije loop aan het provinciaal gezag gegeven, en tevens alle
botfing met het algemeen befiuur zoude kunnen worden voorgekomen.
Als een der eerlle gevolgen van de benoeming der Staten, wordt nu ook
eerlang de regeling der jilasifelijke adminiftratien te gemoet gezien. Ten eind#
Zulks, zoo veel mogelijk, te bevorderen, waren de Cómmisflen, Welke met'
het ontw-rpen der fteuelijke regiementen, volgens de grondwet, moesten bei
la t worden, bereids eenigen tijd vóór de zamenkomst der Staten, benoemd,
en hebben hunnen arbeid reeds aan die vergadering, 11 ter overweging toege
zonden zoo dat welngt nog in den loop van dit jaar dat gedeelte der Grond
wet zal ingevoerden daardoor de laatfte hand aan het binnenlandsch beftuur
gelegd zijn.
Godidienst.
De bevordering van den Godsdienstden eenigen vasten Herin van alle Sta.
ten, vestigde, zoo wel vóór, als na de aanneming der Grondwet, de bij
zondere aandacht van den Souverein. Was dezelve in de laatfte ja-en, een'
fpel der ftaatkundï geworden, thans mogen wij or.s verblijden met het bemoe
digend vooruitiigt, dït, door het voorbeeld van Vorst en Regenten, die
ware gödsdiriiftige geest, welke onze Voorvaderen zoo zeer LzZieidewe
derom zal worden opgewekt en levendig gehouden.
Daartoe moüSt onder anderen llrekken het verbieden van al wat floring aan
de viering vaneen dag des Heeren kon toebrengen, zoo wel ais da herftelling
dier plegtige dank- en bededagenwelke zoo Juist gefchikt zija om gods-
diei ftigen ijver en vaderlandsliefde te vereenigen. Het is er intusfehen nog verre
vandaan dac ftrbied voor den Godsdienst en belangftelimg in dészelfs opan-
bare uitoefening alorame reads de plaats zoude hebben ingenomen van die on-
vecfchilligheidwelker verhaaste toeneming een der treurigfte gevolgen der
vreémde overheerfching was.
Er is nogtans alle reden, om Zich te dien opzigte eene betere toekomst te
belovenen hiertoe meene ik geenen geringen grond te vinden in dien vuri-
gen ijver, Welke Zich, in alle oorden van Nederland, op nbaart, om Ge-
nootfehappen op te rigten tot algemeenmaking der kennisfe van dat Godde
lijk Boek, hetwelk als de eenige bron van alle tijdelijk, zoo wel ais eeuwig
geluk mrg befebouwd worden.
De bezoldiging der leeraars van den Godsdienst, waarmede de Godsdienst
zelve in een zoo onmiddelijk verband ftaatheeft bereids dien geregeiden loop
gekregen, welke door de voorlchriften van de Grondwet, in overeenflem
ming roet de reeds vroeger genomene befluiten van Zjjne Koninklijke Iloog-
beid, is aangewezen.
De Hervormde kerk ontvangt-, op vaste tijden, de bergingenwaarvan het
meer dan twee eeuwen gevestigd genot haar verzekerd is. Niet minder zorg
vuldig gefchiedt ook aan de andere gezindheden de voldoening van die toeia-
gen, waarin zij door de Grondwet bevestigd zijn; terwiil ook aan de aan-
vragen van de zoodanige, welke geene of geene toereikende toelagen uit
's Lands kas genoten aanvankelijk in die billijke mate is voldaan geworden
welk? de ter tafel van U Ed. Mqg. gebragcë ftaat van uitgaven voor dit loo-
pende jaar mede brengt.
Alle deze, met zoa vee! wijsheid bij de Grondwet vastgcftel'de msatregd.
len, kunnen niet naiaten, de vruchtbnarfte gevolgen te hebben, om eendragt
onder de verfchillende gezindheden te bevorderen, en aan dezelve, ets zoo
danig, gelijke belangffélling in het heil van den Staat in té boezemen.
Juflitie-uezT..
De regeling van h'et Juftitie-wezen, weike eene der voórnaamfto zorgen
van een wel ingerigt Gouvernement zijn moet, is docr den Vorst aan eene
commisfle van mannen opgedragenwier. Jj «er en kundigheden den waai borg
van eeri gelukkigen uitflag hunner werkzaamheden uitmaken.
Is er een der overhlijifelen van het laatfte beftuur, hetwelk voor de zedétj
en behoeften van dit iand ongefebikt mag gehouden worden, het zijn onge
twijfeld de voorfchrlften en infteltingen waaresar het regteriijk gezag worde
uitgeoefend.
Wenfchelijk is het derhalve, dat dezelve weldra door andere, meer naar
onzen lannaard géfbh. tre, Verordeningen mogen'worden vervangendan het
hooge belang der zakt- en het algemeen verlangen, om eens eimleftjlt een be-
ftendig en naar de behoefte van den tijd - berekend ftelfel gevestigd te zien,
maakt het verkieslikin dezen niet met oveijlrng te Werk'te gaan, maar h t
begonnen werk liever iets later te voltooijendsn hetzelve niet tot die vol-
