MIDDELBURGSCtlE
C RANti
No. ióo;
Dingsdag
den 13 December.
VEREENIGDE NEDERLANDEN.
•sGRAVENHAGE den 8 december.
Vertex, door den Secretaris van Staat voor de blmwlandfchezaten
omrent den tóe (land des lands, gedaan aan de ii.del Mogende idee-
ren Staten-generaal, op den 30november 1814.
Edel Mogende Heeeek!
■JK /fet de vereexende taak belast, U Ed. Mog.ter gelegenheid van derzel-
JV1 vereetfte gewone vergadering, een verilag voor te leggen van den
ftsatwaarin bet aan vreemd gezag ontworsteld Nederland z.ch thans blj de
vervulling van een jaar regereris van onzen geeerbitdrgden Vorstbevm. t .zal
hec niet noodig zijn, U Ed. Mog. terugce brengen tot die noodlottige tijden,
welke den zoo vurig door alle Nederlanders afgefmeekcen dag vooralgmgen
waarop het der Goddelijke Voorzienigheid behaagde, dit vaderland deszel.s
verleren aanwezen terug te geveu, eo hetzelve weaerom in deb rang der vol-
Z09 de^ergeltjking der tegenwoordige omlhnaigheden met die waaronder
wii eenen tijd lang gezucht hebben, mogt ltrekken kunnen, om het he Ir ij na
der aingebragte verloting in een helderder daglicht te doen te voorfchijn ko
men: de herinnering van deze laatfte zoude, ongetwijfeld gevoelens0P»4J-
ken én wonden openen, daarvan de aileS flljtende tijd reeds aanvankelijk de
genezU heeft voortgebragt. - En «aartoe, Ed. Mog. Heeren! zoude ook
inderdaad die vergelijking noodig zijn, daar het onderfcheid tusfchei. hetgene
wii nog onlangs waren, en thans'zijn, U Ed. Mog., a,e uit alle oordep des
lands hier zijt zoamgt komen overal zoo zigtbaar en zoo tastbaar heeft moeten
onder de aandacht komen, dat allealTchetfing ten deze fteeds beneden uwe
eigen gewaarwording blijven zonde.
/volksgeest.
Ik zal derhalve, Ed. Mog. aanuaebt fleebts behoeven te veStigen opdat
g»ne hetwelk thans met betrekking tot de algemeene zoo Wel a s de bij.on.
dure aangelegenheden des lands, verdient te worden dpgemerkc; en Wanneer
ik dan mijne ken ze moet bepalen tot het onderwerp hetwelk ik, als .ware,
op den voorgrond van mijne voordrage piaatlen zaldan vmue ik er geen belang
ZT, dan die eendragtige. Hemming, welke bij alle ingezetenen m alle oorden
van Nederland plaats heeft, om zich rondom dat enkel middenpunt te veree-
nigen, «aarv'an het gemis in vroegere tijden zoo veel twe-edragt, en daardoor
*00 veel orheils heeft te weeg g« bregt.
Ia Èd. Mog. Heeren! na de lampen, die wijdoorgeftaan na de droevige
ÓTnatie, troih op bare hVkrcgene o, afhankelijkheidin den Vorst, dien
de Voorzienigheid haar -egeven heeftharen Redderen in oen regeringsvorm,
welke hare belangen regelt, die zeldzame vereenigmg
ft-llmgen en op latere ondervinding rustende begmfeien erkent, w.e.lte alleen
ju ft,at zijnom haar aanzijn tot dien trap van voorfpoed en luister terug te
brengenwaarvan eene herleving bijnd niet tiieer mogelijk fcheen. Zoo veel
rampen rpoest de Nederlander lijden, oné tot zoo veel heus te kunnen worden
ÖP Er mocen er zijnwelke fn de heilrijke verandering van om Handigheden
met dat volmaakte gevonden hebben, hetwelk men zich gewoonlijk van alle
ftaatsverwtsfelingen denkbeeldig voorfteltoite voor alsnog te leur geftelr.
liin in het bekomen- van die voordeelenwaarop zij de eene om dezed-.
andere om gene reden, aanbraak meenden temogen maken maar h.er.n Komen
zij alien overeendat Oranje thans het eenige rustpunt is, waarop zij, onder
den Goddel ijken zegen, de toekomst veilig kunnen te gemoet zien
Getuigen hiervan zoo veie ondubbelzinnige bewijzen van hartelijke ver-
kleefdheid, welke, bij elke gelegenheid als het ware om ftrtjn, women aan
üct da gelegd en welke door niets krinned women geleraard, eau door
die rustelooze zorge, waarmede de Souvereiue Vorst,- van het eerlte oogen-
biik^ijnfl1 regering, de belangen zijner onderdanen heeft behartigd, ?n nog
da 'êfijks blijft behartigen, zoodat bij diegene, welke hem van nabij volgen,
vv»l eens het gevoel van eerbied en bewondering over eene zoo zeldzame op
offering, door vrees voor de g«volgen van ouafgebrokene infpanning,Wordt
°PgeWügea- Koopbar*!.
Ei als nu ter verdere behandeling van mijne taak overgjartde, zullen UEd.
M wel niet anders verwachten, dau Jat ik dadelijk derzelver oogeu wende
caar'die belangrijke bron van volks welvaart, welke in dit land als oevoor
naamfte van alle mag ftefchumvd worden? den koophandel.
Onder de landen, aa«»vreemde heerfehappij onderworpenwas er voorzeker
geen hetwelk de noodlottige gevolgen» hec prohibitief ftSfeldat hun
we:/opgedrongenin eené zoo drukkende mate ondervondals Nederland,
ln landen, die hunne eigene resfources hebben, moga dit fystgmamistchier
voor eenen tijd van minderen nadeeligen invloed zijn j iftaar voor een volk,
dat voornamelijk dcor den koophandel moet beilaan, kau hetzelve niet lang
zonder eenen geheelen ondergang ,in werking biijven.
Jn weerwil nogtans van .a,|? de (lagen aan den koophandel toegebragt-, in
weerwil van de moedeloosheid, tot welke men het febeen te hebben, toege-
<je handeldrijvende klasfe der ingezetenen, door ongehoorde kwell|.->
-n en'trorjwloosheden, te brengen, heeft de nijvere koopman, van hec eer-
fte oogenblik, dat de boeijen waaraan hij gekluisterd lag verbroken waren,
ral-dij it het hoofd wederom moedig opgeheven en inec die veerkrachtwel-
ke hem fteeds eigen was, alle de hem overgeblevene middelen bij de hand
eenomen om, door het hervatte zijner aigebrokene betrekkingen, ware ha
inouUiik de geiedene rampen te herftellen en aizoo de algemeene welvaart
dieV t zijnen eigenen voorfpoed io een zoo naauw verband ihatte bevor
dt jrtusfehen hebben de omftandigheden nog niet toegelaten, daaraan alle die
ditb-eiding te geven, waarvoor dezelve, zonder deaampfjaoedige tijden, die
wi; beleetd hebbtn, vatbaar zoude geweest zijn."
De ontzettende vermindering der Kapitalen, zoo door de reductie der inte
rests val) de publieke fchuldals door de oorlogsrampen te weeg gebragt
het Kiln a votfl gen gebrek aan bruikbare fchepen de onzekerheid omtrent den
ftaat des handels bij andere volken, ea het oit dien hoofde bqftaande gevaar
van zich daarmede te diep in te laten; de omftandigheden dier volken zelve,
waarvan vele nog aanzienlijke legers op hupnen bodem hebben, en zich daar-
cm nog niet in groote ondernemingen durven begeven; een door den veren
derden loop van zaken onevenredig geworden tarief van regten op de voor
werpen van handel, doch waarvan de vermindering niet plotfeling gefchieden
konde- de vertraagde teruggave van het grootfte gedeelte onzer indifche be-
zittingen; eindelijk eene.zekere ingebeelde vrees, dat Europa nognlet tot dien
flaat van rust en vrede is te^g gebragtwaarnaar het zoo «amechtig fchten it
hijgenzijn zoo vele redenenwelke tot nog toa aan de vc'komene hervat'
ting der oude handeibetrekkmgen in den weg Honden.
Wanneer men atle deze en raeer andere belemmeringen in aanmerking neetcrj,
dan moet het bijna onbegrijpelijk fchijnen, hoe de koophandel reeds aanvan
kelijk reeds tot die uitbreiding heeft kunnen gerakenen die welvaart onder
alle klasfen van ingezetenen heeft kunnen verfpreidenwaarvan de kenmerken
alomnie voorhanden zij. Hij, die, ruim een jaar geleden, eene zod heil-
rijke verandering had willen voorfpellen, zoude zonder twijfel als een dwaas
die zich door verhitte denkbeelden liet wegflepen, zijn uitgekreten.
Het is zooEd. Mog. Heeren i het onmeetbaar verfchi!dat er tusfehea
het veriedené en het tegenwoordige beftaacraoec het fomtijds twijfelachtig;
doen voorkomen, of hetgene wij ondervinden, eetr droomdan wel eens
wezenlijke zaak zij. En is dit nu reeds, bij het beftatin van zoo veie belem
meringen, het geval, hoe gunfiig zijn can niet de uitz'gtem welke de toe
komst ten deze belooft, wanneer eeus alle hinderpalen zullen zijn opgeheven,
eo de filoaae Hoilandfche trouw en naaüwgezetheidgelijk voorheen, den
Nederlandfchen koopman zuilen'blijven onderfcheideri.
Varf de middelen, welke tot opbeuring des vervallen handels (.rekken moes
tenoordeelde Z. K. H., dat eene regelmatige bevorderihg van den omloop
var. geld ais een der gewigcigfte moest befchouwd worden.
Het was met dat oogmerk ist Hoogstdezelvezoodra de omftandigheden
de hervatting der commerciële bedekkingen toelietende inftelling eener Na
tionale Bank binnen de hoofdftad deed tot (tand brengen; en, zoo deze in
ftellingin de eer fte oogenblikkendoor hare nieuwheid, niet dien ingang
vinden inogtwe'ken men zich daarvan bad voorgefteldheeft dezelve .,ch
allengskens zotJdar.ig aangeprezen, en zoodanig vertrouwen ingeboezemd, dac
daaruit reeds de beste gevolgen in den handel ondervonden worden.
De opheffing van een gedeelte der inkomende en uitgaande regten, weikei
ten gevolge van de dbor U Ed. M6g. bereids goedgekeurde voordragt Zr.
tC. H.eerlang zal in werking konen; msg ook in het bijzonder gerangfehikt
worden onder de middele-n, welke den weldadigften invloed op den wederom
ontluikenden handel heboen zuilen. Maar hetgene, in dit oogenblik, vooral
van eer. onberekenbaar b- iang mag gerekend worden is de gelegenheidwel-
ke aan alle ingezetenen dezer landen gegeven is, om Handelsbetrekkingen te
openenwaarvan zij in vroegere tijdenuit hoofde der toen aangenomöne be-
ginfelenten eenemaal verdoken warén. Ik bedoe! dè vaart op de belangrijke
bezittingen in Nederlands Indien;
Het is thans geen ttódfel meer, of die bëziringehgelijk in de It at Se eg
den dat dezelve in onze handeD warenkostbare en bezwarende eigendom
men dan Wel rijke vruchten afwerpende panden zljo zuljen. Hoewel het et
ver van daan is dat men zich «oude moeten laten wegflepen door die fchit-
terendè tafereefen, Welke, federt eenigeo tijd, van meer daö eenen kant j
omtrent de voordeelen van die bezittingen zijn opgehangen mag men nogtans
veiftg aanriemeridat deZ-slveWanneer allet een geregelden loop zal genomèa
hebbenjaarlijks mllliöenen fchats zullen aanbrengen, welke, gevoegd bij de
aanzienli'ke winden, die deze nieuwe tak van handel onder het comraerdërenl
gedeelte', en bij de mid-löien van btftaan'? die dezelve onder alle de kiasfeu
der ingezetenen zal vé'-fpreiden niet weinig zullen kannen toebrengen, om
met dankbaarheid en vreugde terug té denken op diè glorierijke dagen onzer
voorvaderen, toen insg-lijks na affchudding van vreerad gezagdie zelfde
bezittingen weldra eeo der meest rijke hulpbronnen vaa ons herkregen volks-
'pefhafi werden.
Veel mag men zich daaromtrent beioven van de welmeenende inzigten et»
de'bep-oefde trouw van h n, waarop Z. K. Hs. keuze tot régeiing van al
wat daartoe bevorderlijk zijn kan, gevallen is, en wefke eerlang hunne ge-
wigtige zending derwaarts znlleu ondernemen.
Minder ftellig Zijn voor ais nog de uiczigten, welke omtrent dén West-In-
difchen handel kunnen gegeven wordendaar het nog van nadere onderhande
lingen moet afhangen, welke van die koloniën san ons zullen terug komen;
dan wat ook hieivan zijn moge, men mag, in olie'gevallen, de billpe hoop
voéden,- dafcoök die, wéker eigenao.n ter verkrijging van ondere voordee
len, mog- werden afgefiaan, voo'r het moederland niet zuilen verlóren zijn,
maar dat integendeeltot bet onderhouden der betrekkingen onzer ingezetenen
rnet hurne aldaar gelegene vaste panden eene directe vaart van en op die
koloniën zal kunnen plaats hebben, en aizoo,, ook in dit ópzf'gt een niec
onverfchiilig gedeelte der voordeelen welke te voren beftóndenzal weder-
keeren.
Zeevaart.
Van den koophandel in Nederland (prekendehebbe ik Inderdaad ook te
vens van de zeevaart, die daarvan onaffcheidclijk is, gewag gemaakr.
In vroegere tijden moge dezelve door den, uitgëftrekten vrachthandeldie
de Nederlandfche bodems febiet bij uitfluiting tot vervoerders van den riik-
dom aller landen maakte, als eene geheel op zich Zelve il'aande tak van wel
vaart hebben kunnen befchouwd worden, de, federt ee'ren gernimen tijdf
meer en meur tpegeromen handelzuchc van andere voiken, die tMns meest
allen met hunne eigene fchepen handel drijvendoen niet zonder grond de
vrees onctlaan ba: deze zoo belangrijke bron van Nederlands voormalige groot
heid bezwaarlijk wederom, ais van oudsvloeijen zal.
Duiden wij het intusfehen aan die volken niet ten kwade, Ed. Mog. Hee
ren! dat zij zich ook, in dit opzlgt, zoo veel mogelijk, zoeken onafhanke
lijk te maken; dat wij daarin liever derzelver voorbeeld ópvoigen, en aan de
ovetlge takken van ons beftaaD die opbeuring en die Uitbreiding' trachten te
geven, waarvoor dezelve vatbaar zijn, en op anze benrt zorge dragen, dac
hunne vorderingenzoo min mogelijk, te onzen koste uitioppen.
Fabrijken en Trt'fijken.
De fabrijken, die weleer zoo bloeijende rak van welvaren, verdienen, ra
dien opzigte, de bijzondere oplettendheid van het Gouvernement. Het is
een ten eenenniaal verkeerd denkbeeld, dat koophardel en fabrijken eikande
ren vijandig zijnen de zorge voor de l.astfte aan de uitbreiding der eerfter»
nadeel toebrengt. De ondervinding van vroegere tijden toont integendeel over
tuigend aan, dat niet alleen de bloei vSn beide kan gepaard gaap maar zelfs
dat juist in die tijden, toen dit land, om zoo te zeggen, de ftapelplaats der
producten van het Noorden en Zuiden was, en aizoo de handel deszelfs
froctfte fchatten aanbragt,, de fabrijken tot den hoogden trap van grootheid
geklommen waren. Verfcliillende omftandigheden hebben eenen nadeeligen
invloed op derzelver beftasn gehad. Behalve de algemeene ftremming des han
dels behalve het aangenomen fijsteina van bet Franscb gouvernement, om
al wat voor algemeene behoefte vereisenc werdbij voorkeur uit de Fran,
fche fabrijken aanted-lwffenhebben ook de vorderingen van andere volken
op di: ftaVec ln h.c bijzonder het aanwenden der kanscen erf weceufcbappea
